Pantometrum Kircherianum, hoc est, Instrumentum geometricum novum à celeberrimo viro P. Athanasio Kirchero ante hac inventum : nunc decem libris, universam paenè practicam geometriam complectentibus explicatum, perspicuisque demonstrationibus illus

21쪽

Nee raperet ipse, nisi te caperet Orbis Caput. statur hoc PANTOMETRUM Tuum

Nam ad reliqua, ne incurram, non ausim excurrere Quo Tu uno metiris omnia, Quae plures pluribus instructi non valuerunti Novo compendio laborum iEt ita feliciter; Vt, dum minus praestas, plura tamen praestes.

Sic per Te modo GEOMETRIA videtur fieri Publici juris, i. Quando peritis simul & imperitis per Te fit

Communis.

Nam ita metiendi Artem doces

Hoc Tuo PANTOMETRO, Ut eo instructi iam Tyrones praestare possint,

Quod tentare olim non audebant Magistri Nemo enim tam est ab Arithmetica alienus, Tam Matheseos nemo est ignarus; Quem tu non ex tempore facias

GEOMETRAM

Sine demostrationibus certii , sine calculationibus perfectu. Nec tamen propterea vilescit Ars; Quando & Principes, & Duces, & Reges, Imo & imperatores fieri dignantur Per tuum P AN I OMEIRUM

4 rium Coronarum ReX,

Romani Imperjj Augiastus

22쪽

IMPERATOR

Cujus Iudicium nemo non probat Nisi qui improbat Majestati eum junxisse ARTES LIBERALES:

Quas ita amavit, ut colueritis Ita coluit, ut suas fecerit. Unde oriebatur, Utquam cum Imperij Proceribus versaretur graviter, Tam conversaretur suaviter Cum Litteratis: Inter quos ita de scientijs agebat,

Ut docere vidererur.

Probavit is PANTOMETRVM primo, Cum obtulisti Anno saeculi hujus trigesimo primo. Et se approbasse, ostendit, Quia describi illud jussit & demonstrari

A Te, quem non minus amavit, Quam scientias tuas aestimavit.

Paruisti, & PANTO METRUM adumbrasti HERBIPOLI,

In Universitate Eoo ulla Matheseos tunc Prosetari ut jam mirum non sit explicatius illud Primum in lucem etiam prodire

HERBIPOLI, Adlaborante & explicante R. P. GAS PARE SCHOTTO Regiscuriano FRANCONE.

Neque enim ab alio potius debuit, Quam a Tuo in eadem Cathedra Successore: Nec ab alio melius potuit, Quam a Discipulo δc Laborum Socio,

23쪽

Cui Te, tuaque credis omnia Quique, Te ipis teste, mentem tuam unus optime Assequitur in Tuis.

Nec alibi prius decuit, quam HERBIPOLI, u t eadem esset patria concepti & editi PAN TOMETRI. Verum, quantum putetur cunque persectum ΡANTO METRUMTuum

Tamen esse notatur defectuosum

Vin' dicam e Venia sit verbo:

Cum omnia metiatur, Tui tamen ingenij non metitur Capacitatem: '

Quanquam hoc ipso forte est perfectissimum ;Quod, dum in capacitate sua cedit Tuae, Te semper sivum profitetur

INUENTOREM & AUCTOREM;

Ut Te vere faciat ATHANASIUM, 'Dum famae & Nomini tuo pariet

PROOE

24쪽

PROOEMIUM

stantia, appellatione, inventione, ac facili

tate; deque praesentia operis methodo.

Ulta fuerunt, Benigne Lector, a variis docti fit misique viris nusto non tempore vel

excogitata de novo, vel novis invention

bmillustrata organa, Geometria pract non minor actbtate quam iugeuio peragendis apprime utilia: cujusimodisiunt Scala Altimetra, adratum Geometricum , si drans Apronomicus, Baculus mensorius, quem Si Iacobi baculum appellant aliqui ) Prothein Militaris, Horosiopion Plauimetrum. Ametrum, Heurimetrum, Annulin Astronomicin, o inserculus Geometricus, Mensiuia Tratoriana, Guomon ometrisur fARronomicus,aliaque similia quam plurima i q a mneniosi me a venerunt, auxerunt novis praxibus , Icriptis libris illustrarunt, Ptolemaeus, yemma Frisius,Orontius Finaeus,catinusUrsinus,Pu bacbius, Appiareus, Magiuus, Gaviuπ, Crescentius, Si vius Belli, Zublerus Hupius, Metius, Theisuem Dautes, ab rise innumerabiles siere. Nulgum tamen praeci

25쪽

rtim nullum ingeniosius, nullam facilius , universalius , certius excogitatum ba fenus fuisse GHetur quam illud, quod delineat raphice, explicatque dilucide vir doctissimis P. Athanasius Aircherus , meus olim in Mathematicis Praeceptor, lib. 2. Artis Magneti ea Parie a. Cap.r

siuod quidem Instrumentum irae ab utilitate o fabrica

appellat pantometrum, Ichnographicum, Magneticum; ego vero ab Autitore Mimhero hau immerit.s echeri

num vocandum ce eo. Pantometrum appellat ipse, eo quod unum omnia metiatur; latitudines scilicet, longitudines, altitudines roseuditates, Verficies, corpora, temrestri Coelestia,quidquiddenique omnibus omnium fere aliorum instrumentis metirifolemus; praeter innumer biles alios, quos habet, ultis. kbuographicum appellat,nuia ejus usus in ichnographist maxime elucet, ut i e ait ;ut ego, quia in isdem ichnographiis facilior, jucundior que, ac forte etiam certior es t e fidem, quam uilius altorius, praxis. Magueticum denique appellat quia in ejus

Uu Magnes, seu Aersorium Magneticum pyxidi inclu

sum, non ultimum locum obtinet. Occasionem autem inventionis hujus lustrumenti

pradicto Patri Athanasio dedit ut ipsemetfatetur loco

citato, paulo ante Caput tertium P. Dannes Rein ardus Zoerus Societatis nostra , vir omni eruditionis genere, raraque rerum experientia, umprimis ce bro;quod ipse

26쪽

po modum P. Mircherus varist occasionibus ad pers ctionem deduxit, A Uissimoque Imperatori Fer clinando III. tunc Austria Archiduci, anno hujus caeculi si obtulit 3 cuyus jussu etiam tunc ejusdemmet de criptionem ac demonstrationem Herbipoli,cum Mathematicam

publice in ilia Universitate pr legeret, confecit; jur que publiciscisset,nisi urore bellico primum impeditus, deinde docendi munere in exteris Nationibus disractus, de sere ab incepto fuisset coactus; donec Romae tandem, dum hujus ejusdem saeculi anno quadragesimo primo primam

Magnetica Artis editionem moliebatur, allorum imp9recibus sillicitatus, id tandem operis citati citato loco inter seruit, loco tamen minime impurtuus. ccedit S hoc ad huius egregi Inserumenti commendationem,quod non lum Geometriari Arithmetica peritis quales temta alioris instrument ere omnia

requirunt) usiuiesse possit, sed etiam huiusinodi scienti s

prasitus destitutis. Scimus nos, quotidiaNa experientia e

docti, plerosique absterreri ab utilissima aeque ac iucundis

sima dimetiendi Arte, vel ignorantia demonstrationum Mathematicarum, vel imperitia Calculorum Arithmeticorum ,ut ut ab infrumentis int et rutatisaut certe molentia, demon Irationibus fis calculationibus qua s Ca sent optime, peragendi . At hoc nos trum , u potius Tiricherianum luntrumentum, tale ent, ut quidquidpraenau

27쪽

tismi Mathematici varii' hae tenus praeniterunt orginissubtili sim que roborarunt demonstration--aia bito multiplici Arithmeticae adminicusi; sine omni Arisb- metica subsidio, ac feresine ulla demon urationum molestia, imosine ulla demon Bratione pra uari possit. Vidi egono mel Romaesummὰ animi voluptate,cum Auctor instrueret nobilissimos Adolescentes, Barones,Comites Duces, Principes, qua ivingruas, qua exteros, qui Math maticas sicientias ne a limine quidem salutaverant, nec primis Arithmeticae elementis imbuti erantieos tamen Imstrumentum tam dexire tractare, s proposita eometriaca ,geodaticaque problemata tam perit luere, quam asiummo Geometra exstectari potuisset. Vuoutam tamen s iucundius animo si abitur quod penitius persticitur; s tenarius haeret, quod olidius d cetur ac discitur; s certius possidetur, quod evidentius

demonHratur ; rem gratam me, Geometri altem pra

ctica Tyronibus acturum putavi si quem Auctor doctis

simus instrumenti ut usium breviter ac compendio, nec

nisi duodecim problematibus describit, ac fere sine demo rationibus, si primum excipia problema quod quidem

28쪽

Sic tamen rem totam disponam, ut si quis demonstrationitas minsius a Pitur, aut in illis minus versatusfuerisclarum doctrina propositionum nudarum doctrinae nia hil oficiat, ac ne remoretur quidem ipsarum lectionem. Tradam enim primo doctrinam propositiomim, quid

quid ad praxin pertinet , quodque cuique satis esse posse;

deinde vero demonstrationem ipsam sub clam , heculiari titulo, diversoq; chara Ieris genere distinctam, ut dignosci sine labore, ου omitti, ubi lubuerit, pos t. Deducam

etiam ex propositis demonstratisique GPropsitionibus varia Corollaria, acsubinde Scholia addam, qua utilia iudicavero, quorum tamen pleraque eadem libertate omi ii poterunt. His praemonitis, ad instrument atricam a cedamus ; ubi prius totius operis ideam paucis exhibuerimus, ut unico quasi intuitu, quid in illo contineatur, comprehendas.

SYNOPSIS

Totius operis

Raaicae Geometriae operationes omnes eo praecipue diriguntur, ut exactam continuae quantitatis di

mensionem indipiscamur; Linearum dico, studi tiarum, Superficierum, o Corporum. Corpo= a dimetienda aut sebda fiunt, aut inania : seuper ei aut dimetieu selum, aut delineandae, aut diNidendae: utraque, supersicines dico, X corpora, aut augenda diminuendave,aut in abas Aoras transformann. Omnia haec nu o Ueometrico organo 6

29쪽

tilius certiussu unt, quam Paπtometro Tircheriano, ut luce clarius toto hoc opere o DNdam . Mod i praestem , nec Veometruso- iam, in Mathemgtico p ruere exercitatis ed Ageometris etiam. Tyronibusique omni Matheseos=bsidio destitutis me accommodem,

qui praecipuus suis scepti laborissicopus insequentes Libros

videndum censui praestens spuε Primus Liber eris Technicus , contine&tque Insirumenti Pantometri Κir errausi omniumque Uuspartium, plenara exacta fabricam, abarumq rem ad ejus usium necessariaru praeparationem. Secundus Liber mi Euthymetricus, seu de sinearum rectarum dimensionibus; quo omnis generis lineau in directu porrecto, in secundum quemlibetsitum, longitudinem Cisdelicet, latitudianem, altitudinem, profunitatem, hor/Rontaliter, perpendicul rLter,diametraliterseu oblique extensa dimetiri docemur modis ma- ruis, facillimisique, absique usia Arithmetices operatione, es absque demonstrationum Geometricarum cognitione; quam is illae singulis appovant'r operationibus, ta mei bodo, eaque de Causa, quas in

Trooemio operis explicaVimus.

Tertiua Liber erit Embarimetricus,seu desiqerficierum diamen Dinbus quo omnis generis superficies, planas, curvas , triangulares, qua angulares, polygonas, regulares, irregulares , rectiliaveas, cumibneas, es quidquid demum inpianum extensium in , ut punt campi, horti, Pisae, lacus, similia, dimetiri docemus, moris non miniis ut antea mari, i ac facilibus, μ' opus inoi ne arithmetica calculo, acplae demonstratiovibus, quamvis ubique ilia ap

ponantur.

Quartus Liber erit Ichnographicus de Plantarum, ut ocant, delineationibus, quo quarumcunque is cujuscunquefigurae planitierum, Urbium, domμμm,seubterraneorum locorum, si gionum, oisarum, lacuum, similiumque locorum Ichnographiam perficimussummasacilitate is certitudine.

30쪽

Quintus Liber erit stereometricus ,seu defosidorum dimen sionibus , quo omuis geNeras Corpora, re istaria, irregularia, ut sunt tetra edra, hexaedra octa eaera, ride aedra, icosae ra, Lyrami des quotcunquescierum, pyramidia, b baerae baroides, Ilindri,

coui, couoides parabobci, perbones o c. dimetimur. Sextus Liber erit Coilometricus seu de concaVorum dimen sionibus, quo omnis generis mastorum, cubicorum, Illud i orum, mixtorum, gyramidalium, couicorum; doborum item tngriorum, Varum, marum, poculoru quin f, lacuum, puteor ir, conclaNisi c. capacitatem inVestigamus, praeparatu in hunc nem cubimetricis ac cybndrimetricis Regulis, Paulometro vostro inseribendis.

Septimus Liber erit Geo tuus, yeu de terrae divisionibus; quo modum docemus di idenda campos er planities, quasi tuque iusiguras estormata , trilateras, quadrilateras , multilaterra, in par tra q*otcunq G qtaomodocunque. Octavus Li ber erit Metam o rpboticus,seu de planorum,co Porumque transformatione ab una in aliam figuram simulque de

augendis, mutieu sique figuris, tam planis, quam obdis.

Nonus Liber erit Q Halogicus , ude Libellatione ac deductione aquarum per aiseos, aquae duri F, canales circ. ubi maria Libellatica Instrumenta, praeter Tantomaru nostrum adducimus, non in t tilia in Hydragogoram gratiam asserimus documenta. Decimus denique ac ultimus Liber erit Varares, couliuebitque Froblemata Arithmetica, Grammo laetica, Cyclometrica, Trigonometrica, Polygon rapti a Metamorpbotica, Statica,aliaque plurima, non m*uiis acilis, quam Iucunda, quae Paulometra Κircheriam ope perfici poterum Ex quibus quidem omnibus, alii jue innumeris quae asserri iumed/μm possent, ρ ic it eNidentissime, nihilsiere in toto Mathemat carum Pragma Ianum censiu continera, quod huyud Nobi

LIBERI