Dictionarum Theophrasti Paracelsi, continens obscuriorum vocabulorum, quibus in suis scriptis passim vtitur, definitiones à Gerardo Dorneo collectum, & plus dimidio auctum

31쪽

3r Dic TIONARIVM tur Mitriolum,& serpens, aut lacerta viridis quae propriam caudam deuorauit, hoc est, quod aqua propria fixarum est ad huc mo- dum videlicet. Ab ipso tota sita peli destillationem abstrahitur aqua, ius rursum apiti sito mortuo trito redditur & reali di-

tur,abstrahitur ut prius,atq; refunditur to- ties colloph ndo,usquedum ebdeuenerit, ut nullam de se praebeat amplius aquam, quantumuis urgeatur igne seueritis. Vom- munius etiam intelligitur caput mortuit, sinplici modo citra collophationem rubi-

sicatum ex vitriolo, quod etiam atramen-- tum rubeum appellatura non ullis. Et iro nice vocatur a Paracelio Henricus rubetis, 'iuderisionem aliquoru emetitorum chirurgorum& circulatorii,qui hoc selo medii camelo conabatur omnia clim ulcera, tum vulnera curare,& huic unico remedio tan- quam anchorae sacrae innitebantur, perden. tes potius aegros,quam seruantes. Nec de-

sunt adhuc, qui hac tempestate vitriolum, sulphur,&alumen concremata, igh pas

' sim per omnes fere nundinas euolaut magno pretio venalia, quae vili pecunia com- ararunt, lapidem sani tum praedicantes eonginqui &vltram irinis regionibus a

latu, imo proxima pharmacopolia quo cuncta curantur ulceraci apostemata,praesertim

32쪽

. P A R A C n L s I, ,rtim loculorum negotiatoris ulcus in apostema rursum intumescit rusticorum nummulis. Sic mundus in aeuum decipi concupiscit, ut nullo unquam admonitus exemplo vel periculo resipiscat Habeat igitur quod quaerit. Collatenna, est herba quaedam ut nonnulli volunt,pes leonis vulgo dicta, iuxta sor mameriernam. Colla sic nucupata,quod

huius instar conglutinet ; alij specificum esse voluiit stipticum

Colica, est tartarus resblutus, ita orbus intestianorum fixus ih intestiuo colo Coleritium,est liquor compositus ex corrosi-uis metallorum inimicissimis materiali bus, quo probaturauriani ad lydium lapiadem affricatu,&cui nullum metallum prή- ter aurum solum resistere potest, unde cognoscitur Evestigio,si quod aliud auro pe

mixtum sit,hoc omne mox eua nescit, mu- . lato colore ea parte qua coleriti tum illitum fuerit,cltera non madefacta colorem affricati auri seritante. Putum verbac purunt

nihilo prorsus immutatureo liquore. cometz,est gutta sem is. complexio,est navara patris. Alias est qη ali- tas calidi, vel frigidi: hoc habet naturani agnatam sibi humidam, illud vero siccam.

Uuε sunt igitur compleatones,d non quaa

33쪽

tuor. Nam calidum propria natura simplici no permixta, semper est siccu,& si quandoq; humiditatem admittit, frigido mutuatur, ut hoc ab illo siccitatem, quam ali- quando recipit accidentaliter. Compositum abselute positu,est corpus non

separatum.

Confirmanaetum, es astri corpus in homine, et est sidereu in homine, vel astrale corp .

Confortativa aut confortantia, sunt modicamenta, quae corda hominum atq; naturam corroborant,ut expulsiva virtus eius valeat

accidentia nox; a quaevis excluderς collo. Pqtissima totius medicinae methodus, in qua totus spagyricus labor potissimum in- sudat. Na sibimet ipsi natura medicus esse debet, homo cui medici nomen tribuitur, . minister naturae tantum,&seruus Verim dici. Siquid ultra pristimat temerarium es 4ς naturae persequutorem, imo perditorem hominum,est quod sciatur,nec id celatum oportuit. Congelativa, sint medicamenta fluxus omnes sistentia, coprimentia, &exiccantia. Congi 'te,vel c5glutinatu,est quod ex putrefactione in materiam glutinosam vertiIur. Consolidatiua ,sint externa chirurgorume-di camela, vulnera& ulcera carni bus recentibus explentia, & cicatricem obducentia.

34쪽

Consolida,qui alias dicitur a Paraceia Aurea Sophia,est herba qu dam, floreshabens ci-

trino colore tinctos & rotundos, ut flam- inula, Dondes vero ysopo non absimiles.ui 'Carinthia vulgaris ad modii, in alis regionibus non usque adeb fiequens,neq3 nota. Constellatio, dicitur si pernorum astroruna, vel corporum in inferna virium atque vir- tutum impressi , operatio, qua conueniunt in concordanti in quandam naturalem. De hac habetur excellentisiima praecaeteris ars & scientia phys ca, quaepropriἡPlosiognomia signata rerum naturalium, in sympathia stuperiorum ad inferiora dicitur, non extans,sed cum plarisq; alias P iracellicis scriptis excellentioribus supprecia. Quae si prodiret in lucem, tum demum cognosteretur ab inniais naturae persequin

toribus, & ipsius, qualis philosepsus&

Physicus extiteri t Germanus Apollo Para: selius, qliatoq; in t uallo Gr cos te infideles Philosephos omnes a tergo reliquerit. Constri tua. sunt chirurgicalia medicamenta stiptica, sua virtute labia vulnerum comprimentia. contorsio, tormentum est intestinorum. Cotrai to&contra stura, membroru est impotentia, virium j silaru naturaliu destitutio, Conseruatiua, Physicorum praesertim, sular u' a cc λ 2

35쪽

inedicameta vitam & corpus a corruptio nibus praeseruantia. Talia potissimum ex -- eis rebus petenda,quae ionFiorem vitam λς ' temperatiorem a natura nacta sunt,quali suist inter vegetabilia,quaecunque seria per Θ virent hyeme pariter acaestate,longioriqu* sempore perieuerant: inter animalia quae diutius ac sanitis vivunt: inter mineralia, quae mumialis essentiae liquorisve plus h benti&inter metalla,quq sunt aerugini mi-: ' nus obnoxia. I alia non sunt conseruaro- serum, violarum ,&caetera,quae conserti tione ipsamet indigent, ac mutuatur a sac- ii Aaro. Pudetpriscorum inuenta recensere.

coostrum , intermedia pars diaphragmatis., Corinter mineralia, dicitur aurum. Corbatum,estcupium- . . Cornu cerui,in chymiss est alembici mittit. Est etiam in medicinalibus apud Paracel-i : ' sum heiba vulneraria , ob similitudihem soliorum ad eiusmodi cornua alludentem

naturaliter, ex artesignata.

corpus, est sibiectum in quo virtutes rerum delitescunt. Ο Corpora coelestia spanrorum, sent altrales j virtutes, in sua materia existentes. Corpora supercoelestia sinit ea quq per mente in imaginatione sellim, & non per oculos cuneos cognoscuntur.Spagyrorum sibi classent mirabilium opςrum.

36쪽

P A R A C B L s I. 3 Corpus inuisibile, est anima, siquidem teneti medium intei corpus visibile, qua de causa corpus ea parte vocatur, &inuisibile dicta. tur, quia participat cum spiritu invisitate. Notandum interea, has definitiones physicas, & non theologicas esse, ne quis ansam ' calumniandi sibi faciat. Corrosii sunt chirurgorum medicamenta. superfluas & inualidas carnes exedentia. Cortex maris,est acetum Philosephorum. Coruscuhest auricula muris. Cotoronium es liquor. Cruor salis, es aueparatum a primo sale, Glio secundae digestionis. Cycima est letargirium. dar et Hupiter.

phantu eli vas destillatorium, vel ars ipsa.

Tri Ardo. emuccessiva generatio propagatoria.

Daura, lium est ellebori alias aureum. Demotinus lapsus,repentina mors. Descens brium, est furnus chymicus,in quod deorsum fluit liquor a crassa materia se

paratus.

Derses, est occultus teriae vaporim quo nascitu omne lignum, &cresciri Diacelotesson, est speciale remedium ads

37쪽

bres,ex Paracelsi inuentionibus. Di ameter spapyricus, est temperamentum. Diapeiasia, est alchimilla. D apsanum, est id quod trans parendo lucet. D aphoreticum, est medicamentum sudoris expulsivum. Diatayrion, est consectio venerem excitans: Di ateuadelion ,est mercurius praecipitatus.

Dienea, sunt spiritus duriorum lapidum ha

bitatores.

Pigestio, est operatio ch mica,vel 'agyricus gradus,alludens ad stomachi humani di- gestionem,in quo & per quem malesia decoquitur in separationem puri ab impuro

Nonnunquam usurpatur pro furno vel vitro,in quo magisterium hoc adimpletur. . Disciis solis, est argentum Vivum ex auro. Divinatio, est incertum quodda praesagium a cogitationibus ex propria luce desum- ptis: victim dicitur, hoc mihi mens aut cor' presagiuit, vel animus meus angelus indi- i cauit. et similia vulgo prolata Riuertalium, aut diuertalium,est generatio, ' quae fit ex elementis. Pracunculus, est brassatella. ophio ossum. Dubelech est apostematucocauitas ingenere. Dubelcolep est copositio ex corallo dc habe. . Duelech, est tartari species in humano corpo

38쪽

A R A C E L s I. ast Dulcedo saturni, est altey, vel cerussa. Durdales, sitiat spiritus corporei inhabitat

Γ' Delphus,dicitur omnis qui ea element rum natura prognosticat. Edir est calybs vel ferrum. Electrum penes Theophrastum mixturacsipositi metalli ex omnibus iuxta Plans tam obseruatas colunctiones,in unicu metallicum corpus cossatis &colliquatis. Ex simili collabat Virgilii campanuia,tempore regis Artus, quae adulterio contaminatos,tam viros quam mulieres, de ponte in aqua praecipitauit lo seniciis clangore, liuberato rege a suspicione , qua sinistre de suaxonceperat ore. Fertur etiam quod eraperimeto nonnullis spagyris constat) ex stimili rite cossato compositoq; metallo,cyphus gustatorius fabrefa s, venenis aut toxicum nullum admittere, quod si sortei iniiciatur,ebullire quicquid liquoris eo cotinetur, edito strepitu maxime perceptibili, ic si nitrum in prunas conijceretur. Aliud narrat Paracelius tractatu de similis electri c5positione se vidisse quendam Hia' spanum- habentem elusimodi campanu- lam,pondere vix sesquilibroperqua inscri-

pus nonullis inmutiribus & verbis, tot

39쪽

D r C T I U N A R I V M spectra prodigiaque quot velles, conuocabat, edebat , & abigebat pro suo arbitrio. Voluit is perstiadere Paraceli yim & energiam campanulae totam in verbis & cha oeribus magis quam in senitu, vel metallo consistere. verum P acelsus,rem no ita se habere ut asserebat, etsi pro variatione scripturae varia etiam ederentur prodigia, maximam potetiam in metallo sitam esse deprehendit. Haec di ista solum,ut sciatur quid Electrum apud Paracelsium denotet, non semper carabem paleas attrahentem, neque cyprium calaminari lapide tinetum, alio n orni ne laton. Elementum apud Paracelium est comiptibi-isis ac transitura in udi essentia, & omnium quae patiuntur mutationem , anxietatem, atque necessitatem in diem usque postremi iudicis,consumptionisque huius inferioris . mundi.Est etiam essentia spirituum in elementis degentium ac delitescentium,&astrum eorum.

Elementa matrices rerum int, in&exqui-bμs generantur, subalterna tame elementis Paracelli,qubd istorum singula quatuor illa contineatat,ac sint generaliora.Noprq-

tereundum hoc loco, quod in Phrsicis no- atu maxime dignum, & minus hactenus animaduersiim. M. quid in occulta n

40쪽

P A R A C E L s I. iura sim plicius, eo generalius a spagyris Sc , adeptis Philosephis esse coperitur:&quanto specialius, tanto compositius ac mat rialius, ut ita loquar ex arte.EXeplo,quan- tb magis ab indiuiduorum essentia species remouetur, tatb proximius accedit eorum materia ad elementa simplicia,necno

ma ad influxu vel influens uniuersale simplicistimum , attamen generalissimum. Non sic in manifesta natura,in qua partes specialiores, imis deteriores magisque degeneres existunt, qud remotius a suo toto recedunt.Hinc sit,quia principiarem naturalium in se continent omnia potetialiter. verissimaest igitur spagyrorum sntentia, de occultae naturae ad manifestam,&econ- m,diuersitate. t Elephas,est aqua fortis. Elmrpropriἡ, est fermentum,cuius minima ' quantitas sui seneris ingentem molem, in pastam sibi similem penetrando co u- tinat. Pasta Paracelib hoc loco spiritus est vitae hominum, internusque vitae balsa- ' λmus. Ellair aptem externus arte balsamus ab externis conquisitus, ac praeparatus inspagyricum fermentum. Emunctorium, est locus expulsionis corruptus, per quem exitupa habet, valida peti siente natura suffulta viribus externorum et