장음표시 사용
131쪽
uatur . Haec enim vehementi calore concrescit quidem, sed in alterius humoris speciem nunquam mutatur, sed in frigidioribus maxime locis concretione durescit,&in vitream,aut pypseam abit. Reliquum igitur est, ut de salsa,& quae in venis computrui adeoque caloris cuius, dam praeter naturam particeps est,idipsum intelligamus, quam certe credibile est, si vehementius & prorsus torreatur, in quandam acrem, atramque bilem commutari posse, quae tertia eiusdem sit species. Quod Galenus icilibello de atra bile inscripto breuiter iis innuere verbis voluit. Pituita, inquit, qualitatis expers est, ut aquae sed naturali qualitate mutata, non tantum salsa, sed acris quoque redditur. De quatuor humoritassecundar s f c A P. V uin ri
VIcANN A Fen.i. Canon. i. doctr iiii. p.i. praeteriam dictos, alios adhuc qua-
a tuor humores recenset,quos secundos ap- .
pellauit. Hunc deinceps multi alij medici sequuti,idem plane quod ille statuerunt,
atque quatuor illis humoribus secundis, peculiaria no- mina imposuerunt. Verum si quis horum naturam o . M. . ressentiam paulo intimius rimetur, & penitius excutiat, partium similarium potius substantias, quam humores esse deprehendet. Tamen quia in non simpliciter hu- Humorea mores,sed cum adiectione secundarij nominentur, non secunda admodum reluctamur iis, qui clarioris doctrinae gratia rat, recti' illos ita appellare volunt. Praestaret tamen eos si initaria M. μὰ partium humores, quam secundarios nominare, ut ex ri- ρεπeorundem procreationis modo satis liquet, qui est eius itum -- modi: Sanguis simul atque e vasis amplioribus in angu-.ν rei apsiora, quae unicuique parti natura dedit, attractus exci- perares deri omni tum qualitate,tum proprietate circunstantis rQ. particulae sensim persunditur, eaque commutatione par Quot rortis naturam assumens, fit primus humor ex.quatuor se' secunda cundariis nominatis. Atque is ςcrte non est,nisi sanguis morμ -- purior & multiplici concoctione exquisite elaboratus morti in exilibus arteriis venisque contentus, hinc mox ex ea ne ιδν.
rum finibus in vacua partium similarium loca influxu - Prim
132쪽
Tus,&ex quo partes similares proxime alentur . Hic certe cum nondum ad limitarium substantiam pertineat,sed in propriis cuiusque particulae,ut dictum est, exilibus aro . teriis & venis consistat, recte humor appellari potest . . Nome no Huic nullum est peculiare a recentioribus medicis impositum nomen, ideoque humorem secundarium no- Secundur men non habentem appellarunt. Alter secundarius hanior est qui per oscula exilium vasorum iam excidit, &per media spatia similarium partium roris modo dispe gitur,inque earundem substantiam distunditur, atque influit, illisque adivnsitur, apponiturve .st Adeo 'se proeprium est partium similarium, Galeno etiam cap. lix.a tis medicae teste, alimentum, quod ex appositione fit.
Quippe id proprium est, eodem Galeno libro tertio deo mΦr terr pera. cap.iii. tes tamentum quod iam nutrit,& ap- metita positum est. Hinc nonnulli humorem hunc alimentarius. rium nominant. Galenus lib.vii. Therap. metho .cap. vi Humor lib. vero. ii. de disse. b.cap. xlii. -ύγρότη-mstu . Qis, hoe est,insitu ni humorem appellat, non quod nobiscum natus sit,& substantiae nostrae portio sit a prima statim origine suscepta,sed quod partibus similaribus insitus est. Recentiores etiam non inepte Itorem vocant.
Tert . Tertius humor est is , qui crassior iam factus ac coactus concretusve partibus agglutinatur& solidis fibris adhorescit, R in partis substantiam mutatur, illique persecte ' iam assimilatur. Hic non est nisi carnosa Radipis sub- miser stantia. Hinc est, quod a nonnullis carnis of misio m
Detur. Recentiores autem medici huic uns&eidem, a Gistem statu vario , varia indiderunt nomina. Quatenus enim
ille annectitur & agglutinatur, Gluten ipsis, ab aggluti-inando,appellatur. Quatenus vero in partis substantiam mutatus est, & illi persecte iam assimilatus, Cambium DCamba. I barbara voce nuncupatur. Nam etsi cambire elegans &Cambire. antiquum sit verbi ,:quo Plautus, Priscianus, & Ennius QMartus. v si sunt,&idem quod permutare significat,tamen Cam- Primoge- bium vox Latina non est, qua tam e barbari permutation metua nem innuunt. Quartus humor est,qui partibus simila-
ribus ingenitus est, & a prima statim origine susceptus , EI midii & insitus. Hinc a quibusdam primogenius,& nativus ,
radicate. ab aliis tramidum radicate,quod scilicet spiritus,& cal
133쪽
ris,totiusque vitae fundamentiam sit,&pabulum,uocatur. Galenus solidam similarium partium substantiam, lib. vii.The. metho.cap .vj.vocat,ut infra fusius monstrabimus. Porro quatuor humoribus secundariis iam Or- QMtuordine recensitis,absumptis,& depastis,quatuor siccitatum siccitatu enera seu disserentiae comitantur: de quibus ita loco genera. iam citato Galenus disierit. Quod,inquit, sentu in fanis Prima. est,id sicca inteperies est in aegris. Itaq; etiam insanabilis si est, si prorsus sit consummata. Elt aute prorsus consummata, ubi solida similariu partium substantia, reddita est siccior. Nam est & altpra siccitas,utiq; quum ea,quorum Altera. substantia ex humore concreto constat, sicut caro& adeps,sunt liquata. Etiam tertia, quum propria humidi- Tertia.
tas unde partes nutrivtur,omnino absumpta est. Continetur ea in omnibus animalis partibus, ceu ros quidam
per ea sparsus. Quarta ab iis diuersa siccitas est, quae in Quarta. propriis cuiusque particulς exilibus arteriis venisq; co- ssit. Prouenit & haec ex sanguinis penuria. Hactenus Galeni verba recensuimus,e quibus perspicuu evadit mnibus,prima siccitate esse, quando humidum,quod vocat radicale,absumitur.Nam quum solida substantia partium similarium Galeno non sit nisi ea, quae ex semine
nata est,qualis est arteriarum, venarum, neruorum,ossim una, cartilaginum, membranarum,l lgamentorum,& tu- . ianicarum,ut metipse lib. i. de naturalibus facultatibus testaturn humidum radicate a semine quoque derivetur, ut idem sit dicere solidam similarium partium substa tiam absumi,aut humidum radicate, necesse est. Solida igitur similarium partium substantia , non ad carnosam
earundem substantiana,utpote quae ex sanguine nata est,
sed ad humidum primogenium seu radicate,quod a semine prodrit,pertinet. Proinde quamcunque solidior illa substantia ab ortu conditione acceperit, eandem totius uitae cursu retinet. Nam fibrae ex humido liquidoque semine creatae,quanquam diuturnitate magis, magisque siccescunt, dum ad extremum senium , quod aridissimuest, ueniant, semper tamen eius humidi, quod a semine contraxerunt, aliquid sibi in omnem uitam recondunt: quod ut recens natis S infantibus plurimum est, senibus exiguum, ita interiectis aetatibui mediocre . Huius
134쪽
itaque humidi absumptio primam,& quae sanari non potest, siccitatem procreat . Ut autem quarti humoris secundari j absumptio primam, adeoque pessimam siccitatem essicit: ita tertii consumptio secundam, secundi tertiam, & primi quartam, quae curatu omnium facillima est, parit.
De partium humani corporis differentiss.
A R et i v M humani corporis prima differentia est, quod ex iis aliquae sunt similares, aliquae instrumentales. Similares autem parte oin ρη Graecis dicti, quq sibi undique similes sunt, unam parilemq; omnino substantiam adeptς, appellantu r. Ita enim ii b.j.de historia animal. cap.i. Aristoteles definiuit, sesse, quae in similes sibi partes diuiduntur, scribens.Nec aliter Galenus , easdem libro primo Tlteram messo. capite sexto , defi- is nit,ubi inquit: Partes similares sunt,quae undique in suis miles diuiduntur. Et libro octauo de placitis Hippo. is & Platonis,ubi in eum modum eas finit: Similares, ait, is partes sunt, quae omnes tum sibi mutuo, tum toti sim se les partes habent,ueluti arteriae,uena nerui,osia,cartilagines, membranae, ligamenta, tunicae, caro ,& id genus Dua par- aliae . Atque hae sane omnes uerae& legitimae sunt simitiUmila larium partium definitiones, quod singulas in se earun-ria disse- dem partium differentias, quae quidem, ut ex Galenorentia. manifestissime colligitur,geminae sunt,complectuntur . Aliae enim sunt, quarum uniuersae particulae inuicem eruidem
135쪽
elusdem speciei sunt. Et hae quidem re vera,hoc est, v ad uniuersas partes,quae eas constituunt, simi lares sunt. Quippe in partes alterius naturae, rationis, seu speciei, diuici nequeunt. Primae quoque sunt, quod iis aliae Iriores non sint. De iis profecto loquitur Galenus li-ro primo de elementis, ubi inter caetera sic scribit: H mo ex primis de simplicissimis sentilibus elementis,similaribus nominatis,constat,fibris, membranis,carne, adipe, osse eartilagine, ligamento, neruo, medulla, di aliis uniuersis, quorum particula: omnes eiusdem inuicem speciei sunt. Ε' quo sane Galeni loco etiam palam si, eius generis similares, non solum primas, sed & simplicissimas dici. Aliae sunt similares partes, quae non revera undique sibi similes sunt,& eiusdem natur sed sensus duntaxat iudicio . Siquidem in partes alterius naturae, & diuersae speciei, diuidi possiant. Eius generis sunt venae& arteriae, quod simplicisi imae & re vera similares , ut ad uniuersas suas partes, non sint. Ex fibris
enim & membranis, quae certe diuersae sunt naturae&speciei,constant. Hinc est,quod Galenus capite secundo libri de inaequali intemperie, rectissime arterias & venas e similarium numero summoueat,neque enim,ut dictum est, reuera similares existunt. Sed praestat Galeni verba recensere: Digitorum,inquit,particulae sunt ossa, cartilago, ligamentum, arteria, vena, membrana, caro, tendo,unguis,culi' deps . Has autem diuisisse in aliam speciem non es,sed sunt similares,ac primae,exceptis tamen arteriis & venis.Hae nanque ex fibris S membranis constant. Haec ille. Non sunt itaque venae & arteriae similares partes prima ratione d est,ut ad uniuersas suas partes,adeoque simplicissimae, sed altera duntaxat ratione,hoc est,sensis iudicio, S ut ad se totas. Omnes enim venae S arteris partes,toti venae & arterie,& mutuo sibi sim tires
ranisis rasimiles sunt. N on est igitur ut simplici minas appellemus partes, sed potius sensu simplices . Atque hinc est, quod Galenus in libello de optima corporis humani costitutione, ut etiam venas & arterias inter similares pasetes numerare commode posset,eam partium similarium finitione asterre voluerit: ιμeαμερῆυ inqui καλει, -ον
ουι αγἰs . id est, Similares partes vocantur , quae
136쪽
quae scilicet sensu simplices sunt. Abunde enim sussicit, ut in resolutione partiti instrumentalium aliquid sensus. Calentu iudicio simplex, S similare sit. Vt hinc omnibus palam ἀ pugnau sit, Galenum non uno simpliciter modo ubique de simi , laribus partibus locutum fuisse. Nam ubi venas & aseterias inter similares recenset partes, hic ad sensum malis quam ad rei naturam spectat. Quod non obscuris veris capite secundo de differentiis morborum, ubi venas& arterias inter similares partes recenset,&seipsum explicat, signi Mauit inquiens: Porro singulae partes instrumentales,ex aliis,quae sensus iudicio simplicia videntur, sunt constitutet. Et paulo post,Itaque,ait,si uel ossium aliquod, vel caro,vel teliquorum corporum,quae sensius iadicio simplicia esse videntur. 8 c. Contra ubi e numero similari uni partium venas & arterias excludit, hic ad rei natura potius quam sensius iudiciunt respicit. Siquidem
altiori indagine venarum & arteriarum naturam, essentiamque perquirens, sensusque iudicio minime contentus,ex dissimilibus partibus,nempe fibris & membranis coalitas esse considerat. Quare cum duae sint, ut iam liquido monstratum est,.si in il arium partium disterentiae, inepte admodum a nonnullis partes similares in hunc finiutur modum : Similares partes fiunt, quarum Omnes partes eiusdem inuicem speciei exiliunt, vel ita: siunt,quarum omnes particuil eiusdem speciei cum toto existunt. Quippe hae finitiones alteram duntaxat similarium pamtium disserentiam complectuntur. V t igitur similaribus utriusque dillerentie partibus congruentem finitionem, adeoque absolutam & perfectam habeas,primam, quam nos ex Aristotele& Galeno produximus , amplectatis necesse est. Sed haec alibi etiam copiose diximus. Catterum similares partes multis quoque aliis nominibus 1 Galeno donantur. Nam propria hominis elementa eidem nominantur, idque non temere. Quippe etsi hae partes communes quoque brutorum quibusdam existunt,equo nimirum, boui, cani,& id genus aliis: omnia enim huiusinodi arterias,venas,neruos,ligamenta, membranas, & carnes obtinent: non tamen haec ad unguem
plane humanis similia, sed nonnulla quoque genere diuersa,velut ungulas, cornua, calcaria,rostra,'u inas ba
137쪽
habent. Dicuntur etiam hoc est, simplices isdparies,obcau sam paulo ante ex politam. Vocant ut etia oin. πρωτα , id est, prima corpora, quod scilicet ex illis Θρί .constituantur aliae partes , quae secundae, S compositae appetiantur.Item ὁμγε hoc est,eiusde generis,propter
caulam supra dicta. Et τριχμωδη,id est,esementares. Pra -
terea --α Mi hoc est,sensilia sensui ve obnoxia ele δη.menta. Ex ijs nanq;, veluti elementis,partes coposite& α, λειαί instrumentales constant. Quod autem sensui obnoxia τοιγμα. sunt, hoc ipso a mundi elementis , utpote quoru sensus ni inime iudex est,di flerunt. Deniq; eidem id vitioeli, lolidae particulae nuncupantur. Ita enim lib.j. de na- ora. tu. facul. scriptum reliquit: V ocantur aute sic solidae corpori, particulae, arteriae, venae, nerui,osIa,cartilagines, Partes smembranae, ligamenta, & tunicae omnes,quas elemeta- listi.
res, limitares, & simplices, paulo ante nominauimus. InΠrumellaec ille. Porro in lirumentariae partes sunt,quae ex sim taria parplicibus similaribusve coditae sunt. Verbi et ratia, caput, te . manus,pes, cerebrum,cor, iecur,& id genus aliae.Sorti- Diues tantui autem & illae alias quoque apud Galenum , re- partia mi quosque scriptores appellationes. Siquidem Graece strumen
id elt, secundae,compolitae ,dissimilares, & diuersi gene- appellatis particulae nominantur. Quarum quidem appellatio tisnes.
num causae, facile ex iis quae paulo sit pra de similaribus Disserue
dicta sunt, cuiuis innotescent. Animaduertendit autem para in hoc loco erit inter sed flerre instrumentariam partem frumetata initium e tum: vel, ut Graeci loquuntur,oμανικον μοαιον, ira Ofγανον. Nam, ut dictum est, pars instrumentaria dun- 'umcisi. taxat ea nominatur, quae composita est. Instrumentum Instrumeautem,ut lib.j.The.Method.cap. vi. Galenus attestatur. tum.
quaelibet animalis pars, quae persectam edere actionem poteli, uocatur. Ita fane oculus instrumentum es, quia actionem persectam,nempe visionem,edit: lingua itide, quia loquelam:& crura,quia itione persciunt. Atqui simul etiam partes sunt instrum etales, quisdex pluribus similaribus compositae sint.Sunt vero etiam instrumenta,arteria, vena,& neruus: quodlibet enim illoru perse-
. ectere actionem potest,distributione nimiru spiritus vitalis, sanguinis, sensusq;&motus in uniuersiam corr
138쪽
pus. Non tamen sunt instrumentaria' partes,sed potius similares. Quid multatqvu a similaribus,ut Galenus Ioeo iam citato susus docet,lanctiones edatur,instrumeta sint necesse est. Non sunt igitur instrum eia,quod crebro Galeni interpretes faciunt,cu partibus instrumctalibus temere cosundenda, nec promiscue pro instrumeto pars instrumentaria Latino interpreti reddenda erit
' licebit quide instrumentum simpliciter appelles parte
instrumentaria, eo quod plures sunt partes compositae, quibus instrumenti nomen conueniat, & quae pei secte edere actionem possint,imo omnes partes instrumentarie,sunt etia instrumenta:atqui non licet vice uel se partes sinailares,quae instrumenta sunt,partes quoq; instrum etarias voces. Hinc est, quod Galenus cap.iii .libri de morborum di Ue. partes instrumetarias, αια, id est,instrumenta, vocat, at non vice uersia similares partes in- rtiam strumentarias appellat. Non est igitur ο πιικώμο ν cu moris temere confundendum. Porro iam dicta rudisseren- partium varix sunt, disserentiae. Quippe expis trestita qua- sunt, quae medicis principes Vocantur, cerebrum, cor, tuor. & iecur.Sic autem dicts sunt,quod ab iis uniuersum cor
Princidies pus reo itur ac gubernatur.Sunt enim principia ac velu- parte4. ti sontes facultatum nostrum corpus gubernantium . Nam cerebrum animalem, cor vitalem, iecur naturale
facultatem suppeditat. Non desunt,qui iam dictis quartam adiiciunt principe partem, testes nimirum,eo quo cloenitricem iacultatem obtineant,& ad speciei pi opaga- Ninistro gionem ac conseruationem faciant. Praeterea, aliae lunt
M. partes, quae iam comemoratis quatuor minittrant, nempe nerui,arteriae,venae,& vasa seminaria. Nerui quidem - cerebro,arteriae cordi, venae iecori, vasa seminaria testibus famulatur. Per neruos enim cerebru sensium & motum in totu animal transmittit. Per arterias cor vitale
calorem, & spiritu in uniuersum corpus distribuit. Pervenas, veluti canales,iecur sanguinem in totum corpus sparoit. Per vasa seminaria genitale semen testes in uterum derivant. Sunt etiam quaedam partes, quae se pias Tertia o ubernant,verum a principiis vim quandam mutuatur, disseren- ut est ventriculus, intestina,lien,& renes. Ventriculust- . enim ex cibo ingesto cremorem propria & innata vi gignita
139쪽
gni sed ali quid mutuatur. A cerebro enim sentiendi, a corde viueui, a iecore nutriendi,altricόm ve facultatem accipit.Idem de reliquis iudicium. Sunt denique quarti generis partes,quq nec alioru gubernationi praesunt, neque aliunde gubernantur, cum innatam facultatem habeant, ut Os,sigamentum, mebrana,cartilago, glandula, pinguedo, & caro simplex. Omnes enim hae partes natiuas obtinent facultates, quas neque ab aliis mutuantur, nec aliis dispertiunt,caro quidem carnis procreandar,os ossis, cartilago cartilaginis, & reliqua eodem modo. Omnes autem corporis Partes venaru, arteria ru,&neruorum adminiculo ad essentiae suae conseruationem indiget: venis quidem,ut nutriantur: arteriis autem, ad insiti caloris moderationem: neruis, ut quae illis noxia sunt,sentiant. Atque hae quidem sunt generales pat-tium humani corporis disserentiae. Nunc reliquum est, ut speciatim de singulis disseramus,tame quoad fieri potest breuissime,ut hinc medicinae tyrones leuem saltem
partium humani corporis notitiam cosequantur,& ad dissectionem instructiores veniant. Exordiemur autem ab ossibus, ut quae veluti sundamenta sunt uniuersum corpus sustinentia. Sunt autem numero sane multa, nempe trecenta & Quatuor. Quae ut ordine quodam comemorentur, uniuersam sumani corporis ossium inuicem cohaerentium compactionem,quae Graecis Ψἰ, dicitur, in quatuor praecipuas partes Caelitis inam. manus, & crura, digeremus,initioque capitas olla iuc- cinmadmossunt percensebimus. Q tra .
M ostibus evitis. C A P. II.s quoddam cerebro instar galeae, rerum opifex circumposuit,quod Graecis κρανιον, κρανιον o Latinis calua,& caluaria, vulgo testa dici- Caluaria. tur. Membrana vero , quae caluariam cranium ve extrinsecus ambit, - .appellatur. Caeterum caluaria octo constat ossibus, octo earduobus syncipitis, utrinque nimirum uno, frontis uni uaria osec', occipitis similiter uno, duo bus infra, ad utranque D. videlicet aurem uno cunei formi, ðmoide. Synci- soneipitis pius, quod Graeculi. ia vocatur, ossa duo, utrinque ossa duo. g 3 enim G
140쪽
pro . enim unum est , in capitis lateribus, veluti quidam pa-
Parieta- rsetes, locata sunt, unde etiam Barbaris parietalia vo-ba . . cantur. Frontis, quam Graeci nominant, os, μέσωπιν. quod unicum esse diximus, quodam modo orbiculare Frons . est. Occipitis, quod Trio, Graeci nucupant, unicum dun- νιον. taxat os existit. Temporum, quae Graecis κολαφαι di-Occiput . cuntur,osia bina sunt,utrinque vn una ad sua aurem postum .Hq quia petrae speciem prae se serunt,ut Galeno Tepora. visum est,aut quod lapidea duritie habent,λιθιωφῆ,id est, ossa pe- petrosa lapideave appellantur. Duobus vero temporii rosa. . ossa donatur processibus: quoru unus oblosus, tenuis Proces lo, styli scriptorij, acusve imasine exhibet,ideo Greciso um ιο-, τυλομδει, &-, & a calcaris gallinacei poris. emgie, vocatur. Alter processus vaccini v be-; γραι na ris papillae imagine reseri, ideoq; Graecis imo οειδῆς, Latinis autem mamillaris nominatur. His duobus alius' adhuc processus accedit neutiquam iniimus, qui media ossis iugalis,de quo paulo post, partem efformat. Atq;σοη- hactenus sex caluariae olla numerauimus. Septimum Aci. eiusde in os Graecis σφὴ ές, Latinis cunei sorme,quod netor veluti cuneus inter capitis & maxillς superioris ossa imme . mittatur,dicitur. Hoc Galenus in libris de usu par.cor-m palati poris humani,os palati crebro appellat, Hoc,si quoda... . Basiare liud,insigniter varium est,proinde veteribus a multiplici sorma est nominatum. Hoc, quia cerebro substratu,illiusq; veluti balis est,aut quia alia caluarraces . riet ossa etinnituntur, vulgo basiare raucupatur. Porro aris i- cuneisorme os in externa parte ad caluariae basiamuale . tuor processus habet, utrinq, binos ,& vespertilionum
alarum modo prominentes, unde etia Graecis ἡῖiρυγομ- os ess- δω nominantur . Octauum caluariae os in frontis ossis
moides. basi locatum, multis foraminulis coli aut cribri instar , odoru gratia , peruiu est, olfactusq; instrum cloiu sedes ἐυομδίς. cotinet,cuius rei gratia Graecis nostris colato Colato- rium,& cribratum dictum est: Hippocrati a spongiae si rium. militudine,&quod spogiq ritu perforatu sit, πονροει δ', εαπογγοει - vocatur. Pi aedicta caluariae ossa suturis quibusdam,quq - Graecis iappellantur,distincta sunt,quae pro capitis SMura. figurae diuersitate variant. Siquidem naturalis capitis