Quaestionum alamannicarum specimen

21쪽

De locis qui biisdam Ammiani.

XV. 4. 1. visitn est eo cum militis parte Arbetio magister eq/titum, cum vatissiore Mercitus manu releymiis marylae laetis Briss uitiae isseret, profisus barbaris constressuri S. Quae Verba si ab Ammiano Sic esse seripta putamus, neeessario eogitandumost, Arbesionem eum validiore manu eius Xercitus, ut prae eius erat quique pars erat totius Xercitu Imperatoris, profectum esse ad laeum Brigantae ut obscurior haec est dicendi ratio quam ingenuam existimemus. Accedit quod manet illa quoque dissiduitas, quo tandem referamus illam ,eo loci particulam. Quapropter maluerim nune Oeum in eorruptorum numero habere et unum ulterumve e his membris ,cum militis parteμ ,cum validiore exercitus manu glossemate fluXisse puto. Illud eo eri r0 rendum ad ea quae praecedunt. At iterum dii inter se pugnant praeeodentia membra in Rhaetias camposque venit Caninos. Jani

quaeritur, utrum Imperatori Mediolano proficiscenti propiores fuerint campi Canini an Rhaeti provincia. Fuerunt qui Ammiani verborum dispositionem secuti propiorem fuisse Rhaseliam die0ronteiusque provinciae partem campos Caninos in Septentrionali Alpium parte Odo 'arent, quemadmodum Beatus Rhenanus, qui regiones prope stauibeuren, quod nunc dicitur oppidum, e8Se eampos Caninos dixit, set selludio Gallia comata ed. 6 allerti 1738 pag. 287 visi sunt eampi inter Curiam et Habienstein oppida vere esse campi Stunis autum X. 13 inter Curiam et Rugitus qui dieitur vicus prope Enas vicum positos illos campos putavit. sequo 0ro illi

22쪽

animadverterunt, quae tradita sint de . . ab antiquioribus seriptoribus Leguntur apud pollinarem Sidonium, Arvernorum episcopum hi versus carmini quinti 3744s.)Conscenderat Alpes Rhaetorumque iugo per longa silentia ductus R0mano exierat populat tru Alamannus Per tu Cani qu0ndam dictos de u0m4ne camp08 In praedam centum novies dimiserat hostes.

qui versus ad Hii fere tempora spectant. Apparet in meridionali plaga Alpium colloeatos fuisse eampos Caninos. Quod ne in dubitationem Oeetur, praesidium est Gregorii Turonensis locus lib X. . , qui haec exhibet: ,Αd Mediolanensem urbem advenit ibique eminus in campestria poserunt. Olo aut0m dux ad Bilition0m

huius urbis astrum in campis situm caninis importune necedens iustulo sub lapilla sauciatus occidit i mortuus est. pertissimum igitur, prope Bellingonam campo Caninos uiuisse quam in Sententiam convenerunt, qui nuperrime hae de re disputaverunt K0llor

nt paret, eum Verborum ordinetia, quem e codicibus Ammiani scriptis necepimus, ne in io quidem membro recte Se habere qua re ad transpositionem verborum deletis nonnulliS, quibus facile ea reamia S, me conseram. Et primum quid0111 ,in B linetias quod vocabulum in priore enuntiat sensum turbat, in membrum insequens inseram

eiecto ,eo; cur hoc heo interpositum sit, facile intellegitur, cum quo tandem pergeret Arbetio, legentibus non pateret. Deinde illud isque delendum cum haec quoque particula a restentiore quodam litteratore inducta esse videatur, quo coniungeretur illud falso illatum , in Rhaetias cum ingenuo ,in eampos Venit CaninOS. Denique ex eis membris inter se fere simillimis, quae tamet 1, Si

utrumque retineremus, Sensum turbarent, ulterum heum alidioreeXercitu manu retineaui, quippe quod propius accedat ad Ammiani tumidius distendi onus. Quare talis e nostru coniectura evadit locus ad quem procinetum Inu elator erer si Diri an os fuit Caninos, et digestis diu consiliis, id visum est honestum et utile, ut in Rhaetius Arbetio uoister ri titum cum validiore Xercitu manu rel696ns urbines lucus risui sive eryeret, protinν barbaris c0M

23쪽

De Hyna Ir 'entortit si XVI. 12. . Libri Helvii sexti eapite duodecimo pragna Argentoratensis deseriptio continetur, quam vir doetissimus Wi0t0rsh0im iis verbis pra0dient III. 306

genaue Neri' dorsiegi. Quare duplici modo hane rem perscrutatus ost, primam ut Ammiani deseription0m additamento paene ipsis verbis redderet, qua in re convenit cum viro doctissimo Haselib0rgdeinde, ut summa quaeque brevibus annotationibus tangeret. Is autem qui novissim d Juliano et de pugna Argo tora tonsi verba fodit, . . inelio, non satis habuit reserre qua Ammianus describit, quid luod intulit qua0dam huic deseriptioni. Quae uni ita Sint operae pretium mihi facturus videor, si h Ammiani t 0-centiorum autorum relationes in ac ratione perlustrem. Boni

militis totam sese sescription0m laudat tetersh0im rhetoris boni, seu si mavis mali, potius ego contenderim. Amminuus enim, quaserat eholastiea rh0torum disciplina imbutus, hanc quoque opportunitatem oblatum sibi existimavit, quo stili specimen praeclarum daret, neque hoc consili lapsus est. Descripsit enim pugnaui, cui ipso non interfuit, ita ut medios inter gladios et summo in Dr-vore proelii versatum esse Xistimes; quare Mileti eo adductusust, ut Ammianum proelio re vera adfuisse diceret, propterea quod ille, more scilicet romano, de agilitate ,nostrorum aliquid

eommemoravit XVI. 12. 19. et quod eriptum est 51.): quod voti magis quam sp0 fuisse fatebitur quilibet tunc praesens. At si iugiss0t, qua XVI. 10. l. dicit Ammianus ,,Ursicinum ad se venire pra000pit anno scilicet 356 . Et ille litteris gratantur aedestis

Sirmium seni domitantibus sociis libratisque diu super aco consiliis, quam fundari posse cum Persis Musonianus retulerat, in Ori0ntem eum magisterii remittitur Ot0State, proVeetis e consortio nostro ad regendos milites natu maioribus, adolescentus eum sequi iub0mur, quidquid pro Republiea mandaverit, impl0turi. quae si legisset, inquam, longe remotum Ammianum in Syria uni a manu fuisse Ursicino invenisset, ita ut 0 loeunt quidem proselii umquam videret. Verum etsi non ips eum Juliano si ipse ilia seruit, tamen cum tribunis vel militaribus quibusdam pra0 etis familiaritatem habuisse necesse est, qui horum bellorum essent veterani; it facile credas in docti Ammiani librum ade

24쪽

infliixiss simplicis militis verba: 66. ,,ceciderunt autem in hae pugna Romani quidem CCXL et III, rectores vero IV. Bainobaudes Cornutorum tribunus adaeque Laipso et Innocentius cataphractarios ducens et vacans quidam tribunuS, cuius non suppetit nomen, o Alamannis vero Se millia corporum involita sunt in campo constratu etc. Bene ad militis disciplinam quadrare videtur hae in nominibus tribunorum sescribsendis subtilitas in umoris referendis, ut semper fere fit, ne huic quidum militi maior fidos est attribuenda. Aeta publica de hac pugna Ammiano non ΠΡ-p0ditasse videntur, nam si illa inspeXisset, de nomine quarti tribuni non dubitaret Litteras tamen laureatas, quibus OnStantius suae victoriae laudem ad coelum usque erigere studuit, ei in provinciis agonti fuisse cognitas veri simile fit. dum Ver Videamus, quae ill o militum indiciis, hac pugna reserat. XII. 1. Abia annorum regum nomina referuntur. . . perfugam de parvo Juliani numero eo docuiSSe narrat, . . qua re magis etiam incitui legatos

misissent, quos ille retinuisset S. 4iti de linodomario agitur totius belli principe eiusque prioribus proeliis, quibus adiicitur . . rocentis fuga Barbationis memoria. S. I. Prima luee pedestres copia loniis incessibus educuntur Tubernis intollegitur, ubi usque ad perfectum Opu castrorum remansit Caesar S. . , . . consistit in itinere, eum meridies esset, Caesar of 9-12 convocata militum contione castra ut muniuntur suadet. sed et militum 13 et praelaetorum 14 suntonitu ad pugnandum adigitur. 15-17 cnuSae enarrantur, quibus freti Romani pugnandi alacritatem onceperint, Simulque quam levis illa spes fuerit victoriae, refertur. S. 18 auctor ad sententiam paragraphio redit i d signifero

exhortante Caesarem narrat. His rebus factum esse, ut Signa promoVerentur, hostium speculatores Xeitarentur, unus e illis cuperetur 19 . Germani quorum in conspeetum venit Xercitus, in cuneo conglobantur consistit utrumque agmen 20 . A lamanni autem equites secundum perfugae indicia in laevum eorum traducunt, 21 qu0rum equitum ars pro0liandi describitur para grapho 22. Dextrum latus clandestinis insidiis et obseuris confirmant 23 .

Rursus deinde ad Alamannorum reges securrit Ammianus et Chuo- domarium et Serapionem nominat, reliquos numero commemorat 24-26 . Tum vero progreditur acies romana Severu DSSn ab Alamannis ueta veritus consistit 27), qua pugnandi mora USUS Caesar Singulos ordines adhortatur 28-33. Simul Alamannorum

25쪽

clamor regumque pedestre proelium commemoratur. 34. 35. Iterum denique tubae sonant et Alamanni in equites romanos irrumpunt 36). Sinistrum Romanorum cornu progreditur, fugiunt equites 37, quoniam rector eorum occisus est S. 38). Fugientes et aciem turbantes Caesar retinet 39. 40. quam rem Ammianus S. l. Sullae exemplo illustrat Alamanni in primam peditum aciem incesserunt, in Cornutos scilicet et Braecatos, in media Romanorum acie positos 42 43. Perrumpitur haec prima acies 4 , sed Batavi cum Regibus auxilio adveniunt 45. et anceps liaesita proelium 46. T. 48.). Tum vero ultimum conati xlamannorum Optimates irrumpunt et ad primanorum legionem usque perveniunt 49. sed magna caede facta 50. pedes referre coacti 51. in fugam effusi sunt Cruenta aedes ad Rhenum usque fugientes comitata est. 53-57. . Clinodomarii deinde fortuna relata 58-61. pugnae eventum numerumque mortuorum et Caesaris habitum recens0t 62-64. Clinodomarium denique ad Imperatorem missum esse 65. 66. et Constantium turpi invidia uliani gloriasi detrectasse ultimis quattuor para graphis narrat Ammianus. Ex hae ipsa rerum dispositione facile puto intellegi, procul ab esse Ammianum cum a di 1eid et oncinno Orationis genere tum militari rerum describendarum iubtilitate. Nam quod ad oratoris omelum attinset duobus locis 4 5. 24. de linodomario rege refert, duplex apud eum perfugae mentio fit 2 21. , duplex tubarum sono pugnae committendae signun datur 2 i. 36.J est enim auctoris

nostra Semper fere de materie aberrare, quae memoratu digna ei visa sunt inserere, ita ut perpetuum argumentum desideres. Hac vero stili obseuritate alterum quoque efficitur ut minus clara sit seius fides. Nam si ad perfugae causam redire licet, ubi priorem illum loeum S. . legeris, eum deseruisse exercitum putabis in eastrensi opere Oeeupatum, Sed altera adiecta para grapho 21.)ex itinere eum ad Alamannorum castra pervenisse intelliges, cum qui esset equitum in acie locus, Alamannos docuerit. Deinde minus strenuum indicem esse Ammianum in describendo itinere Tabernis A gentoratum usque eminem fugiet, qui Oeorum longinquitatem eum brevi temporis spatio ab Ammiano commemorato

comparaverit. MaXimum autem errorΡm ab eo conunissum esse

apparet in par. 15. ubi haec leguntur: ,Αddiderat auisem fiduciam nostris considerati gemina recordantibu quod anno nuper emenso Romanis per transrhenana spatia fusius volitantibus nec visus est

26쪽

quisquam laris sui defensor nec obvius Stetit: Sed concaede arborun densa undique semitis clausis Sidere urente brumali 0gre vix0r barbari longiusa mandati quodque Imperatore terra eorum ingress nee resistere ausi nec adparere pacem impetraverunt suppliciter obs0erantes. Haec ara gruplius, quin ab Ammianore vera Sit composita, eum propter rerum et Verborum OneXum

dubitari non possit, eo minor relinquitur Ammiani fides. Frustra enim aliquis quaesiverit, quo tandem anno BD ulper emenSO RO-mani in ,,transrhenanis i. e. dextra ripae regionibus bellaverint. At optimo Jhane rem quadrare reperiet ad ea, quae ipso anno 357. 908 pugnam Argentoratensem in dextra ripa gesta esse rottulit Ammianus XVII. 1. 9 10 Ibi se arborum concaedem se hiemis frigora et defensorum fugam et Romanorum latrocinia suo quidque loco inveniet. Itaque quae ad templa in Sequens Spectant, graVierrore ad annum prOXimum contulit Ammianus. Si ora igitur huius para graphi ratio mihi constituenda esset, sic scribi voltum: Addid0rat auisem fiduciam nostris consideratio gemina recordantibus quod anno nuper emens Romani per transrhenana spatia fusius volitantibus nec visus est quisquam laris sui defensor nec obvius stetit sed concaede arborum densa undique semitis clausis sidere urgento sic brumali aegro vixor barbari longius a laudati quodque Imperatore terra eorum ingresso, nee reSiStere ausi nee adparere pacem impetraverunt suppliciter Obsecrantes. En quae uncis inclusa Seripsi, errore quodam ab ipso Ammiano in hunc

coneXum inserta SSe puto. - Neque ver aliter se res habet,

quae ad Imperatoris, Constanti scilicet, bella spectat. Is terras eorum ingressus esse dicitur ut Rhenum non transisse illum sudattigisse tantum ipse Ammianus claris verbis XIV. 10. . commemorat. Sed hac in re verbis tantum Hecavisse ustiorem OS- Sumus concedere, siquidem in laeva ripa terras Alamannorum positas fuisse Xistimamus. Neque vero nobis eXcusatur, quod XVI. 12. 15. nec resistere ausos nec adparere dicit lanian OS,

quos ex eis, quae rettulit idem auctor XIV. 10. . pontem SuSpendi vetuisse ritu grandinis undique convolantibus telis constat. Itaque hac quoque in ausa ipse secum pugnat Ammianus. Pror-SUS autem, quae Sit ratio para graphi sexta desiima ignoratur: ἡSed nullus mutatam rationem temporis advertebat, quod tunc tripertito exitio premebantur Imperatore urgente per Raetias, Caesare roXim nusquam elabi permittente, finitimis quos hostes

27쪽

Desere discordiae, modo non Oeeipitia eonculcantibus hine iud0 tu cinctorum. Ostea vero ne data discesserat Imperator et sedat: iiurgiorum materia vicinae gente iam eoneordabant et turpissimus dueis Romani digressus ferociam natura conceptam auxit in maius Imperator et Caesar necessario Constantius et Julianus sunt

intolligundi. Id quod legitur , Caesar proximo nusquam elabi permitt0nte ad ea referendum videtur, quae XVI. 11. 6 de La0- iis barbaris a Caesare int0rceptis narrantur, ad initium igitur anni bi. t eo tempore Impserator. 0diolani versatus est ne tu vero in Rhaetiis. At dix0rit fortasse quispiam, exercitum Impseratoris in Rhaseliis Barbatione due militasse et sic quodammodo die potuisse pressisse Impseratorem e Rhaetiis AlamannOS. Sod infra Ammianus, de turpissimo dueis romani digressu Verba facit, neque ad quem illa referam nisi ad Barbationem, quemquam video. Accedit quod scriptum est: ,Postea vero pace data diseesserat Imiperator unde apparet, sub his verbis Imperatore Urgente pse Rhaetias non posse subaudiri Barbationis Xpeditionem. Quominus do Arb0tionis bello cogitemus, hoc quidem Obstat, quod Scriptum est uno tempore et Imperatorem et Caesarem in lamnΠNOS UgDISSe eque vero fuit tum quidem, eum Arbetio ad hi eum Brigantiae missus est, ad Caesaris honorem promotus Julianus. Finitimi deniqu0, qui fuerint, quos hostes fecere discordiae, ex XXVIII. 5. 11. videtur explicari, ubi Burgundiones Valentiniano

auetor in Alamannos bellum movisse sed OX OmpOSUiSSe narrantur. Itaque in his para graphis, confusione quasi divinitus ConSerVnia, error errorem cumulat. Neque tamen eo adducor, ut has para graphos ab Ammiano abiudieem, cui propter vocabulorum compages et omne genus distendi assignandae videntur. Ha para- graphos potius in altera peris restensione ab eo addita esse maluerim, ita ut inter perpoliendi et limandi labores ex collestiae materia abundantia quaedem teXtui insereret, quae neque errerum neque per temporum rationem recte locum haberent. Semel atque iterum Ammianus opus suum videtur restenSuisse et limasse

quod si ex ipso per logenti non fiet verisimile, e epistula certo apparebit, quam Libanius rhetor dedit ad Ammianum Roma ver-

28쪽

carptim et Scripsisse set ocitasse, denique singula parte Contexuisse et inertis luxioris vitio mihi vid0tur hi unus duarunt Paragraphorum error in rerum dispositionsem insertus esse. Quid quod veri non est dissimile, aliquid nos inde efficere de tempore, quo liber VI compositus sit. Tum enim cum Burgundiones Alamannis bellum inferrent, fugitivos Theodosius, qui postea imperium tenuit e Rhaeetiis aggressus est eumque esse Imperatorem, de quo para grapho decima sexta refertur, facile aliquis Oniecerit et per anachronismum Ammianum hac de re disseruisse. Sed missa haec faciamus t ad pugna deseriptionem redeamus. Ne in hac quidem describonita Ammianum oratorem miles Ammianus devicit Dosideramus enim in tanta verborum copia romani militis dispositionem per aciem, qua leviter tantum commemoratur S. 20 49. neque magis quidquam de laevo Romanorum Ornu, quid gesserit in proelio proditur, sed totius proelii conspectum misit auctor et pugnae fervorem mali ait describere. Quae eum ita sint, eumque pharibus e partibus laboret Ammiani descriptio, non est quod miremur, ab oesentioribus quoque hic illic esse erratum inenarranda ne pugna. - Ea quae Huseliber hac de re rettulit, Omitt0, quia neque novi quidquam attulit et qua erravit iam ab aliis sunt notata. Wi0t0rsh0im de itinere ante pugnum On- laeto dubitationsem aliquam movit III. 307 neque tamen Verum adeptus Videtur, una, si ad Ammiani verba urcitu accedimus, plus viginta millia passuum afuisse a Tabernis castra Alamannorum inveniemus. 0etius illo de pugnantium numero disputavit At

melioribus armis nobiles esse usos, ut arte rhetorica Ammiani de-DeptuS primanis mirmillonum dubiam gloriam prae ceteris totius

exercitus militibus vindieavit. Dunique qua ille it Clinodomarii

sunt qui locum duobus uomanorum munimentorum nominibuS

29쪽

ullatis seseribit. Qui haec viri doetissimi Wi0tershelua verba legerit, castra prope Argentoratum, quibus e pugna fugien pro receptastulo uteretur, a linodomario posita esse existimabit. Jam vero ad eum accedo, qui Ammianum interfuisse pugnae Argentoratensi hariolatus st: . . . Midelio Flavius Claudius ulianus, nach den uell011 Gotha 1862). Is septem lamannorum regeS dextra ripa per tres ius et nodises uiribus transisse Rhenum

iesten vortommenberrastis. Tantum igitur adamavit Juliani causam

remque romanam, ut e suo ingenio hoc adderet, perraro Scutariorum aliquem transfugisse. sed hoc unde scit an e Zosimo qui nihil omnino hab0 de perfuga neque enim quisquam OmnΠΟ-rum auctorum quidquam de numeris perfugarum ad Singulas Ohortes pertinentibus xhibet. Missa legatione ac rotenta pergit ille narrare linodomarium tum demum pugnam paraSSe ut quo alio consilio Rhenum trai0eiss illum, siquidem traiecisset, putat Vir doctissimus Midehe Prorsus mirum est quod de itinere exerci

Quot verba tot errores Unum quidem quaerere liceat, quae tandem fuerint lamannorum munimenta aggere congeSta Fossam illam sextri A lamannorum ornus praesidium significari puto. Sed hae fossa an non potius rivi cuiusdam alveus fuerit, Libani teste licet dubiiuri, de munimentis autem neque Ammianus neque Libanius quidquam rettulit, et cui bono fuerint munimenta quaeritur, cum Alamanni more suo aggredientes ipsi principes essent proeliandi. - Ex ara grapho ieesima Mileti sibi videtur conchidore, euneatim Romanos proelium inisse. Scriptum est ibi: Quos cum iam

prope densantes Semel in cuneo nostrorum conspeXere ductores.

30쪽

At nostrorum luetorses pertinet, ita ut lanianni potius cuneatim ad proelium processerint. Neque paragrapta odia va id efficitur ut Romanos se cuneos in pugna fuisse dispositos credamus. Ibi nim se agmine neque de acie agitur. Ipse auteni sensit Milet 0, quantum dist0 ab Ammiani verbis sua ieetio, eum

haec rei militaris confusio prosecta est X simplici Amminuisaragraptao: , Quo cum iam prope densantes Semei in euneos ΠOStrorum ConspeXere ductores, toterunt ostigiis fixis antepilanis hastatisque t ordinum primis velut insolubili muro fundatis. Longiam est, Singulo errores perstringere plura enim insunt pror-SUS OVI, quae ab Ammiano ablaorreant. Si Julianum ill dextro seXcentorum cornu equitum praefuisse existimat, Sed fugam equitum longius providens 38 Caesar ad eos coercendos advolat. Denique qua ill d Chii domarii fuga rettulit, prorsu falsa sunt. Nationem igitur, qua usus est in perscrutandisomnaiani verbis . . . Milet 0, haud ita sinceram sessu facit quis intellegat neque propius ad artis historica veram indolem illum eundem necedere

lia sint hoc quidem 1 fidor mihi vid0or, ut 0ri possu dicam, ut et magis seeundum Ammiani 0rba ut simplicius ipso rhetore Ammiano pugna deseribatur. Utrumque in dissertationis conteXtu

conatu Sum adipisci.

XVII. 1. 4. 90 luguntur Quibus clara fide compertis Caesar prima noctis quiete navigiis modicis ut 0locibus elingonios imposuit milites ea re ut vi ingonii sursum versum decurso egressi quidquid invenire potu0rint Drro vi hirsent ut flammis. Sic indo Valesio omnes iditiones exhibent, in codicibus autem legi ait