장음표시 사용
21쪽
sos. mos eam rem in medio relinquemus. superioro conjuratione satis dictum. XX. Catilina, ubi eos, quos paulo ante memoraVi convenisso videt, tametsi cum singulis multa Saepe egerat, tamen in rem fore credens universos appellare et cohortari,
in abditam partem aedium secedit, atque ibi omnibus arbitris procul amotis orationem hujusce modi habuit: 'Ni virtus fidesquo vostra spectata mihi forent, nequiquam opportuna re cecidisset spes magna, dominatio in manibus frustra fuissent; neque ego per ignaviam aut 10Vana ingenia incerta pro certis captarem. Sed quia multis et magnis tempestatibus vos cognovi fortes fidosque mihi, eo animus ausus est maximum atque pulcherrimum lacinus inciperea simul quia vobis eadem quae mihi bona malaquoesso intellexi. Nam idem velle atque idem nollo, o do 15mum firma amicitia est. Sed ego quae mente agitavi, omnes jam antea divorsi audistis. Motorum mihi in dies magis animus accenditur, quum considero quae condicio vita futura sit, nisi nosmetipsi vindicamus in libertatem. Nam postquam res publica 20 in paucorum potentium jus atque dicionem concessit Semper illis reges, tetrarchae Vectigales esse populi, nationes Stipendia pendero ; ceteri omnes, Strenui, boni, nobiles atque ignobiles, vulgus fuimus sine gratia, sine auctoritate, eis obnoxii, quibus, si res publica valores, formidini esse 25mus. Itaque omnis gratiu potentia, honos, divitiae apud illos sunt aut ubi illi volunt nobis reliquere pericula, repulsas judicia, egestatem. Quae quousque tandem pati-omini, sortissimi viri Nonne emori per virtutem praestat, quam vitam miseram atque inhonestam, ubi alienae super 30bia ludibrio fueris, per dedecus amitteret Verum enimvero, pro deum atque hominum fidem, victoria in manu nobis est viget aetas, animus Valet contra illis annis at tuo divitiis omnia consenuerunt. Tantummodo incepto opus est, cetera res expediet. Etenim quis 35 mortalium, cui Virile ingenium est, oloraro potest illis divitias superare, quas profundant in extrudendo mari
22쪽
C. SALLUSTII CRISPI LIBERot montibus coaoquandis, nobis rem familiarem otiam ad nocessaria deosset illos binas aut amplius domos continuare nobis larem familiarem nusquam ullum esses Quum tabulaS, Signa, toreumata emunt, nova diruunt, alia aodisi cant, postremo omnibus modis pecuniam trahunt, vexant, tanton summa libidine divitias suas vincere noquount. At nobis est domi inopia, foris aes alienum mala res, Spes multo asperior denique, quid reliqui habemus praetor miseram animam 2
10 Quin igitur expergiscimini t En illa, illa, quam saepe
optastis, libertas, praeterea divitiae, decus, gloria in oculis sita sunt fortuna omnia ea victoribus praemia posuit. Res, tempus, pericula, egestas, belli spolia magnifica, magis
quam oratio mea vos hortantur. Vel imperatore vel milito 1 me utemini neque animus, neque corpus a Vobis aberit. Haec ipsa, ut spero, Vobiseum una consul agam, nisi sortem animus fallit, et vos servire magis quam imperare parati ostis. ΤXXI. Postquam accepere ea homines, quibus mala 2 abundo omnia erant, Sed neque re neque Spe bona ulla, tametsi illis quieta movere magna merces videbatur, tamen PoStula Vere plerique, ut proponeret quae condicio belli foret, quae praemia armis peterent, quid ubique opis aut spol haboront Tum Catilina polliceri tabulas novas, pro-25 scriptionem locupletium, magistratuS, Sacerdotia, rapinas, alia omnia quae bollum atque libido victorum fert praeterea osse in Hispania citerior Pisonem, in Mauretaniacum exercitu P. Sittium Nucorinum, consilii sui participes; petere consulatum C. Antonium, quom sibi collegam fore
30 speraret, homino et familiarem et omnibus Docessitudinibus circumventum cum eo se consulem initium agendi lacturum. Ad hoc maledictis increpabat omne bonos, Suorum unum quemque nominans laudares admonobat alium
egestatis, alium cupiditatis suae, complures periculi auta ignominiae, multos victoriae Sullanae, quibus a praedae
fuerat. Postquam omnium animos alacres videt, cohortatus ut potitionem suam curae haberent, conventum dimisit.
23쪽
XXII. Fusero ea tempestate, qui dicerent Catilinam, oration habita, quum ad jusjurandum populares celeris sui adigeret, humani corporis Sanguinem vino permixtum in pateris circumtulisses inde quum poSt exsecrationem omnes degustavissent, Sicuti in sollemnibus sacris fieri consuevit, aperuisse consilium suum, atque eo ita fecisse, quo intor so fidi magis forent, alius alii tanti facinoris conscii. Nonnulli ficta et has et multa praeterea existimabant ab eis, qui Ciceronis invidiam, quae postea orta est, leniri Orodebant atrocitate sceleris eorum, qui poenas dederant. 10Nobis ea res pro magnitudine parum comperta St. XXIII. Sod in a conjuratione fuit Q. Curius, natus haud obscuro loco, flagitiis atque facinoribus coopertus,
quem enSores senatu probri gratia moverant. Huic homini non minor vanitas inerat quam audaciaci neque reti 15cere quae audierat, neque suamet ipso scelera occultare prorsus eque dicere neque sacere quicquam pensi habebat.
Erat ei cum Fulvia, mulier nobili, Stupri vetus consuetudo ; cui quum minus gratus esset, quia inopia minus largiri poterat, repente glorians maria montesque polliseri 20 coepit, o minari interdum forro, ni sibi obnoxia soros; postremo ferocius agitare quam solitus erat. At Fulvia, insolentiae Curii causa cognita talo periculum rei publicae haud occultum habuit, sed sublato uotoro de Catilinae
conjuratione quae quoquo modo audierat compluribus nar 25 ravit. Ea res in primis studia hominum accendit ad consulatum mandandum M. Tullio Ciceroni. Namque antea plura quo nobilitas invidia aestuabat, et quasi pollui consulatum credebant, si eum quamvis egregius homo novus
adeptus foret Sed ubi periculum advenit, invidia atque 80 superbia post suere. XXIV. Igitur comitiis habitis consules doctarantur M. Tullius o C. Antonius. Quod actum primo populares
Conjurationis concusserat: nequo tamen Catilina furor
minuebatur, sed in dios plura agitare arma per Italiam 5
loci opportunis parare, pecuniam sua aut amicorum fide sumptam mutuam Faesulas ad Manlium quendam portare,
24쪽
C. SALLUSTII CRISPI LIBER qui postea princeps sui belli faciundi Ea tempostato plurimos cujusque generis homines adscivisse sibi dicitur, mulieres etiam aliquot, quae primo ingentes sumptus stupro
corporis toleraverant, post, ubi aetas tantum modo quaes- tui neque luxuriae modum fecerat, aes alienum grande consaverant. Per eas se Catilina credebat posso servitia urbana sollicitare, urbem incendere, viros earum vel adjungore sibi vel interficere. XXV. Sod in eis orat Sempronia, quae multa Saepe 1 virilis audaciae facinora commiserat. maeo mulier genere atque sorma, praeterea viro, liberis satis fortunata suis; litteris Grascis et Latinis docta, psallere, saltare legantiusquam neceSSe Si Probae, multa alia, qua instrumenta luxuriae sunt Sed ei cariora Semper omnia quam decus15 atque pudicitia fuit pecuniae an famae minus parceret, haud facile discerneres. Sed ea saepe antehac fidem prodiderat, creditum abjuraverat, caedis conscia fuerat Guxuria atque inopia praeceps abierat. Verum ingenium ejus haud absurdum posse versu facere, joeum ΟVere, Ser-20 mone uti vel modosto vel molli vo procaci prorsu multa sacetiae multusque lepos inerat. XXVI. His rebus comparatis, Catilina nihilo minus in proximum annum consulatum petebat, Sperans, Si designatus foret, facit se ex voluntate Antonio usurum. Neque 2 interea quietus erat, sed omnibus modis insidias parabat Ciceroni. Noquo illi tamen ad cavondum dolus aut astutiae deerant. Namque a principio consulatus sui multa pollicendo per Fulviam osse erat, ut Q. Curius, de quo paulo ante memoravi, consilia Catilina sibi prodoros ad 30 hoc collegam suum Antonium actione provinciae perpulerat, ne contra rem publicam sentiret circum so prausidia amicorum atque lientium occulte habebat. Postquam dies comitiorum onit, o Catilinae neque petitio nequo insidiae quas consuli in campo fecerat prospere CeSSero, 35 constituit ullum acore et extrema omnia experiri, quoniam quae occulte tentaverat aspera taedaque eVenerant. XXVII. Igitur C. Manlium Faesulas atque in eam Par-
25쪽
tem Etruriae, Septimium quendam Camertem in agrum Piconum, C. Iulium in Apuliam dimisit orastero alium alio, quem ubique opportunum sibi fore credebat. Interea Romae multa simul molirici consuli insidias tendere, parare incendia, opportuna loca armatis hominibus obsidero ; ipse cum telo esse, item alios jubero, hortari uti somper intonii paratique essent dies noctesque festinare, Vigilare, neque insomniis nequo laboro fatigari. Postremo ubi multa agitanti nihil procedit, rursus intempesta nocte conjurationis Principes convocat penes M. Porcium Laecam, ibique 10 multa de ignavia eorum questus, docet e Manlium Praemisisso ad am multitudinem quam ad capiunda arma paraverat, item alios in alia loca opportuna, qui initium belli facerent, seque ad exercitum proficisci cupere, si prius Ciceronem oppressisset eum suis consiliis multum ossicero. 15XXVIII. Igitur, pertorritis ac dubitantibus ceteris, C.
Cornelius eques Romanus operam Suam pollicitus ot cum eo L. Vargunteius senator Constituero ea nocte paulo post cum armatis hominibus sicuti salutatum introiro ad Ciceronem ac de improviso domi suae imparatiam confodere. 20
Curius ubi intollegit quantum periculi consuli impendeat, propere per Fulviam Ciceroni dolum qui parabatur enuntiat. Ita illi, anu prohibiti, tantum facinus frustra Sus
Intor a Manlius in Etruria plebem sollicitare, egestato 5 simul ac dolor iniuriae novarum rerum cupidam, quod Sulla dominatione agros bonaque Omnia amicterni Praeterea latronos cujuSque generis, quorum in ea regione magna copia erat, nonnullos ex Sullanis coloniis, quibus libido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui socorat. 30XXIX. Ea quum Ciceroni nuntiarentur, ancipiti malo Permotus, quod neque urbem ab insidiis privato consilio longius tueri poterat, neque exercitus Manlii quantus ut quo consilio soro satis comportum habebat, rem ad Senatum reteri, jam antea vulgi rumoribus exagitatum. Ita 35que, quod plerumque in atroci negotio solet, senatus decrevit, darent operam consules, ne quid res publica detri-
26쪽
C. SALLUSTII CRISPI LIBER menti Veret. Ea potestas per Senatum more Romano magistratui maxima permittitur, exercitum parare, bellum gerere, Coercere Omnibus modis socios atquo cives, domi
militiaeque imperium atque judicium summum haberes ali
ter sino populi jussu nullius earum rerum consuli jus est. XXX. Post paucos dies L. Saonius sonator in Senatu littora recitavit, quas Faesulis allatas sibi dicebat, in quibus scriptum erat, C. Manlium arma cepiSS Cum magna multitudino anto diem sextum Malendas Novembres.
10 Simul, id quod in tali re solet, alii portenta atque prodigia nuntiabant, alii conventus fieri, arma portari, Capuae atquo in Apulia servile bellum moveri. Igitur sonati do-croto Q. Marcius Rex Faesulas, Q. Metellus Croticus in Apuliam circumque ea loca missi-ei utriquo ad urbem 15 imperatores erant, impediti ne triumpharent calumnia paucorum, quibus omnia honesta atque inhonesta vendere mos erat;-sed praetores Q. Pompeius Rusu Capuam, Q. Metellus Celer in agrum Picenum, eisque permissum, uti pro tempore atque periculo exercitum compararent. Ad hoc, 20 si quis indicavisset de conjuratione quae contra rem publicam facta erat, praemium servo libertatem et sestertia centum, libero impunitatem ejus rei et sestertia ducenta itemque decrevero, uti gladiatoriae samiliae Capuam os in cetera municipia distribuerentur pro cujusque opibus, Ro-25 ma per totam urbem Vigiliae haberentur, eisque minores
XXXI. Quibus rebus permota civitas atque immutata urbis facio erat: ex summa laetitia atque lascivia, quae diuturna quie pepererat, repente omnes tristitia invasit: 30 sestinare, trepidare, neque loco neque homini cuiquam satis credere, neque bellum gerere neque Pacem habere, Suo quisque motu pericula metiri. Ad hoc mulieros, quibus ro publica magnitudine olli timor insolitus incesserat, adflictare sese manus supplices ad caelum tendere, mise-35 rari parvo liberos, rogitare, omnia pavere, Superbia atque doliolis omissis sibi patriaeque dissidere. At Catilina crudelis animus eadem illa movebat, ta-
27쪽
metsi praesidia parabantur, et ipso ego Plautia interrogatus orat ab L. Paullo. Postremo dissimulandi causa vel sui expurgandi, Sicuti urgio laceSSitus oret, in Senatum venit. Tum M. Tullius consul, Sive praesentiam ejus timens sive ira commotus, orationem habuit luculentam atquo utilom
rei publicae, quam postea scriptam edidit. Sed ubi illo
assedit, Catilina, ut erat paratus ad dissimulanda omnia, demisso vultu voco supplici postulare a patribus coepit, ne quid de so temere crederent ea lamilia ortum, ita se ab adulescentia vitam instituisso, ut omnia bona in spo 10 haberet ne existimarent Sibi patricio homini, cujus ipsius atque majorum plurima beneficia in populum Romanum essent, perdita re publica opus SSe, quum eam Servaret M. Tullius, inquilinus civis urbis Romae Ad hoc malo- dicta alia quum adderet, obstrepere omnes hostem atque 15 parricidam vocare. Tum ille furibundus, Quoniam quidem circumventus' inquit ab inimicis praecep astor, incendium meum ruina restinguam XXXII. Deinde so ex curia domum proripuit. Ibi multa ipse secum Volvons, quod nequo insidia consuli 20 procedebant et ab incendio intellegebat urboni vigiliis
munitam, optimum factu credens exercitum augere ac priusquam legiones Scriberentur multa antecaper quae bollo usui forent, nocto intempesta cum paucis in Manliana castra protectus est. Sed Cethego atque Lentulo, ceteris 25que quorum cognoverat promptam audaciam, mandat quibus rebus possint opes factionis confirmont insidias consuli maturent, caedem, incendia aliaque belli facinora paroni;
sese propediem cum magno exercitu ad urbem acceSSurum.
XXXIII. Dum has Romae geruntur, C. Manlius X 80 Suo numero legatos ad Marcium Regem mittit cum mandatis hujusce modi Deos hominesque teStamur, imperator, nos arma neque contra patriam cepisse neque quo periculum aliis a remus, sed uti corpora nostra ab injuria tuta forent; qui miseri, egentes, Violentia atque crudoli 35tate faeneratorum, plerique patriae, sed omne fama atque fortuni expertes Sumu neque cuiquam vostrum licuit
28쪽
C. SALLUSTII CRISPI LIBER more majorum ego uti neque amisso patrimonio liberum corpus habere tanta Saevitia faeneratorum atque praetoris fuit Saepe majores vestrum, miseriti plebis Romanae, decretis suis inopiae ejus opitulati sunt, ac novissime me moria nostra propter magnitudinem apris alieni volentibus omnibus bonis argentum aere Solutum Si Saepe ipsa plebes, aut dominandi studio permota aut superbia magistratuum, armata a patribus Secessit. At nos non imperium neque divitias petimus, quarum rerum causa bella atque 1 cortamina omnia inter mortale sunt, Sed libertatem, quam noui bonus nisi cum anima Simul amittit. Te atque sonatum obtestamur, consulatis miseris civibus, legis praesidium, quod iniquitas praetoris eripuit, restituatis, neve nobis
eam necessitudinem imponatis, ut quaeramia quonam modo a maxime ulti sanguinem noStrum PereamUS.
XXXIV. Ad haec Q. Marcius respondet: Si quid ab
Senatu potere velint, ab armis discedant, Romam supplices proficiscantur ea mansuetudine atque miSoricordia senatum populi Romani Semper uisSe, ut nemo unquam ab eo 20 frustra auxilium petiverit. At Catilina, itiner plerisque conSularibus, Praeterea optimo cuiquo, litteras mittit: Se, salsis criminibus circumventum, quoniam actioni inimicorum resistere nequiverit, fortunae cedere, Massiliam in exsilium proficisci, non quo 2 sibi tanti scoloris conscius esset, sed ut res publica quieta foret, neVe ex sua contentione seditio oriretur. Ab his- longo divorsas littoras Q. Catulus in Senatu recitavit, quas sibi nomine Catilina rodditas dicebat. Earum Xemplum infra scriptum est: s XXXV. I. Catilina Q. Catulo. Egregia tua fidos rocognita, grata mihi magnis in meis periculis, fiduciam commendationi mone tribuit. Quam ob rem desensionem in novo consilio non statui parare, satisfactionem x nulla conscientia de culpa proponere decrevi, quam me dius 3 fidius, oram licet cognoscas. Injuriis contumeliisque concitatus, quod fructu laboris industriaeque meae privatus statum dignitatis non obtinebam, publicam mi Serorum cau-
29쪽
Sam pro mea conSuetudine Suscepi non quia aes alienum mois nominibus ex possessionibus Solvere non OSSem,
quum scilico alienis nominibus liboralitas restilla suis filiaequo copiis persolveret, Sed quod non dignos homines
honore honestatos Videbam, meque falsa suspicione aliena dium esse sentiebam. Hoc nomino Satis honesta pro meo casu spes reliquae dignitatis OnServanda Sum oeutus.
Plura quum scribere vellem, nuntiatum est vim mihi parari. Nunc rostillam commendo tuaeque fidei trado : am ab injuria defendas, per liberos tuos rogatus Haveto. V 10 XXXVI. Sed ipso, paucos dies commoratu apud C. Flaminium in agro Arrotino, dum vicinitatem antea sollicitatam armis exornat, cum fascibus atque aliis imporii insignibus in castra ad Manlium contendit. Haec ubi Romae comperta Sunt, senatus Catilinam o Manlium hostos 15judicat cotera multitudini diem statuit, anto quam sine fraude licuro ab armis discedere, praeter rerum capitalium condemnatis. Praeterea decernit uti consulos dilectum habeant, Antonius cum exorcitu Catilinam pors qui maturet, Cicero urbi praesidio sit. 20 Ea tempestate mihi imperium populi Romani multo maxime miserabile visum est; cui quum ad oceasum ab ortu solis omnia domita armis parerent, domi otium atque divitiae, quae prima mortales putant, adfluerent, fuere tamen cives, qui seque remque publicam obstinatis animis 25
perditum irent. Namque duobus senati decretis ex tanta multitudino nequo praemio inductus coniurationem patefecerat neque ex castris Catilina quisquam omnium discesserat tanta vis morbi orat, quae uti tabes plerosque
civium animos invaserat. 30XXXVII. Neque solum illis aliona mons erat, qui conscii coniurationis uorant, sod omnino cuncta plebes novarum rerum studio Catilinae incepta probabat. Id adeo more Suo videbatur facere. Nam semper in civitate, quibus opes nullae sunt, bonis invident, malos extollunt, Veto 35ra Odere nova Xoptant, odio suarum rorum mutari omnia
student; turba ut tuo seditionibus in cura aluntur, quo-
30쪽
C. SALLUSTII CRISPI LIBERniam gostas facile habetur Sine damno. Sed urbana plo-beS, a Vero Praecep erat de multis causis. Primum omnium, qui ubique probro atque petulantia maxime praestabant, item alii per dedecora patrimoniis amissis, pos- tromo omnes quos flagitium aut facinus domo expulerat, oi Romam sicut in sentinam confluxerant. Deinde multi memores Sullanae Victoriae, quod ex gregariis militibus alios sonatoros videbant, alios ita divites ut rogi victu atque cultu aetatem agerent, Sibi quisque, Si in armis soret, 10 o victoria talia sperabat. Praetere juventus, quae in agris manuum mercede inopiam toleraverat, privatis atque publicis largitionibus excita, urbanum otium ingrato labori praetulerat. Eos atque alios omnes malum publicum alebat quo minus mirandum est homine egentes, 15 malis moribus, maxima spe, rei publicae juxta ac sibi consuluisse. Praeterea quorum Victoria Sullae parentes proscripti, bona erepta, jus libertatis imminutum erat, haud sano alio animo belli ovontum exspectabant. Ad hoc quicumquo aliarum atque Senatu partium erant, contur-20 bari rom publicam quam minus valor ipsi malobant. Id adeo malum multos post annos in civitatem reverterat. XXXVIII. Nam postquam, Cn. Pompeio et M. Crasso consulibus, tribunicia potestas restituta est, homines adulescentes summam potestatem nacti, quibus aetas animus-25 que ero erat, coepero senatum criminando plebem exagitare, dein largiundo atque pollicitando magis incendero: ita ipsi clari potentesque fieri. Contra eo Summa penitebatur pleraque nobilitas, senatus Specie, pro Sua magnitudine. Namque, uti paucis Verum absolvam, post Sul-30 la tempora quicumque rem publicam agitavere, honestis nominibus, alii Sicuti populi jura defenderent, pars quo senatus auctoritas maxima foret, bonum publicum simulantes, pro Sua quisque potentia certabant: noquo illis
modestia nequo modus contentionis erat utrique victo-35 riam crudolito eXereebant.
XXXIX. Sed postquam Cn. Pompeius ad bellum maritimum atque Mithridaticum missus est, plebis opes im