장음표시 사용
11쪽
I. OMNE homines, qui sese student praestare ceteris animalibus, summa ope niti decet, ne vitam silentio transeant veluti pecora, quae natura prona atque Ventri oboedientia finxit. Sed nostra omnis vis in animo et corpore sita ost animi imperio, corporis servitio magis utimur altorum nobis cum deis, alterum eum beluis commune est. Quo mihi rectius videtur ingenii quam virium opibus gloriam quaerere, et, quoniam ita ipsa qua fruimur brovis est, memoriam nostri quam maxime longam ossicoro. Nam divitiarum o sormae gloria fluxa atque fragilis est, virtus 10 clara noternaque habetur. Sod diu magnum inter mortalos certamen suis, vino corporis an virtute animi res militaris magis procederet. Nam et prius quam incipias consulto, et ubi consulueris mature saeto opus eSt. . Ita utrumque per se indigens at 15 torum arterius auxilio eget. II. Igitur initio rogos-nam in torris nomon imperii id primum fuit-diversi, pars ingenium, alii corpuS Xereebant otiam tum vita hominum sine cupiditate agitabatur, Sua cuique satis Iacebant. Postea vero quam in Asia 20 Cyrus, in Graecia Lacodaemonii et Athonio se coepere urbes atque nationes subigero, libidinem dominandi causam
12쪽
C SALLUSTII CRISPI LIBER bolli habero, maximam gloriam in maximo imperio putare, tum demum periculo atque negotiis comportum os in bollo plurimum ingenium posse. Quod si regum atque imperatorum animi virtus in paco ita ut in bello valeret, aequa-
bilius atquo constantius sese res humanae haberent, neque aliud alio sorri neque mutari ac misceri omnia CernereS.
Nam imperium facile is artibus rotinetur, quibus initio partum est Verum ubi pro labore desidia, pro continentia et stoquitate libido atque superbia invasere, fortuna simul 10 cum moribus immutatur. Ita imperium semper ad optimum
quemque a minus bono transfertur.
Quae homines arant, naVigant, aedificant, virtuti omnia parent. Sod multi mortales, dediti ventri atque Somno, indocti incultiquo vitam sicuti peregrinantes tranSiere: 1 quibus protecto contra naturam corpus Voluptati, anima oneri fuit. Eorum ego vitam mortemque juxta aestimo, quoniam do utraque Siletur. Verum enimvero is demum
mihi vivere atque rui anima videtur, qui aliquo negotio
intentus pra0clari lacinoris aut artis bonae samam quaerit.
20 Sed in magna copia rorum aliud alii natura iter ostendit. III. Pulchrum os bono sacere rei publicae, etiam bono dicere haud absurdum est vel paco si bello clarum fieri licet o qui secore et qui facta aliorum scripsere multi laudantur A mihi quidem, tametsi haudquaquam par
2 gloria sequitur scriptorem et actorem rerum, tamen inprimis arduum videtur res gestas scribere primum quod
facta dictis exaequanda sunt, dehinc quia plerique quae deli ta reprehonderis malevolentia se invidia dicta putant, ubi do magna virtuto atque gloria bonorUm memoreS,'Unos sibi quisquo facilia factu putat aequo animo accipit, Supra o voluti ficta pro salsis ducit. Sed ogo adulescentulus initio sicut pluri quo studio ad rem publicam latus sum, ibique mihi multa adversa suere. Nam pro pudore, pro abstinentia, pro virtute audacia, a
35 gitio, avaritia vigebant. Quae tametsi animus aspernabatur, insolens malarum artium, tamen inter tanta vitia imbecilla aetas ambitione corrupta tenebatur a me, quum ab reli-
13쪽
DE CATILINAE CONJURATIONE. quorum malis moribus dissentirem, nihilo minus honoris cupido eadem qua ceteros fama atque invidia vexabat. IV. Igitur ubi animus ex multis miseriis atque periculis requievit, et mihi reliquam aetatem a re publica procul habendam decrevi, non fuit consilium socordia atquo do 6sidia bonum otium conterere, neque ero agrum Colendo aut
venando, servilibus ossiciis, intentum aetatem agereri sed a quo incepto studioque me ambitio mala detinuerat, eodem regreSSUS, Statui res gestas populi Romani carptim, ut quaeque memoria digna videbantur, perScribere eo magis, 10 quod mihi a spe, metu, partibus rei publica animus libor
Igitur de Catilinae conjuratione, quam veriSSime potero, paucis absolvam: nam id facinus in primis ego momorabilo existimo sceleris atque periculi novitato. De cujus hominis 15 moribus pauca prius explananda sunt quam initium Darrandi faciam. V. Lucius Catilina nobili genere natus sui magna vi et animi et corporis, Sed ingenio malo pravoque Huic ab adulescentia bella intestina caedes, rapinae, discordia i 20 vilis grata fuere, ibique juventutem Suam Xereuit. Corpus patiens inediae, algoris, vigiliae Supra quam cuiquam
credibile est. Animus audax, Subdolus, varius, cujus rei libo simulator ac dissimulator alieni appetens, ut pro- susus, ardens in cupiditatibus Satis eloquentiae, sapientiae 25 Pariam vastu animia immoderata, incredibilia, nimis alta Semper cupiebat. Hunc post dominationem L. Sulla libido maxima invaserat rei publicae capiundae, neque id quibus modis assequeretur, dum ibi regnum Pararet, quicquam pensi habebat. Agitabatur magis magisquo in dio 30
animus foro inopia rei familiaris et conscientia Scelerum, quae utraque eis artibus auxerat qua Supra memoravi. Incitabant praeterea corrupti CiVitatis mores, quo PeS-sima ac divorsa inter se mala, luXuria atque Varitia, VeXabant. 35Ros ipsa hortari videtur, quoniam de moribus civitatis tempus admonuit, Supra repetere a paucis instituta majo-
14쪽
4 C. SALLUSTII CRISPI LIBERrum domi militiaeque, quo modo rom publicam habuerint quantamque reliquerint, ut paulatim immutata ex pulcherrim a atque optima pessima ac sagitiosissima facta sit, dis-
VI. Urbem Romam, sicut ego accepi, condidere atque habuero initio Trojani, qui Aenea duco profugi Sedibus
incertis Vagabantur, cumque eis Aborigines, genus hominum agreste, Sine legibus, Sine imperio, liberum atque Solutum. Hi postquam in una moenia convenere, diSpari 1 genero, dissimili lingua, alii alio more viventes, incredibile memoratu est quam facile coaluerint. Sed postquam res eorum, civibus moribus agris aucta, Satis prospera Satisque pollon videbatur, sicuti pleraque mortalium habentur, invidia ex opulentia orta est. Igitur roges populique finiti-15 mi bello tentare, pauci ex amicis auxilio esseri nam ceteri metu perculsi a periculis aberant. At Romani domi militiaeque intenti estinare, parare, alius alium hortari, hostibus obviam ire, libertatem, patriam parentesque armis tegere. Post ubi pericula virtute propulerant, sociis atquo 20 amicis auxilia portabant, magisque dandis quam accipiundis boneficiis amicitias parabant. Imperium legitimum nomen imperii regium habubant dolocti quibus corpus annis infirmum, ingenium Sapientia validum erat, rei publicae consultabant; si vel aetate vel 25 cura similitudine patres appellabantur. Post ubi regium imperium, quod initio conservandae libertatis atque augendae rei publicae fuerat, in superbiam dominationemquo
Se convertit, immutato moro annua imperia binosque imperatores sibi socere eo modo minime posse putabant per
80 licentiam insoloscere animum humanum.
VII. Sed ea tempestate coepere Se quiSque magis extollere magisque ingenium in promptu habere. Nam rogibus boni quam mali suspectiores sunt, semperque eis aliena virtus formidulosa est Sed civitas, incredibile memoratu 3 est, adopta libertate quantum brevi creverit tanta cupido gloriae in oeSSerat. Jam primum juventus, simul a belli Patiens erat, in caStris per laborem usu militiam discobat,
15쪽
1magisque in decoris armis et militaribus quis quam in scortis atque conviviis libidinem habebant. Igitur talibus
viris non labor insolitus, non locus ullus asper aut arduus erat, non armatu hostis formidulosus virtus omnia domuerat. Sed gloriae maximum certamen inter ipsos erat: so quisque hoStem ferire, murum ascendere, conspici dum tale acinus faceret, properabat eas divitias, eam bonam
sumam magnamque nobilitatem putabanta laudis avidi, pecuniae liberales erant gloriam ingentem, divitias ho-ΠeSta Volebant. Memorare possem, quibus in locis maxi 10 mas hostium copias populus Romanus parva manu fuderit, quas urbes natura munita pugnando ceperit, ni ea res longius nos ab incepto traheret. VIII. Sod profecto fortuna in omni re dominatur: ea res cunctas ex libidine magis quam ex vero celebrat ob 15scuratque Atheniensium res gestae, Sicut ego aestimo, satis amplae magnificaeque uere, verum aliquanto minoros tamen quam fama eruntur. Sed quia provenero ibi scriptorum magna ingenia, per terrarum orbem Atheniensium saeta pro maximis celebrantur. Ita eorum qui socero virtus 20 tanta habetur, quantum eam Verbis potuere extollere praeclara ingenia. At populo Romano nunquam ea copia fuit, quia prudentissimus quisque maximo negotiosus erat cingenium nemo in corpore exercebat optimus quisque facere quam dicor, sua ab aliis bene aut laudari quam 25
IX. Igitur domi militiaequo boni mores colebantur; concordia maxima, minima avaritia erat jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura Valebat. Jurgia, discordias, simultates cum hostibus Xercebant ivos cum 30 civibus de virtut certabant in suppliciis deorum magnifici, domi parci, in amicos fideles erant. Duabus his artibus, audacia in bello, ubi pax evenerat aequitate, Sequeremque publicam curabant. Quarum rerum ego maxima
documenta haec habeo, quod in bello saepius vindicatum 5ost in os qui contra imperium in hostem pugnaVerant, quique tardius revocati proelio excesserant, quam qui Signa
16쪽
C. SALLUSTI CRISPI LIBER relinquore aut pulsi loco cedere ausi erant in pace ero,
quod beneficiis magis quam metu imperium agitabant, et accepta injuria ignoscere quam persequi malebant. X. Sed ubi laboro atque justitia res publica crevit, reges magni bello domiti, nationes ferae et populi ingentos vi subacti, Karthago, aemula imperii Romani, ab stirpe
interiit, cuncta maria terraeque patebant, Saevire fortuna a miscere omnia coepit. Qui labores, pericula, dubias utque Speras res facile toleraverant, is otium, divitiao, 10 optanda alias, oneri miseriaeque fuere. Igitur primo pecuniae, deinde imperii cupido crevit : ea quasi materies omnium malorum fuere. Namque avaritia fidem, probitatem ceteraSque arte bonas Subvertit pro his Superbiam, crudelitatem deo neglegere, omnia venalia habere edocuit.
15 Ambitio multos mortalos salsos fieri subegit, aliud clausum in pectore, aliud in lingua promptum habere, amicitias
inimicitiasque non ex re sed eccommodo aeStimare, magiS-que vultum quam ingenium bonum habere.
Haec primo paulatim crescere, interdum vindicari; 20 post, ubi contagio quasi pestilentia invasit, civitas immutata, imperium ex justissisSimo atque optimo crudelo
XI. Sod primo magis ambitio quam avaritia animos hominum exercebat, quod tamen Vitium propius virtutem 25 erat. Nam gloriam, honorem, imperium bonus et ignavus aequo sibi exoptant; sed ille vera via nititur, huic quia bonae artes desunt, dolis atque fallaciis contendit Avaritia pecuniae Studium habet, quam nemo Sapiens concupivit; ea, quasi venenis malis imbuta corpii animumque virilem 30 esseminat, semper infinita, insatiabilis est, neque copia neque inopia minuitur. Sed postquam L. Sulla, armi ro- copia re publica, bonis initiis malo eventus habuit, rapero
omnes, trahere, domum aliuS, altu agro cupere, neque modum neque modestiam victores habero foeda crudelia-35 que in civos facinora sacere. Huc accedebat, quod L. Sulla exercitum, quem in Asia ductaverat, quo sibi umfaceret, contra morem majorum luxurioso nimisque liberali-
17쪽
ter habuerat, loca amoena voluptaria, facito in otio sorocos militum animos molliverant. Ibi Primum inSuevit exercitus populi Romani amare, Potare, Signa, tabulas Pictas, vasa caelata mirari, ea privatim et publice rapere, delubra Spoliare, Sacra profanaque omnia polluero. Igitur ei milites postquam victoriam adepti sunt, nihil reliqui victis fecere. Quippe Secundae res sapientium animos fatigant; tio illi corruptis moribus Victoria temperarent. XII. Postquam divitia honori esse Coepere, et eaS gloria, imperium, potentia Sequebatur, hebeScere Virtus, 10 pauperta probro haberi, innocentia pro malovolentia duci coepit. Igitur ex divitiis juventutem luxuria atque Va
pendere, aliena cupereri pudorem pudicitiam, divina atque humana promiscua, nihil pensi neque moderati habere. 15 Operae pretium est, quum domos atque illa cognoveris in urbium modum Xaedificatas, visere templa deorum, quae nostri majores, religiosissimi mortales, fecere. Verum illi delubra duorum pietato, domos sua gloria decorabant, neque victis quicquam praetor injuria licentiam 20 eripiebant. At hi contra, ignavissimi homines, per Ummum Scelus omnia a sociis adimero, qua sortissimi viri victores reliquerant proinde quasi injuriam acoro id domum esset imperio uti. XIII. Nam quid ea momorem, quae nisi is qui videre 25 nomini credibilia sunt, a privatis compluribus SubVerSOS montes, maria constrata osso Quibus mihi videntur ludibrio fuisse divitia, quippo, quas honeste habere licebat, abuti per turpitudinem properabant. Sed libido ganoae
ceteriquo cultus non minor incesserat veSeendi cauSa terra 30
marique omnia exquirerea dormire prius quam somni cupido esset non famem aut sitim, neque frigus neque lassitudinem opperiri, sed ea omnia luxu antecapere. Haec juventutem, ubi familiares opes defecerant, ad facinora incendebant animus imbutus malis artibus haud facile s5 libidinibus carebat eo profusius omnibus modis quaestui atque sumptui deditus erat.
18쪽
C. SALLUSTII CRISPI LIBERXIV. In tanta tamque corrupta civitato Catilina, id quod factu facillimum erat, omnium Hagitiorum atque facinorum circum Se tamquam Stipatorum catervas habebat. Nam quicumque impudicus, adulter, ganeo bona patria laceraverat, quique alienum ae grande conflaverat quo flagitium aut facinus redimeret, praeterea Omne undique. Parricidae, sacrilegi, convicti judiciis aut pro factis judicium timentes, ad hoc quos manus atque lingua penurio aut sanguine civili alebat, postremo omnes quos flagitium, I egestas, conScius animus exagitabat ei Catilina proximi familiaresque erant. Quod si quis etiam a culpa vacuus in amicitiam ejus inciderat, cotidiano usu atquo illocobris facito par similisque ceteris ossiciebatur. Sed maximon dialoscentium familiaritates appetebat eorum animi mol- 1 los astato ot luxi dolis haud dissiculter capiobantur. Nam ut cujusque studium ex aetate flagrabat, aliis Scorta praebere, aliis canes atque equos mercari, OStremo neque Sumptui neque modeStiae Sua parcere, dum illos obnoxios fidosquo sibi faceret. Scio fuisse nonnullos qui ita Oxisti-20 marent, juventutem, quae domum Catilinae frequentabat, Parum honesto pudicitiam habuisso sed ex aliis robus magis quam quod cuiquam id compertum foret, has fama
XV. Jam primum adulescens Catilina multa notanda 2 Stupra secerat, cum virgine nobili, cum Sacerdote Vestae, alia hujusco modi contra ius fasque. Postremo captus amore Aureliae Orestillao, cujus praeter formam nihil unquam bonus laudavit, quod ea nubore illi dubitabat timens Privignum adultum aetate, pro certo creditur Docato filio 30 vacuam domum Scelestis nuptiis secisse. Quae quidem res mihi in primis videtur causa fuisso facinoris maturandi. Namque animus impurus, deis hominibuSque infestus, neque vigiliis neque quietibus sodari poterat ita conscientia montem excitam vastabat. Igitur colos ei exsanguis, foedi 3 oculi, citus modo modo tardus incessus prorsu in facio vultuque vecordia inerat. XVI. Sed juventutem, quam, ut Supra diximus, illexe-
19쪽
rat, multis modis mala facinora docebat. E illis testes signatoresque falso commodares fidem, ortunas, pericula vilia habere, post, ubi eorum famam atque Pudorem attriverat, majora alia imperabat Si causa peccandi in praesen minus Suppetebat, nihilo minus insontes sicuti sontes circumvenire, jugulare scilicet, ne per otium torpescerent manu aut animus, gratuito potius malus atque crudelis erat. Eis amicis sociisque confisus Catilina, simul quodae alienum per omne terra ingen erat, et quod plerique Sullani milites, largius suo usi, rapinarum et victoriae vete 10ris memores, civile bellum exoptabant, opprimendae rei publicae consilium copit. In Italia nullus exorcitus, Cn. Pompotus in extremis terris bellum gerebat ipsi consulatum petenti magna spes senatus nihil sano intentus
tuta tranquillaeque re omnes Sed ea PI OrSU Opportuna 15 Catilinne.
XVII Igitur circiter Kalondas unias, L. Caesare et C. Figulo consulibus, primo singulos appellare hortari
alios, alios tentare ope SuaS, imparatam rem publicam, magna praemia conjurationis docere. Ubi satis explorata 20
Sunt quae voluit, in Unum omnes convocat, quibus maxima necessitudo et plurimum audaciae inerat. Eo con Venere senatorii ordinis P. Lentulus Sura, P. Autronius, L. CaSSius Longinus, C. Cothegus, Publius of Servius Sullas Sorvi filii, L. Vargunteius, Q. Annius, M. Porcius Laeca, 25 L. Bestia, Q. Curius raoteron eloquostri ordine M. Fulvius Nobilior, L. Statilius, P. Gabinius Capito, C. Cornelius ad hoc multi ex coloniis et municipiis, domi nobiles. Erant praetero complures paulo occultius consilii hujusce participes nobiles, quos magis dominationis spes hortabatur s0
quam inopia aut alia nocessitudo. Ceterum juventu pleraque, Sed maxione nobilium, Catilinae inceptis favebat quibus in otio vel magnifico vel molliter vivore copia erat, incerta pro certis, bellum quam pacem malebant. Fuere item ea tompostat qui crederont M. Licinium Crassum 5 non ignarum jus consilii suisses; quia Cn. Pompeius, in-Visus ipsi, magnum exercitum ductabat, cujuSVi opes
20쪽
C. SALLUSTII CRISPI LIBER voluisso contra illius potentiam crescere, Simul confisum,
si conjuratio valuisset, facile apud illos principem so
XVIII. Sod antea item conjuravere pauci contra rem publicam, in quibus Catilina fuit de qua quam verissime poturo dicam. L. Tullo et M'. Lepido consulibus, P. Autronius et P. Sulla, designati consules, legibus ambitus
interrogati poenas dederant. Post paulo Catilina, pecuniarum repetundarum reus, prohibitus erat consulatum peto- 10 re, quod intra legitimos dies profiteri nequiverat. Erat eodem tempore Cn. Piso, adulescens nobilis, Summae audaciae, egens, factiosus, quem ad perturbandam rem publicam inopia atque mali moros stimulabant. Cum hoc Catilina et Autronius circitor Nonas Decembres, Consilio corn-15 municato, parabant in Capitolio alondis Januariis L. Cottam et L. Torquatum consules interficere, ipsi fascibus correptis Pisonem cum exercitu ad obtinendas duas Hispanias mittoro. Ea re cognita, rursus in Nonas Februarias consilium casedis transtulerant. Mam tum non consulibus 2 modo, sed plerisque senatoribus perniciem machinabantur. Quod ni Catilina maturasset pro curia signum sociis daro, o di post conditam urbem Romam pessimum facinus
patratum foret. Quia nondum frequentes armati convenerant, ea re consilium diromit.
23 XIX. Postea Piso in citeriorem Hispaniam quaestor pro praetore missus est, adnitente Crasso, quod eum insos- tum inimicum Cn. Pompeio cognoverat. Neque tamen Senatus provinciam invitus dedorat quippe foedum hominem a re publica procul osso volebat simul quia bonia complures praesidium in eo putabant, et jam tum potontia Pompoli sormidulosa erat. Sed is Piso in provincia ab equitibus Hispanis, quos sine exercitu ductabat iter faciens, occisus ost. Sunt qui ita dicans, imperia ejus injusta, superba, crudelia barbaros nequivisse patia alii autem, equi-85 os illos, Cn. Pompeii veteros fidosque clientes, Voluntate ejus Pisonem aggressos nunquam is an o praeterea