장음표시 사용
1쪽
Ex Bil,liotheca majori Coll. ROm. Societ. Iesu
4쪽
Totius negoti summam complectentes,
Vna cum difficilium locorum Annotationibus ExplicationibuSqU8,
FERRARIENSI AUCTU. E. CUM PRIVILEGIO.
Ex officina Dominici Guerrei, &Io. Baptista
6쪽
ILLVS TRISSIMI DUCIS FERRARIAE
V o D plerisque hominum actionibus consitu Uu ueniter antissime uir,ut uel fortuna, uel hominum uoluntate spe alios fines, quam ad quos primum destina
ta fuerunt ortiantur id meis lucubrationibus quoque contigit. 'Redegeram enim Aristotelis libros omnes,tam ad rationa
lem, quam ad naturalem Philosophiam pertinentes, quicunque in Scholis ad acuenda adolescentum ingenia quotidie euoluuntur in breuissimas methodos, quas tabulas appe aut ut essent mihi pro promptuario, ex quo fine labore statim oromere po*em Aristotelicos locos. Verum tantum abest, ut mihi hui modi methodos, uel tabulas confecisse uidear, ut
iam ab νs omnibus, qui meas lectiones hactenus audierunt emsimpta, ad eorum memoriam pro enchiridis circumferantur.
Neque hoc esset magnopere dolendum,nisi etiam ipsi assidua e fflagitatione Aubinde a me in lucem mitti contenderent,pluris fa
cientes emolumentum,quod rudiorisus ingem' extilis euenturum uidetur, quam timorem censura erussi orum. Cum itaque
disicipulis siummopere efflagitantibus, ut eas excudendas typographo tradere diutius hoc negare non posem omnel oscium
quod ad aliorum commodum et utilitatem ualet anteponendum
se illi is, quod cognitione et sentia continetur, GFqsi silentia anteponenda e se ossicia iustitia ab ipso Cicerone didice
stem: malui profecto hominum aliam pubire,quam in mora esse, ne quis ex meis laboribus aliquid fructus capere cupiens uopo A et tiatur
7쪽
tiatur uoto. Praestertim cum mihiuerendum esset, ne me inuito, uel insicio ab i is discipulis adhuc rudes, et nondum satis elaborat prHo committerentur. Quas igitur methodos ita sitrum .i,a confeceram, paulo diligentius recognitas,snonnullis annotation bus illustratas, primum in lucem prodire uolui deinde reliquas editurus,ubi meam operam hilosi hi 'udiosis non in oratam esse Intellexero. Cum autem eas sine defensiore hom num iudicijs committere minime uestem, non sine diu mecum dubitaui, cui nam potissimum eas dicare deberem. Neque enim qui quam mihi magis idoneus ui*s est, quam is,cuius et ego diu auditor fui, s quo auctore mihi licuit inter caeteros Philo Ophia professores,meam operam studiosis nauando has ipsas lucubrationes conficere. uapropter tuo nomini Io Baptina doctissime eas dicandas cense, tu ut mea in te obseruantia testimonium haberes,tum quia siummo ingenio tuo,humanitati singulari, quibus ad promerendam hominumgratiam, tam in in imi ordinis homines,quam in eos etiamquι caeteris aliqua uirtute antecellunt,
quotidie uteris, literatorum uigilia merito debentur. Accipe isti. tur uir humanssime has meorum laborum primitias, qua facie Vsi parentes liberorum laudabiles conatus, etiam uiribus nondum satis firmis, approbare flent. Cum enim in omnisgeneris literarum concertationibus, omnium oculi in te unumst per conue sint, et a te tanquam arbitro honorario,de rebus controuersis siententiam non minore eloquentia, quam dignitate ferendam attentissime repectent profecta,si tu hosice labores meos non improbaueris, non dubium est, quin salios ad mea sicripta libentius legenda sis excitaturus, meumi animum ita accensiurus, ut ad reliquos edendos nullis uigils, nussi laboribus sim parsurus. Vuod quidem obsingularem probitatem tuam, aximum erga Philosephiam studiumfacturum te non dubito. Interam me tui tuarums uirtutum obpruantissimum cui semper
8쪽
UEMADMODUM eos, qui rem alioquin humilem, abiectam & breuissimis limitibus comprehen 'sam, sermonis ubertate, & splendore, non modo
conspicuam reddere, ac in omnium prope admirationem adducere, sed is in magnitudinem immensam augere, atque amplificare conantur ; non minus ingenio ualere, quam arte excellere putandum est: sic illi, opinor, qui rem amplam in tam angustos terminos redigunt, ut sere uniuersum negotium simul oculis pateat, & tamen nihil omissum uideatur, quod ad rem pertineat: si non ingenio,& arte tantum praestare uidentur, tamen non minorem, quam illi lab rem sustinere, arbitrandi sunt. Quod cum ita sit, nemo iure nos reprehenderit , si hoc tempore, quo a publicis stud ijs uacamus, Aristotelis libros per noς iam in breuissimas methodos redactos, ut qui quid in illis continetur sere eodem momento, quas in eminentissimo I co positum , simul oculis cerni possit, in lucem prodire uoluerimus. Pri sertim cum nobis propositum fuerit, aliquid afferre, quod ad studiosorum commodum & utilitatem pertineret,id si nobis assequi licuerit. Quare ne aliquid deesse uiderctur, quod ad integram earum rerum . quae in illis libris continentur cognitionem spectare possit , ea noluimus prae termittere, quae οπιλεγο εω a graecis dicuntur, ut illis uia paretur ad capescendam totius negotii cognitionem. Semper enim mihi in memoria hararet illud Aristotelis: Principium maius uirtute quam magnitudine esse. Ideo quod in Prm; de principio paruum est, id in fine ualde magnum emergit. Quam sententiam perpetua ς ε πή- memoria dignam Poeta latinus, hunc locum imitatus, non minus do i die, quam eleganter expressit, hoc uno uersiculo: Dimidium facti qua bene effapit habet. Admonens nos, ut in nostrarum actionum primordiis diligenatissime caueamus, ne quis error contingat, cum leuissimum quem serr rem in principio commissum, antequam finis attingatur, in in imam ac propemodum immensam molem augeri posse uideamus. Ob id Philos phus scriptum reliquit, Vno inconuenienti dato multa contingere. Haec uero 1 - Pusi παλιγα ενα ea ratione principio huius operis ponenda putaui, quia uideo
9쪽
omnes tam Graecos,quam Arabes,& Latinos Aristotelis expositores hunc morem obseruasse. qui fortassis ea ratione adducuntur hoc ut iaciant, quia uident Aristotelem in principio posteriorum dicere, quod omnis doctrina ct omnis disiiplina μα- ex praeminente sit cognitione , ac ii monere ue
lituir prudenti imus nullius nos rei cognitionem consequi nisina tib ta aliqua fuerint, & praecognita. Ita enim in scientiis rerum ordo postulat, quaedam ut semper primo loco declarari oporteat. Neque uero minimam ex his utilitatem studios consequuntur, cum his omissis uix fieri possit, ut ea intelligamus, quae ab autoribus traduntur. Quare nulli dubium esse potest, quin huiusmodi praemittenda sint. Quot autem numero esse debeant, non ita liquido constat: quandoquidem in hoc, non modo expositores uariant, sed ipse quoque Philosophus, ut in multis locis patet, sibi interdum parum constare uidetur. Huius uero diuersitatis causam esse arbitror, quod eorum, quae praemittuntur, quaedam ut ad rem propos tam maxime necessariap cipuum sibi locum uendicant, apud omnes expositores, quinam uero ut minus utilia, ct ad uberiorem tantum doctrinam adhibita, neque admodum necessaria, ab aliquibus sunt omissa. Attamen quantum ad praesens negotium spectat, octo illa capita, tam a Simplicio& Ammonio in Praedicamentorum praefatione, quam ab Auerroe in prologo primi Physcorum examinata, hic quam breuisii me fieri poterit explicare non pigebit, uidelicet intentionem, utilitatem, ordInem , diuisionem, inscriptionem, an liber Wre sit ipsius Ar,sotelis , ct ad quam Thilos Dis potem pertineat, dc ad quodnam doctrina genus referatur. Horum enim non
nulla tanti ponderis, atque adeo scitu necessaria sunt in cuiuslibet libri initio, ut,si quis ea ignoret,non possit exacte intelligere, quae in libris tr duntur. Quamobrem praeclare illos antiquos interpretes secisse, nemo dubitare debet, qui librum aliquem exposituri, haec nequaquam silentio praeteriere. Maximum ergo inter omnia momentum affert ipsa intentio, quam qui ignorant, teste Alexandro, similes sunt iter facientibus, qui, nescientes quo tendant, in multos, & inextricabiles labyrinthos, ac moeandros perducuntur. Neque uero intentionis cognitio ad quemvis
librum intelligendum perfecte suffciet nisi legenti etiam exploratum suerit, quid utilitatis inde percepturus sit. Quare haud dubie in proposto, primum libri intentio deinde eius utilitas erit in uestiganda: siquidem utilitatem sequitur admiratio, admirationem inquisitio, inquisitionem uero cognitio. Attamen animus sciendi cupiditate ductus, hic non uid tur quiescere, quasi nihil ulterius quaerat ; quippe qui adhuc inuestigare pergit, nu nquid sit uere illius auctoris , cui a plerisque attribuitur, liber qui proponitur. Necnon de ordine solicitus est, ct inscriptionis causam inquirit. Nam haec, licet non semper intentionem aperiat, sed ut plurimum, tamen maxime utilis esse uidetur. Sic reliqua paulo ante a me commemorata diligenter CXquirit. Vt igitur ad rem uim deueniam, ab intentione exordientes inuestigabimus,
10쪽
bimus, quae nam sit Aristotelis in his libris intentio: & primum quid ab aliis circa eius inuestigationem dictum sit deinde quid & nos sentiamus, breuibus explicabimus. Suessanus, & nonnulli ex recentioribus eum se auuti, locum Boetii uidentes, quem sortassis intuiti sunt, putant eum sensisse, quod ne somniauit quidem; huius uidelicet operis subiectum, materiam, atque intenti nem esse interpretationem , quae ut addunt aliqui sub te complectitur non tantum enunciationem, sed alias quoque orationis partes, & nomina etiam ac uerba. Quod quantum ab huius diligentissimi Aristotelis expositoris sententia alienum sit, iis facile patebit, qui eius commentarios non oscitanter lectos, paulo altius secum repetent. Siquidem uidebunt eum tam in prima, quam in secunda eius editione apertissime dicere , huius libri intentionem esse agere de enunciatiua simplici oratione, di de eius clementis,nomine scilicet atque uerbo. Hi tamen ansam sui erroris arripuerunt ex uerbis Boetii, quae in secunda eius editione sic se habent. Quoniam non de oratione sola, sed etiam de nomim uerbo, nec Mia de s Ia loquutιone, sed etiam de significatiua loquutione , qua est interpretatio, in Me libro
ab Aristotele pertractatur, Idcirco quoniam uerbis atque nominibus, Osignificam is loquutionibus nomen interpretationis aptatur, a communi nomine eorum, de qui rin hoc Ioco tractatur, idest ab interpretatione, ipse quoque de interpretatione liuor inscriptus
es. Haec ille. In quibus uerbis uiri iiii alioquin perspicacissimi animaduertere dcbebant,haec a Boetio dicta non fuisse, ut libri huiusce intentionem aperiret, sed ut potius causam inuestigaret, cur hic liber---l ἰώ, sue de interpretatione inscriptus si Cum Aristoteles in eo potissimum de enunciatim simplici oratione disputet ξ Qua tandem inuenta colligit, hunc librum ita esse inscriptum, tanquam a nomine adeo communi, & tam late patente, ut ea omnia, de quibus in hoc libro agitur, ab illo denominarentur, inscriptioq; iis omnibus conueniret. Quod nequaquam euenire potuisset, s de enunciatiua simplici oratione, liber suisset inscriptus, ut quilibet rem ipsam paulo diligentius considerans, facile
intelliget. Quod autem isti Boetium nulla absque ratione iniuriis onerent , affirmantes cum existimasse, subiectum, uel intentionem huius libri esse interpretationem in prirdicta significatione acceptam, non autem simplicem enunciationem, id manifeste patebit ex uerbis ipsius Boetii in i prima sua editione, sic dicentis, EII autem intentia huius libri, de simplici
nuncia a oratione disserere. In secunda uero editione sc, In hoc igitur libro Aristoteles de enuncialitia simplici oratione disputat , O de eius elementis, norme scit
cet, atque uerbo. Quibus uerbis cum nihil clarius sit, desinant quaeso isti hunc tantum uirum iniuriis afficere, aut me ipsum hallucinari ostendant. Sed de his hactenus. Graci autem ut Ammonius, eiusq; sectator ingentinus & alii, licet
uerbis, non tamen re, ut arbitror a Boetio discrepant. Sic enim Ammonius ait: Es igitur huiusce libri proposit- , ut semel explicem , de prima uo m