장음표시 사용
331쪽
certam lare, ut disciplinam publicam, egregie per
hunc aianum firmatam et munitam, omni seuerit,
iis perseuerantia continuatam et stabilit in habea. mus prosequimur interea bonis votis ominibusque auspicia magiitratus, cui crastinus dies adicialis comstitutus est, isque adeo auspicaxissimus, cum is academiae natales iusto sidere orum resstrat. Cum autem mulieris ratio nobis iniunxerit hoc, ut festis sollennibus proludamus scriptione aliqua publice ad vos edenda, Cives, et proponenda; si sorte sint, . qui ad ea legenda animum conuertant. unde nihil in petium ac cellam sperari, sed ingenii tantum ornamentum doctrinaeque auctus exspectari potest; nihil putauimus cum consilio nostro esse coniunctius, quam Ut ex iis ipsis copiis litterariis, quibus per hos ipsos dies A in munificentia riminstruxit, deligeremus cimelium aliquod insigne. cuius argumento exposito et interpretato utilitas alitiqua ad vos et scientiae incrementum redire posset
Est autem cimeliun illud ex aliis, quae nunc commemorare non vac t codex membranaceus in Ximae formite, qui niuersum Ius ciuile una cum
Feudorum libris complectitur fuit is olim Viri CL Chr. Gutule Schwaretii, Prolataris in Acad. Ait fina meritissimi, nuperque ab eius heredibus redem ius, nom is copiis librariis accessit. Descriptio quiadem eius qualiscunque vulgata est, magnam a tem ex viri beate desivim schedica , quae sibus
a In catalogo biblioth. Sch a lanae P. II, tr. I.
332쪽
illis, quibus erat destinata, satisfacere potuit; si cliosi tamen Iurium, quorum studia in hac Acadefinia, si qua alia, seruere videntur, rem non ingra
tam nos facturos esse putauimus, si notationem eiu*Coclicis daremus paullo exactiore et curatiore opera;
inprimis cum Iuris Iustinianes notitia vulgaris qualem ex editis, qua nunc versare solent docti viri,
haurire in promtu est, aditum ad eum codicem euotivendum non si itis munimΡrimum quidem omnium tenendum est, Comptis uris lusarum quinque Voluminibus compre hensum esse de sexto quod seorsum habendum est, singulatim dicemus. Iam Corpora Iuris glossata non ab Institutis, sed a Digestis initium faciunt; adeoque digerenda erant Volumina hunc in modum ut Digestum priores tres tomos conficeret.
quartum Codex repetitae praelectionis, quintum Institutiones cum tribus pollerioribus libris odia cis Authenticis et duobus Feudorum libris Hoeetiam ordine AccuIsius Corpus Iuris glossa instruxiti). Digestum autem tribus voluminibus solito more comprehensum, diuisum scilicet in istius, im fortiatum et novum Digesum . . . in prius, mediunx et posterius volumen Milicet barbare ea aetas, Fod rimum erat, verus cumque auctum illud primum Volumen et quasi corroboratum alterius a
cession vellet dicere, fortiatum, quodque psyla
De Gagalupis ist antpp. et Glossator. Minus accurate antisollus de aris L. nipp. p. IIy. Accu sium ab Inlututionibus auspicatum iaciti
333쪽
esst, nouum dixit e . qu in quidem disper
liendi rationein seu glossa in nimis magnana molem subnata, quam ut eam 'num Volumen caperet, leu,
quod etiam probabilius, inde ortam suspicamur, quod, cum ab initio in scholis ICtorum pri ores tan
tum XXX libri Digesti enarrati flant d), quan
tam quidem eius partem unius anni spatio interpretatio e cathedra metiri et abloluere poterat, mox successerunt, qui vespertinis horis alteram quoque partem ingeminatis et auctis corroboratisque quasi et in tortiatis tudiis, tandem etiam tertiam intem
e Infortiare eomni in usu pro murire dixit illa aetas; sed et aliginenti notio inhaerere debuit. Erat enim fini frequentatum pro ' multus fortiore psalmi, h. e longiores in Regula S. Benedicti Wccurrunt apud uis nium h. v. sic fortiter pro multum unde ad- hii Gallostanc sis eodem ligniscatu Insociare etiam trali retinuere et Alli reus Ner et Himri emdem sigilificatu accessionis alleuius actae in tot tamque diueis virorum doctorum commentis super vocis origine v. p. Aleiatum, o,ntium et alios, quos vulgo excitatos videri licet, Ferandus Aduenc plicati lib. I ia. Bem Walthermiscellan Iur. It s. loquendi sum eius aeui non esse eonsultumi primo loco mirari liceti Infortiatam pro Vario illa aetas dixissi nusquam deprehenditur. d Sie merium vetus tantum Digestum enarrasse eo stat ho enim principio solum eum codice interpretabantur in scholis suis doctores publice successere priuatae lectiones in ceteras luris ciuilis partes exst oritinariae dictae donee compendia luris ederent seu nimas, primus Rogerius, tum Placentinus, tum annes Bomanus, tandemque Aeto, illustris Ictus. Ut glossa in insortiatum serius contexi coepit, nec nisi primo Rogerio auctore.
334쪽
sretarentur e): ut 1 i et tutiri Digesti nomen non absurde nunc vulgo usurpatum increbresceret. Vt vero ad nostrum codicem redeamus, d himus primum descriptionem aliquam formae et sartium, tum de aetate eius, tandemque de usu, Cui inseruire potest, iudicium nostrum qualecumque subiiciemus. pluribus diuersisque librariis perscripta esse haec volumina, inspicienti manifeltuni fit omnestamen aetate aut aequales aut sibi uppares fuisse, arguit scriptionis character in ipsa diuersitate mirifice conspirans. legantiore tamen charactere et nitidiore membrana exarata sunt duo volamina, quae Digesum i fortiatum et Instituti me cum sithemticis et Iib. X. XIL Coae continent in hoc alter volumine accedunt litterarum, quae libros singulos ordiuntur, picturae, quales prior aetas fert, colori
bus nitidis et vividis f); in odice minus quidem scite, sed ingeniosa varietate, appina sunt pro libro
rum ac titulorum discrimine capita animantium monstr
ε Absoluebant tum doctores Digesti veteris interpretationem annuo spatio. Mius eodem mitio codieis, ali que mox reliquas Iuris partes mter anno. Primum nariolum binis per diem horis docendo totum Dige
stum bini omnis absbluisse accepimus. . . f Sunt in iis nonnulla, quae risem Aricilius ex eo sae eulo reserunt, et, si uis otiosior inspiciat, sum habere possunt ad mores hominum declarandos. Alia risum mouent. Ita ad conat. Ill. r. de Lenonibus: superiore loco ritus nuptiales, inferiore lupanar exhi bitum vnde leno et lena expelluntur et ante corulat. IV. puerperium feminae depictum.
335쪽
monstros una, pleraque ridicula Digsum num varias habet insertas lacinias, ad resarciendam imiuriam exemplari huic factam. Ita suppleta sunt Malia manu, eaque seriore, tria folia in principio a lib. XXXIX. Digesti noui et insortiati a it. . XXIV libri initium fieri memineris usque ad I . . primi tituli alia duo festa ad glossam supplendami lateria sunt. recente manu ante tit quin tuna, qui
est de donatiotaibus. Expletur etiam glossa a V tere manu adaeripta, quae ad lib. s. ut de verb. signis deficit u alia naanu Sque ad i. 98. Lacunam habet contextus aliquot foliorum inde a l. λ' de verbori signific usque ad Lo; a. de rem Iur. Ex vltrina tamen pagina, quae integra subiicitur, conuertimus enim animum ad indaganda haec, quae primaria in genere eo critices esse latent in telligi potest, eandem scriptionem fessae in hoc c dice, quam perturbatus duorum aliorum in athdectis Florentinis ordo in tit de regg. Iur ubique in Xerat, antequam error is a Taurelio obseruatus et ab Antonia Augustino notaui fait x xpleta est lacuna ab alia manu una cum glossa inde al. Io 8 de erb0r signi usque ad finem libri eodem quoque triuili regg. Iur et legum ordine 'Inquisiuinvis etiam in cetera loca ex quibus Pande-ctae ex odice Florentino ducti arguimenta peti s lent et vidimus etiam in hoc, ut in aliis codd. tit. 8 et . lib. XXXVII es te permutatos rubricam seu indicem sit pro in o. qui exemplaribus recentioribus exulat, male l. 6. titi de usurpati.
336쪽
et usucapp. appictum transpositas quoque leges seu
c pit 3 i. ad 31 in ut de manumilli tellum.
. Giex re is praelea a manu minus scita exaratus est suspicamur tamen extitisse lina hunc eundem librum ab eadem manu perscriptum, cui infortiatum debemus: Ad huius enim calcem situm inde attextum est, quod particulam a Llit. 18 libri I. Cod usque ad i. s. it. 3. Xhia hec Laudamus numeros ex nostris exemplaribus: Eo enim e priscis exutili nemo nescit. Nouem autem tantum libri hoc codicis volumine coimprehenduntur, ut sere in ceteris, quantum constat, exemplaribus veteribus criptis et prelo expressis: cuiusmodi exemplar habemus in manibus splendidum N imberg. 7s. cum odii emininino satis conuenire intelleXimus.
sed quintumo qlumen, quod Institution taditis libro X XL XIL uthenticas et indorum Abros complectitur, inprimis dignum videtur, quod
accuratius inspiciatur. Compacta haec omnia in idem volumen sunt, more illius saeculi, quem in codd. et edd. priscis obseruare obuium est, seu quod a conant Odum erat, duobus voluminibus haec complecti, altero Codicis libros nouem priores, altero reliqua, seu quod trium postremorum Codicis librorum una cum Nouellis et Institutis, quorum se6or in docendo lus factus suille videtur, honor et respectus aliquo tempore fuit praecipuus, inter Clericos in prina is, quorum comuri da pleraque in iis libris exponuntur. Nouellarum
337쪽
saltem auctoritatem inter Clericos ab omni inde tempore Viguisse, earumque una cum Codice et Infli tutis notitiam qualemcumque, Digestorum adhuc obscurata memoria, passim ingeniis affulsitse ex iis colligere in promtu est, quae Guido Grandi in
Epistola de andectis Florent disputat n). N
vellas autem in Corpore iuris glollato nemo facile, qui his litteris imbutus est, alias expectet, quam Authenticas nouem Collationibus comprehensas, h. e. versionem latinam veterem, ad verbum ctam, interdum satis barbare, in foro tamen receptam. Complectitur illa XCVIII. Novellas glossa instructas diuerso prorsus ab eo, q rem nunc eruamus, ordine dispositas quae res virum doetiss , Schwa stium, quoque fefellit ut coelicem in Nov. CXXV. deficere putareti nimuero in superioribus O-vella: si iudicum siceat, quae CXXXIV. est, de raptu mulieribus, quae nunc CXLIII. est, et aliae praecesseranti Scilicet deficit codex, ut ceteri vulgati, in authentie de sanctus episcopis et deo amolut Νov. XXIIL quae ultima est nonae collationis: sed subiicitur in codice nostro authentica udi in non expectent Nov. XXV. quae supra suo loco exciderati radiiciuntur et aliae tres fugitiuae pri-
mo loco Nouimus ex denuntiatione , quae Nov. X. est de nauticis usuris, qua Nov. CVL abrogatur . Sed dignum omnino videtur hoc Nouellarum v lumen, quia accuratius euoluatur, quam nunca Ohis fieri potest. Ordinem quidem et num rum . Authenticarum videmus esse diuersum a vul-ερ ra de Stoiv. H. L p. 366.
338쪽
gato Ita in Cossatione non suo loco non de prehendimus authenticam de priuilegio Archisyise prirmae ctu sin Jedis: e praetor confv. o de Armeniis. de operis nouis nuntiatione maritium prospectus Enii vero in his otium, quod conteramus, non suppetitium a finem habent, ut in viilgaribus libris, cum tit. a. lib. II. Adiecta est Constitutio Frid rici Imp. In die qua Glossa huius particulae est auctior vulgata, ut adeo eam, quae Jacobi Colum-hani curis locupletata fuit, esse probabile sit frequentius etiain Accurlii nomen adscriptum Occurriti Peruentum est ad lassam totius Neris, quam cursanam es te cum per se diserte constat, tum ex appolitis passim in fine notaruna sigiis a. ac acc accursa intelligendum in promtu est i). A diuersis ea manibus, aliis quidem emam milibus, a quibus ipse contextus exaratus est, latisque antiquis, aliis recentioribus, profecta est. Statim tamen in ipso contextu binis ubique columnis, exarando, librarium de glossa, quae accessura erat cogitasse sp
Eliat in praeclara editione vetere, maioris formae, Basileonti up Mich. Wens,ler monumento rei typograptucae in ligni. Comprehendit ea Authenticas glos satas, libro J eudorum et tres nouissimos odietalibros..i Videtur soliri non animaduertisse Schwarisiis, qui in Sehol ad prooem Institi. p. Io nomen Accursinusquam adscriptum se adfirmabat inserta est etiam institutis satis nitide picta arbor consanguinitatis et arbor actionum, quam a Joanne Bassiano inuentam, a Rosredo utiensi vero locupletatam esse constat. Fuit is Aecursio aetate suppari
339쪽
ilumque, quod eam capere posset, reliquiue n6bis quidem liquere videtur e vero glossa ab ha, quae in veteribus editis vulgata est, variat aut
It C ddit. Vt compar utione instituta didicimus, nisi,
quod in malium inter se exemplarium Cona uatione occurrere solet, ut addita alia sint, alia su , tracta et missa alia sedibus et locis mutata. Quam rem mirari non debemus. Habent enim Instituta cum Codicis tribus libris et Insortiatum mera signa nulltiplici modo variata, admodum tamen obsCura,
reliqui libri verba interpretanda cum signis praefixa; ut saepius istorum hominum oculos, quos aciei mitate et intentione incredibili viluisse necesse est. mirati simus. Diuersus prorsus et seiungendus a superiori bus voluminibus est codex pro sexto volumine innumeros relatus, ab alia eaque minus scita manu minusque nitida in membrana per criptus,
si XV pri rei seros cum glossis Accursiana complixus quae ad lib. XV. it. deficit, contextu tamen usque ad i. 17. it. I. libri XVI producto A mala manu librum olim fuisti truncatum, ante
' quam ea, quae seruata fuerunt, compingerentur
in olumen hoc, dubitare non licet. Praefixa sunt ab alia sed vetere manu, et Iuculento charactere, duo tolia, quae constitutionem Imper dulliniani Omnem ad Antecessores, nam ex tribus, quibus Pandectas sanxit Imperator, continent digna ea, quae a ludiosis harum lautitiarum cum editis com parentur, cum ex antiquiore descripta sint, in qua Ierba Pallim atramenti pallore exoleverant unde lacunae
340쪽
Iacunae relictae sunt, etiam sub finem, ubi Graecae Homero, quem patrem omnis inrtutis honori'celatis appellat Imperator, ut in aliis, desunt L . Videndum nunc est de aeriale ad quam in multis iam a nobis prolusium cst. In Catalogo Bibl. SChwarzianae haec erant adscripta: Scripta iunt ,,haec volumina sine dubio saeculo XIII id quod
,,vel e litteraruna firma, vel inde colligitur, quo- MDiam Accursius saeculum XlII. insigni iuris peritia ,,Collustrauit eic ' Enimuero alterum hoc tantinni probat, ultra Accursit aetatem codicem non assii gere. Litterarum formam et characterem Io saeculi
Accursant esse, acilius est pronuntiare quam probare. Quin illae potius ad saeculum XIV spectant; saltem Accursit aetate codicem seriorem esse ex hoc manifestim fit, quod in Cerotianas glossas incidium us h. e. a filio Accursi Ceroto additas, v. c. ad i. s. D. de reb ci editi In hoc igitur manebimus, donec meliora quis docuerit, per sieculi XIV. scurium codicem nostrum es te exaratum m .
Ono ii sui, lab seriptum est Data Constantinopuli, domino diιItiniano perpetuo tigillis iter confule animum aduerter potest ut iter pro terrim pictum sit. multo magis ad Conrinunem scribenui normain, llam ut ter pro tertiiιm perscriptum sit. Tertium tamen Imp. Consillatum in promulgando Pandecta alia firmant: et in iter prima littera obelis iugulata videri potest. ι Nullum apud Benedictinos rei diplomaticae auctores spectine occurrit, quod satis commode comparari
eum codico nostro possit nisi aliquo modo TmlII. t. 56. IL Genus. L p. 599-m possessorem quendam annum i ta aliquo loco adseripsisse vidimus Nec tamen is suisse videtur, qui