장음표시 사용
111쪽
De binorum numero .H Y L V s, succusve,qui iam con- mm res sectus e ventriculo per mesenterii venas, ut suo susius dicemus lo- ii O, in iecur traducitur, non pro sus ex una eademq; substantia constat, nec simili caloris, & frigoris . mensura tenetur . QVapDpter in . .: Miecore non potest in unius, ac simplicis humoris speciem conuerti, sed necessario qua- ituor inde nascuntur humorum disteretiae, qui tum sub- . 1:t stantiae, tum qualitatis ratione, primorum elementOTum naturas quodam modo imitantur. Hinc eos Galenus libro secund. de elementis, apimantium sangui- ta animane praeditorum elementa nominat . Sunt autem hi hu- tium D amores numeroquatuor, sanguis nimirum, pituita, bi- Iune pralis flaua, ct atra, vel rectius melancholicus, vel niger Hiorum. humor, quod scilicet atra bilis nondum sit , sed ei vicinus, naturamque illius statim subiturus. Flauam autem bilem allicit, &in se recondit propria vesicula, atram lien, quemadmodum renes humorem eum, qm aquae speciem gerit, atque hoc pacto ab eorum sordibus & squallore sanguis expurgatur, purusque & inte Rer redditur. Pituita autem cum sanguine manet, eique permiscetur, concoctioneque, ut insta latius dicemus, in sanguinem mutatur. Caeterum non usque adeo diligenter potest sqnguis a bile tum flaua, tum atrae purgari ,& quas elui, quin praeterea utriusque nonni- nil derelictum sit i quo, sicuti& pituita, is persunditur HItaque sanguis, qui e iecore Ortus est, maioribusque umnis concluditur,e,quisite unus& purus esse non p ttes sed ex pituitae, bilis utriusq &puri Gnguini Veremistione constatus. Atq; hos etia succos ex Qmni uconliensione usuq; dicendi, sanguinis appellatione diagni',
112쪽
mus.Vt bilis in venis no si nisi sanguinis tenuissima&calidissima pars. Pituita vero altera sanguinis crudion pars, quae frigida &humida est. Melancholicus autem succus crassior ea, quae frigida & sicca est. Sola vero ea , quq tu substatiae, tum qualitatum mediocritate quadam continetur, sanguinis puri appellatione notatur. Hinc
Sanguis est quod rectissime Galenus in libello de plenitudine uru er scriptu reliquerit,inam istumo ab aliis humoribus sy
ae cervi cerum sanguinem nusquam in venis comprehendi Igi-n qnam tur qui intra venas coercetur sanguis, quatuor iam Gi- in venis ctis humoribus perfunditur, sed ea proportione, ut inreperitur temperata & mediocri costitutione purus sanguis mul-Q tuor tum antecella caeterisque praestet . ab hoc dein pituita, mori. quia dulcis est, potestq; n sanguinem couerit,abundat. insangui Tertio loco est melancholicus succus. omnium autε
venσον paucissima est flaua bilis, quod ad corpus alendum sittis . superuacanea. Quod aute melancholicus succus bilem exuperet,hinc maxime liquet,quod illius quam bilis receptaculum capacius & plenius in nobis sit. Praeterea , quod ex vena secta sanguis si asseruetur, plus subsideat saguinis lutulenti, quam per seminu innatet bilioss. Nec est cur peta- absurdum alicui videatur, sanguinem ex tot conflari iae, quid partibus, seu in unam substantiam quatuor conuenire Dat . partes. Nam idipsum in lacte, musto, & aliis quoque Quinis sticcis liquido conspicitur. Atque,ut de reliquis tace simo in mus,in musto cet te est aliud, quod grauissimum existit, Drui. aliud quod leuissimu liud tertiu quod tolemusto permistum est, in eoque seruet , adhaec quartum, ipsum vi
delicet purissimum ac syncerissimu , cuius reliqua tria 'excrementa existunt. Quippe posteaquam mustum recens ab uvis expressum coniectumq; in dolia suerit, ab v x Ilo innato libi calore effervescit, mutatur,ac coquitur,tuq; mcliuor excremet quae prius quide consustinerant,compareros - incipiunt, atq; cum primum concoctionis vi secernu . tur & secedunt: alterum quidε graui ui magisn; terrensi. Di quod in fundo subsidens faecem appellant: alterum te ἀurus, magisque aereum, quod persemma innatat. ω Flo vini. flos uim dicitur. Porro ubi mustum a faecibus &spuma, vim fuerit expurgatum,tamen crudis adhuc partibus Visum
effugientibus persusum est, quas tandem aliquot diera
113쪽
numero vini calor euincit,& concoquit, tumq; syncerudi purum, quod remanet, vinum nominatur . Simili Qualor prosect5 ratione chylus in iecur transfusus, tam humi- humorisdus quidam liquor iit, quodam modo seruet & concm procrea quitur, tandemque in eo nonnihil crasium existit saeci lio O se respon/ens,nonnihil etiam tenue & leue flori consimi- cretio. te, hoc bilem flavam, illud melancholicum humorem appellamus. Haec itaque quia superuacanea,&ad compus alendum.minus sunt idonea, idcirco sanguini puro corporis alimento illa permisceri par non erae. Quam-qbrem natura illa segregans, flauam bilem in propriam
vesiculam ad iecoris portam constitutam, melancholi- eum vero succum in lienem reponit. Vtraque autem bile secreta, crudus quidam humor ei confusus permiscetur qui est quasi dimidio coctum alimentum, quod manens cum sanguine una rapitur in venas, ut per inedias ,& cibi penuriam tempore mutetur, &integre co- quatur,satque sanguis commodus,& salutaris, purusq;. Vt hinc omnibus palam fiat, sanguinem purum in v Sanguis nis esse geminum. Vnum, quia praedictis excrementis in venis
purgatus est. Alterum,qui sanguinis hoc modo expur pum. rasati purior est portio. -πam humorum temperamentis. C A P. II.
N IAM dictis facile humorum sempera menta colliguntur. Quippe sanguinem, e quum substantia & qualitatibus medio- sanguis
cris sit, temperatum statuere oportet. Id tempera quod eriam Galenus confirmat, qui in t G. Com. xxxvj. libri j. Hippocratis de natura humana ita scriptu reliquiti . 'v- - - irori id est: Atque costat eadem etiam ratione sanguinem non calidum N humidum esse, sed temperatum. Et clarius Com. xxxix. elusilem li-hri in hune modum scribens: Λ , - αι ἀμα τὸ δοκοδε
114쪽
-λανης. Hoc est, Sansuis ille qui videtur temperatisi . . mus, talis dicitur, quod in ipso nullum contrariorum aliis magnopere praecellit, neque calidum frigido, neque frigidum calido, neque humidum sicco, nec siccum
humido. Posteaquam itaque & ipse sanguis indiset
quatuor qualitatibus,humiditate,siccitate,calore, Sc irisgore, manifestum est, quod & cum reliquis humoribus misceri postulet. Quo sit, ut temperatissimus quoque sanguis sit pituitae, flauae,& nigrae bilis particeps. Huc accedit,quod libro secundo de facultatibus naturalibus
sanguinem ex mediocri ac temperato calore, reliquos autem humores ex immodico procreari scribat Gale
leni is nus. Qui sane Galeni locus mon aliter intelligenduscus expli venit,quam quod in eo corpore, quod mediocri calore cMur. . praeditum est, sanguinis pars purior,in eo autem in quo calor redundat, utraque bilis, in eo vero, in quo frigus exuperat, pituita generetur. Quippe per sanguinem. intelligit puriorem eius partem. , quae mediocritate , tum substantiae, tum qualitatum continetur. Per bilem autem, tenuissimam vel crassissimam eiusdem paserem,ut per pituitam,crudiorem. ut sere id dicere voluerit Galenus, mediocrem calorem puriorem sanguinis Partem procreare, reliquas autem duas partes, tenuissimam nimirum &crassissimam, ab immodico generari calore. Crudiorem autem eiusdem partem a frigore exuperante. Nemo enim ambigere debet, quin abaestu, exercitio, balneis, in summa a calidiorum causarum vehementi occursatione pars sanguinis tenuissi
' ma, adeoque flava intra venas bilis, quemadmodum etiam reliquae eiusdem partes, pe rsistente similium causarum impetu, procreentur. Quod Galenus loco citato iis confirmat vel bis, quae a paulo ante productis
mox subiicit inqulans: Quando & ciborum qui natura calidiores, magis sunt biliosi: qui frigidiores, magis pituitosi. Simili modo ex aetatibus, quae calidiore
natura sunt, has biliosiores esse constat: quae frigidiore, pituit
115쪽
pituitae magis obnoxias. Iam vitae rationum, & re- is gionum , & anni temporum, multoque priores his, riapsarum quoque naturarum, quae frigidiores sunt, eae rimagis cernuntur pituitosae: quae calidiores, magis bi- oliosae. Haec ille. Quae utique manifeste docent Galenum non aliud sentire, quam quod a mediocri calore in humano corpora plus sanguinis: ab immodico contra plus utriusque bilis ei gnatur. Atque hinc est, quod ab uno eodemque alimento in diuersis corporibus , diuersi nascantur humores, quod mellis exemplo ibidem Galenus demonstrat. Hoc nanque in eo,qui natura calidiore est,& aetate florens, vitamque laboriosam degit, totum in flauam bilem seu leuiorem sangui- nis partem vertitur. Contra in senibus, non in bilem , sed in sanguinem, hoc est, puriorem sanguinis partem , . m au 9 - Ut hinc omni bita palam fiat,ex caloris vi in humorum, & partium sanguinis ex alimentis procrea- tione varietatis plurimum afferri. Sed redeundum nobis ad institutum erit. Sanguinem esse temperatum hinc etiam patet: Quippe Galenus lib. ij. de Temp. capite quarto, sanguinem humorum optimum, maximo ' . n& proprium esse scribit. Si optimus est, igitur temperatus iit oportet: Optimus enim in corpore humano humor nullus esse potest, nisi idem in qualitatibus uatuor mediocris, adeoque temperatus sit. Proin- Migui e cum sanguis sit temperatus, errare plurimum necesse non esca se est Medicos, qui hunc calidum &humidum esse ase lid- ωsrmant. Nam siliorum opinio constabit, fatendum humiduε. erit sanguineum quod ipsi appellant temperamentum, non Optimum, sed omnium sere pessimum esse. Quippe corporis temperamentum , in quo Jalidum praeualet frigido ,& humidum sicco, in utraque oppositione intemperatum est, tantum abest, ut temperatum dici debeat, aut possit. Hinc est,quod omnium intemperierum c ut libro viij. Ther. method. cap. vij. etiam attestatur Galenus) putredinis morbis maxime exposita sit, propterea, quod per i psa m sanitatem proxime ad putredinem accedat, veluti tum ex sudoribus coniicere est,qui . . .: hiis grauiter olent,tum vero ex urinis, deiectione, atque etiam ipsa expiratione. Etenim qualus est lurcorum, talis
116쪽
. talis est etiam illarum naturarum temperies. Ideo'ue prompta est ex qualibet occasione tum aliis morbis, tum vero se bribus corripi. Accedit, quod hoc tem. Ieramentum, quemadmodum libr. s. de tuenda sani. cap. vltimo, testatur Galenus, fluxionum vitiis maxime obnoxium sit. Idem quoque libro sexto eiusdem peris, cap. . naturas calidas & humidas in aetate puer li fluxionum & plenitudinis morbis maxime tentari tradit, itemque putredinis. Proinde ut omnium aeris temperamentorum pessimum id est, quod calidum &humidum existit, ut libr.j.de tempe.cap.iiij.demonstrat Galenus: ita etiam humani corporis temperamentum ,
quod eiusmodi est, pessimum sit, necesse est, Quod
si itaque sanguineum temperamentum optimum est, Vt re vera est, consequitur sanguinem non esse calidum &
Obιectio humidum, sed potius temperatum. Atqui usili iῖ'VL-
prim - quispiam statim nobis Hippocratis & Galeni autorii tem Opponet, quorum uterque sanguinem esse calidum&humidum, hic quidem in libro primo de temperamentis, ille in libro de humana natura, diserte scri pium Res sio. reliquit. Cui vicissim id reponimus, verum utique eG. se,quod Hippocrates sanguinem appellet calidum & humidum, sed qua idipsum faciat ratione,diligenter considerandum erit. Non autem alia haud dubie ratione,Galeno etiam com . xxx vj. libri de natura humana primi , teste, quam qua Ver calidum & humidum esse ait,nempe non absolute, sed collatione ad aliud tempus, Autumnum scilicet. Per se enim &ex Ra natura aestimatum, temperatum est, ut supra mpnstrauimus. San uinem igitur collatione cum caeteris humoribus calidum re
humidum esse Hippocrates recte statuit: pituita enim calidior, bile vero humidior. Pari modo Galenus
quoque sanguinem conserendo ad ea, quae maiore fri- nidi portionem contraxerunt, pituitam scilicet, calis cium esse inquit: collatione vero ad ea quae maiorem sicci portionem sortita sunt, ossa verbi gratia, cartilagi--
obiectio nem, & id genus alia,humidum. Uerum instabit rum, Per . sus alius hoc modo: Galenus sanguinem non solum calidum, sed & in corpore calidissimum libro primo de tempera. capite vltuno asiecit, tantum ab st, ut illum
117쪽
temperatum dicere possis . Respondeo, Galenum Rem . hoc loco non loqui de sanguine per se aestimato, sed
cum cute collato. Huius enim respectu calidissimus est inter ea, quae simul sunt humida,sanguis. Praeterea non loquitur Galenus ibidem de eo sanguine, qui alieno calore vacat , sed eo potius, qui est a corde plurimum calefactus: id quod ex eiusdem verbis, quae deinceps sequuntar, fit euidentissimum. Ita enim paulo post ait: Sanguis vero ipse a corde suu in accipit calorem. Quod Saguis ea etiam confirmat Hippocrates, qui in fine libri de corde Dre Itasinquinem non esse natura calidum, sed calefieri diserte a cor scribit. Proinde sanguinis temperamentum non pos- Wripit. set commodius aestimari, quam in iis, quae corde essent destituta animantibus, in illis enim temperato plane calore praeditus esset. Quod in libro de foetus sor matione,iis etiam verbis innuere uoluit Galenus: Nullum, inquit, animal exangue est manifeste calidum,neque ma is niseste calidum exangue. Nam sanguini, qui in venis est is absque cordis calore, tepida quaedam caliditas insita est, is S propterea etiam in iecore. Cor uero quasi quen- isdam ianis incum animalia sortita sunt. Sine eorde enim is animalium calor persimilis est calori, qui aestatis tempo is re in domibus seruitur. Sed quemadmodum domus is incenso in ipsa igne calidior redditur, ita & animalium is corpus e corde calorem maiorem acquirit, quam is sit, risui uenis& iecori insitus est,& sanguini uidelicet in is ipsis contento. Haec ille. Proinde ut sanguis per se testimatus, prout in iecore& uenis est, non a corde calefactus,tem pe ratus est& dicitur, ita ille qui a corde calorem nachus est inter corporis partes, quae simul humidae sunt, calidissimus existit. Atque iam facild etiam di- obiectioluuntur alia quaedam Galeni loca, in quibus ille flavam tertia. bilem sanguine calidiorem esse affirmat: quorum sana
unus est in lib.ii. de temp. cap.iiii. ubi non obscuris ue
his sanguinem flaua bile longe calidiorem esse ait. Alter in capite quinto libri de in quali intemperie, ibi ita scriptum reliquit: Calidissima natura merito flava est bilis, is at Diei distima pituita . Reliquorum humorum sanguis is post pauam bilem maxime est calidus, sicut atra pon pimitam est frigida. Tertius in libro primo ad Glauco
118쪽
nem de tertianae exquisitae curatibne, ubi flavae bilis hu . morem inter omnes, Qui in corpore sunt,
- αααν, id est, calidissimum & siccissimum esse trardit. Nam in libro primo de temperamentis de languine non per se.aesti inato, sed cum cute collato loquitur , ibidemque quae hac ratione in corpore humano sunt humidissima simul & frigidissima, calidissima simul S humida, siccissima simul & frigidissima inquirit. in
utique ratione rectissime pituitam humidissimam & iristidissimam in corpore esse ait Q Nihil enim, ut dicium est,in humano corpore hac frigidius simul & humidius est. Pilum uero siccissimum &frigidissimum statuit. Nihil enim hoc siccius simul atque frigidius est.Sanguinem autem, a corde nimirum calefactum, calidissimum,
quod scilicet eo in corpore nihil, quod simul humidum sit, calidius existat. Est quidem eo calidior flaua bilis, atqui ea etiam sicca, non humida simul est. Et cum iri utrisque sequentibus locis, secundo nimirum & tertio ,
inter se humo res quatuor conserat , exque horum collatione eorundem temperameta colligat, merito stauram
bilem calidistimam&siccissimam esse inquit. Qui
pe in ea maior calidi portio est, quam in omnibus alus humoribus. Creterum est etiam cor languine calidius, Utpote id, a quo sanguis suum mutuatur calorem , laci simul etiam sanguinis potissimum collatione,siccum. Iciquod Galenus quoque confirmat, qui in libro lacuncio de tempera.cap.iiii.in hunc scribit modum: Iam,inquit, ,, cordis caro omnibus iis carnibus nimirum lienis , re-M num,& iecoris, tanto est sicciosiquanto est durior. C f,, lidior' uero non modo iis, sed etiam omnibus plane coris poris particulis. Quod etiam sensu clare deprehendasi licet in thoracis animalis dissectione, si digitum in liniis strum eius sinum immiseris. Inuenies enim locum nunc b, omnium,quae in animali sunt,non paulo calidiorem. Ex iisP . iis igitur omnibus, quae diximus, abunde patere arbI-tramur, sanguinem perse&ex sua natura aestimatum, quod certe in disquirendis temperamentis heri debet, esse temperatum, minime uero calidum &humidum. Haec fusius a nobis tractata sunt nulla alia de caula,
quam quod a nemine alio, quod stiam, sanguinis tem
119쪽
peramentum rectὸ sit explicatum, cum in uniuersiam omnes iam multis annis receptam seouantur opinionem. De reliquorum humorum temperamentis, nulla Pirusta est inter medicos recentiores dissensio: imo omnes uno tempe in
ore fatentur pituitam esse frigidam & humidam: bilem mentum. flauam calidam, & siccam : atram veris vel melancholi- Bilis j cum humorem, frigidum & sccum. Ut errare ne- sis. cesse sit eos, qui Prodicum in opere suo de natura hu- Atra. mana sequerites, φλι,μα sic enim Graecipituitam v cant ) a verbo , quod ustum, ac supra modum coctum esse significat, dictuni esse arbitrantur. Siquidem ignorant illi Graecis autoribus φλέγμα duo signi- Φλυ e, ficare, nempe φλόωim, id est, ustionem,& humorem Humores illum natura frigidum, ac humidum, quem Latini pi- quomodo tuitam appellant. Animaduertendum autem quum calidi i. humores hos calidos, frigidos, lium idos,liccosve dici----mus, tales esse non nisi potestate dicimus. Quippe missi, Crdissidet id, quod actu& seeundum, ut ita dicam, appa- scri ditarentiam tale est, ab eo, quod potentia, seu facultate eius tur. modi existit. Actu enim est, quod iam praesens est. Am esset Potestate autem, quod adhue futurum est, atque ut fiat Potest ie quod dicitur, veluti habile , non tamen adhuc subsistens. Hac utique ratione flauam bilem siccam appellamus, quantumuis aspectu humido sit. Potestate aq- Fiaua bitem flauam talem ess calidam & siccam, indicio est, ἰμpote quod ubi plurimetior it ricin tontinetur, perpetua te cadia. siti infestamur. Contra, si haec evomitur, protinus a Cr sc a. siti magis vindicam , qtiam si plurimam hausissemus Siluca a
potionem. Sitim autem a calore & siccitate proueni- 14. Te,notius est,quam ut multis a me ostendi debeat. Idipsum etiam libro primo de simplic. medicamen. facul. p. XXX. Galenus copiose docet. Pari ratione aquam A ' marinam, non obstante quod hun; ida, prout apparet, m/r v existat, siccam esse affirmamus, quod nimirum potesta- μω es te talis sit: siquidem caines siccat,& incorruptas seruat. 'Sic atram quoque bilem, non obstante quod actu humida sit: neque enim in humorum censum veniret, nisi talis esset: siccam potestate esse astruimus. Verum haec
ex libris Galeni de simplicibus abunde patere Omnibus
120쪽
Defeci is quatuor humcirum naturalium qualitatiburisaesestas. CAP. III.
ac TENV s de primis qualitatibus, uae quatuor humoribus insunt, abunda ictum est. Nunc de illis quae has sequvn
mora tur, adeoque secundae nominantur, nobis qualita- disserendum erit. Sanguini itaque , vetes. etiam Galeni in libello de atra bile inscripto est sentet sanguis tia, dulcedo inest. Nam quum a moderato calore, ut diacu. libr.4. de simplic. medica. facul. cap. IO. idem Galenus. attestatur, cuique corpori dulcedo proueniat,anguis' ut praecedenti capite demonstratum est, temperatus sit, ut idem quoque dulcis sit, necesse est. Dulcem autem eGse gustus quoque confirmat. Quum igitur dulcedo nociniit a moderato calore procreetur, illaque sanguini liquido insit, consequitur etiam illam esse temperatum. Pituita Pituita profecto naturalis qualitatis omnis secundae, ut qualita- aqua, expers adeoque insipida est. Neque enim dulcetis omitu dinem, neque amaritatem, neque acrimoniam, neque
seclineae aciditatem prae se sert. Cum enim omnium quae in perses. corpore sunt frigidissima, adeoque minimum concocta&humidissima sit pituita,fieri non potest, ut aliquis iam dictorum saporum illi iniit, quod horum nullus ab atainddum frigida qualitate procreari possit. Vt errare
maiorem in modum omnibus constet eos qui pituitam Flava Li- naturalem dulcem elle alsirmant . . Porro flava bilis tis ama- mara est, idque lane merito, quod calida admodum sit, . 'uippe amarus sapor, quod inultis argumentis libr. . um pli.cap. 16.& I9. Galenus demonstrat, calidis S sic -Αreabi- cis corporibus inest. Atra bilis naturalis, qui melan-ra acerbia cholicus vel niger humor proprie dicitur,acerba est: sis. quidem sapor acerbus non nisi in terreis &s ripidis,qualis certe, ut e praecedentibus patet,atra bilis est, ut idem Galenus eodem in loco cap. . testis est, reperitur. Ca terum quae diximus, ad humores naturales vocatos reserenda sunt. Sic autem medici appellant eos,qui sunt in
animali quod secundum naturam se habet,adeoque illos qui suas, iamque expositas qualitates seruaui. Hi certe