장음표시 사용
11쪽
atque frui anima videtur, qui aliquo negotio intentus, praeclari facinoris aut artis bonae famam qUserit.
E in magna copia rerum aliud alii natura iter ostendit. Pulchrum est, bene facere reipublicae etiam bene dicere haud absurdum est. Vel pace vel bello clarum fieri licet. Et qui fecere, et qui facta aliorum scripsere, multi laudantur. Ac mihi quidem, tametsi
haudquaquam par gloria sequatur scriptorem et auctorem rerUm, tamen in primis arduum videtur, res gestas scribere:
primum, quod facta dictis exsequanda sunt dehinc, quia plerique, quae delicta reprehenderis, malevolentia et invidia dicta putant ubi de magna virtute atque gloria bonorUmmemores, quae sibi quisque facilia factu putat, aequo animo accipit supra ea, veluti ficta, pro falsis ducit. Sed ego adulescentulus initio, sicuti plerique, a studio ad rempublicam latus sum; ibique mihi multa adversa fuere.
Nam pro pudore, pro abstinentia, pro virtute audaCia, largitio, avaritia vigebant. Quae tametsi animus aspernabatur, insolens malarum artium, tamen inter tanta vitia imbeCilla aetas ambitione CorrUpta tenebatur a me, quum ab reliquis malis moribus dissentirem, nihilo minus honoris Cupido eadem quae Ceteros, fama, atqUe invidia vexabat.
12쪽
GITUR ubi animus ex multis miseriis atque peri- Culis requievit, et mihi reliquam aetatem a republica procul habendam decrevi: non fuit consilium, socordia atque des1dia bonum otium Conterere, neqUC Croagriam Colendo aut venando, servilibus ossiciis intentum, aetatem agere, sed, a quo inCepto studioque me ambitio mala detinuerat, eodem regressus, statui res gestas populi Romani Carptim, Ut quaeqUe memoria digna videbantur, perscribere :eo magis, quod mihi a spe, metu, partibus reipublicae animus liber Crat. Igitur de Catilinae conjuratione, quam Verisium potero, paucis absolvam. Nam id facinus in primis ego memorabile existumo, sceleris atque periculi novitate. De cujus hominis moribus pauca prius Xplananda sunt, quam initium narrandi faciam.
2IUCIUS CATILINA, nobili genere natus, mi magna
vi et animi et corporis, sed ingeni malo praVOqUC. Huic ab adulescentia bella intestina, sedes, rapinae, discordia civilis grata fuere, ibique juventutem suam Xercuit. Corpus patiens inediae, algoris, vigiliae, supra quam UiqUam Credibile est. Animus audax, subdolus, varius, cujus rei libet simulator aes dissimulator alieni appetens. sui profusus,
13쪽
CATILINA. 5ardens in cupiditatibus : satis eloquentiae, sapientiae parum vastus animus immoderata, incredibilia, nimis alta semper Cupiebat. Hunc post dominationem Luci Sullae lubido maxuma invaserat reipublicae Capiundae neque id quibus modis assequeretur, dum sibi regnum pararet, quidquam pensi habebat. Agitabatur magis magisque in dies animus ferox inopia rei familiaris et Conscientia scelerum quae utraque his
artibus auxerat, quas supra memoravi. Incitabant praeterea Corrupti Civitatis mores, quos pessuma ac diversa inter se mala, luXuria atque avaritia, VOXabant. Res ipsa hortari videtur, quoniam de moribus Civitatis tempUS admonuit, silpra repetere, a paucis instituta majorum domi militiaeque, quomodo rempublicam habuerint, Uantamque reliquerint, Ut paullatim immutata, e pulcherruma
pessuma ac flagitiosisJum facta sit, diserere.
RBEM Romam, sicuti ego accepi, condidere atque habuere initio Trojani, qui, nea, duce profugi, sedibus incertis vagabantur : Cumque his Aborigines, genus hominum agreste, sine legibus, sine imperio, liberum
atque solutum. Hi postquam in Una moenia ConUCnCTU, dispari genere, disssimili lingua, alius alio more viventes, incredibile memoratu est quam facile coaluerint. Sed post-qUam CS OrUm, Civibus, moribus, agris aucta, satis prospera
14쪽
satisque pollens videbatur, sicuti pleraque mortalium habentur, invidia ex opulentia orta est. Igitur reges populique finitum bello tentare : pauci e amicis auXilio esλ nam Ceteri, metu perculsi, a periculis aberant. At Romani, domi mili tiaeque intenti, festinare, parare, alius alium hortari, hostibus obviam ire, libertatem, patriam, parente Ue armis tegere. Post, ubi pericula virtute propulerant, sociis atque amicis auxilia portabant, magisque dandis, quam accipiundis beneficiis amicitias parabant. Imperium legitimUm, nomen imperii regium habebant. Delecti, quibus Corpus annis infirmum, ingenium sapientia validum erat, reipublicae Consultabant; hi vel aetate, vel curae similitudine, patres appellabantur. Post ubi regium imperium, quod initio Conservandae libertatis atque augendae reipublicae fuerat, in superbiam dominationemque Convertit, immittat morC, annUa
imperia binosque imperatores sibi fecere. Eo modo minume posse putabant per licentiam insolescere animum humanUm.
Einea tempestate coepere se quisque magis eXtollere, magisque ingenium in promptu habere. Nam regibus boni, quam mali, suspectiores sunt, semperque his aliena virtus formidolosa est. Sed civitas, incredibile
memoratu est, adepta libertate, quantum brevi Creverit tanta
Cupido gloriae incesserat. Iam primum juventus, simul ac
15쪽
belli patiens erat, in castris laboris usu militiam discebat: magisque in decoris armis et militaribus equis, quam in scortis atque Conviviis, lubidinem habebant. Igitur talibus
viris non labos insolitus, non locus ullUs asper aut ardUUs erat, non armatus ossis formidolosus virtus omnia domuerat. Sed gloriae maxumum certamen inter ipsos erat si se quisque hostem ferire, murum adscendere, Conspici, dum tale facinus faceret, properabat eas divitias, eam bonam famam magnamque nobilitatem putabant laudis avidi, pecuniae liberales erant gloriam ingentem, divitias honestas volebant. Memorare postem, quibus in locis maxumas hostium copias populus Romanus parva manu Uderit, quas Urbes, naturamUnitas, Ugnando ceperit, ni ea res longius nos ab incepto
VIII. ED profecto fortuna in omni re dominatiar: ea res cunctas e lubidine magis, quam ex vero, Celebrat obsCuratque Atheniensium res gestae, sicuti ego existumo, satis amplae magnificaeque fuere Verum aliqUanto minores tamen, quam fama feruntur. Sed quia provenere ibi scriptorum magna ingenia, per terrarum orbem Atheniensium facta pro maxumis celebrantur. Ita eorUm, Ut ea fecere, Virtus tanta habetur, quantum Verbis eam potuere extollere praeclara ingenia. At populo Romano UmqUamea Copia fuit, quia prudentisiumus quisque maXum negotiosus
16쪽
erat, ingenium nemo 1ne Corpore Xercebat, optumUS Uisque facere, quam dicere, sua ab aliis bene facta laudari, quam ipse aliorum narrare, malebat.
GITUR domi militiaeque boni mores ColebantUr; ConCordia maxuma, minUma avaritia erat jus bonumque apud eos non legibus magis, quam natura, valebat. Jurgia, discordias, simultates cum hostibus CXerCebant: Cives Cum Civibus de virtute certabant in suppliciis deorum magnifici, domi parci, in amicos fideles erant. Duabus his artibus, audacia in bello, ubi pa evenerat, sequitate, seque remque publicam Curabant. VarUm rerUm ego maXUma documenta se habeo, quod in bello saepius vindicatum es in eos, qui contra imperium in hostem pugnaverant, qUiqUe tarditas, revocati, praelio XCesierant, quam qui signa relinquere, aut pulsi loco cedere ausi erant in paCe ver quod beneficiis magis, quam metu, imperium agitabant, et, accepta injuria, ignoscere, quam persequi malebant.
ED ubi labore atque justitia respublica Crevit, reges magni bello domiti, nationes ferae et populi ingentes vi subacti, Carthago, aemula imperii Romani, ab stirpe interiit, cuncta maria terraeque patebant: saevire
17쪽
fortuna a miscere omnia cepit. Qui labores, pericula, dubias atque asperas res facile toleraverant, his otium, divitiae, optandae aliis oneri miseriarque fuere. Igitur primo peCuniae, deinde imperii cupido crevit ea quasi materies omnium malorum fuere. Namque avaritia fidem, probitatem, Ceterasque artes bonas subvertit pro his superbiam, Crudelitatem, deos neglegere, omnia venalia habere edoCuit. Ambitio
multos mortalis falsos fieri subegit aliud clausum in pectore, aliud in lingua promptum habere amicitias inimicitiasque
non e re, sed e commodo aestumare magis Ue Vultum, quam ingenium bonum habere. Hae primo paullatim Crescere, interdum vindicari post, ubi contagio, quasi pes tilentia, invasit, civitas immutata, imperium ex justishmo atque optumo Crudele intolerandumque factum.
ED primo magis ambitio, quam avaritia, animos hominum Xercebat quod tamen vitium propius virtutem erat. Nam gloriam, honorem, imperium, bonus et ignavus seque sibi Xoptant sed ille vera via nititur; huic quia bonae artes desunt, dolis atque fallaciis Contendit. Avaritia pecuniae studium habet, quam nemo sapiens Concupivit ea, quasi venenis malis imbuta, Corpiis animumqUe virilem esseminat semper infinita, insatiabilis est; neque Copia, neque inopia minuitur. Sed postquam L. Sulla, armis recepta republica, bonis initiis malos eventus habuit rapere
18쪽
modum, neque modestiam victores habere, foeda crudeliaque in civibus facinora facere. Huc accedebat, quod L. SullaeXercitum, quem in Asia ductaverat, quo sibi fidum faceret, Contra morem majorum, lUXUriose nimisque liberaliter habue rat loca amoena, voluptaria, facile in otio feroces militum animos molliverant. Ibi primum insuevit exercitus populi Romani amare, potare signa, tabulas pietas, vasa Caelata mirari ea privatim a publice rapere delubra spoliare; sacra profanaque omnia polluere. Igitur hi milites, postquam
victoriam adepti sunt, nihil reliqui victis secere. Quippe
secundae res sapientium animos fatigant: nedum illi, Corruptis
moribus, victoriae temperarent. XII.
OSTQUAM divitiae honori esse Coepere, C CASgloria, imperium, potentia sequebatur hebescere Virtus, paupertas probro haberi, innocentia pro malevolentia duci coepit. Igitur ex divitiis juventutem luxuria atque avaritia Cum superbia invasere rapere, Consumere sua parvi pendere, aliena Cupere pudorem, pudicitiam, divina atque humana promiscua, nihil pensi neque moderati habere. Operae pretium est, quum domos atque villas Cognoveris in urbium modum exaedificatas, visere templa deorum, quae nostri majores, religiosissumi mortales, secere. Verum illi delubra deorum pietate, domos suas gloria decorabant; meque victis
19쪽
quicquam, praeter i Uriae licentiam, eripiebant. At hi contra, ignavissumi homines, per summum scelus omnia ea sociis adimere, quae sortissumi viri victores hostibus reliquerant: proinde quasi injuriam facere, id demum esset imperio uti. XIII., ΑΜ quid ea memorem, quae nisi his, qUi videre, nemini credibilia sunt a privatis compluribus subversos montes, maria Constrata est . Quibus mihi videntur ludibrio fuisse divitiae quippe, quas honeste habere licebat, abuti per turpitudinem properabant. Sed lubido stupri, ganeae Ceterique Cultus non minor incesserat viri pati muliebria, mulieres pudicitiam in propatulo habere; vescendi causa terra marique omnia CXquirere; dormire prius, quam somni Cupido esset non famam, aut sitim, neque frigus, neque lassitudinem opperiri, sed ea omnia luX ante- Capere. Haec juventutem, Ubi familiares opes defecerant, ad facinora incendebant. Animus imbutus malis artibus haud facile lubidinibus carebat: eo profus1us omnibus modis quaestui atque sumtu deditus erat.
N tanta itaque Corrupta civitate Catilina, id quod factu facillumum erat, omnium flagitiorum atque facinorum Circum se, tamquam stipatorUm, Catervas habebat Nam quicumque impudicus, adulter, ganeo, manu,
20쪽
ventre, pene bona patria laceraverat quique alienum aes grande Conflaverat, quo flagitium aut facinus redimeret; praeterea Omnes Undique parricidae, sacrilegi, convicti judiciis, aut pro factis judicium timentes ad hoc, quos manUS atqUClingua perjurio aut sanguine Civili alebat; os rem Omnes, quos sagitium, egestas, Conscius animus exagitabat: hi Catilinae proxumi familiaresque erant. Quodsi quis etiam a Culpa vacuus in amicitiam ejus inCiderat, quotidiano usu atque illecebris facile par similisque ceteris efiiciebatur. Sed maxume adulescentium familiaritates appetebat eorum animi molles et aetate fluxi dolis haud dissiculter capiebantur. Nam uti cujusque studium ex aetate flagrabat, aliis scorta praebere, aliis Canes atque equos mercari; postrem neqUe sumtui, neque modestiae suae parcere, dum illos obnoxios fidosque sibi faceret. Scio, suis e nonnullos, qui ita existumarent, juventutem, quae domum Catilinae frequentabat, parum honeste pudicitiam habuis eri sed ex aliis rebus magis, quam quod cuiquam id compertum foret, hae fama valebat.
A primum adulescens Catilina multa nefanda stupra fecerat cum virgine nobili, Cum sacerdote Vestae alia hujuscemodi contra jus fasque. Postremo, Capthas amore Aureliae Orestillae, Cujus praeter formam,