장음표시 사용
121쪽
omnes, uno duntaxat excepto, sua in quibus continentur in corpore loca obtinent . Sanguinis enim Saguinis locus venae sunt & arteriae. In iis nanque valis sanguis locvi. naturaliter continetur,& in totum distribuitur compus . Non sol iam vero in venis, sed etiam in arterii si, contineri sanauinem, Galenus in eo libello, cui titu- --
lum fecit, an sanguis naturam arteriis contineatur, ad-
uersus Erasistratum S eius sectatores luculenter admodum demonstrauit. Distat tamen nonnihil sanguis, qui Dissera in arteriis est, ab eo, qui in venis habetur: ut idem Ga- sanguis tenus libro primo de laborantibus locis cap. j. & lib. venarum sexto de Hippocratis & Platonis placitis confirmat. nonnihil
quippe sanguis venarum colore ruber est. Arteria- asanvirum vero, utpote calidior, tenuis, subtilisque, flauiorine arte- existit. Quanquam autem sanguis purus,& si iace- riarum. rus, ut in superioribus ostensum est,& in lib. de ple- Curso nitudine,&multis aliis locis attestatur Galenus, nus- sanguisquam in venis reperitur, sed semper pituitam, ac ge- in venis minas biles sibi commistas habet: tamen quia is pluri- apparet. mus est, alii autem humores eo pauciores, ideo solus, lecurge- tanquam is qui reliquos copia superat, ex omnibus in neratiois venis apparet. Porro generationis sanguinis, seu, sanauinis ut ita dicam, sanguificationis ossicina, & instrumen-rosicιua. tum, iecur est, quemadmodum idipsum Galenus libr. Pituitae iii. de usu par. corpo. humani,& libro vi. de placitis reponen- Hippo. & Platonis copiose demonstrat. Pituitae, da uultus quae in prima ciborum mutatione, Galeno Comm. a natura
xxxix. libr. de natura humana teste, generatur, ac co- in corpo- lore alba existit, concoctioneque in sanguinem muta- rede)bnatur, expurgandae natura nullum proprium instrumen-,ιm lacin.
tum machinata est, quod segregari a sanguine, exclu- dique non deberet. Est enim veluti dimidio coctum alimentum, quod manens cum sanguine una rapitur in venas, ut per inedias , ct cibi penuriam, tempore mutetur, & integre coquatur, coctumque iam sanguis euadat. Desiderat itaque talis humor non vacuari, sed in corpore manens alterari. Qicquid vero pituitae in intestinis relinquitur, a bile exiecore in ea defluente abstersum,commodissime ah celerrime per sedem eiicitur, quemadmodum lib. v. de usu pata corpo. hu Inani
122쪽
susius Galenus ostendit. Porro excrementum quod a cerebro destillat,& e naribus manat, veluti idem Galenus libro tu de naturalibus facul. cap. vltimo attestatur, proprie non appellatur pituita,sed Graece - κο- ζου, Latine mucus, Nauae pallidaeve bili, quae excrementum est,quae a colore eius,qui flavus pallidusve est, appellationem hanc accepit, Graecisq; simpliciter χολή dicitur,natura propriam sedem destinauit vesicam, quae iecori subest. Haec enim bilem in iecore natam,ibidemque sanguini mistam proprio ductu & via,quae ex te core in se pertinet, attrahit,eamq; bynceram quidem, nec alio quopiam humore adulteratam tum quod viae meatusve anoustia crassiore illabi non unit, tum quod eiu modi attractio maxime ex humoris familiaritate,& co uenientia incitetur. Et quanqua hic humor mordax est,& acris, vesiculae tamen proprioque receptaculo tristis aut infeltus minime existilissed ob mutuam cognatione iucundus & amicus, ex quo illa voluptatem, S. iucunditatis sensium aliquem percipit , Caeterum, eo haudquaquam alitur,quod usquequaque amarus sit,nullo benio no succo persu sus,sed sano uine,quem per uenam cost uam ex iecoris porta in suam ipsius ceruicem inle μtam, suscipit. Necesiarium autem fuit, ut a bile sanguis puroaretum, ne scilicet uni uersi corporis co lor, peri de atque in ijs accidit, qui ictero laborant, ab ea inticeretv r, contaminareturque. Atrae bilis naturalis, vel, ut cum Galeno sect. vi. Aphor. loquamur, melancholici humoris, quia veluti tax resedimentu in sanguinis,adeoque niger, sedes ac recept culum, lien est. 1s enim parte sua concaua venam habeta iecoris porta allatam, qua ille a crassio melancholicoque humore iecur expurgat, Hunc enim inlita acu Itate, qua sibi gratus ell, & luauis, attrahit, & in se recondit, per venarum tenuitates diffundens, & dein assidua opera, summaque administratione hunc elaborat, &in tenuiorem quoad licet succum comutat: ac ubi in illius venis & arte iijs elaboratus fuerit , non uniuersus , neque crassior eius pars, sed tenuior duntaxat lienis sit alimentum, Sin eius carnem sensim illabitur. Id aut xem quamuis tenue sit, nequaquam tamen rubrum est,
123쪽
sed subnigrum, lienis colore. Caeteriam necesse admodum fuit ut lien ad se melancholicum humorem alliceret: nisi enim ab eo expurgaretur iecur, inde impurior sanguis, totumque corpus decolor magis redderetur. Quis quatuor humorum naturalium usus, er mot- : qua Fe eorundem sep-mur temperamenta. C A P. IIII.
X iam dictis Deile quis sit praedictorum
quatuor humorum in corpore animane tis usus, quique eorundem tempera me ta sequantur in eodem essectus, cognoscetur. Nam sanguinis in corpore usus suum nutriat: ex eo enim omnes corporis particulae γ . nutriuntur,nonnullae quidem exigua interueniente alteratione, ut carnosae, aliae vero, veluti ossa, non nisi multa intercedente mutatione. Verum sunt, qui ventriculum ex sanguine nutriri haud concedunt,ut qui hune ventris potius ex chylo, succove illo, qui ex cibo, quem is con tum svi Cepit, procreatus est, nutriri contendant, quandoqui- PMne isdem ille famem S cibi appetentiam sedet, quod certe ri nutriri non posset, nisi ventriculum pasceret ac nutriret. Sed hanc obiectionem pulchre diluit Galenus libro quarto de usu partium, ubi scribit, ad persectam ventriculi &
intellinorum nutritionem, toti mesenterio ' omento . naturam plures intexuisse venas nutriedis illis dicatas, haudquaquam ab eis traiicientes ad iecur. Quanquam reficiuntur etiam interdum ea cremore it Io , quena ex cibis consciunt: necnon in longiori inedia, per quas venas prius distributio ad iecur facta est, per easdem ventris. rursus aliquando sanguis benignus ad eorum nutritio- eremonem retrahitur. Vnde omnibus certe perspicuum fit, ruben/resectionem eam , quam ex cremore e cibis profecto gustate capessit ventriculus, veram nutritionem non esse nec fritur,
appellaria Galeno,sed potius oblectationem quandam, ataue ob& satietatem nutritionis aemulam. Quippe quod in cre lectatur. more longe optimum habetur & congruens, id ad se rapit ventriculus, laque suas tunicas sugendo recondit,
124쪽
ex.quo fructum voluptatemq; perinde atque vesicula iecori substrata ex bile, percipit ,& quodam modo rescitur. Verum quum cremor ille vacua tunicarum spatia reserciens, in vaporem fusius& extenuatus, ad extremum evanescit, isque sua qualitate conuenienti, cognata, ac familiari potius quam substantia animalem appetentiam, nequaquam autem naturalem depellat,quae ex eo fit refectio, nutritio propria dici no potest. Nam naturalem appetentiam, quae Nacuationem es dissipa tionem partium sequitur, una duntaxat sanguinis substantia per ventriculi corpus S mole essus a dum in eius naturam conuertitur, mutaturque Latiare potest. Animalem vero non modo sanguis, sed & quicquid qualitatis cuius iam suauitate, cognatione v e ,& conuenie tia praeditum in ventriculum ingeritur, compescit. Caeterum nemini absurdu videri debet aliquid voIuptatem e re quadam capere, non tamen inde nutriri. Nam
simile est quod accidit iis,qui aestiuo tempore se in aqua frigida lavant. Qiuppe illi non leuem ex ista lauatione voluptatem sentiunt, ac qualitatis frigidae suauitate mirum in modum delectantur, non tamen nutriuntur. Porro sanguinis in humano corpore abundantia tena' peraturaque essicit moderatos, ridibundos, blandos, venustos, ac floridos. Quum enim sanguis temperatus sit, ut haec omnia eius temperatu ram sequant ur necesse est. Caeterum pituitae usus est ivt quod eius in ventri-Fulo generatu ac cum humoribus, qui ex cibo & potuin e cur distribuuntur, persertur, Galeno in libello de atra bile astipulante, dum cum iis una concoquitur, sanguis euadat. Haec elique segnes, somnolento S, ca nosos, obesosve, ac cito canescentes facit. Neque enim alios pituita, cum seisidus admodum humor sit, efficere potest. Ita ut rectissime Galenus commen. XXX ix. libri de natura humana dixerit, ad mores fingendos nihil conducere pituitam. Segnes enim sunt perpetuo Pituitosi,adeoque ad nulla officia,somno excepto, donei sunt. Flauq bilis usus est, ut intestina a pituitosis excremetis repurget& abstergat,atq; eorunde excretione adiuuet. Desertur aute hqc ipsa ad intestina per meatu duaden O Esertum.Atq; is meatus,per quς iecur biluin Venuremi
125쪽
trem, adeom, intestina euomit, magna ex parte, Galeno . .etia attestate,lib. ij. de temper.ca. viij & lib. v. de usu pari corpo . humani,vnicus est,in nonnullis, iisque paucissimis,geminus. Et ubi geminus est, maior in duodenum, minor in ventriculi fundum paulo supra ianitorem m- se litur. Bilis vero iracundos,celeris ingenii, vel ut Oa- Bilis quos tenus comme. xxxi κ. libri de natura humana scribit,dex ficiat. teritate animi, & prudentia praeditos,agiles,leves men te, macilentos, & cibu cofestim cocoquentes. Atq; hinc Cur alia o
Piod narii r P tilios e cibos concoctu difficiles,verbi qui bulis I alia, bubulas fines , Pelius quam cousoctu faciles, lam ων--
saxatiles nimi H viscere valeam. Cum enim nem Dei. - ipsis calor acris & mordax inlat, par cibos con Lus quiet coctu difficile , melios quam eos. qui facile coquuntur, saxatiles 'vincant.' od enim facile cocoquitur,facile ite altera' pisces coutur,& corrupitur. Contra,quod dissicile concoquitur, coquunt. diis culter quoo , tum alteratur, tu corrumpitur. Pisces itaq; saxatiles alteratu faciles,in biliosis calidisq; admodu ventriculis necelle est corrupi. Bubulas vero carnes, utpote alteratu dissiciles,non corrupi,sed potius concoqui:quod Galenus etiam capite primo libri primi de alimentorum secultatibus docer. Melancholici humoris Ne Iacho portio,quae lienis vi cofici ac elaborari nequit,proprio lici humo
ducitu in ventriculum eructando elicitur, Galenoeti aut ris Uus. lib. v.de usu pari. corpo. huma.attellante ut illius actiones iuuet, firmioresq; ac validiores es sciat. Na quu haea sit acerba,& acida, ventriculum certe intendit,constrin- Pit, & in seipsum contrahit,atque exquisite comprehendere cibos,ac retinere quoad plene cocoquantur,cogitala ventriculi itaque capacitatem hoc modo eructata, hinc tandem in intestina relabitur, ac una cum reliquis
excrementis soras propulsatur. V t hinc palam fiat o- A nimiaemnibus, Avicennam aliosque nonnullos eius viri placi suo rata mordicus tenentes, plurimum hallucinari, dum non sci aciualia de causa melancholicum humorem in ventriculum erratum. γeuomi tradunt, quam ut famem ac naturalem appetentiam excitet. Quam enim hoc sit salsium, & a dissectionis ratione abhorreat alibi, nempe libro sexto Epidem. sectio dexta, Commento primo.& libro primo de syna
pio. causis, capite septim p, copiosissime demonstraui-
126쪽
mus, ut necesse non sit hoc loco multis referre. Porro melancholicus humor,Galeno quom Comme Axi*libri Hippocratis de natura humana ,teste, conssantes , firmos, auaros,morosos,tetricos,tristes,inuidos,&umidos reddit.Quorum omniu causas,eius humoris natura satis perspecta, indicat. Non praetereundu silentio erit quod de motu quatuor humorum naidaliuSoIanus Ephesius medicus scriptum reliquit. Humorum , inquit, suis temporibus in corpore dominantur, nem
tiam 1 hilis flaua ab sora diei in noram noniora ab hora usque ad homm ictis ammt PituIta ala nora notas tertia usque
m7a miam. Haec ille . Atqueri ratio nem moli An m Galenus quoque libro duodecimo Thera. Method. capite quinto, probare videtur, quum accessiones ex crudis humoribus excitatas, praecipue ad vesperam, & noctu, non mane i nec usque ad meridiem incidere scribat.
De quatuor humorum non natur - , Iium disserentiis. C A P. V .RARD ICT I quatuor humores haud quanquam Nndem seruant formam se ais speciem, G leno etiam libri secundo de natur1lib. seculi. stipulante, quum animal praeter naturam asscitur,qualem quusecundum naturam se habent, ac sana fiunt , opimidi Humorea Siquidem quum praeter naturam asscitur insalu - mores naturales suas qualitates amittunt, cori D'μφHes et noxam non leuem inserunt, ideoque tum minubres tura - & non naturales appellantur, S nequaquam M. ter sanguis,pituita,bilis flava vel atra, sed cumne. ut ex eorundem specierum disserentiarum vememoratione liquide patebit, efferuntur. Nam singuine exordiamur, ubi is naturalis est , Itioqomni vacat, reliquis humoribus, qui illi in venis
missi sunt, dominatur, ac simpliciter & rq vexas fg
127쪽
est, & dicitur. Quum vero a pristina natura destitans, Savi
vitio corruptelaque deprauatur, non naturalis, & cum non natu
adiectione, prout ab viro, aut pluribus libi commistis ratu dishumoribus luperatur, sanguis biliosus, pituitosius, me- ferentia lancholicus, ierosus, vel putridus nominatur : ut de sanguine dictum est otia etiam de reliquis humoribus sentiendum erit , eos nimirum naturales appellari, qua debita di conuenienti mensura & portione,itusque qualitatibus tum primis, tum secundis praediti, san uini invenis commisti, aut suis sedibus contenti su nt.' Non naturales ; ubi contra se habent, Pituitae aute non na- Pristaturalis, Galeno libro ii de disserent. febri capite sexto, non 'atis autore, quatuor sunt species. Vna quidem valde sti- ralH qmagida, ita sane, Vt neque excretionis violentia quum ex- inoris vidit, veluti libro primo de laborantibus loci , capite primo, Galenus striptum etiam reliquit, calidae vadat Visu Haec pituitae species vitro iam tum colore, tum consistentia si lis est, ideoque 4 Praxagora, ut loco iam citato testatur idem Galenus, vitreus est appellatus. Philippus medicus, & alii iuniores, simpliciter, nullo
alio adiecto nomine, crudum vocaverunt. Is humor
ex crapula, desideque, ac otiosi vita, Galeno capite deri humor. cimo libri de inaquali intemperie teste, procreatur: S , ut idem in libro de plenitudine autor est, cibi fastidium,& inappetentiam efficit, inque calido loco obstructus, vehementisii mos cruciatus excitat, Alle' Pra pituitae non naturalis species est, quam plerique cumstreatu expuunt sensilein obtinens dulcedinem , ide que dulcis nominatur, Haec, ut eodem loco Galenui testatur somnolentos esscit,&exquisite frigida non
est. Cum enim dulcis sit, vi aliquid etiam caloris habeat necesse est. Siquidem dulce nihil est, nisi idem me- 'diocriter calidum sit, ut libro qu/rto de simplici qm medicamentor lacultatib. capitibus decimo , & vn cimo, Galenus demonstrauit, Tertia diste pituitae spe aria..cies acida, quod expuentibus eiusnodi esse videatur,
vocatur. Haec certe minus, quam vi Itea, magis vero,
quam dulcis, frigida est, Nam quum ςoncoctione
paucus admodum calor ei adiectus sit: neque enim acidus sapor fit, Galeno libro quarto iam citati Pperis,
128쪽
capite decimo tertio, attestante, nisi quando a calido
mutatur subiecta materia, ita tamen, ut non superet:
ut vitrea minus frigida lit, dulci vero frigidior, quandoquidem calor exiguus ille, a quo mutata est, facile& nullo sere negotio evanescere possit, necesse est. Res . Haec quidem pituit e sipecies famelicos facit. Quarta pituitae non naturalis species salsa nuncupatur , quae propter putredinem, vel salsae se rosae humiditatis mi
stionem sit. Quum enim dulcis pituitae portiones quaedam ui putredinis assie , reliquae dulci substantiae
permiscentur , salsum in. ea saporem esticiunt, quemadmodum etiam in maris aqua fieri cernitur. Haec
Galeno attestante, sitibundos efficit. Iam dictis quis tuor pituitae non naturalis speciebus sunt qui qui tam adiiciant, quam Gypseam, quod a Gypsi lapidis forma & duritia non proeul absit, appellant. Haec in disitorum articulis , ac pulmonibus non raro deprehen Atur. Galenus hanc sub vitrea complexus est, & merito quidem, quod non sit nisi vitrea, quae e X concretione ita est indurata, ut in lapidis iam con-Flaua bi sistentiam abierit. Caeterum flauae bilis a naturae M no na modo deficientis , Galeno in libello de atra bile , turalis aliisque locis, teste, quinque sunt species . Prima
quinque Graecis λ κυρώδη , Latinis vitellina, quod ovorum crum 1pecie . dorum vitellis tum colore , tum consistentia similis Visessiva sit, vocatur. Haec, ut Galenus loco iam citato autor est, in iecore & venis procreatur, quando caloris vehementia summu coquitur,& quasi torretur, ut iam ex tenuis substantiar dissipatione crassiorem, igneumque colorem consequatur, adeoque vitellorum crvd Avicen- rum ouorum, ut diximus formam exhibeat. Plurius error. mum itaque hallucinatur Avicenna , qui hanc fieri , Fen. j. Can. i. doct. quarta, cap. primo contendit,
quando pituitae aut melancholiae portio, flavae bili per- miscetur. Hinc maioris & minoris famae genera bilis comminiscitur, quae quam plurimos hodie medicos in designandis febrium disterentiis mirifice implia
Catos &circvnretitos tenent. Hac enim sua opini
ne Avicenna vitellinam bilem frigidiorem:reddidit naua& naturali, cum tamen constet .illam multiSpartibus
129쪽
partibus ardentiorem & calidiorem esse . Frigidior enim necessario propter frigidorum humorum, pituitae scili cet aut melancholiae, commistionem redderetur. Sed ut alia multa pro sua, qua ductus est, imaginatione homo ille fingere solitus est, quae nusquam in rerum natura extant: ita quoque hoc loco ex humorum perminione noua quaedam, & inaudita simplicium genera inuehere conatus est. Altera bilis non naturalis species Graecis προσομδm, Latinis porracea,quod porri colorem cea . reserat, dicitur. Tertia Graecis Latinis aerugino Am sa, ab aeruginis, quam praeseser similitudine, vocatur . nos. . Quarta -τω- , Isati dis colorem referensILatinis Ualidis nominatur. Quae sane omnes,Galeno in libello de me- colore relancholia,& lib. ii. prognost .com. xxxi x. astipulante, in ferem. ventriculo ex vitiosis ,&mali succi cibis, cuius generivsunt, allium,porrum,cepa,nasturtium,& lanapi,gignuntur. Quum enim nequeunt a ventriculo deuinci,neque in cremorem conuerti,ac colorem suum magna ex par
te retinent, primum ex illis fit porracea quae si infixa diutius illic haereat ac commoretur, ventriculi persistente hincendio, in ruginosam mutatur: haec rursum in eam, quae Isalidis aut Glasti colore tincta apparer,minus quidem viridis, quam superiores, sed tanto illis deterior. quanto propius ad nigrum accedit colorem. Procream etiam nonnunquam in iecore,& venis posse videatur, idque in grauibus & calidissimis morbis., quI vehementi caloris incendio vitellinam bilem adurunt, & in lias species commutant,quae tum prorsus perniciose & ex tiales iudicantur. Porro alia bilis species a Galeno libr. x. de simpl. medic. secul. cap.de bile, recensetur quam cae Caerulea leam nuncupat. Ve iam haec aquarta nihil distare vi- - differadetur,cum constet omnibus, Isatidis aut Glasti colorem ab ea, ese caeruleum. Caeterum atrae bilis non naturalis, qui . quae Isaio humor est omnium deterrimus, duae r,Galeno lib. it..des nomde natu . facult.teste, species. Vna ex melancholico suo natur. eo fit,qui putredinis aut caloris seruore μιιξεια. ποι πτα,: A treid est, acidam qualitatem, Galeno libr. ii. de naturai. Ω- bilis noracul.attestante, trasmutatur. Nam ex vilione non nasu- naturalis ratis caloris acorem asciscit, eoque discriminea inela speciescholico succo, qui acer vis est, dissidet. H c itaque .re I tres.
130쪽
vera acida est,ut quae ex acerba caloris vi exoluta,in acidam transierit. Altera species ex vitellina vocata bile
fit, quoties ipsa igneo percocta est calore. Quippe exustione haec primum in porraceam,dein in aeruginosam post in caeruleam, nouissime in atram omnium pernisciosissimam commigrat, quam veteres atram bilem ris dentem appellauerunt, ut quae caloris seruore veluti ci-
Area δἰ - nis quidam sit reddita. Haec certe a naturali, perinde a lis rades. que sex usta a non usta disseri Quippe c lida admodum est, & acris,adeo ut carnem urat, liquet, & corrumpat, cum naturalis refrigerandi &de liccandi iacultatem habeat. Hi neque adeo Galeno lib.xiiij. Therap. mellio. cap.ix. olos, id est, acris propriissime appellatur. Ibidem. ιξιιαν, ut etiam libr.ii. de natur .facul. & οξωδὴ, hoc est, in aceti modum acrem vocat, quod corpus animalis suaerassitudine partibus eius se affigens, adhaerescensque, arrodat,exulceret, & rada terramque, si super eam susa
sit sermenti more, & quodam quasi aestu este ruescens, attollat, bulloque, quales seruentibus iusculis innatare 4. Alino. videmus,excited. vi rectissime Hippocrate dixerit, dis--. scultates intestinorum, quae ab atra incoeperunt bile, esse lethalesso quod acris sit,& minime acida: fieri enim
non potest,ut ea,quae ex flauabile per assationem gigni tur,atra bilis, unquam sit acida. Siquidem austerus,aci dusque sapor Muperantis frigiditatis sunt indicia,& rebus primo infimi crudioribus, & nondum a calore elaboratis,& percoctis. Quum enim percoquuntur acida, dulcia, amara ,& salsa demum evadunt. Proin si amara
sunt,ut in succedentem seporem,acrem nimirum, permuan ex pi tentur necesse est. A marum nanque nunquam acerbum,
ruina, vel acidum fit. Caeteriam Avicenna, &alii, qui huius sena bilis ctantur placita,tertiam atrae bilis speciem ad riciunt, quae procremi ex pituita adusta procreatur. Quod si de omni pituita possit . non naturali intelligunt, illis concedendum haud erit. Neque enim de vitrea hoc recte assirmatur,ut quae pr pter immensam suam frigiditatem, sit perstite animali, nunquam eo usque aduri potest, ut in melancholiam, ac
, veluti in cinerem uertatur. Neque etiam de acida, ea
dem ob causam. Neque de dulci, quae ex cerebro destil-- lat, aut in pulmone , ventriculo, aut intestiuis coaceruaturq