장음표시 사용
3쪽
iv RIsCONs VLTI. ANTIQVITATUM Ro. Hementis amplificatus.
Q Propter argumentia itatem Typogra adiri t.
5쪽
Imperatorem designatum,Francisci Hotomani Iurisconsulti Praefatio. Nnus iam agitur quintus, Maximiliane 'manorum Rexpotenti me,ex quo no Irum hunc de uerbis iuris Commentariu Mai lati tua dicauimus. munus haudquaquam illi prae tanti ac siumma dignitati tuae Tegiae
confientaneum quanisquidem neque quicquam dis Πι- ta latione,qua de uerbis instituitur, exibus: neque Regali celsitudine quicquam inter homines auguInius habetur. Vicit tamen hausiue runticitatem meam ,sine muneris inconuenientiam ista,qμεβmper inter clarissimas uirtutes tuas tanquam bias eluxit, naturae tuae benignitas , mansiuetudo,comitas N Maiestate tua tantisper in excelse illo f-lios ligio fluo relictasse ad in imi hominis aressionem demisit. Munusculum enim quamuis tenue,ab homine s tenui F ignoto tibi oblatum,benigna mente animo bene lo accepisti. Praeclara profecito, et tanto uirtus d infima incipe:.qua Haiei latem 'Regiam sivra uulgarem hominum con re Onem quodammodo locatam, etiam ad infimorum hominum accese sonem traducit: ut cum dignitate inter primos siummus exi Ius,comitate tamen et facilitate nihilo siverior infimis esse uidearis. Habes igitur, Maximiliane Rex,eam, qua difffcillima putatur ,grauitatis cum comitate, Maiestatis cum humanitate societatem: quibus tamen duabus rebus nihil disiunctius,nihil remotius, ummi bemper Philo*phi iudicarunt. Vus --nus mirandum ut stero uidebitur, quialterum iam ad eandem Maie- flatem tuam cum eodem hoc munere aliquantia a me reconcinnato 'c tanquam interpolato accedere audeam. Tamet siproximo stuperiore anno lon se maxima adpri linam illam dignitatem tuam accesso acta sit: cum incredibili totius Germania studio uente Deo, cunctis hominibus plaudentibus,unus e Septemvirorumprincipum colligio iudicatus es digvisiimus, ad quem rimanorum Regnum, Germaniciq; imperi, hareditarias es dea a Ierretur:
6쪽
ferretur cum,inquam,unus tu G omnibus Jumma inrincipum ordinum somnium uoluntate,contun Ghementist,concordibus seu fragys delectus es, ad quem ea dignitas desierretur, qua vulga maior hominum generi a Deo tribu ent ut 'Romanorum Tegm,νυ nunquam ullum maius,nusium potentius extitit, auctus atque ornatus, tot tantisq; Principibus ac saniapixta ciuitatibus, pulis ac gentibus imperares.Summa plane hac dignitas a ;amplitudo est,adquam merita te tua, Maximiliam Rex, s eximia in omni uirtutum genere laudes extulerunt. Nam,ut mea paulister hunc nacta campum evagetur oratis,scetera regna,quae quondam florentissima siuerunt,cum hoc tuo conferam ecquodnam unquam uelopum magnitudine. uel amplitudine regionum,uel militum uirtute ac disciplina,vel rerum terra marisgestarum gloria,cum hoc tuo comparandum uitZEtenim , ut ab eo quod omnium antiquissimum numeratur,quod, a Nim tho π Belo duxisse miginem traditur,initium pumamus fuit quidem Albriorum ritagnum opibus lorem, pys locuples,gloria amplum, imperi' autem longinquitate sane diuturnum siquidem ad annos milli trecentos ub Regibus o-ED Ss triginta permansit rutamen Am maioris inibus circumscriptu,s ab hominibus esseminatis ac moth Aiaxmi dissuentilus halitum, e quid Odem habui quod cu hoc tuo uasido sislusio, sint uere uatessanctus Daniel nominauit ferreo,compararipost uod N ad annorum iam duo millia trecentos con ut eosdem quos orbis terrarum terminos,eas dem,inquam, quassolis cursius regiones sine'; habuit: muliebrem famia iam paucispra 'spaucorum annorumstactostis iam ac domitam, parere imperio suo coegit.Secuta est Medorum Monarchia. quidsimile um illa s ad trecetos duntaxat annos sius Reg bus noue durarit,nec fere angustis Media si finibus excesserit. Huic Persarum dominatus siu sit, qui rapto ad antiquam siuam adiuncita ditione annos non amphus ducen ios N triginta ub Regibus quatuordecim rerum potiti siunt Eorum M
narchiam Macedonum regnum excepit quod Alexandri Mam uirtute uictoriysi prope innumeris nobil tatu,neq; tame annos amplius centu quinquaginta constitit. V assiduis siuccessorum discord se conficitatum, uarias inpartes diuullum ac discerptum fuit. Secutum igitur est ferreu illud 'sorum tuorum, Maximiliane,hoc HI Tomanorum regnum: quod per an nos non minus tingentos Usiduas besiorum contentiones elu tatum, tandem ita si longe lateq; HDdit,ut ab occidentali Oceano ad Caucasium morem uiumque Euphratem excreuerit . a Dacia uero s Sarmatis finibus
7쪽
in ultimam β usique Asticam protendens, utroque simul Aethiopiam ae
Mauri tama coprehenderat: totumq; mediterraneum mare, omnesque quae
in eo fiunt instulas,occuparit. Nam tantam potentiam annos fere trecentos obtinuit quo tempore nullo magis uitis,quam siua mole ac magnitud ne nimia laborase creditur. Ex quo illa Barbararum gentium eruptiones, sp asi eluuiones extiterunt,cum Heruli, Gothi, Vuadab, Langobardi, uniuersam Italiam occuparunt: Tymanorumori, Regem Augu Iulum Odo ore Duce anno a Christo nato CCCCLXXVI. pepulerunt,ac per annos amphus trecentos Italiam Langobardorum dominatu oppressam tenuerunt usique dum Francorum iste Rex,rerumgestarum gloria praesitanti 'mus, restis Magnus,anno a salute Christiana DCCC 'manorum T -gnum in printinam dignitatem restituit. Quo tamen extincto partim successorum quorundam inertia,partim malis domesticis,belbsq; ciuilibus id illud regnum conuulsium ac labes truum,propemodum concidit cum Othoiden vis Saxonicafamilia immortale decus,annis plus minus centum interiectis extitit,qui ueterem eius regni gloriam ac digmtatem uirtute uiactorias Aua recuperauit. At mihi quidem in illoru maloria caussas accuratius inquirenti,duae poti mῆ occurrunt quartι una est, quod tot fortissimi Principes ac Satrapae,immensam unius potentia nullis certis legib.quasiq; terminis circumscriptam, s qua facillime in tyrannidem degenera ferre. detrectabant: altera,quod cum potentiam illam tantam haereditariam esens ent,ne sorte inerti alicui parere cogerentur tum in eo qui omnib. aeque
placenet, de edo, quamprimum sit e laborabant. Huic utriq; in modo salutares duae leges de ordiniι sententia connitura remediis attulerum quari; prior susuit,ut qua praestantisiima Tetpubforma creditur, ea deinceps u
terentur. mmiru quae ex trib. rectisgenerib re is,optimatia, ac populari te
perata esset: quod optimiι Reipub. enus esse, cum Cicero insiuis de Repub.
libris,tum etiam Polybius lib. 6. demostrat. Na cum Imperator Monarchiam ac principatu obtinebat,ium Septeutra principes; e gummis primi conituti siunt,quorum ille tanqua optimatum auctoritate compq; uteretur. qui uero popularis potestatis ecie referrent,institutum enI,ut ceteri proceres,ciuitatumq; ac populor se legati dicendae in comit s Imperator flententia ius haberent. Altera lex fuit, ut tydem Septeutra principes elent, quom dei ac iudicio illa legendi Romanorum Regis potestas committeretur,qua ex potestate usitatum illud Electorum nomen adepti sunt. cuius in. Itituri memoriam uix ante annum a salute Chraim a DCCLX. repelire
8쪽
nsumus. Inh oc autem praeclaro ac laudabili maiorum tuorum instituto,
cum multa prudente ac prope diu tus ocitatun tum uero ista rater cetera comemoratione dignum ene quod in tuis,Maximiliane,hoc est,
Regis Romanorum comitise, palam ab Electorib illis omis. praedicatur Populo Christiano caput eligi: quod pulcherrimῶ honorafice imum pra-
conium crebro in lege uestra Sacrata,qua uulgo Bulga aurea nominiam, 'culcatur. Eius autem pra ny cum ster Da quada ac diligeter animari uertenda uis en,tum etia magna te Re Fum , aliquando illius ratione haliturum,omnes qui animi tuiρ stantiam norunt,augurantur neq; diutiuspassu moerant,ut auitae dignitatis tua patrimonium ab eo pr Mnediripiatur,a quo π Te ni tui sedes antiquoma, tot iam aetates dolo atq; insidiis occupata est: Nyncissimum istud atq; honorificent simum Capitis
Christianorum inomen tibia tuis maioris. traditum,ac per tot annos ab 'fidem retentum atq; usurpatum, emummam fraudem atq; insunam obtι-netur. Facultates tibi ad eam rem innumeras Deus largitus esto incredibilem quandam ingeny magnitudinem,qua uel ex ista singulari tot exterarum linguarum *ientiae perstucitur: corporis wres eximias: aetatis inteiritatem autoritatem tantam,quanta in his Fummis uirtutis ac laudis esse debet tot praterea proant silmorum principum dia atq; uoluntates tu autem stas Germanici roborisfr imas copias: Austraacae deniq; famia lusiummas opes,ditionesi amplissimas:qua infamilia patre habes Ferdia
nandum, Imperatorem clement imum patruum tabur' Carolum v.C sarem Νrtissimum auum item Maximilianum,cuius tu nomen,lonis omimb.itageris,ut dignitatem ac steciem referens, eius uestigia siumma cum laude persiquaris: proauum porro I riderisum: a quibus ordine omnibus non tam Romanorum ad te regni atque impery, quam earum lamdum, qua te Imperio dignum efficiunt , haereditas peruenit. Hunc annmum, Praeclarumque institutum, eo magis omnes abs te boni uiri Fusiciapi cupiunt, quod neque in tanta potentia in olentiam, neque in tanta
Maiestate superbiam aut fanidium ullum extime sent. Est enim,
quemadmodum iam anteposivi, siumma tua amplitudo π grauitas, cum 'humanitate mansiuetudineq; coniunctar atque ita diuturna consuetudinec firmata, ut quo maiorem poniac potentiam assequere, eo maiorem omnes abs te comitatem ac facilitatem expectent. Vuam admirandam ac prope inauditam duarum disiun imarum rerum hocietatem, cism
era ut cum alijs quamplurimis suspicerem , seci liberius iam enim
9쪽
ad institutum reuertar meum Jut tibi Maximiliane Romanorum Rex potenti me, nostras basie in iure ciuili lucubrationes,nostrum hunc, ιnqua,
De uerbis Iuris Commentarium,iterum oferre augustique nominis tui commendatione ornatum, denuo adsicholas noni as s studiosorum adolescentum carius cum amplificatione aliqua s accurata recognitione remitterem. Non enim bestice tantum artis apparatus oe instrumenta Regib. constentanea siunt neque uero rei militaras tractatiosius Regib. bonis diuturna esse olet. Pacis illis N ot' studia multo magis colenda atque amplectenda sunt qua stare sine iuris sue legum nostrarum d sic lina nulli modo possunt. Id quod sapienter i e qui annos adhinc amplius quadringentos in
maiorum morum ordinesiummis laudib. celebratusfloruit, Imperator Lothar in Saxo, iudicauit: cum iuris nostri libros, quorum ad aliquam nostraha uia it strationem pertinent,per quadiu in Apulia tenebris abiectos simq; pene perditos in lucem extubi. Pisanaque urbis ciuibus,2 quib. a ι- tus proximo bella siuerat, in magni muneris ac benefici, loco donauit accurateque desicriptos passim tota Germania diuulgandas disseminandosque curauit. Est autem exigua hac nostra Funt qua nunc ad illorum librorum id Mirationem asserimus, quippe cum artis uerba duntaxat persequamur, res ipsas s recondita disiciplina m ria non attingamus: tamen eo fortas eminus inutilia uiderim sunt, quod N adolescetium indu tria adiuuat: quorum instud's cursus atq; alacritas uerborum inusitatorum occursis quasi scopulis qui sida ofenditur Tribonianis nitie aliqua ex parte comesam qui qua de uerbis iuris passim erant a Iuri consiuitis no Iris tradita, ita negligeter collegit,ut non ope nostris adolesice libattulisse, sidcruce potius eo
rum ingenys fixisse uideatur. Sed utilitatis quides adiumenti si quid forte
huius disiciplinia I tudiosis attulerimus,docti morum hominum qui Agate- satem tua agitae circunstat, existimatio futura est quorum malo hac de re iudicium interponi,quam meum. si tum autem laboris ac molentiarum in hoc se alebro o sicriptionis generes ceperamus, nos certe nondum emtet neq; uero unquam, usero, paenitebitsquidem,tesumme Rex Maximiliane, pro ea quam omnes in te admirantur, singulara benignitate, nostra huic induLIrra fauere, o munuscula ista literaria benevolo anImo accepisse intelligamus. Deus Maiestatem tuam quamdiuti me nobis incolumem construet . Argentorati, XI. lend. Septemb. M. D. LXIIII.
10쪽
Tum Temporis Regem Bohemiae. Agnifica profecto, Maximiliane Rex screnissin te, & praeclara quaedam res est Iuris Ciuilis cognitio: quae ciun in Republica bene ac feliciter constituenda principem locum obtinet, tum uero sui studio s magno semper in honoris ac dignitatis gradu locare consueuit.Itaque non minus multos qui Romae Iuris disciplinam magna cum gloria & splendore professi sint,quam qui in Graecia Philosophiae studia coluerunt, numerare possumus: siquidem a Sex.Papirio,qui Tarquinij Superbi te pore uixisse traditur. ad Poponi u & Modestinu, qui Alexadro Cesere imperante fioruere,ac prope postremi numerantur,amplius ducenti quinquaginta Iurisconsulti recensentur:qui Iuris disciplinam per annos amplius scptingentos magna in hominum admiratione ac dignitate retinuerunt: cum Graeci Philosophi, qui quidem aliquo in numero fuerint,
uix centum,ij js paruo tempori S spacio memorentur. Veruntatnen ut omnium aliarum artium
quemadmodum Maiestati tuae notum est sic etiam huius nostrae Iuris Ciuilis disciplinae splendor omnis,patrum nostrorum temporibu Barbaria longe lateq; dominante,deletus est.Nam, ut indignum Iustiniani facinus,quod sine lacrymis commemorari uix potest silentio praeterea, cum illius disciplinae libri,& ad Reipub.Romanae rationem accommodati,& Romano sermone scripti suissent,constat eois,qui Romanam historiam ne primoribus quidem labris ut dici sistet degustarant,& Latinis literis male tincti,ad illius se studium,quasi pedibus illotis conserebant, nequaquam satis feliciter in ea uersari potuisse.Verum hac aetate nostra,qua Dei Opi Max. nignitate bonae artes omnes ab interitu uindicantur,nonnulli extiterunt liberaliter eruditi limmines,qui pro sua uirili parte utrique illi malo remediu adhibere conati sunt. in quibus,si Germaniam nostram spectemus, Udatricus usius principem facile locum obtinuis Ie merito crediatur, qui cum Reipub.Romanae historiam quatenus ad Ius Ciuile pertinebat, diligentissime tradidit tum uerba I uris,quoties res postulat,accurate & subtiliter interpretatus est.Cum enim,auctore Fabio, non exigua pars Iurisconsultorum muneris in ui ac proprietate uerborum explicanda posita sit,ium uero,ut idem alibi testatur, fuere semper illi uerborum proprietatis obse uandae animaduertendaeq; studiosis simi quippe cum ex uerbulo uno male obscureve posito magnae plerunque lites iurgiaq; Oriantur,& quemadmodum ille idem scribit,si quando uno in uerbo erratum essetais tota perdebatur. Qua de caussa tam multos ueterum Iurisconsultorum uidemus in uerborum explicatione susceptos labores:& C.Aelij Galli libros data opera de ueraborum,quae ad Ius pertinent,significatione & conscriptos & inscriptos fuisse legimus. Qiiod si ulla unquam aetate genus illud scriptionis magnas studiosis opportunitates attulit,hoc certe tepore non modo fluctuosium, uerumetiam magnopere necessarium esse nemo non uidet. Cum satis constet,plerosq; illorum,qui se ad Ius nomum Civile perdiscendum conserunt, & qui,cuhunc meum de uerbis Iuris inscriptum Cometarium aspiciet,uerba me pro farina ut in ueteri,puerbio est afferre clamitabunt. Latini prope sermonis imperitos esse: magnaq; ineptarum interpretationum partem, quae non modo superioribus,uerum etiam nostris hisce temporibus ad libros Pandectatum & Codicis adhibitae sunt,ex hac linguae Latinae ignoratione,taqua ex se te fluxisse.Quod cu mihi iapri de indignum ac miserum uideretur,facturum me re studiosis utile liberali certe praeditis ingenio adolescetibus gratam atq; iucudam existimavi, si uerba Iuris obscuriora unum in librii coaceruata,literaru Ordine dis onerc,simaeq; breue cuiusq; interpletationem,adiungerem. Quem meum labore cum amici mei c6plures, homines eruditissimi, coprobassent,& scholis nostris non inutilem fore confirmarent. feci non inuitus,ijs praesertim rogantibus,ut opus hoc cuicuimodi esse posset, pographo traditum in lucem cospectumq; h minum perueniret.idq; eo libentius,quia non pauca ex Antiquitatibus Romanis ad Iuris intelligentiam