장음표시 사용
671쪽
aquas 4 divido, eaque utor pro modulo secundorum circuli naa-Σimi, qui modulus non hisce modo stellis duabus, sed reliquis
etiam omnibus congruit. Iam e singulis mensium divisionibus normales dimitto, aut potius quod hic distinctionis servandae gratia factumo demissas cogito in eam diametrum , quae circuli aequatori paralleli portionem exlhibet. Tum vero inter se confero dii tantias Punctorum quorumcumque binorum , in quae puncta normales ad eiusdem mensis initium , aut medium pertinentes incidunt, ut laOC pacto duo anni tempora inveniam , quorum altero maXlma, alte-TO minima secundum ascensiones stellarum inter se se distantia, sive evagatio ex hac hypotlies reperiri debet. Ubi in hisce tellis duabus facile, vel absque circino minimam evagationem circiter medium Decembrem , maximam circiter medium unium contingere video hoc vero non male observationibus notiris respondet, si in iis unius secundi scrupuli errorem interdum toleremus. Deinde ut ipsas maximae, ac minimae aberrationis quantitates definiam , circino intervallum dimetior a centro ellipseos capellae ad 'ccursum normalis, quae ad medium Iunium s nempe ad Vagat)onis maximae tempus mox definitumo pertinet, nocque intervallum ex modulo AB invenio partium I cum semisse, quae cum secunda sint scrupula circuli maximi, ut tempus ipsis in parallelo
Capellae respondens motiam sat, iri scropia laminios Cela, alleli Converta
tenda sunt, si nempe fiat, ut sinus complementi declinationis a pellaeo haec autem declinatio ex tabula , quam praemisi, colligitur gr. ad radium, ita scrupula secunda circuli magi mi oad quaesita scrupula 28, quibus respondent secunda horaria tem poris medii 1 r. Tantum igitur, circiter medium Iunium, capella ex hac hypothes in occasum evagatur. Eodem pacto intervallum a centro ellipseos lyrae ad occursum normalis demissae e puncto, in quo haec stet a medio Iunio versatur, reperitur partium moduli, sive secundorum circuli araximi lygo , atque haec in parallelo lyrae cuius declinatio ex tabella gr. 3 8 evadunt sec. 23, hoc est temporis sec. I o, quae est evagatio lyrae ad ortum circa Iunii medietatem Summa igitur utriusque evagationis temporariae capellae, ac lyrae sit sec. ergo apparens differentia temporum a capella ad Dram medio Iunio veram superat sec. 3 32. Haud aliter cum minima est ascensonum differentia, Circiter medium Decembrem, reperitur denuo aberratio orientalis capellae in circulo maXimo sec. 19 3o, sed in eius parallelo sec. 8, hoc est temporis sec. I sata lyrae autem aberratio occidentalis eodem pacto defi-
672쪽
definitur secundorum temporis 1 o, summa utriusque iterum fee. 33 a. Itaque apparens differentia temporum medio Decembri a vera deficit sec. 3 32 , ut antea. Ex his ergo colligitur differentiam temporariam a capella ad lyram in hac hypothesi maiorem futuram medio Iunio, quam medio Decembri secundis duplo scilicet temporis mox inventi sec.
32 si modo earum ellipseon centra interim vel non moveantur, vel similes parallelorum suorum arcus percurrant, quod secus contingit propter aequinoctiorum praecessionem Capella etenim semestri spatio secundis 3 3o lyra autem secundis is iuXta ascensiones progreditur, atque adeo illa ad hanc accedit secundis 183o, quibus debentur temporis sec. 1 14. Ex medio igitur Decembri ad medium Iunii succedentis, temporaria stellarum differentia minime augetur totis illis sec. sed deducenda sunt eKe augment sec. i , ut supersint sec. 3 o. Contra e medio Iunio in medium Decembrem , qui proxime sequitur, praeter illa
Α, quibus differentia decrescit, computandum est decrementum sec. I i , quo itellae ipsae , hoc est ellipseon centra , secundum ascensiones inter se se accedunt, ac propterea totale decrementum erit sec. 8i8. Nunc ergo si observationes ipsas consulamus, manifestum erit eas
ab hypothesi a minime abhorrere . Siqia idem minima differentia
temporum harum stellarum censeri potest fuisse hor. 13 a s o, maxima vero hor. 3 et II o, illa quidem Novembri, aut Decembri haec sequenti Iunio, aut Iulio Dion enim subtilius maximo- Tum, aut minimorum tempora, ac quantitates ipsas definire possit,ile est propter observationum errorculos paene inevitabiles J quare ex Decembri in Iunium haec differentia aucta fuit secundis 5, cum ex hypothes augeri debuerit sec. ue discrepant igitur Observationes ab hypothesi ter t. 1 haud amplius. Quantum vero differentia imminuta fuerit e Iunio ad Decembrem eiusdem anni, certo agnosci nequit, quod Decembris observationes desint, verum ex ea imminutione, quae per Iulium , Septembrem , atque Octobrem animadversa est, haud difficulter intelligitur inveniendam fuisse
temporariam differentiam Decembri mense, si eam observare licuisset, circiterior. I 3 29 3 , quae cum a Sima esset, inventa fuerat 13 29 IIo, decremento scilicet secundorum 8 3o, quantum
fere hypothesis exigit. Eadem prorsus methodo in aliis eiusdem seriei observationibus
quaesivi, quantum differentia temporis deficere debue iit a maxima, quae Iunio, aut Iulio mense contigit, fuitque Or. 3 29 II o,
673쪽
ΟPUsCULA. 63 Iatque exinde singularum observationum numeros iuxta hypothe. sim deduxi, cum numeris ipsarum observationum contuli, neque uspiam errorem inveni, qui ad feci et temporis pertingeret, quique adeo observationibus ipsis vitio adscribi non posset, sinicam diei 1 Maii observationem excipias, quae ipsa veluti dubia notata fuerat quemadmodum ex serie hic subiecta liquet capel. ad I . ex Obser eae hypotb. error. V.
OExemplum alterum afferre possem ex observationibus sirit, ac lyrae, quas supra tradidi. Verum in hoc stellarum pari maximorum equidem , ac minimorum tempora omnisque evagationum ordo hypothesi radieyanae non male consentiunt, absolute vero aber- Tationum quantitates mensuram a clarissimo Viro praefinitam ut- Plurimum excedere videntur, atque hoc idem in quibusdam aliis stellarum paribus, ubi scilicet sirius cum alia stella componitur, accidere animadverti, quod an casu aliquo ex observationum vitio an necessaria ex calatia evenerit, nescio Tentare licet, an per eXiguam aliquam parallaxim huiusce stellae annuam qualem in ea egregius astronomus Iacobus Cassii nus observavit cum bradleyana bertatione coniunctam discrimina haec repraesentari possint, ve- arum
674쪽
Tum non Vacat nunc omnia accuratissime prosequi. Omisso igitnrsirio, exempla e stellis aliis nonnullis petam, neque in his exemplis figuras, aut compuli seriem , sed rei totius summam in synopsi afferam Ab humero orionis sequente ad lyram maxima differentia te misporis e hypothes ante Iunii exitum , minima ante finem Decem bris . Excessus maximae, aut minimae defectus a vera se 3 tempOris. Eius duplum sec. 5 ex praecessione aequinoctiorum semestri spatio accedunt stellae teri a temporis. Ergo ab exitu Iunii ad exitum Decembris sequentis differentia decrescere debet sec. 5 38 Ab exitu vero Decembris ad exitum Iunii sequentis augeri debet sec. 3 et . Ex observatione minima differentia fuisse videtur hor. 3a sumto medio inter observationes Novembris, Decembris, ac fere Ianuarii, quibus mensibus 1 quicquam mestari debuit. Ecea reliquas supputavi, ac cum observationibus contuli. Ab hum seq. orion. ad Irr.
Martii a Aprilis arIulii as Septembris i Octobris 18
A capella ad arcturum aYima differentia ex hypothesi circa medium Maium , minima circa medium Novembrem . Excelsus maximae supra veram , seu defectus minimae a vera sec. V eius duplum sec. m. Praecessio aequinoctiorum mentibus 5 admovet tellasteri. 48. Ergo ex medio Maio ad medium Novembrem sequen tem differentia decrescit sec. 5 8, e medio vero Novembri ad Maium sequentem augetur sec. maxima disterentia fuit hor. 9 3 8 Q, ea ea reliqua supputatae. A a. Ex obser vat ex by tb error. U
675쪽
reta Novembris asDecembris arrra lanuarii as Februarii Martii
Aprilis Maii Iunii Iulii Octobris
Ab aldebaran ad ari furum maxima differentia ex hypothes medio Maio, minima medio Novembri, excessus maximae,in defectus minima a vera sec. et 34 , eius duplum sec. ob praecessionem
Maio in Novembrem sequentem minuitur differentia sec. s 4. Ex Novembri in Maium sequentem augetur sec. Asa minima dic ferentia fuisse videtur hor. 9 1 II ex hac reliquae computatae sunt Ab Irib ad arct. Ex obseretat.
Denique ab aldebaran ad lyram minima differentia temporis exothei medio Decembri, maxima medio Iunio Differentia Llli maxi-
676쪽
maximae, vel minimae a vera sec. 3, eius duplum 6. Ob praecessionem aequinoctiorum accedunt stellae semeitri teri. O . Ergo ex medio Decembri ad medium Iunium sequentem augetur differentia see s o ex medio autem Iunio ad medium Decembrem minuitur sec. 6 o ex observatione fuisse videtur minima hor. rq 3q; e qua reliquas supputavi
ara Decembris ara ast Ianuarii
Februarii Martii IIIulii Septembris
Haec quidem , aliaque permulta stellarum paria novae hypothesi
satis apte consentiunt ac tametsi alia quaedam repugnare vide tur, ut supra innui, cum tamen multo plura sint, quae faveant, ac aliunde declinationum errores ab ipso auctore in aliis stellis pluribus observati examussim hisce legibus obsecundent, haud te me re paucarum dissensus vel in observationes ipsas reiiciendus, vel e peculiaribus aliis caus iis repetendus videri potest. Utcumque sit, optandum sane, ut quicumque caelestibus observationibus operam impendunt, neque necessariis ad hanc indaginem subsidiis destituuntur, curam omnem eo conferant, ut res haec exquisiuisti ma, qua fieri possit, ratione definiatur, id quod ad emendandos figarum catalogos, atque adeo ad planetarum , ac praesertim lunae motus accuratissimae pervestigandos tantae utilitatis foret, ut nullam
ab astronomi utiliorem indaginem suscipi posse putem
677쪽
AG nunc, inquis quando novae huic aberrationum legi tam
multae observationes respondere videntur, ecquid de prae- Cipua inventi parte, quae physica phoenomen caussas concernit, flatuendum arbitrari. De hoc enim ipso & inter nos per epistolas egimus,4 cum doctissimis viris saepe coram Romae, ac Bononiae disputavimus. Quid in hac tanti momenti re ad te scribam, nisi quod alias scripsi mihi nonnihil obscuram esse ingeniosissimi viii mentem in eo, quod aberrationum caussam ab ipso allatam spvietat nimirum qui fiat, ut ex compositione motuum Oculi ac luminis visus aberratio consequatur certe ubi primum huiusce theorematis sive demonstrationem , sive X plicationem ab ipso allatam legi, suspicatus sum aliquid amanuens incuria in eo, quod accepi, scripto vel omissum , vel interpolatum . Verum dubitati Rem omnem sustulit alia eiusdem dissertationis italica versio, quam paullo post vir amicissimus, idemque Philosophus , ac Mathemati
cus celeberrimus Petrus actielottha a C aclornatam x stia hu
manitate sponte ad me Bononiam misit, cum illustrissimi Equitia
Dereliam versione plane consentientem.
Cogitabam inquit clarissimus Bradleyus Fig. VII ρὰ
dium esse luminis in rectam DB ad perpendiculum incidentem . Iam oculus immotus maneat in x, apparebit illi obiectum iuxta directio me AC, set lumen in insant , flete in tempore propagetur. At meros oculus ex mersus A moeteatur, lux antem ea ceuritate feratur. quae ad oculi celeritatem rationem habeat C ad A, tunc sane quorempore oculus ex B in A transferetur , lumen ex inini progredietur. Particula ergo illa luminis , cuius actione, cum oculus in A permenerit , obiectum uidebitur , ea ipsa erit in a quo tempore oculus in B exsistet. Itingantur 'incta B V namus lineam CB tubam aliquem esse ad lineam BD inclinatum in angulo DBC , ac tam exiguum fetamus eius inbi diametrum , ut unicam lucis particulam admittat. Facile imtelligebam futurum, ut particula lucis in C posita, cuius particulae actione obiectum videndum es , cum oeulus motu suo iura per venerit
irans re per inbum BC , si bi ad rectam BD in angulo BC perpetuo inclinaretur , neque fieri posse , ut umquam ad oculum eiu modi inbo p plicatum pemeniret, si alia qualibet tubi inclinatio foret ad BD . Item
678쪽
636 Opus CULA si B ut tubus angusui, merum ut amplioris tuHi axis speIetur ,
n quam tamen fieri poterit , ut particula luminis C per axem illum transeat, nisi hic axis ad rectam BD in angulo illo CBD inclinatus sit. Eodem pactos oculus opposita directione , nempe ex D mersus A , eadem atque antea celeritate moveatur, necesse erit tubum inclinari ad DR angulo CDB . Quamquam igitur mera directio obiecti normalis, ad rectum, in qua oculus fertur apparens tamen obiecti locus minime iubae recti, sed in ipsa tabi directione proculdubio situs erit, eritque veri, atque apparentis loci maior, aut minor differentia pro eo ac alia fuerit celeritatum luminis, ct oculi proportio . Quod si fingere liceret me puncto temporis propagari, tametsi oculus momeretur , nullum discrimen inter verum, atque apparentem obiecti locum intercederet
iunc enim AC rara infinita esset, angulusque ACB , meri sciliaeet, atque apparentis loci disserentia, manesceret; sin autem lumen iurempore propagetur, quod a plerisque huius saeculi philosophis concerum iri facile ibi persuadeo' tunc sane ex bis, quae diximus, sequitur aliquam se debere inter verum, atque apparentem obiecti locum differeusiam , modo oculi motus versus obiectum ipsum recta non tendat, me recta ab eo non recedat; eritque semper Anus differentia inter verum , atque apparentem locum ad num inclinationis linea, per quam obiectum videbitur , cum oculi semiti, ut oculi celeritas ad luminis celeritatem
Hactenus quidem Bradle verba ex utraque illa italica versione latine ab me reddita. In quibus cum nonnulla haerendi ansam praebent, tum illud praesertim , quod absque probatione alserat apparentem obiecti locum minime in recta A, sed in ipsa ubi it lius fictitii directione situm fore. Cum enim directio motus luminis ponatur esse CA, non facile intelligitur, qui fieri debeat, ut actio, qua lumen oculum ad visionem excitat, per aliam lineam eXerceatur, quam per hanc ipsam CA quemadmodum plerisque omnibus persuasum esse animadverti. Conabor itaque illustrationem aliquam huic rei adhibere exemplo ex mechanicis depromto, quod an ad abstrusissimum visionis negotium transferre liceat tibi
ipsi perpendendum relinquam Ex puncto Fig. VIIIo in quo homo sedet ad latus navis ACBD, emittatur ab ipso homine globus per rectam CD versus
scopum D, positum in adverso navis latere, in cum navi mo bilem. Certum est ex principiis mechanicis, MeXperientia comprobatum, directionem ictus globi in scopum Datque adeo reflexionis lineam J respectu navis, scopi eamdem fore sue navis quiescat, sive interea cum homine,, scopo recta progrediatur.
Manifestum est etiam , si & motus navis aequabilis fuerit, globus
679쪽
neque alia vi ulla urgeatur, neque ulla medii resistentia retardetur, absolutum motum globi a duabus viribus genitum , ab ea nempe, qua navis progreditur, Mab ipsa vi hominis proiicientis,Maequabilem fore, & rectilineum . Est igitur directio motus navis per rectam B ex A versus B. Quo autem tempore globus fertur ex Cisque ad scopum, spatium a navi peragratum est Aa . Ducta per D recta ipsi Aa parallela,in aequali, erit iunctum, in quo scopus exsilitet, quo temporis momento globus scopum attinger Quare si iungaturid, perspicuum es hanc ipsam rectani immobilem C eam fuisse , quam globus aequabili motu in spatio absoluto descripsit eodem tempore, quo scopus rectam Dd pera. gravit atque adeo recta C ad rectam Di 'proportio eadem est, quae celeritatis absolutae globi ad scopi, sive navis celeritatem. Quoniam autem ex iis, quae praemisimus, directio ictus respectu navis eadem esse debet, progrediente ac quiescente navi, ipsa vero quiescente minime dubium est, quin ictus directio eadem futura fuisset, ac directio motus globi, recta scilicet CD, consequitur directionem ictus progrediente navi, ut posuimus, fore rectam j, rectae CD parallelam , atque a directione absoluti motus globiid sane aliam, ita nempe ut sinus anguli Dd, cui aequalem directio ictus ed cum semita scopi d continet, eamdem rationem habeat ad sinum anguli DCd, seu edC, quo angulo directio ictus ad dire ctionem motus globi inclinatur, quam recta C ad rectam d sunt enim trianguli DCd latera oppositorum angulorum sinibus proportionalia nempe, quemadmodum ostendimus, eamdem, quae est celeritatis globi absolutae ad scopi, seu navis celeritatem Nunc autem cogitemus lineam immotam Ciminime ab eo globo percursam fuisse, qui ab homine in navi sedente ex C est emi Lsus, sed a globo alio consimili, quem homo extra navim positus secundum directionem ipsam CZiaculatus fuerit e puncto ripae E
quod punctum in directum si positum cum C ad ripam usque
producta globi vero huiusce ex benientis celeritatem Onamus uniformem , atque absolutae celeritati prioris globi aequalem ipsumque globum exis per C emissum attigisse punctum immobile C eodem temporis momento , Quo scopus fuerat in puncto D. Cum ergo utriusque globi celeritates aequales ponantur, iniformes, prior vero globus lineam C descripserit, quo tempore scopus exi a d perrexit, manifestum est fore, ut globus posterior eamdem rectam C eodem tempore describat, atque adeo scopum attingat in ipso puncto d. Directio igitur motus huiusce globi iterum est Cd scopi vero Dd, quapropter minime du
680쪽
hitandum qu 1 directio ictus nunc quoque sutura sted nequE
enim refert quam e longinquo globus emissus fuerit, neque unicavi, an duabus coniunctis sollicitatus, modo &per eamdem rectam eadem celeritate ad scopum venerit, cicopus ipse eadem directione, eademque celeritate translatus ictum exceperit. Constat igitur in universum, cum globus, secundum directionem quamcumque immobilem aequabiliter latus, scopum quemlibet unifo miter motum percutit, directionem ictus aliam esse a directione motus globi ictum imprimentis, ac sinum anguli, ne directio ictus continet cum semita scopi, esse ad simum anguli, quem eadem directio continet cum directione motus globi, ut celeritas globi ad scopi celeritatem Iam ergo si pro globo ex puncto E emisso particulam luminis astellae, sive lucidi alterius immobilis centro iaculatam, pro navi ACBD ipsam tellurem , ac pro scopo inspectatoris oculum , quem Bradleyus una cum tellure mobilem facit, substituamus, ipsissimum habebimus viri acutissimi theorema, si modo illud praeterea constet, visionem ab oculo elici non secundum directionem radii lucis, sed iuxta directionem ictus, quem lux in oculo imprimit, in quo uno aliquid forte dissicultatis superesse adhuc potest
quamquam , ut fatear, hoc quoque tam vero simile videatur, ut parum a certit Ucline abiit. Non enim in eo animi nostri iudicio,
quo obiectorum locum, positum aestimamus, eaque ad certam directionem referimus, quicquam facere videtur quaenam spatii immobilis puncta a lumine in oculum illabente percurrantur, sed quae oculi ipsus partes feriantur, atque adeo quae sensorii pars,
quave ex plaga luminis velut ictum Scipiat. Neque , ut arbitror, oculus quiescens idcirco obiectum ad eam ipsam lineam refert, per quam hoc ad oculum radiat, quod lumae hanc potius, quam illam imaginariam lineam percurrat, sed Quod eius lineae puncta ad ipsum sensorium certum ordinem habeant, ut puta, quod secundum hanc, vel illam oculi diametrum , aut subtensam sint disposita, ac propterea non tam luminis, quam partium Oculi, quae eius actione moventur, directionem in eo iudicio sequitur quod si ergo alia luminis, alia oculi partium , in quas lumen successive ictum imprimit, directio fuerit quod in oculo moto contingit postremam hanc attendendam si facile inducor, ut credam haud secus ac si in navi illa ACBD pro scopo D hominis manum subrogemus, minime dubito, quin manu ad die lata cum globus , sive e puncto navis C sive ex ripa E millus Cnihil enim refert manum ipsam feriet, homo quippe tuum ipsius motum