Henrici Boceri ... Commentarius in L. contractus 23. ff. de reg. iur. alterâ pleniori, ac venustiori editione instructus omnibus juris studiosis perquam utilis

61쪽

28 CAP. I. QUID SIT CONTRACT. est, hypothecae conventionem esse δε- lum& nudum pactum, & hoc pactum tueri jurisdictionem. Jurisdictionem, aiunt, ut ostendant hypothecae pactum non Vi sua, & quatenus pactum est, sed ex jurisdictione, hoc est, ex Edicto Praetoris actionem parere. Quod idem etiam docet Paulus JCtus in si tibi decem, 37. de piguore . de pact. De pignore,

inquit, iure honorario nascitur pacto actio. Non dicit simpliciter de pignore nascitur actio pacto, sive ex pacto, sed addit,s ure honorario , hoc est, jure prae torto , Ut scilicet ostendat ex pacto pignoris nasci quidem actionem, sed non propria pacti vi, Verum confirmatione

praetoria.

Hoc itaque differt contractus a pacto legitimo. Et quidem non tum contractus juris civilis, qualis est stipulatio, quae non ex confirmatione, sed ex nova inductione, & inventione civili obligationem & actionem parit; sed etiam jurisgentium, quales lunt emptio, Venditio , locatio, conductio, societaS, mandatum, mutuum, &c. qui Omnes absq; '

62쪽

Qv ID ITEMQVAsr CONTR. 29 juris civilis singulari confirmatione obligationes & actiones costituunt, quemadmodum intelligitur ex l. s. o. ct r. Tde pactis. In l. s. d. t. conVentio dividitur in le- 3 ιgitimam & jurisgentiu conVentionem. ln d l. 6. legitima conventio definitur, quae lege aliqua confirmatur. Inde sequitur, jurisgentium conVentionem esse, quae caret legis confirmatione,&abf-que illa per se subssistit. Licetlautem juris entium conVentiones non sint lege aliqua confirmatae, nihilominus tamen sua vi & propria facultate, vel obligationem & actionem pariunt ; Vel producunt tantum exceptionem quarum illae dicuntur contractus, hae vero pacta appellantur, ae l. 7.

tium absque legis civilis confirmatione obligationes ad agendum essicaces constituunt. Idque etiam Hermogenianus

JCtus in L 1.1 de jussit. se jur. docet,

cum ostendit, juregentium etiam obligationes institutas esse. Per obligationes intelligit essicaces obligationes. Nam

63쪽

3o CAP. I. Q vita SIT CONTRACT. 33. Nam Obligationis verbo, simpliciter in libris nostri juris posito , efficax significatur obligatio, ut infinitis in locis de monstrari potest. Denique idem etia36. am vult & tradit Ulpianus in l. Naturales Io st de obligat. notion. & Julianus in L si iussor obligari isi. g. m. turales obligationes , p. de fide Assensi.

quaturales , 1nquiunt, obligationes non

eo sbio inimantur, si actio aliqua ea

rum nomine competit Verum etiam

eo, si soluta pecunia repeti' non potest. Hinc intelligitur etiam naturales, hoc est juris entium obligationeS, quas con tractus juris emitum constituunt, abuque legis civilis confirmatione obligationem ad agendum efficacem producere. Sic quoque obligatio ex mutuo , quae efficax est, naturalis dicitur obligatio in l. Si ita stipulatus , 126. g. Chrysogonus, T de ver b. obligat. Non obstat tit. Instit. de obligat. Unde bifariam, hoc est, &ex definitioni e, S exprima divisione obligationis, ostendi potest, omnem obligationem ad agendum efficacem esse civilem. Non obstat, inquama

64쪽

Qui D ITEMQVAsI CONTR. 3Iinquam : Ibi enim etiam jurisgentium obligationes per se essicaces , dicuntur civiles, non quod a jure civili, hoc est,

certa aliqua lege civili specialiter, &singulariter sint vel inventae vcl confirmatς,sed quod jure civili duntaxat conr- muniter sint comprobator, hoc est, usurpatione acceptae, ut ibidem Accursitus in verbo Comprobatae, itemque Cu-jacius&alii docent, affirmante S per obligationes legibus constitutas ibidem intel igi obligationes legibus vel inVcntas vel confirmatas : Obligationes vero jure civili comprobatas eo loco Justi. niano esIe, quae a jure gentium inventae sunt, & per se absque legis civilis confirmatione siuam obtinent firmitatem :jure autem civili saltem sunt comproba tae, hoc est , usurpatione acceptae. Eth an e i b i d em Justi si i an i esse m en te na orimum ex eo cognosci haud obscure potest, quod non simpliciter dicit, Legibus constitutae, aut comprobatae , sed ait, aut legibin constitutae , aut certe sic enim legendum esse monet Cujac. er te-

flantur veteres Coae non etiam, certo Iure

65쪽

jure civili comprobata: ut vox, legibus, duntaxat referatur ad verbum constitutae, non etiam ad dictionem comprobatae. Deinde quoque eaJumniani sententia inde erui facile potest, quod definiens praetorias obligationes simpliciter tradit, eas esse, quas praetor ex siua juriLdjctione constituit, nec addit, aut om- proba Nit, cum tamen si jure civili comprobatae obligationes I ustiniano in definitione civilium Obligationum ement Obligationes a juregentium quidem inventae, jure autem civili confirmatae, etiam in definitione praetoriarum obligationum adiecisset verba aut comproba-38. vit. Nam Praetor ex sua jurisdictione etiam obligationes jurisgentium per se ad agendum inutiles, & inefficaces confirmavit, L sitibi decens a7. g. de pignore depact. Maior ahmis ty. C. de pignorib. er hypothecc . In persuam q&oque, m- sit. de act. Omissis itaque iis verbis in praetoriarum obligationum definitione putandum non est, jure civili comprohatas obligationes ibidem Iustiniano dici , quae origine & inventione quidem sunt

66쪽

sunt juris entium, confirmatione Vero civili, juris civilis,sed quas jus civile duntaxat acceptavit, & quibus non minusquam suis propriis utitur. Et hac ratione omnia iura etiam naturalia & gentica sive gentilitia dici possunt civilia: cum

tamen proprie civilia tantum sint, qui-

bus populus Romanus sellas, ut propriis utitur. Gentica vero, quae non solum populus Romanus, sed & aliae gentes omnes usurpant: Naturalia vero,Quae na-

tura omnia animalia docuit, L I. g. snaturale, o sq. l. 6-7. y. II.st de jussi. ε jur. ct Titul Instit. de Iure naturali gent. o civili. Dico postremo, in contractus definitione , Obligationem civilem parit, ut quae ad agendum emcax est. Pactorun eadem conditio non est. Pactis enim o quandoq; tractatur de distrahenda obli gatione , l. 2. C. Quando liceat ab empl. dissed i I. G. se tot tri. derscinaevend. -ult. Insit. suib. moae tollitur oblig. LSi unus a 7.g.Pactin ne peteret , vers Idem

vel ipso jure his pactis tolluntur obliga

, ae

. E.

67쪽

34 CAP. I. QUID SIT CONTRA T. tiones,& actiones, sit sitnt pacta legitima, .Legitima 6.st depact. ves non ipso jure, sed opposita exceptione, si pacta non

sint legitima, sed juri entia i sunm 27. g. Si cum decem, ct g sqq f. d. t. Quan

doque vero pactis agitur de obligatione constituenda, di inducitur iis vel obligatio civilis, sit siderint lcgitima pacta d. Legitima 6. f. de pac . quae tamen non per se, id est, sua pro pria indole & natura, civilem producunt obligationem,

tio quidem naturalis, In his viperator, ibi, es acro naturaliter debeba- tur, f. dessolui. quod tamen negat Fran-

.cisc. Conan. lib. F. Commentar. cap. I.

num. F. & 6.) sed ad agendum inem cax. Obligatio naturalis duplex est: Aliqua producit actionem L Naturales obligationes Io. f. de Meiussorib. l. Si ita im latus tr. 6. 9 Chryse Iouin , f. de verb oblig. & est obligatio, quam j Urisgentium contractus parit, t. Ex hocjures. fri jussit. Gur. d. clurigentiumr. V. 1.

68쪽

Non obstat, quod actio dicitur eme juris civilis. Hoc enim de forma & modo exercendae actionis accipiendum est, i. a. f. Deinde ex his legibinj. de ori Iur. non de potestate, & facultate instituenda: actionis, quae vel ex jure civili descendit, veluti si ex stipulatu agatur: Vel procedit ex juregentium, si obligationis vela ctionis caussa sit jusgentium L rerum P idem et s. ibi, Nam Iure gentium condi, ciposseputo a de action.rem amotar. Alia. qua vero naturalis obligatio est inefficax ad producendam actionem , sed quos -

lana alios habet affectus. Prodest enim

ad compensandum l. Etiam 5.ffde compensat item ad constituendum l. I. . De-bitu, T de constit. pecun Impedit quoque solliti repetitionem l. Naturaliter I g. g. Si poena, i 8. l. Si quod dominus 64. T de condict. inde b. d. l. naturales, T. de oblig. &act. l. Fidcjussor 16. g. Naturalis,ss de fidejussi Accedere etiam potest ad eam fide jussor, g. i. Instit. de fideiussor.& d l. Fideiussor 16. S. fidejustor. V. de fi de iussi Eius quoq; nomine pignora perseverare jubentur. l. Quaesitum i4. ff. de

Pignoti,

si a

69쪽

CAP. I. QUID SIT CONTRACT. Ejusmodi obligationem parit quoq; pactum promissorica, l. in his s. g. Imp. Antoninus, ae de solui. Cujac. in par,

tit. Cod.Tit. de reb. credit. Donet. lib 12. L. Comment. cap. a. pag. 7. Liberatorium vero pactum non obligationem, neque actionem, sed exceptione tantum producit, ae L Iuri gentium 7. in prμ. ct g. Sed cum nusia d. d. t. Sed obstare videtur d. l Jurisgentium

. g. Ait Praetor, T. d. t. ubi Praetor ait, pacta conventa, dcc. servabo. Hoc edi- ctum Prςtoris alij aliter intelligunt. Bart. Angei. Jas. dc reliqui existimant, edicto illo Praetoris ex nudo pacto actionem constitui & dari, per t. Statuas 4 I f. de

adquir. rer. domin. Ex qua colligunt. Praetorem non tum exceptione, sed de actione aliquem tueri & servare. Sed hoc licet ita siti, inde tamen necessario non sequitur, quod Praetor omnem a ctionem vel exceptionem, quibus quem tuetur dc servat, ipse invenerit vel introduxerit. Nam Praetoris ossicium est non

solum supplere & corrigere, sed etiam 4 adjuvare & exequi jus civile, t. Iras au-

70쪽

r. ...

ne introducat actionem & exceptione, qualis est actio judicati, & exceptio rei judicatae, l. 4. Ait Praetor, se Ade re Iudicat. Dan. Oidendorp. Clasi. I. action. la. l. Inter coheredes g. f. Fa- mil. se tori tit. de excepi. reiiudici Aliquando tamen actionem & exceptionem jure civili introductam saltem administrat & litigaturis porrigit, easque exequitur. Idq; ex eo intelligitur, quod commodati actio est civilis , l. In commodato, g. Sicut autem . Commodari L . Iohan Oidendor. Cl . . aiat. i se Praeto tamen nihilominus edi ctum de commodato proposuit his verbis ι Quod quis commodasse dicetur, de eo judicium dabo ,I. i. in princssae t. Quo sane edicto non primum introducit commodati actionem, sed etiam quae juris civilis est pollicetur se exequuturum adj vandi juris civilis gratia. Id genus eductorum multa sunt exempla in libris nostri juris, secundum Ius autem civia