Tractatus de febribus ab autore ipso primum publice praelectus, nunc vero in lucem emissus / [Kaspar Peucer]

11쪽

- eti

CIN E DOCTORIS EXI

TRACTAT V

DE FEBRE SYNOCH CAP. I. Os TQ AM G ALENus A Bissoluit curationem febrium Ephemerarum , accedit ad alteram partem febrium, quae sunt humoribus incensis eucum putredine,seu sine putredine. Quae sine putredine in massa sanguine incenditur, cognata est Ei he' meris vocaturque σύνοχος iu on; εω , conti nens absque putredine, uua lynochus inflativa. Invadit autem magna ex parte illos an Θηοeb. . e. tum,

12쪽

4 α Ap. II. DE FEBRIB. Pu TR. tum, qui constitutione corporis sunt calidiore, humidiore aut temperata media aetate praesertim si tribitus corporis sit carnotus &ple--m noticus. Fit autem, massia sanguine incale' scente in cordei venis, adferuorem usque&exaestuationem, quam Graeε Ζεσιν φλόγωσιν vocant, sed citra corruptionem substantiae ha-moru,quod fit in putredine. Caloris autem augmentum, si procedat eo usque,ut non tantum quantitatem caloris natiui augeat sed adferat mutationem substantiae gignit putredinem. Fitque tum ex Synocho non putridastu simplici, putrida synochus Accenditur autem hic calor ab iisdem causis, quibus Ephemera, sed maio- .ribus ac vehementioribus, quales sunt magna adstrictioin constipatio cutis ilet hora magna ex quacunque sit causa, siue ratione victus, siue propter constitutionem natui alem, qualis est in carnosis&succulentis corporibus. Si vero in constitutione temperata corporis tales vivant intemperanter, seque vino carne multa

impleant, statuendum est ob his causis enim

spiritus inflammantur, sensim incalescunt, Inde vapores tenuem calidi, atque calor ipse delatus ad cutem, si densitate adstricta cutis teneatur atque cohibeatur, colligitur, atque ingeminatus massam sanguineam in venis , arteriisi corde ipso calefacit,ut ceu efferueicat, seu exaestuet.

Notae eaedem sunt, quae Ephemerarum sed accedunt Maliae huic febri propriae, quod scilicet corpus totum facies maxime incalescunt iubescunt, lassitudo discedens aggra-

13쪽

CAsrΑRI PEuc ERI uat articulos,iactatio Minquietudo magna corpus fatigant, venae sanguine impletae turgent tempora vehementer pulsant, caput aut dolet aut grauedine premitur, somnus saepe adest profundus ac veternosus, respiratio diuicilis, pulsus magnus , sequens velox, plenus , cutis non squalida, sed mollis, non acri cal0re mordicans

mam is, sed blando calore madoreq; profusa. sunt eius species. Vna in 'u' a 'manet s. similis toto tempore febris, incendii

tantum enim dissipatur, quantum inflammatur, uocaturque σύνοχ ομόσονος. Altera, in qua calor continuo incremento insurgit intendi ratur, plus enim inflammatur quam dissipatur,&Vocetur risoae ἔπακμας κη Tertia, in qua calor

mox a principio sensim minuitur ac decrescit, plus enim dissipatui quam inflammatur vo

catur συνοχον παρακμη.

Si iustari conuenientia adhibeatur remedia, primo statim die expeditur curatio. Si negli crurati gatur, aut non recte tractetur febris, mox degenerat in putridam. Dirigitur autem curatio partim ad causam, scilicet ad ple thoram, quae est προηγουμένη, tutis densitatem, calusiam ου κα- , partim ad morbum,videlicet ad ipsum calorem febrilem in corde e pate,capite M spinali medulla Victus ratio sit ex refigerantibus de siccantibus. Ple thoram diminuet Phlebotomia vel basilicae vel mediae vena brachii dextri, quae si vires, aetas,in habitus corporis concedant, fieri potest usq; ad deliquium animi.Praemittatur tamen semper alui lenitio, enemate alterante vel potiuncula leniente ut

14쪽

Violarum,

nema.

Vel. 1. CVicto Veneris. Flor Boraginis,

Prunorum num vij.

Tamarindorum ἶ.sa decoctis. In Colatura vi. dis oluantur aut Manua Electag x. aut florum Uui ct addatur Dr violarum g j. Valebiti usus cucurbituloruin cum scarificatu, prouocatio sanguinis narium, haemo rhoidarum,mensium,&c. Postile thoram euacuatam cutis aperiatur frictionibus, ut in Ephemetis dictum est quae inchoentur ab extremis, cruribus scilic & brachiis Calor alteretur infrigidantibus, quaed intra corpus exhibeantur, ut syrupi consectiones, infrigidantes item succi, ut arantiorum clim torum vel soris applicentur. Conueniunt autem cordi Epati Epi- themata, de quibus infra copiose dicetur. DE FEBRIBUS PUTRIDIS. II. B Ephemeris accedit Galenus ad Putridas febres, quae in humoribus accenduntur putredine: Hae vero sunt aut morbi, aut sympto sarta Morbi sunt vocantur febres quorum

caula

15쪽

causa continens est putredo humorum in vasis. Febres,Vt lymptomata,causam continentem habent morbum in parte aliqua, quo cientur ac fouentur, praecipue vero aut tumorem calidum Praeter naturam, ut phlegmonem vel Erysipelas, aut, structionem,aut putredinem lentem humoris, ita pertinaciter impacti, vi eius putredine substantia partis, in qua est obsti uetio, assiciatur, aut ipsivi substantia partiuin utredinem, qualis est

putredo in exulcerato pulmone, quam phthisin sequitur hecticam essicit cum putrida. Iniscenditur autem tunc ebiis, quae ex parte inflammata aut putri,aliquid putredinis vel teter putridusque nuper assidueri sine intermissione ad cor spargitur in eoque inflammaturin alit calorem febrilem. Quapropter hae febres symptomaticae sunt e genere febrium continentium. Nunquam enim vel desinunt, vel intermittunt,donec morbus adst, a quo pendet. Sed si inflammatio sit in exterioribus partib. procul a corde dissitis,aut nullam aut solam Ephemeram accendit corde contihuatione caloris calefacto Putrida vero tunc fit, cum inflammatio partes internasi cordi vicinas occupat. sic, ut ex parte inflammata aut humor,aut alitus feruidus, acrisi putris ad cor possit effundi. Sic a Phrenitide, quae est inflammatio aut ipsus herebri, aut membranaium eius,Angina, Peripneumonia Phthisi, Pleuritide, patide, Splenetide, Inflammatione diaphragmatis aut Ventriculi Nephritide incenduntur se res, quibus ardet corpus continue tantisper, donec ructammatio durit.

16쪽

CAr. II. DE FEBRIB. PuΤRID. Febres ut morbi simplices, si e putredine ori

untur, aut continuae sunt, aut intermittentes. Acutae vel χαονικαι utraeq; vel Symplomatis aflligunt vel symptomatis carent. Contaniae ab intermittentabus disserunt ma-

tiria se seu soco putredinis Materia quidem,

quia continentium materia continetur vehi tu semper in venae caue propaginibus,estq; hu- in Orumassa, qui corpori alendo sunt destinati, putrescit alias in maiori b.alias in minorib. venis,alias in venis cordi propioribus, alias in remotioribus, putredo ipsa alias magis, alias minus est mala pro ratione humoris putrescenotis, caloris natiui obstructionis nile varietas existit symptomatum, quae comitantur continentes febres diversa. Intermittentium materia ex iis est humoribus 'agna ex parte , qui par non transcendunt, sed in prima secunda coctione geniti, separatique a sanguine post factam concoctionem in Cetua regione Epatis, de in sua receptacula conditi, aut in mesenterii venis retenti, colliguntur& coaceruantur in una corporis re

gione subter praecordia, Quare propria sed in putredinis non est ut quida putarunt, in habi

tu corporis, quasi e venis a naturae humor depellatur, Sed citra omne dubium in conte Iuramorum ensporta circa num Epatu, mesenterium,in-r sima tenem, omentam, Venta calum, cuius rei

vel illud argumentum est, quod in intermittentibus .manifestius quidem in biliosis, principio inuasionis durante rigore urinae minguntur alba denues,crudae,&o motae bilis ad interiora con

17쪽

ra confluxum, molesta est suffocatio, tussis infesta seca, adsunt Olcitationes, pandiculationes , anxietates, piaecordiorum distensio compressio, dolor vehemens, his succedit nausea, hanc excipit vomitus biliosus, quae augescente pat oxismodi ad statum properante paulatim mitescunt multo magis indeclinatione, cum urinae rursus crassescunt, ac flavescunt, tandemque rubescunt ignea bile in urina eL fusa Febres , quae sine symptomatis infestant λιεικέ τοι sunt. Qu e cum omnibus aut pluribusi saeuissimis κακοηθέατοι Denique symptomata distinguunt febres , κακοη- Etsi enim nulla febris sit sine symptomate, tamen quae leuia sunt&mitia ex his,inter signa numerantur Sed symptomata hoc in loco vocamus ea, quae saeuitia sua eo usq; procedant,ut

aegrum non minus exerceant ac fatigent, quam

febris ipsas vires plus nimio vel labefactet, vel

dissbluant. Id vero fit aut propter humoris copiam, malignitatem, situm, aut putredinis vitulentiam aut propter partis imbecillitatem, inquam ferturvi decumbit, aut humor putris, suo impetu aut natur motus,aut effumantes ex illo halitus tetri putresvi viros. Sunt autem symptomata, sitis intolerabilis, di v mata. linguae ariditas scabrities,deustio faucium incrustatio a lento adusto phlegmate, deglutiendi dissicultas, guttus deprauatus, cibi fastidium, nausea vomitus, alui profluvium singultus, lipo thymiae, Syncope oppressio, aestus immodicus, rigor intolerabilis, oscitationes,

18쪽

p. III. DE FEBRIB INTER M. ορδενιασμοι , seu pandiculationes tanquam corpus vellet se enervare σαλοι, seu α iuοι, id est, iactationes in ordinatae lumborum grauitas, artaculorum veluti contusorum dolori Pitis, vigiliae παρατροσυνη id est. alienatio meniis ,παραλογσμα , seu fabulationes rivan feci bios n. Horum symptomatum causas postea explicabimus,crii intelligere eas Isi locus affectus ni cognitus, non sit dii sicile. DE Fas RIB V S INTER MI

CAPvet III. CAlenus orditur ab intermittentibus putridis, quas praeter reliqua signa de quibus dicemus, discerniit interualla quietis & quod sci-gore aut horrore aut rigore inuadunt,& qui Paroxysmus aut in manifestum sudorem delinit vel adorem saltem, aut occulta transpi' ratione paulatim soluitur materia dissipata intenditur autem in bris intermittens hoc modo: Calidus D putris humor in quacunque parte imi ventris subter praecordia conditus tantisper

donec quiescit, nec vel ipse sese impellit, vel a

natura mouetur, nulla ad modulaeua ymptomata reliquo corpori insunt exagitatus vero ita, ut exaestuet atque eri eruescat, aut ex foco putredinis excussus ad vicina loca, d ad distantiora et: ιin varie corpus asscit,ola concutit,cum per sese si scis Icet ad ipsas partes remotiores se-xatur vel impetu suo, vel copia, vel acredine, Inordacitate ac feruore, vel vitositate,& malitia

puttediai; tum per causensum, reliquo corpore ab

triti U

19쪽

CAspAR Prucr Rr Hre ab impulsis quassitisque praecordiis affecto. Si humor vapor ve fuerit exiguus,ut in tertianis leuioribus; aut sine acredine atque femore in-sgui ut quotidianari aut sine viro state , cum putredo tona si valde maligna, aut si lentem o-t eatur, siue concitato impetu, facit ut exterio I tantum leuiter perfrigerentur, calore&spiritibus ab externis intro reuocatis velut inopem

auxilium cordi ac vicinis praecordiis. Si copioru fuerit humor, aut acrior, feruentior, aut ex putredinc hosior, aut concitatiore impetu uar facit, ut cum frigore corpus inhorrenat id est leniter fibretur ac concutiatur,4 ceu contremiscat. Si plurimus fuerit humor, sivehementer acris mordax, si cum impetu excussi, perpulerit membranas circa praecordia, aut sensibiles alias corpor spartes, facit, ut rigeat coipus, id est, ut ad euin modum concutiatur ut vix cohiberi queat. Cum itaque a foco putredi

nis intus teter motusq're vapor in omne corpus

prorepit, hic illisus primum membranis circa i raecordia, deinde Maliis scia sibilibus partibus corporis .iu causa rigoris, ut postea dicemus. Idem vapor ad cerebrum effertur, idque implet pertingit ad cor in eoque incendit humores, itide cum incensi halitus per arterias diitribuuntur in reliquum corpus,exardescit primum febrile incenditam de percipitur. Idcirco in accessionum initio, cerebrum obruitur, de se-pitur,& corde circum sese pulsus contrahitur,oc articuli corporis veluti degrauati languent. Ad extremum ubi in omite materia, qtiae putruit,tota deflagrauit vapores putridi, humore l

20쪽

11 A pu III. DE INTERMIT. g. resq; ex eodem foco in reliquum corpus diffusi vi impetu naturae expulsi lunt, vel sua ponte extenuati ac dissoluti exhalarunt, soluitur p.roxismus vel cum sudore manifesto vel sine eo, perspiratu iniensibili, quod intelligatur de eo, quod ex soco putredinis sparsum est inhabitum corporis: Nam quod inventriculum&intestina expellitur, aut in iecur, aut venas grandiores, magna ex parte euacuatione manifesta ut vomitione profluuio alui, vel urina purgatur. In tali specie intermittentium,qua simplicissima est, urinae tempore accessionum particularium, usq; ad um ἡν, colore substantia 4edimentis non multum discrepant a naturalibus Declinante parox Isimo, cum fit solutioin dissipatio materi quae in iecur venas irrupit, pars, quae permiscet ut languinis sero, tingit urinas, ut rubescant, aut etiam crassescat, pro ut crassi ordiis lignior vel minus crassa maligna fuerat materia. Nonnunquam pals hamoris putri don-vasionis impetu fete sub horroris, rigorisq; finem in uentriculum, aut intestina propellitur. unde profluuia alui, aut biliosae aut pituitosae vomitiones existunt. Altera tenuior ex eodem foco eodemque impetu, per iecur venas majores in omne corpus effunditur, cum quidem paxoxismi sunt grauiores, et si humoribus ac vaporibus classities simul insunt,etiam diuturniores. Nonnunquam totus humor in iecur venas conuertitur, sine ulla manifesta euacuatione,ut fit in hemitritaeis. qui propterea longi iericulosi sunt, in uniuersum, quo maior pars putridi humoris ex foco putredinis su etit