장음표시 사용
1쪽
Philosophiae autem obiectum tripleae: Deus. Νatura, ΗΟ-mo, et tripleae itidem radius rerum. Natura enim percutit intellectum radio directo ; Deus autem , propter medium inaequale sereaturas selliceu radio refracto: homo vero sibi monstratus et eaehibitus radio reflexo. Bh CONUS A VERULAMIO.
De clionitate et a mentis Scientiarum l. 3, c. 1. Proprieta letteraria. Disiligod by GO le
2쪽
Si naturam optimam dueem sequi volumus, sic Philosophia insιituenda est . ut non ideas tantum abstraetasque notiones sest esur . sed ad res ipsas vestigandas opporιune transferatur. Mens enim , euius persee ιio , quaesita consilio et arte , philosophiam praebet. ad obieeta non creanda sed spe- eulanda in eitatur; nec in meris idearum relationibus , sed in rerum , quae sunt, legibus, natura,eausis detegendis , tamquam in fine sibi proprio eonquiescit. Immo vero in tantum idearum abstraetarum vestigationem eurat: in quanιum eae illis lucem αιι ingit, qua rerum concresarum inquisitio perlicienda est. Cum igitur primam ha rum partium hae tenus in Metaphysica generali prosequuti simus ἰ ad alteram Nunc veniamus oporteι, qua res ipsas eaistentes cogitatione ne
o loco praestantissimus plane, eum materiae fravitate tum sciendi utiliιate . ante oculos conspectus panditur ἰ qui eerte vel mainime tepentes animos eαευεcitare debet ae maiores ad rem ca-
3쪽
6 METAPInsi AE SPECIALIS pessendam ellicere. Dehoanda enim est vestigatio de tribus illis nobilissimis obieesis: mund O . anima humana , Deo; ad quae internoscenda mens nostra cupiditate maetima revocatur et rapitur. Viae enim e lieatione saeuitatum nosιrarum intelleetivae vitae auras bibimus; sollieitari nos penitus persentiscimus, ut cuius naturae simus, cuius orissinis, quem finem praestitutum habeamus: quid sperare post vitam hanc oporteat, eo qnitione assequamur. Nise ad scientiam, quae hominem contemplatur, ingenti amore propellimur
Verum eum gemet homo eonsciendo adverιit: ita seipsum iam cogitantis visae iniιio perspieit: ut undique eompositis quibusdam rebus, quas compora nominamus . circumsepiri se videat atque in moιibus suis terminari. Atque eorum unum Secum intime eopulatum sentit, cetera vero sibi quidem non permista sed assidue aspectibus obversari atque eam eonflare machinam intelligit, quae data ipsi est quasi domus quam habiιet et in qua dominetur. Hinc ad eius eapessendam seientiam acri desiderio exstimulatur e ι ab interiore adiιu ad erumpendum veluti foras vehementer allieiιur. Dupleae igitur humanae cognitionia obiectum , unum eae alio neaeum in eoque quodammodo eonvolusum eaelatiι, quorum alterum in subiecto ipso eOgitante silum est, alterum in rebus eaeιra animum co- uitantem positis. Nis tertium accedit, sine quo duorum , quae di-aeimus , scientia manea admodum foret nee animi nostri eupidiιatem e leret. Nam homo se contuens atque alia quae foris circumfluunι, ea perpetuis obnoata esse mutusionibus et limiιibus un- ,
4쪽
PARS PRIMA Idiqua eireumferibi perspicit. D quoniam quidquid est eiusmodi, a se emtare non posse diiudiea ι:ad supremam quamdam naturam, eontinium eι mutationis eapertem, cogitandam evehitur, eae qua utriusque illius generis rerum origo , tamquama eausa , undo fluaeerint, repeιatur. . luare analysi eognitionum nostrarum instituta , tria illa , quae disimus , obieeta emergunt ἰquae ab humana eoqiιatione separari minime possunt . et ad quorum vestigationem posterior haec Metaphysicae pars, ut ante innuimus . se convertiι. luare, eιiam pro obieeti varietate tres eius constiιuendus erunt partes: quarum una de mu do , altera de anima, tertia de Deo disseret. Lam age, in harum partium tractationi, a spicandum ducimus a mundo, eogitationis nostrae sequuti ordinem. Nomo enim, antequam ad Deum ratioeinatione aut ad animum refleaione altim gendum so adiungat, in eorporum perceptione detinetur. luod ita esse saeile dubit qui probe eon
sideret non posse eausae notitiam haberi , nisi antea esseetuum praeeesserit eontemplatio; nee p03M cognitionem resteaeam eaereeri, nisi eognisio di-reeta anteiverit. Cum igitur Deus ut causa eae rerum creatarum cognisione deducatur, et animus
noster nonnisi refleaeionis ope pateaι; eonsequens est uι primi aetus cognitionis , quam eaercemus , in eorporibus percipiendis Oeeventur; hoc enim eae tribus obieetis superioris partitionis esι tertium , quod duobus aliis Melusis relinquitur. mee itaque non ignobilis philosophiae pars Cos mologia nuncupatur, ab obiecto, quod respicit,n0men adepsa. Puare describi potesι: mundi generatim inspecti scientia. Cuius quidem de ini-
5쪽
8 M a PuYsICA E SPECI A IIS tionis vox prima rem e rimit . in qua eontem planda praesens disciplina versatur: quippe mundus f graece γοτμος) nihil est aliud quam compleaeus seriesque enitum eorporeorum , quibus adspeetabilis haec rerum universitas conflatur. Voces autem posteriores modum e lieant, quo illa obieetum istud attingit, et terminos quibus coercetur. Cosmolossia enim, prout ad Metaphysicam pertinet, non singula minutatim scrutatur: sed collectinι de universis communes notiones eaehibet. Puae vero ad corpora sive coelestia sive terrestria enucleatius e lieanda pertinent, eorumque vel motus dimetiuntur , vel leges describunt, ea in variis Physicae partibus quae applicatae magis disciplinae sunt j tractantur. Immo etiam institutionum quibus hie studemus y natura poscit . ut
has ipsas generales notiones non plenissinis et cumulate persequamur qua illum patent ; seu parce et ad Metaphysteae indolem accomodate. Quae pro secto non aliam vestigationem eaeigit, nisi eam quas interna potius rerum prine ipia rimetur et rationes ultimas assequatur. Eae quo quantum iucunditatis mens capiat amplifieari non esset. Puamquam enim quaevis naturae eognitio consentaneamenti est, eaqud potiri animus vehementer aret, tamen dubitari nequit quin interior rerum notitiaeeteris omnibus anteeellat. Eleganter Cardinalis de Polignae in suo Anti . Lucretio:
6쪽
Quorsum igitur nos corporibus circum undique septi Materiae decus et sermam externumque nitorem Μiramur tantum, summoque in cortice rerum Ludimns Τ Internam cur non penetramus in aedem Naturae , atque adytis immitti poscimus ip is ΤQuam pulchrum est in principiis, in origine rerum I)efixisse oculos et nobile mentis acumen. Pervolat huc sapiens, nugae sunt cetera vulgi.
Id iιaque apud nos reputantes notiones eiusmodi ad ea, quae mundi vel realitatem spectant, vel naturam, vel Originem, vel finem, vel antiquitatem, vel elementa in eorporibus . vel leges, quibus eius tenentur elbeetus, revocars arbitramur. luae om nia quatuor emolvemus eapitibus, quorum primum de mundi realitate et contingentia: alι erum de origine , duratione et seopo: tertium de eoπο-rum elementis ἰ postremum de esseetibus in mundo naturalibus et supernaturalibus, quae scitu potissima erunt, edisserent. Disiligod by Cooste
8쪽
DE MUNDI REAIATATE ET CONTINGENTI, Pulcherrima haec rerum machina aspectu ipso sentitur; proindeque ridiculum Psset eius Existentiae demonstrationem serio quaerere. Nihilominus pro hominum nonnullorum pervicacia , eiusmodi quaestio penitus praetermittenda non est; sed rem, ceteroquin indubiam, demonstratione, ut aiunt, ad hominem confirmare, atque ab adversariorum conatibus vindicare debemus. D inde mundi interna conditio explicanda est; num cum ipso absoluto et infinito ente confundi possit, an diversus ab eo discretusquo sit. Demum si ab onto inlinito secernitur, num inchoatam ex alieno principio et contingentem Originom so titus sit, an existat virtute sua et satali quadam
9쪽
12 METAPIII SICAE SPECIALIS necessitate naturae. Hinc itaque sit initium t et mundi sive realitatem, sive distinctionem a Deo, sive contingentiam , Sive originem quatuor exequamur articulis. ARTIcΠLΠs Patrius De obieetiva et reali eaeistentia mundi. l. De exstanto mundo disceptatio duplicem apud philosophos solutionem habuit, animis in contrarias sententias abeuntibus. Alii enim adspectabilem hanc rerum fabricam non modo in id eis, quibus ossicimur, sed etiam obiectivo in semet inveniri consessi sunt, eorumque Sententia Realismus nominatur. Alii contra mundum orerum exi Stentium numero auferentes, in ideis tantum relinquendum putarunt; atque horum opinatio Idealismus dicitur. Realistarum duplex est genus. Primum est eorum, qui ut Cartesius et Leibnitius, mundi existentiam non sacto ipso et experientia , sed
ratiocinatione compertam esse voluerunt; alii ipsam , utpote immediata . sensuum evidentia perceptam , in verilatum experimentalium nu- moro, tamquam rem per Se notam, collocarunt. icissim idealismi duplex etiam genus est: vulgaris et transcendentalis. Ille mundi extra nos existentiam negat, eiusque idealem tantum in nobis reprvesentationem Statuit; at animi cogilantis realitatem non aggreditur : hic ipsum e iam subiectum cogitans inter phaenomena et vanas apparentias reiicit. Priorem idealismum professi sunt veteres sceptici, qui mundum exte-
10쪽
PARS PRIMA - COSIIOLOGi1 13riorem intor figmenta animi et inanes imaginus amandarim . aut saltem realem existentiam corporum certo sciri nou posse tradiderunt l). Hanc sententiam instauravit Berkeleu, qui corpora in sensilium qualitatum complexu reponens, atque has ipsns cum sensationibus confundens, corpora in id eis tantum esse contendit; propterea quod
i) vide Sextiim Empiricum Moe1 sua Logicos. Idealismi
geram tia mature admodum ex innovata Philosophia pullularuiit. Nam Carlesius et Lochius principio it lo quod adstruxere : nos sensibus non attin re nisi nostras modiscationes, Condit achio straveriant viam , qui docuit: corPODa quoad nos aliud non esse quidquam ursi sensationum congeries. Leibilitius notitiam mundi corporei ex evoluti otio virtutis cuiusdam reseraesentati s , quae in nobis a priori et indepondenter ab obiectis explicarctur, repetundam duxit. At longius quam ceteri Processit Maleuratache , qui aperte pronuntiavit corporum existentiam non nisi Dei ro- Velantis auctoritate nobis constare, aC propterea ad risiuralem cognitionem quod attinet, non modo vehementer arduum esse et periculorum plenum , sed cerui animo plano Non posse sintne corpora. Eitis haec sunt vertia: α Non nisi K duobus modis Deus animum alloquitur, ipsumque ad et credendum adigit: evidentia et fide. Equidem assentior α fidem cogere ad credendum exstare corpora , sed ad evi et dentiam quod altitiet, ipsa mihi hac in re non integra vi. detur, ea tu non ad aliud ineluctabili ter sciendum addu-R Cimiar, nisi Deum animumque Nostrum. Verum quidema est nos propensione maxima serri, ut corpora , quRe nos Circumstarit, eXstare putemus. Ego id Cartesio facile lare gior. Sed haec propensio, utcumque naturalis sit, nos Horae evidentia cogit , Sed impressione tantum inclinat. Iam ve- et i o nos in nostris iudiciis liberis non aliud sequi debemus, a Disi lumen et evidentiam; ac si quando committimus ut et impressio sensibilis nos ducat, sere Semper erramuS .... a Prosecto fides est dumtaxat, quae animo convincere potest g Corpora exstare res pse etc. v De la Nechemhe de M G- rite t. 4, eclairciss. 6. Vide etiam t. I De la Methode pari.