장음표시 사용
431쪽
M de se ad inittierinthia neque admittere potest vacuitates dispessas Musdem est
ubique rationis essedis nitudine, figura moetu varia sumit discrimina. Quare alia hilarii elementi, subtili utina nimirum ac mobilissima alia secundi, minus agitata minusqueΥubtilis;alia deniquo crassior seu tertii elementi materies non absurde distingui potest. Materia secunda seu co sensibile aliud est elementum , aliud mixtum. Inter elementa numerari possunt cum Peripat licis aer,aqua in terra , non ignis, cum Chymbcis vero, sed minus proprie , sal , sulphur , LIV. I, haec elemtata ignis praesertim ficienia niixtum resqlvitur,raro aut nunquam in materi primam Ignis autem ex partibus praeseHi- phureis, nitrbsis 48 ex fibris tenuiolibus elasticisci aqua ex oblongis 3 sexibilibus particulis Merra ex moleculis fixis ac solidis , sales ex duris a rigidis columellis olea ex imp xis adhaerentibushue amulis constare videtitur
lucitate abra partes aeris , aquari , liquorum omnium secundo elemento seu aethereae substaritiae innatares terrestres denique salinasque partes omnino quiescere plobabilissimum est PRIMAR AE ebrporum aflectiones sunt πω
gnitudo , quae augeri e minui potest salva ei substantia risura ratus, motus , quies Magnit dinem Rourtur divisibilioa , in qua missos innisna ratio niues advertit,eamquephoinde in itidefinitum abire tuto pronuntiat: sed utrum in infinitum necne abyrinthus inextricabilis. Quietem tamquam statum corporis realem , non tame, ut Anaut potentiam 'ncipimus Motus per spatium seg
432쪽
Ioeum non physice, sed mathematice spectatum intelligitur. empore perfici postulat Tempus
tamen non est mensura motus, sed motus en Poris est mensura. VI, I, motu spectandae praesertim sunt determinatio, per quam in unam potius partem quam in aliam dirigitur , quaeque a motu ipse revera noridistinguitur in quantitas , quae ex corporis mole ει motus velocitate est desumenda. Etenim aequa est motus quantitas in duobus corporibus , quo Tum alterum alterius duplum est , sed dimidiatarantum velocitate motum sinciisque minoris pon-- deris visa majori velocitate compensatur. tque hoc est commune Mechanices principium, quo Geostatica mydrostatica nituntur , majoraque Corpora cum minoribus librata modica vi atto,
VII. MAc A1N E quibus passim utitur Statica ad Vectemin lanum inclinatum commode possune revocari. Ad Vectem quippe pertinent xis in perierochio arochlea , tua vel monospastos est, vel dispinos , c. Ad lanum vero inclinarum Cuneum, Cochlea. In quibus omnibim id sempex ad corporum aequilibrium requiritur, ut reciproca sit ponderis seu molis, velocitatis seu spatii
aut temporis ratio. Iden quoque in corporum collisionibus fieri cernitur. Nam ipsa hoc fortius percutiunt, quo majori velocitate .mole donanture
ac si eae lint reciprocae, in ipsa collisione ieci se elaterio , sistuntur. VIII. COLLI sio NuM refiulae a Cartes allatae
eum expcrimentis non plane consentiunt. Quarta maxime, sexta, septima vel illustrissimis Cat. tetanis sunt falsae Aliter sentiendum de iis natin
433쪽
rae legibus , quibus motum omnem a Deo selo profectum et ses corpus semel quiescens sempero eruium nisi impellaturci corpus motum sem-yer movendum , nisi ab alio sistatur, ipsumque in suo motu lineam rectan constanter affectare, doceruit. Hae quippe leges, experientiae, rationi adeo sunt consonae, ut iis quasi fundamentis mois tuum scientiam superstruere necesse sit. IX GRAVIUM motum quo in terrae centrum niti videntur, a vorticoso liquidae substantiae cires cum orbem terraqueum moru proficisci probabis lilii cum est Eumdem secundum numerorum im rarium progressum saliem ad aliquam distantiam, accelerari testantur experimenta , tum a Galilaeo, qui primus hoc inventum prodidis , tuan ab aliis .einceps diligentibus viris tentata. Ex quo sequbtus spatia a corpore gravi decursa inter sese esse,N quadrata temporum is projecta in ascenta. descenses, dummodo perpendiculares non sint, Iarabolam descUbere, quae tum est maxima, cum
ad angulum i. graduum fit projectio.
Non in aere duntaxat, verum etiam in pro Friis, ut vωcant, locis gravant corpora. Sed cum in liquido posita sunt,tantumdem iis gravitatis .edic, quantum par liquid , in quo natant, Iem di volumen Liquorim autem pondus secundum orum altitLdines simul, bases in Hydrostati ex aestimandum est,ut ii inter se, puta aer cum aqua,&haec cum hydrargyroris iuvari possint. Nam ab aeris pondeH aut etiam nonnunquam laterio hydra gyri suspenfio in baromotro , quarum ascensus iniant iis in similes effectus, qui tribui solebant hor-xori vacui deducuntur.
434쪽
nastos alia id genus ad terrorem ompositanoalaina , inanes esse videntur soni , utin taeteraequalitates occultae , quae ex figura , motu, situ, α aliis affectionibus melius petuntur. Lux enim in corpore tenui consistic, cujus vatia pressionis vibratio ; non , ut Cartesio placet, recti circu- laxis motus compositio, colorum facit discrimina. Sonus in aeris Bemitu se tremulo ac reciproco motu odores in essuviis corporeisse sapores in figura re mota partium , praesertim salinarum ole sarumque, convenientissime statuuntur
CALOREM efficit perturbatus ac celariartium insensibilium motus , ut in acido alnali Permixtis ac tumestuantibus , puta in spiritu niLetri in oleum tartari vel in cupri scobem injecto, aliisciue cernere licet Frigus in partium quiete ;Iiquiditas in earumdem exiguitate & motione in omnem partem, sita videtur Liquiditati opponiatur firmitas aut durities , non siccitas. Ad fi anitatem eonferre videntur partium textura quies, sed maxime subtilis corporis circumqua que ambientis compressio. Ab eadem compressione vis elastica , tum etiam ab intersinente subtili materia non absurde desumitur.
XII LP o in Q de Principiis in proprietatbhus corpolis Physici generatim est disputatum, ad singulas corporum species descendit hysica,
a coelestibus dueit initium. Ea vero, ut CartesiasQbservat, vel lueem ex se emittunt,4 Sol, stellar fixae, quae totidem soles esse identur, veITransmittunt, ut coelum ipsum , quod inter stellas
est difffusum, quodque liquidum est , non solidum
nec incorruptum ut post Aristotelem tuentur Pe-aiyatetici, vel denique emittunt, ut planetae oan
435쪽
ne seu stelis erraticae, quae una cum terra& γmetis inter opaca corpora merito recensentur.
XIV. n explicandos coelestium corpo um motas tria praesertim excogitata sunt mundi Systemata Ptolemaicum , Copernieanum in Tychonicum. Ac Ptolemaici quidem vitia jam cuivis nota sunt, tum ex cometis, qui cum sensibilem non habeant parallaxim , per aetherea spatia vagari, non inta Lunam , ut Aristoteli visum est , coerceri demonstrantur; tum etiam ex phasibus Veneris , quae una cum Mercurio , modo ultra modo citra solem, modo pleno orbe lucens , modo instar Lunae in quadraturis bipartita conspicitur 4 eo ut vel Copernicano vel Thyconico sit acquiesce
ME, Tychonteum eum sacro eontextu magis eonsentit quam opernicanum, unde illud eo nomine oraepositum oportet. Copernicanum tamen
defendi potest,ut hypothesis salvandis phamomenis
accommodatior. Imo Cartesii vortices in novarum stellarum ortu , incremento extinctione expli. eandis non inutiles videntvr , praesertim si eaedem redeant stellae, ut quae in collo Cet interdum re nitur Mevanescit. Quin vortices circa Saturnum
M Jovem in quovis systemate videntur admittemeli in quibus Saturni, Jovisque satellites circuitus suos absolvant. XVI. x isto Iovis satellitum motui eclipsibus reditius quam alia quavis hactenus excogitata meth do , locorum praesertim remotissimorum longir do, ut vocant, ad tabularum geographiearum emendationem definitur. Solem pariter ircum
proprium axem circumagi ostendunt macuis ui
436쪽
inde in eo nascentes, quae sunt sortasse fuligines
quaedam tu simnia illius superficie concretae , α in ingentem molem condensatae. Item a Luna quatenus in ellipsi mota cogitatur , omnia aestus. maris discrimina tam accurate ducit Cartesius , ut
nihil ingeniosius excogitari posse videatur. XVII.
spΗAERA Tnis in concavo Lunae, semmantium commentum tametsi aetherea subtiliorve substantia aeri circumfusa videtur Ad aerem pertinent m teora, ut venti , quos Mumbrat olipyla , multiplex causa producit Pliaviae ex vaporibus sublatis, frigore thedia aeris regionis densatis prodeunt Earum guttulae in nivis floccos aut grandinis gi bulos nonnunquam constringuntur. Cum his una Llphure ac ni rosi halitus evehuntne , ex quibus intra nubes pressis acoenduntur fulgura tum trametri nubis di xuptione in aeris commotione exa
ditur Iridis colores ex reflexi refracti luminis. modificatione in aquae guttis repetendi-XVII LP vis in conglaciatae nubis luperficis mari nec multum absimili ratione halones eaeteraeque impressiones , quas emphatica vocant, prodire intelligunturi Maris salsitudo ex salis par-ιiculis in aqua exsolutis , mali coaevisci fontiurn fluminum origo ex aquis nonnunquam subte laneis , sed naxime ex pluviis, nivibus usi ducenda. Trerat tremor ulphureo Talino spiritia accensis aquarum mineralium aloes efficacia sulphuribus salibusque mineratinuino inepte tribuitur. Fossilium quatuor sunt generas sales, sulphura lapides , cliquabilia seu metalla Intera
pides, metalla ambigua magne , stibium , a
437쪽
L pretiosi a fluida materiaci bonici colores ab halitu tingente originem habere videmr . Aurum potabile , chrysopoeia , fixi Mere, xii, nugae venales. Vis magnetis qua sese aiutrumque Mundi cardinem convertit, aut ferrum ad se rapit, ab effluvio substantiali e terra , quae ingens est magnes , erumpente desumenda videtur speculiares tamen effectus explicatu sunt disficiles Plantarum vita in subtili quadam actitos que substantia consistit omnes e semine orium tur In iis succum nutritium quodam quasi circuitu circumagi suadent experimenta. X. BRu To M anima in spiritibus ani malibus , hoc est , in puriore ac subtiliore sanguinis portione videtur constituta. Omnia ex oris animalia , ne excepto quidem homine nasci, opinio est ingeniosa, magnaque veritatis specie donata. In eorum ventriculo vigestionem non olo ealores, sed tum ipsius ventriculi motu , tum etiam fermento quodam perfici chylum per venas lacteas Meanalem thoracicum a&venam si claviam sinistram , deinde ad venam cavam , ac demum ad cor deferri , sanguinem a corde ad extrema per arterias fluere in ab extremis ad cor per venas refluere tanquam certum indubitatumque merit habetur.
. Aru sis istius motus non ebullitto guttae san- uinis in diastes , ut vult artesius , sed coris impulsio in systole , ut recte censet at-vaeus Eum motum ad Juvat respirari , quae a thoracicis musculis lataphragmate pendet. Sanguis in oesmonibus coccineum colorem sumit, in hepat a biles in renibus a sero exputgari dicitur.Lienis usus admodum incertus Spiritus antarulas e
sanguine tu parte cerebri cinere praeparati cim
438쪽
eallosa perfici arbitramur. Qui Leerebro defluunt in musculos, motum spontaneum qui e cerebello
prodeunt, motum naturalem efficere creduntur.
XXII. a iis quoque pendet sensuum perceptis,
quae in organis exterioribus inchoatur , in cerebro absolvitur Tactus organum, cutis e lima aut quae in ea sunt , papillae nervosae Gustus Fariter in nervet linguae papillis , olfactus in t nui membrana interiores narium anfractus obdum cente auditus in nervi auditorii fibris , positi 'identur Grate afficitur auditus in concenturi cum aeris vibrationes , quae sonos graves oculos procreant, simul identidem incipiunt ae desinunt v in octava , quinta, aliisque consonantiis accidit. In octava quippe sunt ut 1 ad 1 in quinta ut
VI S ura organum retinam putamus , in qua distinctae rerum imagines tum pinguntur, cum radiorum fasciculi seu renieilli, a singulis ob qm punctis prodeuntes , sie in oeuli humoribus, prηsertimque in erystallino franguntur, ut cum ii ipsam pervenere, in totidem punctis colligan xu , vel certe inconfusi remaneant. Quo propius est objectum , hoe magis divaricantur radii, dissicilius coeunt. Hinc myores, quorum globo sor est crystallinusci objecta viciniora presbyta xemotiora facilius vident. Hine perspicilio con-
ς presbytae coneavo myopes adjuvantur.
X u, radii ab alae in aquam aut v xxum, quae sunt a re densiora , trinseuntes sic nguntur, ut ad perpendicularem lineam ac Ledant. Hinc vitra con ex transmitas radios αδ i parallelos in foco colligunt, concava dispe gunt. Hinc microscopiorum, telescopiorum rari
439쪽
tiones in Dioptrica petendae: in quibus vitra phar-rica , quae facilius elaborantur , ellipticis aut hyperbolicis sunt anteponenda. Reflexio radiorum in quovis speculorum genere ita fieri videtur , ut anguli incidentiae, reflexionis sint aequales hocque principio Catoptrica omnis innititur. E m C A.
FTH seu Moralis scientia in eo eaeteris praestat disciplinis , quod ea sola quicquid
mente perceptum est , ad praecipuum vitae usum, morum scilicet institutionem reserat. Unde Politicae seu civilis scientiae pars optima merito ab Aristotele judicata est, nec minoris a Christianis est facienda. Ut autem mores nostros ad honestatis regulas conformemus, statim ut imus creaturae rationalis finis sive Deus prae oculis est habendus,
qui solus replere potest in bonis desiderium strum iam animam Dei apaeem quicquid Deo minus est , quomodo impleret ra Ι. An finem illum ultimum per actus honos te dimus id est,per eos actus , qui a libero arbitrio, seu vi eleetiva oriuntur,quique morum regulis tum ratione objecti, tum ratione finis, tum ratione circumstantiarum consentiunt. Regulae autem morum primariae sunt lex aeterna, recta ratio , quae olex naturalis dicitur , quaeque apud singulos tot rius clamat alteri ne seceris , quia tibi eri non . Ea lex indelebili charactere mentibus humanis inscripta, immutabilis est , non sola duntaxat hominum conventione, sed naturali ratione suffulta, amore Dei ac proximi onmino comprehensa.
440쪽
III. Aa hae naturali lege caeterae omnes postivae voluntariae leges , sive divinae, sive humanae, sive Ecclesiasticae , sive civiles descendunt, quae ut obligent,debent esse promulgatae Iis omnibus non tantum voluntatis actus reguntur, sed affectibus etiam animi sive passionibus, ut vocant, frena injiciuntur. Non enim animi affectus omnes sunt mali, ut Stoici aiebant: sed si eos temperet ratio, laudem quandoque promereri possunt. Ipsos non in corde, ut mustis visum est, sed in cerebro excitari constat. Inter eos primum locum haberet videtur admiratio, tum amorin odium, e. IV. ΑεεΕcTIBus moderandis nullum potentius auis
xilium naturale habitu qno seu virtute. Hujus pax duplex , altera superio , nimirum constans ordinis amor, quo nullus abuti potest altera inferior, quae ad pravos actus nonnunquam detorque- tu .sed tunc verae virtutis nomen ac rationem non amplius retinet. Implenda enim sunt virtutum ossicia constanti firmoque amore boni , sive ea ad nos pis,sive ad proximos pertineant. Quae uident officia sive subditorum in Principem , sive Liberorum in Parentes, sive servorum in Dominos,
d vicissim , ex principiis in Ethica constitutis facile deducuntur.