장음표시 사용
541쪽
Α R O A N I s. LIB. IV. 3IItiis Lixam pervenerat. Ita Sardi sub Poliarcho laborabant. cedebantque circa Radirobanem Galli ac Numidae. Sed grandior ira Poliarchum torquebat, nec vulgari sanguine restinguenda. Unum erat Radirobanis pectus quod maledim in Argen idem & Hyanis bena conscium suo vulnere expleret saevientem. Per suos igitur hostiumque manipulos , quaerere hostem coepit dignitati & irae suae parem , multum quoque inclamitans, ut si auderet, si vir esset, proprio discrimine totius belli fortunam provocatus exciperet. Vicit acrem &confusum praeliantium cadentumque tumultum vox saepe repetita aliisque mandata; & ad Radirobanem haud quietiora cogitantem allapis est ; quem hoc unum puduit, quod prior non voca sit. Ocylis caetera reliquit certamina, omnibusque submotis Properavit in remulum. 'Non leones Africa illa.
non serpentes tanto furore incitatos aspexerat. Brev I tamen colloquio sustinuerunt avidas manus; Priorque Po-liarchus ε, Ades, inquit, o latro; da poenas turpissimae noxae. Non mihi hodie elaberis, ' non si plenius quam Achillem inviolabili Styge tua marer te intinxit. Tibi, Domina, sacrum hoc fero; si tam turpem hostiam forte accipies. Et Radirobanes, Prodis tandem de Gynecaeo mollissime amator Sed praeteritae vitae probra mors inter arma celaverit. Ne dubita, tanquam vir esses, jugulum
Neutri vacavit alternis contumeliis prolixius respondere. ira quae addere vires solet, jam nimia, impotensique, pene debilitaverat manus. Coierunt tamen pectoribus, equis , telis; non mollilis quam si allisas rupibus rupes turbo conferret. Sed ictibus fortuna tunc abfuit; re
misiabili si te maueν υ Meiaxit. J The tis ut filium suum Achillem invulnerabilem redderet, adhuc infantem mainter Stygis undis immersit, praeterquam ea pedis parte qua comprehensus ab
a si r enim quam Achiltim in- ζipsa fuerat dum ablueretur,
542쪽
s ih IOANNIS BARC LAII equi, quamquam illo concursu laesi, ad caeteram pugnam
non fuerunt inutiles. Circumactis ergo habenis, uterque jaculum alte amento quassatum vibravit; quod invicem parma excussum est. Supererat unicuique milli te alterum: Id ne frustra periret, diu armorum aditus oculis manibus
que metiti sunt. Tandem Radirobant nihil certius visum quam equum hostilem confodere. quod ne impune esset, equum illius vicissim Poliarchus ferit in capite. moXambo veriti lapsum , aut bestiarum jam in morte insanientium fugam, velut pari consensu in terram desiliunt, raptisque bipennibus, quae pendebant ex equis , ad certamen praecipitant. Sed suorum pietate divisi sunt. Quippe media Gallorum agmina atque Sardorum , intervenere furentibus. Haec verb auxilia cum uterque aversaretur. aegre tandem, nec antea quam saepius jussus, recessit e
medio miles, Regibusque arenam restituit; qui adhuc integri, omissis bipennibus, laeva clypeum tenuere, dextera hastam; quam ab hoste venientem Poliarchus eludens , certiori ictu Radirobanem tetigit, vulnusque haud modicum fecit in latere. Strinxere inde ferrum , saepe ita
conserti, ut solo capulo ora aut pectora liceret verberare. Nulla pars corporis, nulli armorum nexus intentati suis pererant. Horror omnes, & deinde misericordia perm
vit, tantorum spirituum Principes incolumi exercitu perire. Rursus igitur agmina coierunt, diviseruntque pugnaces. quod uterque in dedecus suum accipiens, proximos cum ira imperio rogavit , ecquid victum se crederent, quem sic tegere, sic a pugna properarent eripere
Sic militibus, ducibusque discussis, redeunt ambo ad postremum discrimen ; animis quidem invictis; sed multi sanguinis jactura vires abstulerat; anhelisque corpori bus jam nec certi nec validi erant ictus. Plus animi tamen & sanguinis Poliarcho restabat. Memor deinde causae quae odium fecerat , nec dubius nisi vinceret peritu
543쪽
A u G E N I s. L I B. IV. si Iram dolore Argenidem ; altius sustulit ferrum , eoque 'in Radirobanis jugulum oblique intravit, inter galeae lori coeque commisti iram. ille se myri intelligens, festinansque ad vindictam, cursum in Poliarchum praecipitar, assi igitque sui corporis mole incautum ; sic ut in terram ambo deciderent. Statim militum ut Vlatu coelum inhorruit, his unum, his alium occidisse , pletisque utrumque expirasse credentibus. Et quia sub premente Radirobane
Poliarchus ceciderat, priori omine mens Gallorum, Maurorumque vertebatur; ut nec defuerint qui ad Hyanisbem decurrerent tristia de eo nunciaturi. inundavε re in campum confertissima turba Gallorum atque Sardorum. Nulla Praefectis reverentia; n hil vexilla ordinesque tunc poterant. Suum cuique videbatur ad Reges decurrere, eosque seu occidissent, seu viverent, ab arena eripere.
Adeo ut tumultuosa auxilia Poliarchum pene obruerint; Sed jam ille paulatim se e pedierat ab hostis complexibus;& ultimo singultu explicitum ferro adhuc tentabat. Hunc vero ut vivere, & erigi, Galli simul Maurique conspiciunt, ingenti feroces gaudio provehuntur in Sardorum promptiores Radirobanis cadaver tegentium, ipsumque Poliarchum infestantium telis. Sed discrimen brevissimum fuit. Nam & victori e laetitia Poliarchum refecerat,& Galli impigram opem ferebant. Sensim igitur Sardicesserunt ; aliquid quoque suae virtuti imputantes quod tanta in clade a fuga temperabant. Illis igitur late submotis, hostili potitus corpore, spoliisque opimis, Poliarchus syncere victo fuit.
I In Radirabanis jugurum J Num ul- l eum expeditionem suscepisset in Nauintimum Lusitaniae Regem arguit , qui l litaniam a Mauris caesus est
544쪽
A R G Μ E N T v Μ. . Uti Legatis ravus Mirabariis repetentibus redditum, Pollarum via. nuribuis ager abscedit in thalamum. Sed hunc Themison Afer pristina tandem saluti reponit.
O modo intra paucissimos dies profligatum est
bellum,longiori mole attriturum mutuaS opes,
nisi in cupidos Principes incidisset, & qui pri
vati sui lati rem omnium publicam fecerunt. Cedentibus Sardis minus infestus in castra reditus miliquod nec effush fugerunt, & cbnscius vulnerum Paliaris chus properavit in urbem redire. Interim tamen , dum medici subito remedio sanguinem sistunt, de proxima. arbore exscindi ramum jubet, quem aptatum trophaeo, armisque Radirobanis indutum, reclinavit in humerum suum. Sic ornatus conscendit in currum, quem equi canodidi trahebant; pulcherrimoque spectaculo, circumfusus militibus, opima spolia gestans, ad Martis delubrum provectus est. Nulla enim in Africa erat Feretrii jovis re
lus devictis Ceninensbus, hostilia spolia fereulo in Capitolium detulit, in quercu suspensa consecravit, condens templum Feretrio Iovi, auctorque posteris fuit, ut rapta ab hoste spolia eo desenent. Ita Livius I. I. Iupiter Fer eris x K erudi ν-- μωρ. De tr phaeis vide supra arborem armis eogenis ornatam l. a Nulla erat Freurii suis Mistis.JFeretrius Iupiter dictus est 1 serenda ope, vel sciendis spoliis. Nam Romu-Disit iam by Cobste l
545쪽
IO AN M. BAR LAII ARGENIS. LIB. v. siso. Populus omnes vias impleverat, ut per subitam pompam licuit ornatus, frondibusque qualcunque sors
obtulerat nunc onerans manus, nunc vias qua triumphus pergeret sternens. Tunc in victorem laudes, tunc mutua
de Africae salute gratatio. Hyanis be in vestibulo templi opperiebatur Poliarchum; cui de curru descendenti in hunc modum locuta est; Priusquam haec spolia propitio Marti sistis, Magne Rex, sine me ea tibi dicere quae tu mox diis. Tua virtute sospites sumus. Reddidisti liberos coeli haustus; unicuique de populo suos agros, necessitudines, lares ; Mihi vero purpuram, mihi absentem filium asseruisti. Exige a nobis quicquid voles, beneficio tuo minus erit. O fata Quid quod video vulneratum; & a dio non sine discrimine vicisse ξ Victima ipse fuisti, cujus sanguis mihi propitiaret victoriam. En igitur Radiro banem modo formidolosum Africae, jam ingestum humeris tuis armorum suorum specie; & quo propius discrimen
fuimus, nunc gratiori horrore nostros oculos perfunden rem. Veni ad Deorum templa, Heros, quos olim auge bis : Et sive ' his spoliis ad nostros tholos assi xis tuam virtutem luminibus Afrorum consecras; sive tantum moniis
mentum diis Gallicis in patriam transmittis; scias nihil obstare' quo miniis aras tibi statuam, diemque, &' flami
a Qua minia inra tibi Diaam , diem o Flaminem. I Ut Augusto apud Tacit. c suetonium. Haec fuit consentiens observatio praecipue apud Lacones, ut eximios praeclarosque viros, qui obviam eundo perieulis Rempuulicam auxissent, ob egregia facinora civibus de patriae exhibita, eonsecrarent illis di vinos honores Et humano fastigio ampliora voverent, templa scilico i diem solemnem , plamines , codales , pulvinar; fle aras immortalitatis argument Ovid. l. I . de Abneae Apotheosityuneupat indigetem temploque arissue
Omine Pod ereto d. ait ante ducem. Seu quia victa μου humeris hae arma δε-
Horat. l. I. Epist. 38. is Sia duce, qui templis Panhorum signa re
546쪽
si 6 IOANNIs BARC LAI Inem, nisi quod te inter mortales agere quam diutissime exopto. Haec oratio ingenti populi plausu excepta est ;inter quem Poliarchus; cum quae suam modestiam decebant Reginae respondisset, ' ad Gradivi fores venit. Adhuc 'cruentum de praelio religio erat ad aram accedere,
de ove libare. Satis fuit sacerdoti trophaeum tradidisse, numenque compellare a limine, accipe et libens, & paria saepe munera sibi dari annueret. Dum sic orat, sensim vulneribus coepit vinci. Iam pleraque enim frigebant &dilata curatione tumuerant. Adhuc tamen, ne Reginam
& milites terreret, in dissimulatione duravit; nihil aliud profatus, quam aliquantulum quietis fessa labore membra
reposcere., ibat ergo ad Regiam, comitante Hyanisbe; & militum multis in eo adhuc quo pugnaverant habitu latus utriusque stipantibus. Sed nondum vestibulum subibant, cum a Sardis adesse legatos nunciatum est. Quippe Sardinec vivum a se Regem esse protectum, nec mortuo saltem habitum honorem, ut in majorum tumulis condi posset, impatienter dolebant. Timor inde inter illos vulgatus est, ne captivo cadaveri hostis illuderet. Igitur in ipso tumultu, quatuor optimates magis suo quam communi
Filamines, a filo, quo velabatur caput, cum per aestum pileum ferre non possent. Tres apud Romanos fuere praeeipue Flamines , Dialis , Quirinalis Ecmartialis. Ita Livius lib. r. Dio Halicarn. lib. 2. τοῖς κ λου νοκ. Asit latur & Plutarch. in Numa,quamquam
a Liψio dissentiate denique varro, sca- Iiget, Virgil. lib r. & ra. Lucan lib. I. I Ad Graditi fores. J Mars dicitur gradiendo, quod gradatim & per ordiaesin acie ineeditur,aut certe a vibratione hastae , quod Graeci γ υειν.
3 cruentum de praelio religio eras ad aram acies eνe. J Nos erat ut aqua ablue rentur qui eaedem hominum vel anima-
Mum commisissent, ad commissi piacu-Ii lustrationem. Virg. l. 2. in fine:
Sie dieebatHector rediens a pugna ,ma nibusque illotis Iovi libare ardens vis num pudet me, neque aliquo modo licet Nubienae Saturnio sanguine & pH- vere Pollivum praeceps fundere. I ne tuitiroci . Go
547쪽
ARGENI s. LIB. V. ' si consilio, re tamen cum praecipuorum aliquot breviter pensiata, sumpsere legationis infulas, & omnium Sardorum nomine Lixam venerunt. Hos vero, Regina annuente, Poliarchus venire, & dicere statim jussit in ipso regiae vestibulo ; quasi contemnendam legationem non serio , aut per ocium, & in cultu dignitatis ; sed tumultuarie in via auditurus. Unus erat legatorum cui caeteri communem orationem mandaverant. Is convenienti stimo sermone Poliarchum monebat, ut clementer fortuna uteretur ', neu contemneret tanquam victos Sardiniae deos ;aut etiam suos, duriori in hostem occisum lege offenderet. Venisse se repetituros Regis corpus. ignobilia etiam esse odia quae ultra mortem procedunt; nec disparis laudissere & vitam extorsisse pugnanti , & jam victo indulgere. Meminisset Radirobanem regii ordinis reverentia saltem tumulo non arcendum. Si ' Theseum imitaretur, ne
Achilles, contra auro vile non fore genti Sardorum Principis sui corpus. Ad extremum addidit preces, & inter viriles gemitus peroravit. Poliarchus contemptim ad eorum monita respondit, se eundem genium, deosque eosdem in consilio habiturum ad regendam victoriam , quos ad comparandam habuisset. Caeterum iis qui mori scelere meruissent, ne quietam quidem mortem esse debere. Nili forte& dii, quos illi toties appellabant. defunctorum umbris parcunt. Horrere omnium memoriam ad Radix Theseum imitaretur. J Is Thebanarum mirum querelis motiis Creontem, Thebanorum Regem propinquos prohibentem funeris ossicio, indicto bello vita exuit e unde infra , Nul2.ω bis esse Thebas. Stat . in Thebaide a Manes pateretuν errare. t Per centum annos supra ripam, Stygis quod naulo carerent. Teste Virg. 6. AEneid. Hac omnis quam cernis inops inbumataque turba est. 3 sin esse Aebil,s e ntra aura vile scire. l Priamus audita Hectoris nece, ejus corpus auro multo redemit. Virg. 2. A.neid. Fc ΗΟrat. 4 .Carm. Hectora Pri midem animosium a que inter .achillem. Nec ripas datur horrendas, nec rarica fluenta Tradi portare priuι,quam sedibur ossa quis
548쪽
si 8 JOANNIs BARC LAII Radirobanis flagitium , qui captato tempore sanctissima cum Hyanis besaedera violavisset. Denique inquit) sci
tote mei juris non esse quod petitis. Reginae arbitrium est , saevire an misereri malit. Huic enim pugnavimus; hujus cum caetera vid horia Radirobanes vester est. His auditis, Legati, jam coepto diffidentes, vertebantur ad Reginam. At illa abnuebat usurpare licentiam quam Po-liarchus suo sanguine fecerat. Diu ergo altercati uter fer ret sententiam, te ipsos& legatos suspenderunt Sed in Poliarcho vulnerum dolor moram non ferebat; sciebatque praeterea praesentibus maxime nec diu libratis beneficiis candidae liberalitatis genium inesse. itaque urgenti Reginae, ut ipse aut absolveret legatos, aut in alium diem
differret; Intelligo, inquit. o Domina, quid lensus tibi
sit. Nam si pro acceptis injuriis ulcisci cadaver velles, ipsa palam imputares hanc severitatem tibi. Nunc praeterquam qu bd es misericors, vis liberalitatis auctorem me videri quam promis in Sardos. Tollant sane, si sic jubes, inutile cadaver impii Regis, flammisque non sensurum imponant, quae viventem melius excepissent. Cer
te , inquit Hyanis be; & intelligant' nullas hic esse The
bas, & Poliarchum vicisse, non Creontem : Cum autem sepulto epigramma facient, meminerint inter illius victorias, hanc civitatem Τ bis ab ipso intratam. Haec modico risu locuta a legatis avertitur; quibus ex Poli archi imperio redditum corpus est, ut erat, armatura spoliar a. uncti ima eum mani e faedera diu vissetJ Sive termo sit deprivato holpitii toedere, quod porrecta tenseta fiebat. Quod si de solemni , liceat hic raptim delibare ineundi foederis ritus. Fecialis porca exhibita sceptrum tenens pro simulachro Iovis, silo lanae
caput vclatus Sc verbena, Iovem, Martem caetcrosque Deos obtestabatur, Jc
dira precabatur obsecratione, ut si quis foedera violasset, ita illum Iupiter se-titet , quemadmodum ipse porcam, iquam lapide percutiebat, immolabatque primo diluculo aqua Sc igne in sacris adhibitis. Hanc fidem scietatem dc sanctissi inum foedus arbitrati sunt, quo nullum sinctius firmiusque fuit.1 NulLει esse Theb.is. J Nullum Creontem, qui sepulturain arceat. vide supra 3 Bis ab ipso inrea . . t Semel abreptam equo inter turmas hostiles : ite
549쪽
A R a s N I S. LIB. V. Ir 9 spoliatum. Ipse tandem perfunctus publicis curis, nec
amplius ingredi valens, inter suorum manus pervenit in thalamum: vixque moratus dum lorica laxaretur in stratum se conjecit. Quamquam medicos secum advexerat, memor tamen in Hyanisbae aula celebres esse, sibique, cum a petratis laesus illic aegrotavisset, perspectos, voluit eos quoque advocari. Admoti igitur duo Galli totidemque ex Mauris, expectatione profundius laesum, mutuo inter se terrore mussabant. Ρraecipui periculi vulnus erat in latus desidens, & explorantibus dubium an receptum in vitalia esset. Sub haec percunctanti Reginae quid sentirent; clam referunt, esse in incerto Regis salutem. Illa prudenti dissimulatione rem tegi mandavit, ne qui motus in suis aut hostium castris existerent. Tum amplissima pollicitatione medicos adhortata, ne quid fidei aut artis omitterent, ipsa dum nudantur, dum explorantur vulnera, adesse ac videre sultinuit. Multum cruoriseia fluxerat nam & statim ac in thorum procubuit, ex omnibus vulneribus proruperat vis sanguinis) lentoque nec aequali venarum pulsu , manus saepe tentata peritos terrebat. Medicis itaque operam certatim promentibus, unus illorum, ' Afer, Themison nomine, oris propemodum temnendi, staturaeque brevissimae , caeterum arte sua, &eventu consiliorum conspicuus; Nihil agimus , inquit. Aliam mortem Regi timeo, quam quae illis vulnerum meatibus sese insinuet. Neque enim putemus quicquid sanguinis serro tactum est, & loco dimotum, ab corpore eiu uxisse. Sed & omnis cruor in venis nimio motu extra temperiem cum sua faece efferbuit. Coibit igitur adhuc calidus , turbatusque, in opacam saniem, & occupatis costis spirandi libertatem, Sc mox vitam , ni cavemus , eripier.
Quid, inquies, remediit Non aliud quam ut regam in
r As ν Nemisen. J Talis apud Herodotum & Corn. Celsiim medicum magni nominis est AscIepiadis viscipulus.
550쪽
hdthebant. Nam qui manu, quave audeciae, exhausto eorpori, vitaeque vix in tantillla sanguine haerenti, adhuc aliquid eriperent λ Vicit talia en medici asseveratio, eum non aliter vi vere posse. Delibavhre itaque venum, tristi i-sima eqpectatione multorum: Singula deinde vulnerapho priis remediis foverunt; quietique relictum vetulre ullo tumultu ullove negbcio in eam noctem solicatari. Neque tauten Myanisbae persita sum est ut abiret. Haud procul atlibro in hemicyclo acquiescens, accedeba Identiisdem ad jacentem, nunc verita ne is defecini, de anxi hlegens anhelitum; nunc seritorum sedulitatem praevertens; 8c omnia officia exhibens vix scientra quo tam prolixe juvaretur vix demum Hyanisbe. urgentibus sui , & deficient. jam nocte, secessit in thalamum suum. Nec multum som. ni ceperat, cliiii Principum concursia excitatur, simul
festantium gratulari, simul quid in re nova fibri ipsa vel-
et quaerentium. Quippe eum in Sardorum castris tota nocth aliquid tumultos auditum esset, primo mane nec eoruni visebantur in pumine naves, nec quicquam circa valluta aut eustodite erat, aut omnino frequentiae. Missi deinde a Micipsa qui sel tudinem explorarent, retulerunt Sardos abiisse; δc pretiosiora contentos avehere, non Pauca reliquisse victoribus. Liquidiori simul luce extrema profugientium classis conspecta est. Amita enim nege, expers consilii cum caeteris purpuratis virriganes, non desperaverat mod5 victoriarn snam cui vinceret, vel cujus auspicio; nihil unum aut velle, aut timere jam adin
acti λ Sed & feroeiam hosti im illo aggere sisti posse diim
derat. Praeterea ci vilibus malis exercenda Sardinia arrimatos revocabat. Duo enim post Radirobanem erant qui
sceptrum deposcerent, ex duobus Radirobanis patruis geniti: quorum unus Harsicora, ex juniori natus, sed se-ι nior,