Joh. Christophori Wagenseilii ... Exercitationes sex varii argumenti

21쪽

fuit ut Christianissimi Regis Majestatem quodammodo admisceat. Enim vero, haec sacres sancta esse debet mortalibus

omnibus,maxime Vero ais,qui doctrinam profitentur. Quippe ut alia,quae mea tenuitas haud capit, Verbis incomtis, paupertina ratione non temerem, tanta Certe extant illius in universum

orbem Literat Him, ex summa, cujus similem nulla unquam aetas Vicit, liberalitate profecta meri , ut Apollinem Musasque omnes irascentes habiturus sit,qui quoties occasio datur, non in laudes Qus sese resolVit. Quamobrem,cum ipse Christianissimus Rex:aut aliquid Regium, considerationem Symboli ingreditur nihil)am hercle mutire audeo nec aliud mihi relinquitur, quam ut animo' corpore congeniculando, venerer illum Solem Sed si tanti fulgoris ferendi impar, in umbram me recipiam tenebrio vel notius Academicus Recuperatus ingrediar ι κον - ωτον ε- ρ ei ες, ιρον ἰυμφα - , 1ιαδες καλέοντα , Antrum amabile,incurum

nudum&qualem sese est, paulisper contemplar ue, o fatente Menestrier, hoc idem multi in ipsa adeo Gallia ante nos cerunt , eadem me , quae illos indulgentia , absolvet. Quod Tacris autor , M. Terentius Varro, cum ob familiaritatem qu ei cum SeJano intercesserat, indiscrimen vocatus esset, Imp 'tor Tiberio scite non minusquam animose inculcavit is nostrum imare C ar uemseupra caeteros, se quibu de ea jὸ drib seu mum rerumIudicium Di dedere nac obsequii goria es I

s lem do Regum Symbolis, quatelius Seut omi fario Suntur, ut profiteamur, ratiori cristium suideri 'I CH

extra haec exhibentur, ad Symbolicae Artis Regula illa exister nemo prohibe Johannes Galliae Rex,ceu vetusci coistans ina' quam tamen eleVare nititur Melaestrier, hactenti, tithri, tantum sed Equestrias instituto Ordini pro Symbolaeleste Stellam lucidissimam,Corona superne ornatam a tuMON TRANT REClavs AsTRAViA nec fuit c o otii

hoc calumniaretur, etsi ad perfecti Symboli norma: st, s quadrare , ne ipse quidem P. Menestrier concesserit urides Ao cus

22쪽

eus Austriae' chidu , d postea eius nominis teritus Caepari de

Symbolo,ria ibi O quem propria manu descripsit quemque mili quoia in Bibliothecam Imperatoriam lustranti tractar versia. que concedebatur,eVrcilla sequentia:

Das is meis Her of drichis esjungem genusin, de ich Dahaeas bigiaven de machendas era. apium desciscens, ne fingi quidem potest, tamen quis vitio Vertat primo Principi, quod illud in deliciis habuit i aut quis tam V cor est ut hujus Symboli luculentam expressionem,in portae te' more per quam ad Palatium Imperatorium Viennae patet aditus, terat moleste 3 Patiamur ergo Reges&Principes in Symbolis suo abundareiensi, imo credamus insuper Taepe divaritim Sc Vaticinum quid,iis inesse Esto non unquam forte fortunari temere

haec ningi; unde non improbo illud, quod prioris aevi Summum Virtam enunciasse nuper admodum legi : Dicunt esse Symbolum sibi imperatores , Eegis Anglia, ad Philippum II Hispaniarum Regem , cum Mariam Magna Britanniae Reginam in conjugi' adhuc haberet , Ut ne dubio respexit: Npc SpE NE MET HAescio an tantum sit in eo roborῶ, ut nolit di cedere is erit , eg Spe, nes eiu : Die ferveniabeninterivii Sumbola, biees fomini. At, sint profecto Regum Symbola haud infrequenter ejus Soneris it sedibus thereis demissuri Soli tum ea si ij resisse. non' obscure .ppareat. Apud om est erudib

CRntor, Danaum adversa dulcisonis modisca heret atquesupe Veniens castissima foeminarum ideoli auqe retur, Maliud metas il-hu in ordiri jubereticam his verbi Telemachus filius a tur

regi sana

corr

23쪽

termia, qui in . rursum invid jucundum Cantorem Obsectare,qu-uns isti mens impellatur ' non sane Cantores

In au sintsed interdum Iupiter in causa est,quisoggerit

Viras ingeniosis ita ut elit unicat . Et nos crudemus, minus cui Numin1 est Reges aut principes in Symbolis eligendis, quam esseCantores solent, cum inter temU- lentos decantilena dispiciunt 8 Proinde,quoties recordor,Christianissimum Regem non fastidire Symbolum, in quo Sol in coeliaX constitutus,orbem terrarum collustrans, addita habet verba: NE PLURIBVS IMPAR, toties simul agnosco,tam argutum,ῆpiens, Pulchrum, concinum planeq; appositum id eme,ut nihil supra Inlatebris ero nunc constituto milii,&quia praeterea ηελιο εδυ- ἐπι κνίφοις ἐλθεν, Soloccidit, se tenebrae obortaesunt, fastitaque est est 3 i. Quid modeste in illo Symbolo, quatenus purum purumqu*c iderem. Non enim Tyrannos patitur Musarum RespU-bli ere in , nisi pudori honestas vetent, cuique conceditur,quod sentit,& ipse P. Menestrie quoque id sibi sumsit, ut in Imperatorum nostrorum,aliorumque Regum Symbola animad-Verteret. Hin, ita animum compono meum,quasi prorsus ignorem,cum,qui sceptra tenet,&populos subjectos imperio feliciter regit, Christianis limum Galliarum Regem, Symbolo quod Versamus , prae aliis infinitis, quae certatim Frudit delectando it licomposuere insigniter capi,nihilque ego sciam aliud quam quα Philippus Picinellus Mediolanensis in opere quod inscripsit, Monis S mbolicosormato a Impresse siceue sietate ,

24쪽

NEC LURIBUS IMPAR.

m, che vasti e numeros Regni desi' δ ροψ,mae quessi des Indi Orient . Mu, dia Occidentali ancora rius endo

NEC PLURIBUS IMPAR.

D. Saluatore Carducci in quem Nomento os Phoebijubar tam grande coelos tuas optaribus nec impar ex ret orbitio, Phitini imago, Sol Philippius eris Dum Regum aposio luxit orbi plurim'. Nunc, postquam reprehensione mihi caVi, quamvis minime meditatus lita accedo , Xponam tamen dubia, quae obiter succurrent. Esi ,citra controversiam, omnium Symbolorum haec supremi praecipua lex, tactio quae significatur, ejus sit generis, o reru naturae,im inferat aut aliquid valde enorme, ω etsi ἀδυνατων involvat. Nimirum,si Homerum audimus,κακον ἀνεμια λιαβα ειν, malum est incer a loqux. ne tu ut ea asseverare nobis liceat quae fieri nulla rationepossunt. Non desunt autem, 'ui negant,unum Solem plures pos e Orbes terrarum regere,causantes, quod hi sidentur, nunquam eVenturum sit ut in suo staxu perennet, hoc,

quod certo ordine digestum est mundi corpus,

Lunasper totidem luces mutetur, orbes, Et natura viasservet,qua ecerat Zsa, Nec tirocinio peccet. Nempe existimant, non amplius futuras statas dierum atque noctium,ortusti occasias vices,sed utique eventurum, ut aliquos populos propter assidue obsistentes sibi invicem orbes,tristes perpetuaeque umbrae premant,Solem nullo unquam temporesuis oculis usurpatu S.

Caeterum, fateamur nos unum Solem plures orbes regere posse,atqui pote ut unus homo id praestet vetat id, haud quidem magnopere illud,quod Freinshemius ad Alexandri apudCurtium dictum, Nec mundi duobus Solibu potest regi nec duo summa regηafais, flatu errarum potest habere, urget, non es e eandem homini, quae

25쪽

quae soli ad orbem terrarum lustrandum fovendumque indese sam&stabilem facilitatem,quo omnes imperii sui partes pari celeritate Metiacacia curet. Tanta siquidem gaudet pernicitato humana mens , ut Solem facile antevertat eapropter qui

scendi aliquod spatium sibi sumere homo queat, cum Sol in op xe suo occupatur Apposite Luctant , libro, qui in Vulgatis Editionibus, de opificio Dei,sed in nostro MS longe nisi fallor,aptius, de poscio Hominu,tilitatum laesoe r An potest aliquis non admirari. quod sensis iis vivus, ais caelestis, qui mens, velanimus nuncupatur.

santa mobilitatis est,ut nerum quidem cum sotin est, conquiescat tamiae celeritatis, ut uno temporis puncto caelum omne costustret: se, siveor, mariapervoletin terras, ac urbesperagret : Omnia denis, quae libuerit , quamvulonge lates summotasnt, in consectasibi De constituat

Caeterum, si uni homini plures mundi regendi sint, id imprimis quaeritur,quibus mediis tantum munus exequi debeat i Nisi enim, quis vias nobis ostendat, per quas ex uno orbe in alium mandata ope cursorumin internunciorum deferres, quomodo belli pacisque praesidia hinc inde communicare conVeniat, non capimus illud in plures orbes sese extendere valens hominis imperium, nec debet inter ea referri, quae effecta reddi possunt. At, diCaequis,huc evadere Picinellum, quasi non id significetur Symbolo, Philippum II parem ibisse regendis plurimis mundis,sed tantum diversis multumque a se invicem sejunctis unius mundi regionibus,ut ita accipere Symbolum oporteat , quomodo capimus il lud Poetae: Erpentius toto dissos orbe Britannes. Enim vero,si haec intelligere jubemur , penitus actum fuerit de Symbolo periitque omnis inter Solem&Philippum Regem similitudo.Nimirum,quis tam amens est ut persuadere nobis laboret Solem aptu esse,qui variasOrbisRegiones perVagetur, cum per Orbem totum quantus quantus est,illum circumire, sciantetiam pueri,qui nondum aere lavanturi VndeDavid,in Psalmo,quem Latini XIIX. numerant de Sole pulcherrimis omnibusque notis Verbis,magnifice praedicat: Ipse tanquam Sponssu procerin Athalamo

26쪽

μ : Exultavit utilis ad currendum viam, a summo coelo egresso Vis:

Et occursiu sejinins adsummum ejinci nec est, quise abscondat a caure 6M Quod si ergo verbis, NEC PLVR illvs IMpAx, de Sole aliquid enunciatur, hoc illud fuerit, ea pollere ipsum virtute, ut pari quo nostrum Orbem regit modo, etiam alio insuper, si existerent, regere queat. Jam hae ad Philippum II. de quo communi se . mone jactabatur eum Sole, cum nunquam illi occideret, profamulo uti, si itis applicare velit, manendum est intra Similitudinis terminos, dicendumque, Philippum aeque ac Solem, multorum Orbium moderatorena ac rectorem esse posse nee allium sensum, in cujusq; fani hominis animo, Symbolum progenerat. Dehinc, exigit Symboli Heroici conditio,ut ejus proprii,cui quartu locum Dialecticorum filii assignant, indolem imitetur,nec nisi uni alicui homini definite ac distincte conveniat. Hanc ob causam, Solis imago, Symbolo omnibus numeris absoluto, materiem haud ita facile praebebit. Illum enim mundi oculum, ex quo Symbola

primum excogitari coeperunt, statim promiscite, Maximi, Minimi, Medioxumi sibi vindicarunt, vindicantque sibi etiamnum, ut eadem propemodum Solis in Symbolis, quae in rebus naturalibus aliis producendis,& fuerit hactenus,futuraque u assidue foecunia ditas. Nempe, quia Sol omnibus lucet,omiaiam et recreat, nec uni mortalium magis propitium se exhibet,quam alteri ideo omnes circa ejus ectigiem, sitio aut aliorum Genio accommodandam,aliquid sibi licere arbitrati sunt. Amplius, cum Verbiis, Ac PLURIBUS IMPA R, duae ut ita dicam, figura cardinata subjiciantur, haereat quis primo obtutu,Soline magis an Orbi inscriptio conVeniat, nam, geminum hunc sensum,& unum Solem plures mundos regere, unum mundum a pluribus Solibus regi posse, Iersia istud admittere, nemo ibit inficias. Non debet autem Symbolum Spectatoris animum suspensum reddere, aut trahere indi

versia.Ad haec, necessse est, ut inter Corpus S mboli, ejusq; Lemma, mutua si1tri reciproca habitudo, ita,ut nec in Corpus,alia temere, quam quae adjicitur, inscriptio, nec in Lemma Corpus aliud, m

si aut aeque quadret, quam quod cernitur oculis. At vero, Soli,

27쪽

ΕXrRCITATI PRIMA II

quatenus Orbem terrarum irradiat,praeter illud, Niae Luci sisI, PAR,sexcenta amplius Obtigerunt lemmata. Ipsi autem illis verbis, NEC PLVR afvs IMPAR, stibjectum Olc m,terraeque Globum si in Haradat,3 Clavem, quae omnes etiam Hversi morum generum Seras adaperu,quam Silli ' separ--ιr, nostra, ex ignota mihi ratione, einen Elateric Vocant,aut Speculum quod auri-cunsrerum gles,ct recipit,9 refert, In locum reponat, non dabit se fortast nimis turpiter. omnium Vero Optime Lemmati, NE PL Ri avs IMPAR, Oravem ei cum Luna noctauca, clarum es extra nubespraferente, o pariter orbem terrarum subjectum habente a Tenet enim Luna divisum plane cum Sole imperium, quip- p ceu Moses nos docet Fecit Dein duo Luminaria magni luminare maius, ut praeesset diei es luminare minio, ut praecise nocti. Quod si igitur tanta vis Soli inest , ut interdiu pluribus terrarum orbibus regendis pax sit non debet cadem Lunae denegari, ad noctu faciendum ossicium. Nec aliud, si plures orbes existere continiagat, futurum, ipsas ana ratio suade nisi asserere Velimus, in aliis a nostro separatis Orbibus degenteilaommes recedente Sole asIidue premi caliginosa nocte, quae terras horribilibus tenebris involvit. Jostremo, non id nobis placet, quod verba , NE PLV- IM 'A' , nullum, Veteribus autorem habent Nam in

Symbolica arte nihil nunc dicendum est , quod non prius,a Cayeter Vulgato Sacrarum Literarum Interprete, aut Scriptore aliquo profano Classico,maxime vero Poeta, lictum sit, nec aptelonant recentia,auribus delicatis . Haec sunt, quae circa Symbolum,quod nos occupa scrupulos mihi injiCiunt,eos, sive tu, o noster Stobertine, sive alius benigne, imet, magnam apud me, solidamque inibit gratiam. Caeterum, Stoberlinw,moto leviter capite, te quidem ait cum tua scrupulositate dignum odio reputaverim , nodum in scirpo quaeris, OVasque penitus inducis leges in Artem Sumboli cam,citra Quiritium suffragium. Nihil eorum,quae tute exi is a rerum istarum peritissimo Menestrier tradita, postulant. Ego rmonem reassumens, hanc, inquiebam, suspicinem a me procul a rem

28쪽

remotam clim,quasi novas Symbolorum leges moliar, illas se Vandas censeo,quae pridem fuere latae. Nam, quod ad P. Menestrierattinet, ille paucas tantum,ex mi altis nobis proposuit, , quantum apparet , ea selegit de industria , quas .ymbolum, cujus defensionem ipse susceperat , non migrare animadvertebat Tractavit illud de Symbolis struendis argumentum, eleganter solicite, Vir magnae eruditionis &inuisitati cujusdam

acuminis, Italiae decus praeclarum , EMAN VEL THESAU Rus, Comes Sarmator ,ac Eques Magnae Crucis Sanctorum Mauritiro Lazara,

qui me olim Augustae Taurinorum, per annum fere integrum d gentem,inter cariores admittebat,iu scito, ne unquam fatis laudando libro, cui nomen fecit u Cannochiale Aristotelico, si a Idea der arguta edingevios Elocutiois,chestrue a Iutta I Arte Oratoria, Lapidaria,edSimbolica molendum, egregii Commentarii, qui Venetiis A. MDCLXIX. quintum impressus fuit, in Germania aegre haberi copiam,& si haberetur,paucis esse intelligibilem. Haudquaquam sum tam expromta memoria,ut leges omnes Symbolo. Tum Heroicorum, luce in istum non des riptae tantum sunt , sed praeterea argumentis confirmatae, ac illustratae exemplis Cernui tur,ediiserere queam in praesentia. Id tantum scio, longissime te

ges hasce superare numerum in quo P. Menestrier sistitur, duodenarium,& tantae dissicultatis opus esse,Symbolum plene planeque perfectum excogitare ut Illustris Thesaurus denique profiteatur, ingenii humani aciem ei rei Vix ac ne viae quidem furficere, nec ex infinitisSymbolis,quae ad ejus pervenere notitiam,aliud ullum re-Pererit,praeterquam unam& solam Ludovici XII. Galliarum Reagis Histricem aculeos suos quaquaversus vibrantem ac Verba, EMINU ET COMI Nus, inscripta habentem, quod ad veri Symboli excellentiam assurgat, etsi ne hoc quidem a defestuus. que quaque immune arbitratur Cras,cum supremae rursus ho-

me nuncius Hesperus Orietur,te iterum conVeniam,mecumq; adducto libro,quem ab aliquo incolaru hujus urbis possideri scio,in eo legendo nos delectabimus,&,ut major tuas voluptas, postromo repraesentabo tibi Symbola duo, quorum his proximis diebus

29쪽

mente stibili cogitatio, ea,etsi nondum ad Thesauri regulas exegi, nec enim tantum spatiis,rebus aliis occupato mihi fuit concessum,

tamen ausim confidere, non nimis ab iis aberratura Stobertinis subridens, vide, inquiebat, ne illi tui circa Symbola excogitanda ausus sint calidi nimis,quibus fortasseeXcides:atque P. Menestrier, nostram gentem propemodum extra censum illarum Nationum ponit,quibus tantopere de meliore luto praecordia aequus Iupiter effinxit, ut aliquid possint circa Symbola Heroica conari. Ain tu,

respondebam ego hoc ipsum facere i non enim memini,tale quid me observasse. Vtique subjiciebat Stobertinin videtur sic animatus fuisse, nam solis Italicis & Hispanicis ingeniis vim eam tribuit, quae ad Symbola effingenda valeat,quod,parum abfuit quin

graviter aliquantulum ferrem , prorsus quasi nos Germani, cum

aliis ad Septentrionem populis, ad cucurbitas pingendas aptiores essemus,quam ad Artem Symbolicam. Fieri potest ut fallar, hoc tamen ipsum voluisse existimaverim,cum de Symbolo cujus vindicem agit, sic loquitur: Ensin, que concise ce quonvoudrade certe Demisse,jene puta me echer sen direce que Domenichidii de cestes deirou de ἡο Rou an te Dialogue de PaulJove derrois Devisis denos

si iovi lis subtilite des labens esses Ebagnois en pourra sire de plus briges. Donaenichd:Sena a fasi queste re Imprest de questi ireReFrancesi, Lotiis XII. Fransois L Mciari II hanno a mi parere tutia quedagrande ichesi racerca, si disegetio, visa,comedi dirito si in cato; non so segli argutissimi pagnuoli laniungeranna. Sed,non pro sus congruunt ista Dominici apud Jovium verba,cum prioribus P. Menestrier,nec frustra ipse,Hispanis,Dominico memoratisa talos insuperadjunxit Quanquam, non est,ut hisce immoremur , tu modo, c promissi tenax sis,exspectatus advenies,atque si Symb Ium mihi contemplandum dabis, quod mensuram omnem artis implebit donabo te Numo illo,cujus tam cupidum saepe te ostendisti,aureo Scis,quem innuam,eum nimirum, qui parte anteriore refert Gustavi Adolphi incluti Sueciae Regis imaginem sarte, vero aversa,Regni Suecici Insignia , quibus hinc Sulphuris, indes a b c

30쪽

Mercurii,Chymicae notae adduntur,exhibet cujus generis Numis, nona Natura, sed Arte praeparaturn Aurum, materiam praebuisse, ita invaluit opinio , prope am ut pro Veritate habeatur. Cum dextras unxissemus,discedebam, nec mora, postera die, condicto tempore Tui,offendi liM Stobertinum me praestolantem qui post mutuam falutationem,perContabatur, num Thesauri librum nactus estem otique, subjiciebam ego,&,sIVacat, ei legendo nos addicemus,namLectorem a mentis perturbationibus immunem,&attentum desiderat Reponit Stoberlinu pridem ex animo orni rum ejeci solicitudinem,& totum me paravi,ad cognosce)aduna Symbolicam artem. Lege igitur, ego attendam ad tua dicta, cum judicio. Mo evolvens ego tractationem,quae inscribitura DEA DEL

LE ARGUTEZZE HEROICli , CHIA MATE IMPRESE,

cam praelegebam a capite usque ad calcem. Est vero omnino operae pretium, inserere hic aliqua in Latinam conversa Linguam,quae Eruditissimus Thesaurus vernacula sua proposuit, sed ita,ut sumatantum capita delibando,breve velut florum eiciam corpusculum Nam, qui plura,&rerum insu

per testimonia, leposcunt,ipsum adeant licet, ubi deprehendent, jampridem Aristotelem,etsi in argumentis aliis Versantem, prae cepta quae ad Symbolicam artem attinent , fere omnia ingula dilucide inculcasse. In compendium redacta doctrina, haec est:

ARGUTIARUM HEROICARUM , QUAE ITALIS DICUN TVR IMPRESE.

HAud melius edoeeri potes Ars Symbolica, quam si Idea Symboli

perfectissimi proponatur. Quia enim Symbolorum quae quoin die spectamus,alia magis,alia minus scita deprehenduntur, desectuum autem,nec scientia ea nec numerus definitus,4 in sicipe circa Definitionem ac Praecepta Symbolorum mire variant Autores, necesse fuerit, conficere deam, in qua omne persectione concurrunt. Eae vero,etsi singulae non sunt deessentia Symboli , essentiam tamen Sy

holi