De mandatis principvm, sev De officio eorum, qui in provincias cum imperio mittuntur. By Carolus Emmanuel Vizzanius

71쪽

LEX TERTIA

Novella Constitutio Decima septima.

p. Iustiniani Augo in Triboniano 'aefri sacri nostri

Ex libris antiquis, qui ura Ioniam nominis continebant non ignorat tua sublimitas, quania de Mandatis Principum legumlatores in seu qui que vo-Dwine conscripserunt. Otat itur Nobis reparantibin omnem vetustatem, jam deperditam ac dimi=iutam , placuit, etiam omnibin judicibus nostri , qui minores e medio administrationes gerunt, sive inter corre Iores et e inter consulares, sive inter specZabiles ordinentur, non tum codicisios pr. stare , sed etiam Mandata dare,quibu insperitis omnia gubernare laudabiliter possint: ideo librum Mandatorum com-psuimus, quihubterper utramque linguam annexu s es ut detur administratoribus nostris, secundum locorum qualitatem, in quibi Romana vel Graeca

lingua frequentatur , cire eorum sancIionem e ut nihil ex his audeant praeterire sed saluberrimas dispositiones nostras observante , in perpetuum nostras provincias , nostroque imperio subjectos gubernare sinent. Isi iris igitur aucuritas tua, ad quam quaestoriapertinet censiura, eadem andata se in libris legum tran cribi in t-cro laterculo deponi praecipiat:

quatenus ex his una cum codi

72쪽

LL Authentica Codici inserta ab Imperatorea robata. ILL Ex libris Mandatorum plura in leges transata quae, num LV. seqq. usque

ad xx. XVII. Deli ia Decurionum a quo cognoscantur.

XIX. Dardanarii qui remi sive irarum

XXI. Sublimitatis titulus p biu cometeret. XXII. Bonianum Imperium diυisum in Diaec es. I a quidus Magistratibmia re

gerentur is num. XXV.

XXIII. Omnes Proeticiarim Rectores dicti Praesides. XXIV. Proconsulares in quibus gyrant ab altu Magistratibu . XXV L Pra ectorum Praetorii his nulla

mentio, cur.

X X V II. Administrationes in majores me dio . edi minores distincta, is quoam ha forent. X X VIII Codicissi ox explicatur. XXIX. eu storis munus. XXX. Mandata data Prasidibus una cum Codicillis. XXXI. Laterculum alterum m is est

XXXII. Inm fersabatur a Primicerio

Notariorum.

XXXIII. Instigma Primicerii Notariorum

Harondae editio Novellam decimamseptimarii praefatione tantum omista, hic nobis obtrudit, tamquam legem tertiam decimis exti tituli primi Codicis libri idemque facit editio Lugdunensis Rovilii anni 1171 : Cum tamen in plurimis aliis exemplari bus Codicis Iustinianaei, in iis praesertim, quae habentur M. S. in bibliotheca Vaticana, duae tantum leges eo sub titulo legantur, satisque constet Novellam hanc, utpote post Belisarium Consulem editam, editione Codicis Iustinianaei posteriorem fuisse , ut placuit post Cimacium in notis ad hunc titulum in editione Contii motifredo ibici. l. r. Verum quia per eumdem Iustinianum in volumine Novellarum sub titulo de Mandatis Principum haec recensetur, continetque praecepta, quibus Provinciarum Rectores de ratione sui muneris a Principibus admonentur, non incongruum visum est eam, huic nostro operi, Mandatorum Principalium materiam exequi professo, attexere, iisdemque Commentariis illustrandam curare, quibus duas superiores leges illustrare suscepimus, quandoquidem ab illis non alia, quam temporis, ratione dissociata videtur. Nihilque a propositio nostro, ne a severis quidem recti in scribendo ordinis exactoribus discedere

73쪽

dum opus nostrum assumpserimus , dum alias Authentica rum inter leges Codicis insertionem, etsi initio ab Irnerio seu quis alius e veteribus Iurisconsilitis id fecit privato consilio iactam, nedum damnatam non fuisse , sed materiae considerata similitudine laudatam , de publica Friderici in ieratoris auctoritate comprobatam testatur e Baldum eru- itissimus Vir Ioseph Maria Suare sius Episcopus Vationensis, in Notit. Buiticorum, eorum editioni praemissa Vers interpres

Cima igitur in hac Constitutione Iustinianus loquaturio III. istimum cum Triboniano s.cra Palatii Quaestores, praefatur, assii mando non ignorare eumdem Tribonianum ex libris antiquis qui ura Romani nominis continebant, quanta de Mandatis Principum legumlatores in suo quisque volumine conscripserunt. Qui autem ignotum id esse poterat enucleatori veterisOmnis urit prudentiae , cimus opus sunt plurima in Digestorum S codicis libros con)ecta legum capita, claram S elegantem Principalium Mandatorum mentionem facientia; uiusmodi sunt sanctiones illa per quas monentur Praesides. V. ut malis hominibus provinciam purgent L praeses, de os Praesid. In interiorem familiaritatem provinciales non . admittant l. obseriandum is f. de Oss. Prae id Munera non I. accipiant, nec quid emant in provincia, nisi quotidiani victus causa: l. olentis. Pa. in me. f. deis . Proco . Matrimo VII. nium in provincia non contrahant l. contra Mandata. 6. l. manifestum. 8. C. de nupt. Mulctam, quando jus ita exigat, VIII. indicant L aliud. 31. 3 p. 1. de verb.sign. Sacrilegos , a IX. trones, plagiarios, conquirant, puniant L lege Iulia. q. Mandatis autem 1 .ss ad . Iul. pecul Latrones interrogent X. de sociis, receptatoribus: l. D. driamus. 6. de custod C exhib. reor. Querelas patronorum audiant l. D. XI. e pass/nus. . infandatis Imperato rum. f. de ure patron Ma

74쪽

s DE MANDAT Is

XII numisaoncs quasdam prohibeant: servus a C. qui manu-XIII. mit non poss. Vrbium ingrestu interdicant servis, qui ea conditione puerunt distracti, ne pomoerium civitatis incolerent: ΣIV l. cui pacto. s. st de serv. exportand Incestas nuptias prohi-XV. beant l. qui contra. C. de inces nupt. Celeriter, sine causa solutos ubeant vinciri indicta mulcta his qui eos sol XVI. vissent L ne quis Lo. . de custod exhib reor. Milites permittant testari, quomodo velint,i quomodo possint: l . . X v II de milit test. Si delictum aliquod decuriones committant, ob quod videantur relegandi,ad ect a propria sententia Impc-peratorem consulant l. Divi stratris 17 3 de Decursionibus. . de poenis si delictum capitale fuerit, eosdem vinctos Custodiant, dum Princeps consulitur ibid. nisi forte patrem occidissent, quo casu Lege Cornelia statim sunt pu-ΣVIII. niendi. l. D. Adrianus. s. ' deparn Collegia S sodalitia inprovincia nullo pacto permittant. l. p. s. de collag. o corpor.

XIX. Dardanarios cos scilicet, qui annonam onerant premunt, de quibus Paulus in in Dardanarios. 37. f. de oen. Turnebus Adverstr. lib. . cap. I. uJaCul ob crv. lib. I9.

cap. IO. in quolibc mercium genere excludant, SI annonas a locupletioribus mi inducendae caritatis gratia omni co-X X. natu prohibeant L annonamin. f. de extraord crimin. te

tam rationem imponendi titulos in operibus publicis, viris

privatis praescribant, qui publica pecuniae propriam adjecit sciat L n. g. p. f. deoper. ab Quae quidem Principum S

Iurisconsultorum sententiae,plurna aeque fortasse aliae in Corpore juris contentae, satis declarant summa cum ratione, Insperatorem ab eo quod diximus prooemio nostram hanc de Mandatis Principum Constitutionem ad Tribonianum conscriptam inchoasse , flirmando cum non ignorare plurima de Mandatis Principum legum atores in suis voluminibus con-XXI. scripsisse otitur autem idem Imperato , dum Tribonia num alloquitur , voce tua sublimitas, quia viri illustres , inter

75쪽

quos Quaestor una cum Praetorii Praefecto recensentur. 9raecipimus. 3a in princ es L . C. de appellat Sublimitatis titulo Ornabantur ab Imperatore, ut indicant Theodosius, a lentinianus, dum per verba cum tua sublimitate Praefectum Praetorii alloquuntur in Deo caseu 33. C. de appellat. Cum igitur ca fuerit Mandatorum auctoritas, ut inde juris recta ratio a legumlatoribus educeretur , ideo Iustiniano, re parant o nem vetustate am deperditam ac diminutam,placuit Mandatorum usum revocare, inomnibus judicibus , qui minores vel Hedias administrationes gerant, sue inter Correctores, e inter Consulares et e inter Spectabiles ordinentur,nonsolum codicisio praestare , sed etiam Mandata dare, quibus inflectis omniagubernare laudabiliter os t. Meminit vero Correctorum, Consularium se pecIabilium, ut omnes saltem gradus comprehendere corum Magistratuum, qui in provincias cum imperio mittebantur. Imperii scilicet Romani dioecesus, quas singulas xhibent post Notitiam Imperii, anci-rolus ibid. insuis Commentar Bere ius Pythan. p., Bullens crus de Imperio Rom. lib. a. cap. p. 92 peculiaribus quidem sub iciebantur Praetoriorum Praefectis, qui ibi vices Imperatoris gererent in certas tamen Provincias dividebantur, ad quas regendas determinati Magistratus mittebantur, ut plurimum nunctipati Consulares, Correctores, vel Praesides, Cum ramen aliqui, licet numero pauci Proconsulares

csthnt, vel aliud quodpiam vocabulum ferrent, qui Spectabiles in Notitia dicuntur, cum ceteri mox nominat Clarissimi titulo decorarentur: Omnes hi Magistratus generali Praesidum nomine censebantur,ip. f.de Us. Praesid. dc re ipsa mulitis conveniebant, quae recensentur per Pancirolum Imper. Orient. cap. 19. disterebant tamen in fascium, se- Curium, quas praemittebant, crapparitorum numero , in Insignibus praeterea, imo etiam in ornamenti forma,qua liber hic Mandatorum unicuique traditus decorabatur, Z in facul- tatibus XXI LXXIII.

76쪽

tatibus etiam, quae ipsis indulgebantur , ut facile animadvertat et, cuicumque etiam sit ea singula conferre, quae de Proconsularibus, in Notit Imper Orient cap. I Oo Io I. HIO3. De

Consularibus, cap. 1 6. de Praesidibus, cap. Is 7. Me eorum ossiciis, cap. 18. tradidit Pancirolus. Vt igitur omnes Magi- XIV stratus complecteretur Iustinianus hic Cous artum d Correctorum meminit, Praesidibus omissio sorte quia, ut inferiores Correctoribus, qui inter eos consulares medium locum tenebant, proculdubio lege caeteris indicta obligabantur: Addidit praeterea Spectabiles ut sic tiam Proconsulares, Praefectum Orientis , Praesectum Augustalem, sicarios hoc titulo in I. praecipimus. 32. C. de appellat decoratos, complecteretur, aliosque Magistratus, qui ea praerogativa praesul gebant, quos instituere volebat, Novcllis ipsis instituit. TXV. Quod si Praesectorum praetorii, qui inter Iustres recensentur, hic non meminit ea de causi facile id factum est , vel quod ab his Mandata Praesidibus traderentur, dum coram iis praesente Civitatis Episcopo Guramentum, de quo inferius cap. seq. num. 9. Crit sermo, praestarent. scriptum exemplar. Novel ut udic sine quoquo strag. Vel quia hi plerumque in Comitatu Principis versabantur , ut testantur Thoodosius, Valcutinianus ind. l. praecipimm. C. de appestat ut ideo inter provinciales Magistratus non connumerentur ab

Imperatorc. l. prima C. ut omn jud.

X xv L aeterum Magistratus omnes Provinciales hic a Iustinia no nequaquam considerari facile cuipiam in mentem e nico, dum ille Minores tantum S Medias administrationes hic recenset, nulla M.qorum habita mentiones, ciuia tamen& Provincialium Magistratuum aliquos Majores dici suadeat Iustinianus ipsc , dum una cum Iustino in I. 2. C. hoc eod. it. Magistratus Provinciales distinguit in Maximos, Medios. Imo Anastasius universe Reipublicae administrationes in Majoresa Minores divisit. I. in C si contrajus. Haec vocabula fuisse

77쪽

ab Imperatoribus sortuito prolata, promiscue usurpata, ac serere non ausim, cum videam inter judices certos dignitatis oradus fuisse cons itutos. l. potioris. F. C. deus. Praesid quidem adeo determinatos, ut minoribus vetitum fuerit in . singuli et C. de os dives iud celsiores viros in proscriptionibis

suis satres nominare. Ideoque asserendum arbitror juxta temporum diversitatem, diversi, etiam dignitatum gradus fuisse constitutos, ut inde mirum non sit, unum; eumdem Magistratum modo inter Irajores, modo inter Medias administrationes fuisse collocatum. Prius enim quam Iustinianus solus imperaret, ad bios Praesides Provinciarum forte habito respectu, administiationes distinguebantur in Majore S MA res, bu Ma ores di Medio, quasi Minorum denominatio relinqueretur Defensoribus, quibus etiam attribuitur a Iusti niano P in Novel de non alien autpermut reb Ecclesiae. Et de his crit sermo inserius hac ad lege cap. 1 o num a. seqq. crum regnante Iustiniano, censeo Majoris seu Maxi X XVII administrationis appellationem fuisse inditam Praefecturae Praetorii, Minoris ac Mediae dignitatis denominationem Provincialibus Magistratibus juxta corum qualitatem fuisse attributam, ut scilicet illi qui forent ex ordine Spectabilium,

Medii, caeteri vero sive Consillares, sive Correctores, sive Pr. fides nuncuparentur, a Diores Magistratus dicerentur:

Hanc sane sententiam siladere videtur diversa loquendi Drio a Zenonem Iustiniano observata: Dum enim ille in sulos Provincialis administrationis gradus enumeraret, pectabiles in L p. C. ut omni DL constituit inter administrationes ait enim: Nemo ex viris Clarissimis Praesidibus provinciarum, vel Consularibin, aut CorrecIoribin, H qui a ministrationis majoris infulas meruerint, id eis ViriopuIabiles Proconsῖles, aut Praefestus Augustalis, aut Comes Orientis aut cujuslibet tractus Vicarius. At Iustinianus cum Leonis Coim stitutionem, quae alienationes rerum Ecclesiae Constantino a Politanae

78쪽

politanae prohibens refertur, cap. hocssus. IO. q. 2. confirmatur, cap. nul S. de reb Eccl. non alien ad omnes Eccle sitas extendisset, in Novel de non alien auipermut reb Ecc es

quod idem praestitit alias in Novel de alien-emphtheus ussit dispositionem illam ab omnibus Magistratibus , ab

ipsis etiam Pnefectis Praetorii inviolabiliter observari, tunc quasi certam eorum graduum , quos in administrationibus volebat observari, nobis traditurus notitiam in 'te de non alien aut permut rebus Eccc ita disposuit Seret abunt autem eam nihilominus es nostrae eipublicae Iudices majores minores, civiles militares, o praecipue per omnes dioecesis constitutigloriosissimi Praefecti Sacrorum Praetoriorum, Medias habenses adminiserationes , quos Spectabiles vocante dicimus autem Augustales, ct Proconsulares, es Speciabiles, Comites cs alios Orientis, se qui post illos sunt Magistratus, hoc eis Pro- minciarum Consulares,seu Praesides constituti, loque Defensores cilitatum. Vt ideo Magistratus omnes Provinciales in hac praefatione appareat modo ab Imperatore suis expressi,s, XXVIII quamvis Medias, Minores tantum administrationes recensuerit Et his omnibus jubet Mandatorum librum tradi una cum codicillis, cum iis scilicet litteris Principis, per quas Pro vinciae administratio consertur, ut innuit Quintilianus, sive quis alius auctor dialogi Tacito adscripti, an sui saeculi orat.

antiq.. quare conced. dum cap. 7 gloriam arti Oratoriae eX- tollebat ex eo, quod nec in codicistis datur, nec cum gratia ve

nit Graeco vero Romano idiomate conscriptum hunc Mandatorum librum mittit ad Tribonianum, ut detur administratoribus secundum locorum qualitatem, quibus Romana vel Graeca Lingua frequentatur, scire eorum onDionem is ni-XXIX. hil ex his audeant praeterire. Et ut horum Mandatorum usus magis invalescat, Triboniano Sacri Palatii Quaestori mandat, ut tragandata haec in libris legum curet rescribi: Ad Quaestorem enim spectabat Legibus a Principe promulgandis subscribere,

79쪽

num a. Pancirolus ad notit Imper Orient cap. r. Hic

quippe non est sermo de ii aestoribus, qui a Regibus creatia quaerendo fuerunt ita denominat L prima in prisc. p. 1.

de os . quaesi sed de iis qui Principis epistolasi libellos in e- atu legebant. .l. p. si ex aestoribus. Ogs n. se ibi Gotisted.

istoti Sertorius Vrsatus Monument Patavin lib. p.s I. 2.

me estor vero Caeseris frossaeus a d. piis CV rod. S. n. p. Hus rescripta dictabant Luniversi. C. de divers. rescript de vice sacra judicabant, quando ipsis una cum Praetorii Prae secto illis committebantur causae, in quibus a Proconsulibus, vel Augustali, vel Comite Orientis, vel Vicariis appellaretur. l. praecipimus. 32. C. de appellat g quod de caetero Novel exem- lom sacrae formae. Hic vero ab Imperatoribus forte nunci ati fuere Quaestores, quamvis nihil commune haberent cum antiquae illius Quaesturae munere, ne periculum esset, ut in hominem ignarum litterarum dignitas ea incideret, contra id quod ab co exigi testatur Cassiodorus, qui scientia uris tarditum esse debere assarmat Var. lib. 6. epist. s. C proinde , ut viro plebejo , sed crudito demandari posset, emper huic citra omnem lissacultatem locus daretur in e natu, quaestoria dignitas cidem fuit attributa, qua patriti aeque ac plebeii fimgebantur , cumis et ingressu si quasi primo lium gerendorum honorum, sententiae in Senatu dicen dae t p. I hodieque obtinuit. J. de ossic aest. Nedum vero ii XXX. bris legum Mandata haec ubet inseri Iustinianus, sed praeterea&in sacro laterculo deponi ut ita possint Provincia- rum Praesidibus tradi una cum codicillis, quod observatum

fuisse passim indicant Novelli Lut autem de Praeside Pisidiae. sin de Praetore Lycaoni e I ideoque, de Praetore Thra iae de Praet Paphlagon. p. de foderat Arabi.e. Cum

80쪽

XXXI. tamen duplex es et Laterculum, Minus scilicet, in quo conti'nebatur notitia inferiorum quarumdam dignitatum, praecipue militarium; majus, quod caeterarum dignitatum notitiam complectebatur, de quibus plene Bullengerus de Imperio Romano lib. a. cap. 12 hic certe loquitur Imperator de posteriori hoc Laterculo,quia licet prioris illius cura Quaestor incumberet . prima cra C. de Oc .est cum tamen Imperator Mandata haec dari ubeat una cum Codicillis, assir-XXXII. mandum est,quod Laterculum Majus consideraverit, cum ex cocodicilli depromerentur per Primicerium Notariorum, qui illud custodiebat, qui crescente in dies novorum Magistratuum numero plura blandatorum exemplaria cum Codicillis in armario in hunc usum pr parato asservabat, cujus imaginem exhibet ancirolus in calce Notit. IN Orient. Ut ea, quibus opus esset, traderet Magistratibus, adjectis peculiaribus eorum nominibus, ut observavit Pancirolus d. Not. Imp. XXIII Orient cap. 92 qui praeterea imagineia insignium Primicerii Notariorum sbid. apponit,inter quae adest Laterculum Rus, simulque depinguntur fasciculi chartarum convolutarum repraesentantes Codicillos ab eo tradendos Magistratibus,Multiterius liber quidam clausus repraesentans librum Mandatorum, cimus dorso characteres hi leguntur inscripti: F. L. I. N.A. L L. D. M. O R D. M. quos Pancirolus ita interpretatur : Felix liber functus dotariis Tribunis a latercula continens Mandata ordine Principis. cimus interpretationem cum et leno in orari Cians lib. 2. cap. 6. ego unica immutata dictione sequere , loco scilicet dictionis ordi - i , substituendo vocem ordinaria. Sunt enim revera haec, Mandata ea ordinari , quae indistincte dabantur quibuslibet Praesidibus, ut dictum est cum tamen eisdem arcana quaedam aliquando traderentur, praeterea juxta propriam Uniuscujusque provinciae conditionem peculiaria ilia daren

tur,ridorum exempla suppetunt passim in Novellis de Praei