... M. Tullii Ciceronis De officiis, libri tres

11쪽

LIBRI TRES.

LIBER PRIMUS.I. QUAMQUAM te, Marce fili, annum jam audientsem Cratippum, idque Athenis, abundare oportet praeceptis institutisque philoSophiae, propter Summam et doctoris auctoritatem et urbis, quorum alter te cientia augere poteSt, altera exempli tamen, ut ipse ad meam utilitatem semper eum Graecis Latina conjunxi neque id in philosophia solum, sed etiam in dicendi exercitatione Dei, idem tibi censeo faciendum, ut par sis in utriusque orationis facultate. Quam quidem ad rem nos, ut videmur, magnum attulimus 10 adjumentum hominibus noStris, ut non modo Graeearum litterarum rudes, sed etiam docti aliquantum se arbitrentur adeptos et ad dicendum et ad judicandum. Quam ob rem disces tu quidem a principe hujus aetati philosophorum, et disces, quam diu voles tam diu 15 autem velle debebis, quoad te, quantum proficiRS, non paenit0bit. sed is me no8tra legens non multum Peripateticis dissid0ntia, quoniam utrique Socratici et Platonici volumus esse, de sebus ipsi utere tuo judicio, mihil enim impedio, irationem autem 207

12쪽

Latinam effetes profecto legendi DOStris pleniorem. Nec vero hoc arroganter dictum existimari velim; nam philosophandi scientiam concedens multis, quod est Oratori proprium, apte distinete, Ornate dieere, b quoniam in e Studio aetatem consumpsi, si id mihi assurum videor id me jure quodam modo vindicare. Quam ob rem magnopere te hortor, mi Cicero, ut non Solum ratione meas, Sed hos etiam de philosophia libros, qui jam illi fere Se aequarunt, StudiOSe legas 10 vis nim major in illis dicendi sed hoc quoque Oisendum est aequabile et temperatum rationi genuS. Et id quid0m 0mini video Graeeorum adhue COD-tigisse, ut idem utroque in genere elaboraret Sequereturque t illud 0rense die Odi et hoc quietum dispu-1 blandi senus, nisi sorte Dem0trius Phalereus in hoc

numero haberi potest, disputator Subtilis, Orator parum vehemens, dulcis tamen, ut Theophrasti discipulum P088is agnoscere. NOS autem quantum in utroque profecerimus, aliorum Sit judicium ; utrumque certo 20 secuti sumus. Equidem et Platonem existumo, Si genus forense dicendi traetare voluisset, gravissime et copiosissimo potuisse dicere; et Demosthenem, si illa, quae a Platone didicerat, tenuiSSet et pronuntiare OlutS8et, Ornate Splendideque facere potuisse.

2b Eodemque modo de Aristotele et Isocrate judico,

quorum uterque u Studio eleetatus contempsit

alterum.

ΙΙ. Sed quum statuissem scribere ad te aliquid hoc tempore, multa OSthae, ab eo ordiri maxime volui, 30 quod et aetati tuae esset aptissimum et auctoritati. naeae Nam quum multa sint in philosophia et gravia et utilia accurate copioseque a philosophis disputata, latissime patere videntur ea, quae de ossiciis tradita ab illis et praecepta sunt Nulla enim vitae 3 par neque publicis neque privatis neque forensibus

neque domestici in rebus, neque i tecum aga quid, neque Si cum alter contrahas, vacare mei pes in eoque et colendo ita vitae est honestas omnis inegligendo turpitudo. Atque haec quidem qua0stio

13쪽

qui nullis mei praeceptis tradendis philosophum se audeat diceres Sed sunt nonnullae disciplinae, quae

propositis bonorum et malorum finibus ofneium omne pervertunt. Nam qui Summum bonum sic instituit. ut nihil habeat eum virtute conjunctum, idque uis inmmodis, non honestate metitur hic, si sibi ipso consentiat et non interdum naturae bouitate vineatur,ueque nimicitiam colere possit nec justitiam nec lib0rulitatem. Fortis vero dolorem summum malum, judicans, aut temperans voluptatem Summum bonum statuens esse Certe nullo modo potest uua quamquam ita Sunt in Promptu, ut res disputati, e non egeat tamen Sunt a nobis alio loco disputata. Hae

disciplina igitur si sibi e insentaneae velint esse, de loometo nihil queant dicere : neque ulla mei praecepta firma Stabilia, conjuncta naturae tradi possunt, nisi aut ab iis, qui solam aut ab iis, qui maxime

honeStatem propter Se dicunt expetendam. Ita

propria rei ea praeceptio es0imrum, eademico 20rum, Peripateticorum quoniam Aristi,nis, Pyrrhonis, Erilli jam pridem explosa sententia St, qui tamen haberent us suum disputandi de mei O, si rerum aliquem delectum reliqui ent, ut ad mei inventionem aditus esset. Sequimur igitur, hoc quidem tempore 2 bsit hac in quaestione potiSSimum toleOS, non ut interpreteS; Sed, ut Solemus, e sontibus eorum judicio arbitrioque Ostro, quantum quoque modo videbitur,

hauriem US.

Placet igitur, quoniam omnis disputatio de mei 30

futura est, ante definire, quid sit metum quod a

Panaeti praetermissum Me miror. Omni enim,

quae ratione Suscipitur, de aliqua re institutio debet definitione proseisci ut intelligatur, quid sit id, de quo disputetur. 3b III. Omnis demsteio dupl0 est qua tio. Unum

genu est, quod pertinet ad finem bonorum alterum, quod positum re in pra000ptis, quibus inimnes part usu vitae cotilbrmari possit. peri0ris generis hujus

14쪽

10 TULLID CICERONISimodi sunt exempla, omnian Ossicia persecta Sint, num quod officium aliud alio maju Si , et quae sunt generi Hi dem. Quorum autem Officiorum praecepta traduntur, ea quamquam pertinent ad 110mb bonorum, tamen minu id apparet, quia magis ad institutionem vitae communi Spectare videntur doquibus os nobis his libris explicandum. Atquo etiam alia divisio est officii num et mediu tu quoddam officium dicitur, et persectum Per-

10 socium officium rectum, Opinor, VOCem VS, quoniam Graeci κατορθ-α, hoc autem Commune Officium O-Cant. Atque ea sic definiunt, ut, rectum quod Sit, id officium persectum esse definiant medium autem officium id sesso dicunt, quod cur saetum Sit, ratiolo probabilis reddi possit.

Triplex igitur est, ut Panaetio videtur, consilii capiundi deliboratio. Nam aut honestumne factu itan turpe dubitant id, quod in deliberationum cadit;

in quo considerando Saepe animi in Contraria Sen-20 tentias distrahuntur. Tum autem aut anquirunt aut consultant, ad vitae commoditatem jucunditatemque, ad facultates rerum atque copias, ad peS, ad potentiam, quibus et e possint juvare et suos, conducat

id necne, de quo deliberant quae doliberatio omnis 25 in rationem utilitatis cadit. Tertium dubitandi ge-nUS St, quum pugnare videtur cum honesto id, qu0d videtur esse utile quum enim utilitas ad Se rapere, honeSta contra revocare ad se videtur, fit, ut distrahatur in deliborando animus asseratque aneipitem 30 curam cogitandi. In hac divisione, quum praeterire aliquid maximum vitium in dividendo sit, duo praetermiSS Sunt nee enim solum, utrum honeStum,

an turpe sit, doliberari solet, sed etiam, duobu pro-Ρ08itis honostis, utrum lonestius, itemque, duobu83 propositis utilibus, utrum utilius. Ita, quam ille triplicem putavit esse rationem, in quinque arte8 distribui sebor r0pseritur. Primum igitur est dehoneSto, sed dupliciter, tum pari ratione de utili,

Ρ08 de comparatione eorum disserendum.

15쪽

DE OFFICIIS ILIB. a. 11 IV. Priueipio eueri animantium omni est a natura tributum, ut m ita in corpusque tueatur, declinet ea, quae nocitur Videantur, omniaque, quae Sint ad vivendum necessaria, anquirat et paret. Ut RS- tum ut latibula, ut ulla generis ejusdem Commune utrum an in tantium omnium est conjunctionis repetitus Pro eundi causa, et cura quaedam eorum, quae Princreata sunt Sed inter hominem et beluam hoc maxime interest, quod haec tantum, quantum Sensuuiovetur, ad id inluni, quod adesi quodque praesens 100st, se accommodat, Paulum admodum Sentieti praeteritum aut Iuturum. Homo autem, quod rationis Si Particeps, Per quam consequentia cernit, causari rerum Videt earumque Praegressus et quasi anteue

Siones non ignorat, Similitudine uomparat, rebusque Gpraesentibus adjungit atque adnecti suturas, lacile

totius vitae eur Sum videt, ad eamque degendam Prae- Parat re nee sarias. Eademque natura vi rationis hominem concilia homini et ad orationis et ad vitae Societatem, ingeneratque in primi praecipuum quen 20dam amorem in eos, qui procreati Sunt, impellitque. ut hominum coetus et celebrationes et 8Se et a Seobiri velit, ob easque eat a Studeat parare ea, quae suppeditent ad cultum et ad victum, nec sibi soli, sed conjugi, liberis, ceterisque, quo caros habeat tuerique bdebeat. Quae cura exsuscitat etiam animos et majores ad rem gerendam facit. In primisque hominis est propria veri inquisitio atque investigatio. Itaque

quum Sumus neceSSariis negotii curisque aeui, tum avemus aliquid videre, audire, addiscere cognitio-30nemque rerum ut Oeeultarum aut admirabilium ad beate vivendum necessariam dueimus. X quo intelligitur, quod verum, Simplex insterumque Sit, ideSSe naturae hominis aptissimum. Huic veri vid0ndi cupiditati adjuncta si appetitio quaedam Principa . VituS ut nemini parere animus bene in sermatus natura Velit nisi praecipienti aut oesenti avi utilitatis causa just se legitime imperanti e quo

magnitudo animi Asistit humanarumque rerum Π-

16쪽

12 TULLII CICERONIS temptio. Nec vero illa parva vi Daturue est rationisque, quod unum hoc animal Sentit, quid sit ordo, quid sit quod deceat in faeti dictisque, quid modus.

Itaque eorum pSorum, quae SPEC tu Sentiuntur, nullum aliud animal pulchritudinem, VenuStatem, convenientium partium Sentit. Quana Similitudin0m nutura ratioque ab Oculi ad animum tran8ferens, multo utium magis pulchritudinem, CODStantium, ordinem in eoi illis mutisque conservanda putat eavetque,t ne quid indecore effeminatev faciat tum in omnibus et opinionibus et factis, ne quid libidinose aut actui aut cogitet. Quibus e rebuS COD flatur et mei turiit, quod quaerimu8, honestum quod, etiam si nobilitatum non Sit, tamen honestum it, quodque vere 15 dicimus, etiam si a nullo laudetur, natura laudabile. V. Formam quidem ipsum Marce fili, et tamquam factum honesti vide, quae Si euli cerneretur, mirabile amores, ut ait Plato, excitaret Sapientiae. Neu 20 omne, quod est honeStum, id quattuor partium oritur ex aliqua. Aut enim in perspicientia veri sollertiaque

VerSatur, ut in hominum SOCietate tuenda tribu endoque suum cuique et rerum Contructurum fide,

aut in animi excelsi atque invicti magnitudine u 25 robore, aut in omnium, quae fiunt quaeque dicuntur, 0rdine et modo, in quo inest modeStia et temperantia. Quae quattuor quamquam inter Se colligata utque implicata Sunt, tamen e Singuli Certa Teiorum genera naSeuntur: Velut ex ea parte, quae prima 30 descripta est, in qua sapientiam et prudentiam Otii-mu8, inest indagatio atque inventio veri ejuSque virtutis hoc munus est proprium. Ut enim quisquem a Xime per8picit, quid in re quaque VeriSSimum Sit, quique Cut si me et colerrime potest et videre t3 explicare uti em i, prudentissimus i t Sapienti i mus rite abori solset. Qu0circo huic quasi materia, quam trae te et in qua versetur, Subjecta Si veritu'. Reliquis ut in tribu virtutibus ni QSSitate Pros sitae Sunt ridi paranda, tuendasque, quibu

17쪽

DE OFFICIIS LIB. I. 12 Aetio vitae continetur ut et societa hominum conjunctioque Servetur, et animi Xeellentia magnitudoque, quum in augendis opibus utilitatibusqu et sibi et suis comparandis, tum multo magis in his ipsis

despiciendis, eluceat ordo item et constantia et moderatio et ea, quae Sunt hi Similia, versantur in eo genere, ad quod est adhibenda aetio quaedam, non solum mentis agitatio iis enim rebus, quae traetantur in vita, modum quendam et ordinem adhibentes ho-DeStatem et decu conservabimus. 10VI. Ex quattuor autem locis, in quo hon ii ia-turam vimque divisimus, primus ille, qui in veri Cognitione OnSiStit, maXime naturam attingit humanam. Omne enim trahimur et ducimur ad cognitionis et scientiae cupiditatem, in qua excellere 15 pulchrum putamuS; labi autem, errare, neSeire, decipi, et malum et turpe ducimus. In hoc genere et naturali et honesto duo vitia Vitanda sunt: unum, ne incognita pro cognitis habeamus iisque temere assentiamur quod vitium effugere qui volet - omnes 20 autem velle debentis adhibobit ad consideranda res et tempus et diligentiam. Alterum est vitium, quod quidam nimis magnum Studium multamque Operam in res obscuras atque dimeties conserunt, easdemque

non neeessarias. Quibus vitiis declinatis, quod ii 25 rebus hon0stis et cognitione dignis Operae curaeque ponetur, id jure laudabitur ut in astrologia C. Sulpicium audivimus, in geometria SeX. Pompeium ipsi cognovimus, multos in dialecticis, plures in jure civili Quae omnes arte in veri investigatione ver 30 Santur, eri u Studio a rebus gerendis abduci contra metum est Virtutis enim laus Omnis in aetione eonsistit, a qua tamen fit intermissio aepe, multique dantur ad studia reditus tum agitatio mentis, quae numquam aequieSeit, poteS DOS in studiis cogitationis, 3βetiam Sine opera DoStra, eontinere omni autem

cogitatio motusque animi aut in consiliis capiendis de rebus honestis et pertinentibus ad bene beateque vivendum aut tudiis Seientiae cognitionisque

18쪽

14 TULLI L CICERONIS versabitur Ac de primo quident mei sonte dixi-

VII. De tribus autem reliquis latissime patet ea ratio, qua Societas hominum inter ipsos se vitae quasi 5 communitas continetur cujus partes duae sunt juStitia, in qua virtutis Si Splendor maximuS, ex qua viri boni nominantur, et huic conjuncta beneficentia,

quam eandem vel benignitatem vel liberalitatem appellari licet. 10 Sed justitiae primum munus est, ut ne cui quiS

noceat, nisi lacessitus injuria deinde, ut communibus pro Ommunibu Utatur, privatis ut suis. Sunt autem privata nulla natura, Sed aut Vetere occupR-tione, ut qui quondam in neu Venerunt, aut victo-1yria ut qui bello potiti sunt, aut lege, Paetione, Onditione Sorte. Ex quo fit, ut ager Arpinas Arpinatium dicatur, Tusculanus uSculanorum similisque est privatarum possessionum diScriptio. Ex quo, quia Suum cujusque si eorum, quae natura fuerant

20 communia, quod cuique obtigit, id quisque teneat; de quo si quis sibi appetet, violabit jus humanae

societatis. Sed quoniam, ut praeclare Seriptum est a Platone, non nobis Olum nati Sumu Ortusque nostri partem patria vindicat, partem amici, atque, ut placet 25 Stoicis, quae in terris gignantur ad usum hominu in Omnia creari, homine autem hominum enuSa esse generatos, ut ipsi inter Se alii alii prodesse possent: in hoc naturam debemus ducem equi, CommuneSutilitates in medium afferre mutatione officiorum, 30 dando accipiendo, tum artibuS, tum opera, tum facultatibus, devincire hominum inter homines societatem. Fundamentum autem est justitiae fides, id est dictorum conventorumque OnStantia et veritas. In quo, quamquam hoc videbitur fortasse cuipiam 3b durius, tamen audeamus imitari Stoicos, qui studiose exquirunt, unde Verba in dueta, credamusque, quia fiat, quod dictum est, appellatam fidem. Sed injustitiae genera duo sunt: unum eorum, qui inserunt ulterum eorum, qui ab iis, quibu insertur,

19쪽

i possunt, non propulSant injuriam. Nam qui injuste impetum in quempiam facit, aut ira aut aliqua perturbatione incitatus, i quasi mauus asseri se videtur socio qui autem non defendit nec obsistit, si potest, injuriae, tam S in vitio, quam Si parentes aut amicos aut patriam deserat. Atque illae quidem injuriae, quae nocendi causa de induStria inferuntur, Saepe ametu proseiSeuntur quum S, qui nocere alteri cogitat, timet ne, nisi id fecerit, ipse aliquo assidiatur ineommodo Maximam autem partem ad injuriam 10 faciendam aggrediuntur, ut adipiscantur ea, quae concupiverunt, in quo vitio latissime patet avaritia. Vid L Expetuntur autem divitiae quum ad usus vitae neeeSSarios, tum ad perfruenda Voluptates. In quibus autem major est animus, in ii pecuniae cupi ibditas spectat ad opes et ad gratificandi facultatem ut nuper M. Crassus negabat ullam Sati magnam pecuniam 8Se ei, qui in re publiea princeps vellet

esse, cujus fruetibus Xerstitum alere non OSSet.

Delectant etiam magnise apparatus vitaeque cultus 20 cum elegantia et copia quibus rebus esseetum est, ut infinita poeuniae cupiditas esset Nee ero rei familiaris amplificatio, nemini noeens, Vituperanda est, sed fugienda semper injuria est. MaXime autem

adducuntur plerique, ut eos justitiae capiat oblivio 25 quum in imperiorum, honorum, gloriae eupiditatem inciderunt Quod enim est apud Ennium,

Nee files regni edt,

id latius patet: nam quicquid ejus modi est, in qu 30

non pOSSint plures Xeellere, in eo fit plerumque tanta contentio, ut dissicillimum sit servare anctam ostiet item. Declaravit id modo temerita C. Caesaris, qui omnia jura divina et humana perVertit propter eum, quem Sibi ipse opinionis errore finxerat, princi 3bpatum. Si autem in hoc genere molestum, quod in maximis animis splendidissimisque ingenii plerum-

20쪽

16 TULLID CICERO ΝISque exsistunt honoris, imperii, potentiae, gloriae cupiditates quo magis cavendum est, ne quid in eo genere peccetur. Sed in omni injustitia permultum intere8t, utrum Perturbatione aliqua animi, quae le-yrumque brevis est et ad tempus, an consulto et Ogitata sat injuria leviora enim Sunt ea, quae repentino aliquo motu necidunt, quam ea, quae meditata et praeparata inseruntur. Ac de inserenda quidem injuria satis dictum St. 10 IX. Praetermittendae autem defensionis deSerendique officii plures Solent esse cauSae. Nam ut inimicitias aut laborem aut Sumptus SuSeipere nolunt; aut etiam negligentia, pigritia, inertia aut suis studiis quibusdam occupationibuSve Sic impediuntur, Ut OS, 15 quos tutari debeant, desertos SSe patiantur. Itaque videndum est, ne non satis sit id, quod apud Platonem est in philosophos dictum, quod in veri investigatione VerSentur quodque ea, quae plerique Vehementer expetant, de quibus inter se digladiari soleant, 20 contemnant et pro nihil putent, propterea VSto Se. Nam alterum justitiae genus assequuntur, inserendane cui noceant injuria, in alterum incidunt discendi enim studio impediti, quos tueri debent, deserunt. Itaque eo ne ad rem publieam quidem Reeessuros 25 putat, nisi coaetos Aequius autem erat id voluntate

fieri nam hoc ipsum ita justum est, quod recte sit,

si est voluntarium. Sunt etiam, qui aut studio rei familiaris tuendae aut odio quodam hominum, Suum Se negotium agere dicant, nec facere cuiquam vide-30 antur injuriam : qui altero genere injustitiae vaeant, in alterum incurrunt deserunt enim vitae Societatem,

quia nihil conserunt in eam studii, nihil operae, nihil

facultatum.

Quoniam igitur duobus generibus injustitiae pro-35 positis adjunximus causa utriusque generi eaSque res ante constituimus, quibus justitia contineretur,

facile, quod cujusque tempori ossicium Sit, poterimus, nisi nosmet ipsos valde amabimus, judicare. Est enim

dimollis ura rerum alienarum quamquam Terenti-