Ioan. Baptistae Portae Neapolitani De munitione libri 3

1쪽

Εx Bibliotheca majori Coll. Rom. Societ. IeSu

4쪽

IO. BAPTISTAE

PORTAE NE AP.

ER P RI MU

uuid sit munitio. Cap. I.

E munitione scripturo, operae pretium milii videtur, quid sit declarare : nam ex eius dissinitione uniuersa muniendi ars cognoscetur . Munire nil aliud est, nisi loca muro praecingere, qui se i pluin, & M. seniores ad Inimica vi hostium, femri, & flammae tueatur. Nunc siningularum definitionis partium rationem reddamus . Diximus loca: nam sub hoc nomine principes Metropolitanae urbes illius Begni continentur, & maximae, ut ijs expugnatis , de Regno actum sit. & hae solidis muris, magnisq; interstructis propugnaculis praecinguntur , regalibusq; sumptibus aedificantur: ob id prinope opibus destituto minime opus est .'Sub hoc nomine etiam paruae urbes' veniunt, vulgo Cittadjsse di-- Λ ctae s etc

5쪽

α De Munitione .

cte, quae. ijs regnis aedificantur, quae de nouo conquisita sunt' ad fidem & obedientiam nouo princi praestandam & ad ciui tes intestinas discordias compescendas . Sub loci nomino veniunt urbium propugnaculas, vulgo Casia, dicti , quasi parua castra, quae urbes defendunt, & ab iis desenduntur, non solum ab aduenis, sed ab intrinsecis hostibus . Sub loci

nomine sunt, forti dicti, qui in montium verticibus, viarum angust ijs, maris, ac sum inuri faucibus construuntur. ne fa-Eilis aditus aduenienti Eostr praebeatiir, sed longe detineatur. conti litan est militare, potius hostem foris apere iserum,quam intus domi expectandum,& ad vitandas homum excursiones, di direptiones . Sub hoc nomine arces ventiin , u Igo Roc

dicuntur , quae in marmoreorum montium cacuminibus aedificantur: nam vuIgo marmoreos montes arce S vocamus. Sunt etiam loca castrametationum munitiones . Diximus

praecingere, seu munimine fulcire. Suffultus hic e diuersis 2 rebus consti tuitur, Ut vzrgulti , cespitibusq i mira densita -- te inter se implexis, & recurrentibus, interiectis glebis, intermixtisq; et ne facile subrui, vel tormentorum globis findi . allidq; possint, vel .ex praeruptis montium saxis, saepissime ex ambientibus moris, alijsq; diuersis rebus, ut docebimus . Praeterea se, suosq; defensiores tutari debet. Idest lineae eum circumuallantes, eo modo distiniae, protractaeq; esse debent,

ut unaquaeq; ex sua obliqua defendatur, & quae tuetur, tuea-xur, seq; mutua ope inexpugnabiles fiant . deinde defensores defendat, qui intus continentur quod euenit e murorum Ioliditate a ferro, & flamma : serro, scilicet, murorum aggressionibus, & ligonibus , a stam ma, scilicet aeneorum tommentorum quassationibus, volitantiumq; globorum procel- Iis , a cuniculis , & clybanis, ne muri sternantur . Haec sunte trinseca. nocumenta int inseca sunt, fraus, & famis. Con-s famem , de re frumentaria optime constatum sit, oportet, ut arx omni ciborum genere, quod defensorum usus, & obsidionis necessitas exigit, instructa sit, ut in promptu omnia depromi possint: cuius rei, si parum ab his diligenter prouirum sit, . quibus eiusmodi cura demandata est, accidet quod necesse erit: nam cum graui defensores annona consitiari

coeperint, a fame victi, coguntur sui sacere deditionem. Nec

6쪽

Liber Primus

secus egregii praesidi j veteranorum militum,& tormentorum . varietatis ratio habenda est, ut appellentem aduersariorum muli tudinenu propulsare possit :*rocium arcenda ignavorum turba.Sunt enim Duces & Optimi milites arc um anima, ' corpus sinesanima cadauer est, sic arx muIto milite non in . st rectar & melius erit arces non conii ruere, quam constru- etctas sine praesdia, & neces amis rebus relinquere . Contra Afraudem vigili di oculato pravi de opus est, alioquin moles ip- is parum ut iis istura: nam si arx egregie ab arte,&natura munitu siti ferreis moenibus adeo excelsis, ut auium volatus istigent; crebrisq; turribus resertissima, fossis Iatis, ad cen- trum usq; productis, prodationei hostes faellei, indus intro mitti possune . at I Hii

possune

Cui ars muniendi subalternetur. Cap. I I.

ON parum inter milites S Arehitectos, Et eius' modi homi hex discrimen oritur; sciliere cui scientiae muniendi ars sublaternetur se ac pri- mum i miles elato animo , inflatius his argu mentis mi aserit, philidetur. Cui conueniearcen theri reidem construere, ordilaurelii . male enim quispia rem tueri poterat, quam prsus non cognouerit, & ordinauerit: Unde cum miles eam sit defensurus, eidem congruentius constrinioliam eommittendam. Huicta ossaltera suffraga ur. Non rect quidem damna nauexi referit, qui offensiones ignorauerit, miles igitur, qui oppi gnat, eb fidet,di expugn&t,dicum in .suminum denennum ist M sepimen, vi tam pro expugn et is exponie , ipse igitur conuenientius consisticturus erit , eu iuς defectibuῖ rem dia asserre sciet. Item Architectus hanc artera tibi vendicati m. inquiens. Cum arx aliud non sit, qu4m moles ex calce dilapidibus constructat, murorum solidi thre su Momento unissibilitate, astitudine cor grua firmata, drcia materiaia, 'ri, murus componitur, non nis A festitectis cognostit sinam aliena sunt i milHum munere ' iure i itur Architectus inbiu scribit: nam si militis erit inune eam tueri non id ι, A a linis Lun

7쪽

lam construere conuenit. Musicus enim & si organum, vel . cytharam pulsare nouerit, non ol id illam construere sciet,& Timiles aeneis machinis , vel ense utitur , non ob id ensem, . vel aeneas macs nas fabricare compellitur, aliud enim est construere, & aliud tueri; Unde cum isti milites magnos spi- . . mus in re mili tari assumant, non ob id eiusmodi munijs de legandos censeas . Ad haec Mathematicus dicit. Hanc artem -valde ab utroq; alienam, sed suam esse propriam.& peculia-ayem: nam opus .est prius machinam in id ea formari, & ibipdisponere , & ordinare, non solum quod membrorum partes - sibi mutuo correspondeant, & eae cum toto optima proportione , & symmetria, sed archetypum sor mare, priusquam construatur. Indecens enim est, post constructam demoliri, ad demum reaedificare, non sine temporis, laboris,& impensarum iactura. Vnde valde a ratione alienum videtur, ab alio, quam ab eo constructionem. fieri debere . Ad haec si indefinitione diximus munitionem esse adificium lineis praeo dinatum, quod se ipsum, & desen res tueatur, atq; linearumi qualitates non dignoscunt nisi Mathematici, iure igitur sui. peculiaris numeris erit, eam ordinare , His interseritur

rpeorum tormentorum magister,& librator, S ait. Si urbes,

castra, & arces perpetuo selopeia, & aenea tormenta tutan. .cio destinantur, & muri, & propugnaculorum frontes, & la- . . tera, regressiis.& eiusmodi arcium partes ex horum ictibus determinantur,&cum nemo eo melior fit. qui haec calleat,

I ' i soli sibi ius erit determinandi. His etiam sese addit bellicusi Architectus, vulgus sngegnior vocati dicens. Si bellicus Archi ectus nil aliud ess, nisi militis. Architecti, Matbematiaci, & aeneorum tormentorum operarii mixtura , & cum so- aus ipse officia percalleat,ei decentius dignissimum muniendi murus describi. Sed cum multum, pertinaciusq; ex Vtraq; parte disputatum esset, hic est eorum congressus t res huc

deducta est , quod isti partim vera, partim falsa dicunti.

Sed veritas est, quod excellentissima muniendi ars cultiorI-hus ingeni js dignioribusq; personis conuenit, nobilioreb i;

suos natales habet, uti a principibus, eoru inq; exercituum imperatoribus mam cum Principes omnes debeant arte S cal

8쪽

. Liber Primus i s

situs eligere, & imperare Architectis, militibus, Mathemaricis , & aeneorum tormquiorum libratoribuis qui si subsibi

sunt, ut milas Architecto pericula demonstret urbium expi gnationis, S industrius Architectus scio si rogetur,remedium adlaturum iri. A tormentorum libratoribus si queratur quata debeat esse oris apertura murorum, ex qua aenei tormenti collum extramittitur, quantusve eiaculationis impulsus , de retrorsum deturbatio , quantumve recta linea ad libellam aequatum seriat, ut sciat intermedios turrium muros ordinare , quoS vulguS cortimia vocat, i propugnaculi fronte latera . Sic ex proprijs artificibus propria momeum perpe

dens, iubaal Architecto omnibus obsequium praestatum iri.& tandem singuli suae artis callDtissimi, singulis aperiant r

media , quibus praestantius, di inculpatum sepus construatur. De hac re clarissimum attulit Vittruvius exemplum , init ducens Dinocratem Architectu, qui Alexandro Magno Aron. montem formauerat in virilis figurae formam, cuius manu .laeum defignauit amplissimae ciuitatis moenia, & dextera pateram, quae e civeret tomulum fluminum, qui erant in eo mole aquas inde in mare prosuerent. Alexander vero ut princepH & summus exercituum Imperator,cuius soli iudicio par erat civitates ordinare, construereq;, reprehendit, quae ali3 assim'rahantur , rationem addens, quae militum, & Architectorum capti m supera m. Dixit non esse circa agros, qui polleant frumentaria ratione ciuitatem tueri, cum non nisi transm rinis subuectionibus succurri posse. Vt enim natus infans sine nutricis lacte languet,nec ad crescentis vrtae gradus produci.

sic ciuitas sine aquis, & earum fiuctibus non potest frequentiam habere, populumq; sine copia tueri. Ecce princeps hie Architectorum, militum, & Mathematicorum scientiam suis perat, di si ei deficiunt artes, non deficient in eius aula periatissimi artifices, e quibus efflagitet,ut singuli a solijs ad sediplementum ea distant,quae sui muneris non sunt,ut ex eorum simul iudicijs egregia arcis consurgat lama .

9쪽

oualem militarem Architectum en coniu-

o et hv x M Principem motrui veste muni tionis institutoremdiunc quibus scientiis Mar- tib iEItructum esse oportebit, explicemus, Ut legitime eam artem exerceri liceat. Sit igitur fistu=iis nigr4ris Arahitectus doctissimus in.Mathcilirileis scientijs Nptaecipue nrithmetiea, Geometria. ει Architectura, sectim '& Perspectiva e nam cum munitioni; ielmographiam destripturiis suerit 'rectis , cur sq. thidis V bi dine .inensura, N porportionου constatutis, nitii in AMthmetiea versatus iuerit & Geometria , inon recte designabit. Demum cum ex Ichirographia, orthographia deseriabenda est, quomodo rem exequetur, nisi Perspectivam per callear Optimus Architectus non prius operi manus admo- mouebit, nisi exacto iudicio futuri operis implano examininse Nerit fundamenta . ae tabellulis Splano erexerit, ut singulae partes suis locis constitutae, ac mori si simul sibi inutuo codi respondeand ae si Omnia numero, ac proportione coniunctasne y quae enim in paruo loco Coarctata fuerint, mens & Oculus utio ictu considerare, & Conspicere valet. Potest, di suos amicos consulere ac in ea arte versatos, utrum suo iudicio

deceptus sit, & in opere hallucinatns. Nec velim ita sibi addi myri suo potius arbitrio bbsequendum censeat v quarta, amieorum,doctiorumqbmonatiS pareat, in quo si error comi-minum sit 'facile emendari, corrigiq; poterit, quod aliter in opere euenied, non enim facturn iam opust facis: pbtest d, moliri u Qui enisi est aliud in par papyrci lineis designarre, quam naturae fabricae typus Vnde noster militaris Amehitectus sit picturae gnarus oportet, ut noscat suae artis inrstrumenta . Exacto prius archetypo,tuto, maxima facilitat & absq; erroris timore operabitur, ac cum lucro temporis , impensarum,& honoris . Unde si ars est inter Mathematicas, quae huic facultati suas opes polliceatur, eas ab Perspectiva expectabit. Nec a re abhorrebit si versatus in cognitione na-- ' uigatoriae

10쪽

uigatoriae pyxidis fuerit, ut regiones, ac regionum situs ea-pere , & charthae optime valeat designare, unde fenyi oriantur, a quibus sutura munitio insestetur, quod non parum ad defensorum utilitate proficiet. Nec quia diximus militarem Architectum oportere primum optime delineare , ob id m nitionem a solo pictore optimam futuram , sed oportet esse in Architectura versatum, ut cum delineationi9 scientia WVesim habeat Architectum coniunctam . Et si miles fueriti quisisse harum scientiarum peritia, dummodo fatis in bello ve fatus fuerit , muros quassatione prostati erit,iδggressioneS OG o dinauerit, cuniculos perfoderit, vallos duxerit, aggeres , & Propuanacula erexerit, sola hac operum praxi, doctissimum futurum existimabimus, ac sine archetypi forma,posse urbis,

vel arcis munitionem ordinare, maxime arduum, & periculosum existimo, scientia enim sine praxi,vel praxis sinestientia perfectum Architectum facere non possunt. Sed si maximam habuqrit Gnflandi, temperandi, &.li blandi torment rum perictam,quantum longe recta It ea pilam contorque i, optime intermediorum murorum Iongitudines , propugnaculorum latera , & frontes instituere , quantum pila in muros , vel terra plenum penetrarit, quantum retrograditur, ut

plateas, & retrocessiones ordinare, & eiusnodi innitia, mulis tum reserre arbitror ad optimam bellici Architecti futuram institui nem . Cum his enim artibus 8c scientijs opus est

coniunctam habere maximam materiorum , & instrument rum cognitionem, ut calcis, lapidum, lignorum, troclearum, vectium,& machinarum ponderum elevandorum,ne i eritorum fabricatorum iudicio semper confidere cogatur: qui ferunque imperitia, vel Iucri cupiditate Architectorum fama Uin nestant . Cum igstur Opus inchoandusiesit. Con- 'iaerabitur primo soci situs, si in plano, vel colle fuerit, vel confragosa rupe obsepiatur, ac mox nautica pyxide appingendi caelorum aspectus . Geometria deniq; ostendit lineas rectas, & inflexas, circuitus, & mensuras . Perspectiva ic

nographiam, & scenographiam dirigis, Axithmetica linpem,

fas numerat, Architectura omnia ordinat, & componit,m

teriem eligit, mechassii cauestrumenta componit,quae ad ope ris facilitatem conducunt , Multum finim, maxime Utere