장음표시 사용
531쪽
Redditus suis Radirobanes ad nova pratia animos eo arat . Utrimquε timor ad cruenta sacra adigit: hine Hyam e puerum Saturno ma et dum profert: inde Sitalcos pro exercitu si devomet. Se utrinque hae religio barbara hitae a servo Sitalcis , inde a Potarcho arce
INterim Poliarchus divisis militibus qui in urbe per
noctarent , aut essent intra vallum, ipse breviter Hya-nisbae colloquutus, non mansit in Regia ; sed in castris sibi praetorium jussit statui, ad omnes sortunae articulos intentus, si qui commodh in hostem se praeberent. Nec cessasset inter tenebras, nisi illum Sardorum consternatio Regem quaerentium retraxisset ad cavendi ambigendique consilia ; quia incertum erat, quq causa tot in illorum castris voces attolleret, tot faces immensis circiam campis accenderet. Namque Sardorum duces ad Regis tentorium collecti, cum mutuo interrogassent, num redisset, num divertisset in castrorum aliam partem;quis denique pugnanti adfuisset, quis texisset recedentem ab acie; postquam quisque diversa dicebat, omnes uno impetu ad tristiora conversi sunt. Caesum captumve crediderunt. Nec aberant a rixa : Quos cum Rege fuisse, quos ser vasse, quos saltem vera de eo posse renunciare oporteret. Sed maxime militum vulgens, sive cura, V amissi Principis desiderio, sive insania correpti, non expectato ducum imperio, quorum reverentia ex Rege pendebat, solverunt disciplinam. Hi avios petivere campos e si Princeps errasset, compellatum reducturi; Plures accensis facibus cruentum praelio campum scrutabantur, in cadaverum ora proni, illicque timentes quod quaerebant invenire. Ita Sardorum vocibus, igne, procursu, undique arva fervebant. Speculabatur omnia de castrorum aggere Poliarchus; &
532쪽
seu nocturna haec 'bacchantium militum religio es.set , seu ullius alterius dei furor, aut ars denique militaris in se parata; in omnia solertiam, excubias, vota composuit. Caeterum in illo ossicio atque tumultu occupatis subtili nudiciatur, Radirobanem in tentorium rediisse. Quippe ille ad ultimam lacus ripam expositus, antequam noctis caligo usum oculorum eripuisset, strenue speculatus est quo itinere pervenire posset ad suos. Tum palustrem rizpam sequutus est, ut ii qui instarent fugienti inter arundines lateret. Ita lacum circumluit, & deinde extra viarum frequentiam, perfossas, aut moenitos sepibus campos , ad situm vallam contendit. Hoc ipsum formidolosum ei fuit, qubd sparsi cum lampadibus milites clamoribus coelum impleverant; nesciusque se diligentia illa quaeri, omnium anxie faces & vultus fugiebat. Tandem in tentorium pervεnit; Monitaeque cohortes omittere Ominosam, jamque superfluam de ipso quaestionem , pari licentia in laeticiam effus , omnes ad Regis fores Venerunt ; Quo viso cum diu plausissent, ad stationes, aut contubernia , et gre recessiim est. Interim Virtiganes, Sardorumque pr cipui, ad Radirobanes genua accidentes , cum fletu rogabant, quq fortuna, quodve consilium , eum a suis tam diu avertisset. Ille prolixe discrimen memorabat, stupentibus cunctis, timoremque ambitiose promen tibus. Dumque certatim omnes, aut gratias diis agunt, aut Regi tanquam fortunae fatorumque victori adulantur; quidam Poeta Virtigant familiaris, extemplo in eum casum versibus se lust, ut diceret Radirobanem suis Sardis esse pro Sole; qui ab eo absente emarcuissent,&ex restituti spiritu vultuque penderent. Ergo ausa foedare diem, nostrumque tenebris Sic nubes miscere polum ' Quasi pimus omni
533쪽
Λ R C E N I s. LIB. IV. so3 AEthere pallentis nutantia lumina Solis: Ille aberat; proh fata deum 3 seu texit opaco
' Hunc soror occursu, caeli seu calle latenti' Fatidicas pronus Cyrrhae defendit ad umbras. Tunc vero quantis 4rserunt pectora curis tExcidimus miseri nobis. Ab cedite gentes ' Parrhasiis nata faeta inter robora sylvis. Scilicet exangui fugientem horrore sequuti Titanem, ' Occiduas prvius pulsavimus oraι
Planctibus, aeternis ceu gens damn/ta tenebris.
Ni redis , o hominum praeses, ' jam frana remittat Pstus bonos legum, peccentque impune tenebra. uid sne te gens tota hominum ' quo funere damnas Discessu nos Phoebe tuo ' Reselubilis aer Obruet informem spissatis nubibus orbem rEt se se in gelidas solvet natura pruinas.
Parcite Mortales lachrymis, nec perdite planctus, purpureum redit ecce jubar, capitisque corusci Fulget apex. Cernis radios, assuetaque Iceptro Brachia, ct igniferas pharetra lucente sagittas e lye cura deum, o nostros ne desere coetus Nec facies. ' Sint noctivagae nemora alta Sororis At tu urbes hominesque habeas. Tibi cura bounum Ferre diem, ct cunisas suis componere t rras Poster Rr Η- μνον oc νβ. J Seu Luna λ- ror Solis Radirobanis fratrem obtexit,& Eclipsim pati coegit ; fit enim Solis Eetipsis per interpositionem Lunae. et Fatidicas pronis Carrhae desieruiit ad .mbras. J Cyrrha oppidum Phoeidis ad radicem montis Parnassi; in quo Apollo religiose cultus. 3 Parrhasiis. J Areadicis, a Parrhasio monte. Credebantur Arcades ex arboribus natae gentes inter robora, inquit Barciatus. Virg. i. g. Gensive vitam truncis in dura robore
ς inciduM pugantamna πιυ. J Plan.ctu nostro oceidentem implevimus.s Tam fana νemittat Iustin honos te νm. J Nisi lucem reddideris , peribunt omnia. Plato in Thaeteto de aurea Homeri eatena loquens , quia quousque solis eireudus perseverat, omnia tam Deorum quam hominum sunt atque servantur: sin autein hie quasi ligatus staret, confestim omnia diliolverentus eveniratque quod dicitur, sursum deor
sum omnia. 6 Sine nam vaga vim stra altae Sararis.
Sive quod exilliment aliqui nemora esse in Luna, sive quod illa dieatur recinis xe in Sylvis, tanquam sibi dicatis. Digiti roo by Corale
534쪽
Postera luce invicem adversariorum vires expertis lentio ra fuere con silia, uno Poliarcho adhuc praelium cogitante, Huic enim arma placebant, Radirobanis odio, & desiderio petendae Siciliae. Sed Reginae precibus dedit, ne eo die quietum hostem lacesseret. Mirum fuit de exitu belli tam acriter Hyanis beni coepisse dissidere ; & ipsam Radi-robanis temeritatem solicitudine fuisse mutatam. Quippe animus utriusque ex immanitate sacrorum ad quae Confugerunt emicuit. Nam Regina deligi ingenuum ' puerum 3uist, qui Saturno immolaretur. Piaculi consuetudo a Tyriis erat orta ; qui crudelitatem moris infandi in Africa Carthagiensibus suis colonis tradiderant. Externamque & barbaram devotionem in deos territa Hyanisbe usurpabat; quia miseri aut anxii mortales terribilia & in-Cognita remedia arcanam vim habere existimant. Apparabatur funesti sacri ratio, infulasque victima accipiebat: Nec Sacerdos deerat sceleratae pietati. Cum hoc vere Poliarcho nunciatum est; statim turbatus exiliit; & ad Hyanisbem properans; Si hoc , inquit, foedae saevitiae auxilium , Regina, in hostes tibi placet, pariaris me abire. Nunquam enim vires meas illi superstitioni miscebo; nec committam ut mei milites numinis fortitudinem videantur induisse, quodcunque est quod tam turpiter placari' amat. Nolo, inquam, extorquere a diis pudendo pretio victoriam ; qui non de illis sunt quos debemus colere, vel aversantur hanc deceptae mortalitatis infamiam. Proinde
aut hunc ex vinculis puerum, aut me ex finibus tuis mitte. Quamquam Hyanis be verebatur Saturnum, erar tamen
Saturno fieri solita saera humanis hostiis, testis est Plato in Min e , ritum. que usque ad Herculis tempora perduei uin, unde a Saturando distus est Saturnus , qui propriis se filiis saturavit. Dionysius , λέγουs 5 η - e 3υσέαο ὲπι-
ἐν , &c. Nam ut ait Plutareh. in libello de superstitione, Carithaginienses sponte liberas huic Deo ma-n idans ; oui liberos non haberent, emebant
535쪽
men praesentior Poliarchus. Ademptae sunt puero vittae; juvitque hoc ipsum populi mentes, quod Poliarchus non solicitabat extrema remedia. Num enim tantus dux belli incerta ignoraret; aut nisi in proclivi sentiret esse victo riam, hanc unius pueri sanguine dedignaretur a fatis comparare λEodem tempore, quasi superstitionibus convenisset utraque castra corrumpere, quidam senex inter Sardos ill stris Sitalces appellabatur) olim strenuus manu, tunc consilio spectabilis, venit ad Radirobanem, qui forte cum suorum delectis varia super bello agitabat; obtulitque suum caput, quo a diis manibus pacisceretur victoriam. Nec interest, inquit, quod privatus sum. Satis erit si me Rex meus devovebis, ut salutem publicam sustineam, procuremque. Postquam ero legitimo ritu morti sacratus, lacessam hodie cum modica turma bellum, in quo
terrorem ac diras mecum in hostem ferens, caedar a nescientibus me in exitium suum perire. Nonnihil cunctatus Radirobanes ad laeticiam oblatae, ut sperabat, vilat riae; gnarusque hanc sui capitis devovendi vim ab Itali cis vatibus essicacem censeri, effuso Sitalcem laudavit; Et quoniam, ait, nobis tuo interitu victoriam trades, nec poteris sentire praemia quae mereris , at scias tuae stirpi apud me immotam gratiam manere; ut nemo Sardorum vivere malit, quam familiam suam ad gloriam evehere quam in tua mirabitur. Age strenuε; dc brevissimi fati cursu redime famam , quam nulla mors extinguat. Vocavere ergo Pontificem , qui devotionis sacramentum more Hetrusco perageret: Subitoque ' Sitalces praetexta indu -
, tus.1 Sitalces ρν etexI4 indutu , celat evite, est e. J Hic Hetrusco Romanoque ritu pro suo Rege totoque exercitu, quemadmodum supra dicti ambo Decii , Curtius, & Codrus Atheniensisse devovere ditis omnibus , hostilibus piis ppius devotis. unde insta ait hane sui eapitis devovendi vim ab Itali
cis vatibus etficacem censeri. De Decio
Mure, qui se pro exercitu R. in bello Latino devovit, ita T. Livius lib. 8.
536쪽
tus, ' velato capite, super abjectum constitit telum, tangensque subjecta manu mentum , ' sequutus est omnia ver-ha Pontificis, quibus adversas Gallorum Maurorumque legiones, secum diis manibus. & Telluri devoveret. His patratis , Tempus est, inquit, adhuc recenti religione, ut terrorem, fugam, interitum, in hostes devolvam. Da. te levis armaturae aliquos, qui excursionis specie mecum tendant ad hostium vallum. Exciemus ad praelium vel eos saltem qui pro custodia castrorum stabunt; nostrisque per fraudem refugientibus, ego pertinacia extorque mortem ab hostibus. Et meo sanguine damnabuntur fuisneribus; poterisque execratos cum lubebit ad satietatem debellare. Plerisque Sardorum quam mira tkm certa videbatur Sitalcis oratio. Statim sagittariorum aliquot turmae homini datae, per quos hostem provocaret ad certamen . Sed
Sitalci servus erat, diu liberaliter habitus, & charitate domini plus quam patriae flagrans. Is herum insanire in
dum pontifex publieao Populi Romani praei verba, quibuου me pro legionib- δε-
--.tm. Pontifex eum togam praetex-
ι- ereysiit, oe velato capite manu subire togam ad mentum exerta , super te-
iam subjectum pedibus flantem sie dicerer
ε- , venerer, veraram peto feroque r utirris Rom. Quiritium uim lictoriamque
errare ormidine morteque asciatis. Sisaest verbis nuncupata , ita pro re f. Qui-Fitum exerrita , legionibu/ , auxiliis populi R. Quirisium, legiones auxilia se hostium ais eum m. Manabis Testinique devoves. Hac ita pretatuo, lictores ire ad T. Mam iam jubet, matureque eastegase devotum pro exercitu nunciare I se incinctu Gabino, armatus in equum infitiatae se in medias
hsos immim. Cinyemis ab utrave aere aliquanto augustur humam vise a sent caelo mis piaculum Omnis Deorum ira , φῶ pestem ab suis auersam in hostes ferret. Idem Livius i. x. Gendis pericalis pia evila simuw. Iam εν mecum letiones hostium .
mactandas Testuriae Diis Manibus dabo. hae locutua M. Liviam Pontificem matre
jussi vena , quisvise lexionesque hostium
Artim aetem concitat equum , γα Pluta
cap. 37. parat. Cie. Tusc. Quaest. l. I. I muro evire. J vittis redimito , more hostiae immolandae , de quo se perius. Σ &qκαρ- est amnia verba pontificis. ILivius: 'edum pontifex, nai verba qui
bus me pro tegionibus demoveam. Idem: eum in hae me a praere me R Licinior time maxim' praefame carmen, di vovisse
se rex pro patria , Quiriti sique Romanis. Ibidem r Fine qui Maria Fabio Ponti emaxima praefante earmen d omisse miseno patria Muisiti R . tradant.
537쪽
tam properae mortis voto existimans, postquam dissuadete non potuit, clam ad Poliarchi castra conversus est; deductusque ad illum; Uenio, inquit, patriae meae proditor,&ab illa salutem, a te autem tuisque perniciem aversurus. Nec grandius praemium efflagito, quam ut illius vitam servetis, cujus mors vobis in exitium destinata est. Raptim deinde exposuit furiale Sitalcis consilium: Quo audito,
Poliarchus non tam exhorruit ad Religionis infernae vim neque enim credebat ex unius desiperati, aut furentis, voluntaria morte totas acies profligari) quam 'terrorem
praeverti concupiit in suis facile illapsurum superstitionis ingenio. Itaque indicem, si vera afferret, sperare praemia imperavit; & indutum Gallicis armis, vinculisque tamen cohibitum , sagittariis addidit, qui in procinctu intra castra constiterunt, ut si, quod servus monuerat, levis armatura a Sardorum Vallo procederet, ingruentes refellerent. Iis autem praeceptum est, ut terrore minisque plusquam vulneribus certarent, ne in Sitalcem, quem inviolatum praestari volebat, temere peccaretur. Servo
autem sua & domini libertas decreta est, si mature pugnantem commonstraret. Vix ea Poliarchus edixerat
clun velitatio a Sardis coorta est Sitalcem ducentibus . illicd erupere a Poliarcho praeparati; & ex adverso Sardi haud multum cunctati missilibus, simulatione fugae deserunt Sitalcem, avidum perire, & mortis spe majora humanis viribus audentem. Sed servus inclamabat illum esse quem servari Poliarchus praeceperat. Ergo in medium turmae furentem excipiunt; & armis contecti perferunt
ictus, exarmantque circumventum. Inde abnuentem se
dedere , & solicitantem contumeliis iram hostium, tamen trahunt ad castra et quo conspecto , Polia chus , Melius, inquit, apud nos quam apud deos manes coenaveris. Nec ingere maledicta ; quasi crudeles simus
538쪽
so8 JOANNIs BARC LAII qui coegimus te vivere. Ubi enim de hujus belli exitu disceptaverint fata, in nobis mora non erit si runc quoque persequi mortem volueris. Sed nolo apud Umbras glorieris, quasi in tui mercedem nostra omnium fata dii pro degerint.
Uno deinde captivorum accito, ea lege illum ad suos dimisit, ut Radirobant nunciaret, bene habere in Sulli. cis castris Sitalcem : Igitur curam de amici valetudine omitteret; Victurum hunc saltem ad exitum belli. Nam& Tellurem, & infero; deos, recusasse victoriae precium
quam dare non poterant. His a captivo nunciatis, accen
dit Radirobanem coepti infoelicitas, simulque insultatio exprobrantis superstitionem Poli archi. Necdum certus an Poliarchus ille esset quem amabat Argenis, animi tamen odiique augurio suspicionem fovente, verum eXPri mere statuit perplexa epistola, quam Poliarchus ut vanam obscuramque negligeret, si forte cum Argent de nulla scedera in iverat; sin autem erat ille quem Selenissa prodiderat, statim historiam agnosceret, daturus haud dubia iracundiae & aemulationis indicia. Neque mora, &uni vi cissim ex Gallis quos habebat captivos, literas ad Poliar chum tradit; quas detulit ille ignarus conviciorum quibus Contumeliosillima cera legentis oculos implevit. Non enim Argenidi, non Hyanisbae Radirobanes pepercerat. Ajebatque se mirari, quod Theocrine post contuberniam juvenculae Principis haereret Hyanisbae. Ut puellam se- fellisset, sic ab anu justo Cupidinis telo esse deceptam. Sed se vindicem adesse Siciliae . cui recitam simulatae Palladis
Cervicem vovebat. Ira turgidus Poliarchus, nec jam ma'
Ris Hyanisbs quam sibi gesturus hoc in Radir anem bel
luna, codicillos quidem pressit, caeterum tam commoto ea vespera vultu tuit, ut constaret nihil parvum agitari. Praeter conviciorum foeditatem , adhuc animus turbaba
539쪽
ARGEN Is LIB. IV. yo9tur ad nomina Theocrines& Palladis, quaerebatque apud se quis haec Radirobant secreta retexisset; donec memor Argen idem ultimo quod inter eos fuerat colloquio esseque itam de perfidia Selenissae pipse rem omnem inde em nasse conjiciens, coepit frendens, una e iracundia R dirobanem atque anum complexus, sibi de utroque supplicium destinare.
Repetito certamine alter in alterum se quarentem toto impetu convexi tur. Suorum tamen pietate dividuntur. Iussu miles Regibus arenam νestituit. Tum Poliarchus iureolo injugulum Radirobanti ferro ,sincere victor exsit.
UT vero illuxit, ferro non verbis refutaturus injurias , exercitum in ordines jussit ire , praemonita Hy an is be ne cui inter pugnam portae urbis paterent. Ne
se quidem de victoria dubitare ; sed si qui suorum fugissent ex acie , nolle se intra munimenta hos recipi. Nunquam alacrior militibus visus co venientibus verbis unumquemque affatus est. Gallis, adjutae Hyanis bes quae ipsos decora manerent referebat. Mauros tyranni odio sacra patria eversuri agebat in iram. Utrisque spolia oste debat, & in vicino esse Sardiniam; quam, inquit, si in isto quem videtis campo vicerimus, obnoxiam nobis eo modo habebimus quo Radirobanes Africam vellet. Ο-mnes quidem illa verba, sed plus vultus dicentis perm verant. Nec segnior acuendis militibus Radirobanes multos sibi in ea victorist triumphos fingebat. Nam Polla chum Argent dis sponsum esse inde crediderat quod tam subito imminebat certamine quasi pridianas literas vindicaturus. Si hunc ergo occideret, illo ipso vulnere cogitabar, & se summum de Argent de supplicium esse sumpturum, & a regno dejecturum Hyanisbem; qua subacta ipse Mauritaniae sceptro auctus trajiceret in Siciliam,
540쪽
non habiturus ex hostibus qui victoris ora ferre, aut ipsius
impolierum imperiis intercedere auderet. . Hac immani spe ferox, instructos ordines admovit venienti Poliarcho. Nemo erat, qui non de fortuna partium decreturum illum diem conjiceret. Intentior itaque cura spem civium variis terroribus miscebat. Prohiberea muris civitatis non senes poterant, non flebilior turba oneratae liberis matres , quos innoxios passim diis ostendebant, veneratae ne teneris corporibus hostis illuderet.
Balearici, qui in Radirobanes acie erant, Numidas inchoandae pugnae praemissos suis fundis turbavere. Sed Poliarchus equites Gallos procurrerejussit, spatiumque funditoribus adimere quo saxa libraban r. Numidia autem monuit, ut relicta praelii fronte leviter obirent hostium latera, & quam plurimos a pugnae recto ordine in se distraherent. Contra Radirobanea satis agebat; aliquot turmis equitum circuire hostium cornua imperans, &a tergo incautos adoriri; Simul Gallicae Africanaeque linguae peritos miserat, qui tanquam Poliarcho jubente proclamarent inclinare ad Sardos victoriam, profugerent Galli Maurique. Lixam ad receptum patere. Ea vox
non paucos initio perculit, risu deinde excepta est; &pari vociferatione a multis relatum est, ut fugerent Sardi. Nihil medii inter utramque aciem erat, obstabant corporibus corpora; telum telo frangebatur. In tam arctis ordinibus, aut cadere aut vincere unicuique superinerat. Hortantium quoque clamor, questibus sauciorum,& fragore armorum permixtus, terribili sono in urbem
ferebatur. Galli praestabant equitibus. Sardi, & Ligures, phalange non cedebant. Sed Ducum praecipuum opus fuit. Hinc Poliarchus praeter ingenium saevus, non planctus , non vota audiebat deprecantium mortem; sive
aures belli ardor occluserat, sive in Radirobanem ira; qui ex alia parte perruptos vi ordines solus saepissimὶ intrabat tanquam oblitus erroris quo inter hostes provectus ingra-