Tractatus de febribus ab autore ipso primum publice praelectus, nunc vero in lucem emissus / [Kaspar Peucer]

21쪽

CAs PARI Eu CERI. fuerit intra venas corporis depulia, quae debebat foras verti expelli perventriculum&intestina,eo paroxysmi runt dissiciliores,setem pus quietis est grauius, nunquam ex toto ces sante febrili incendio, nec simplomatis desinentibus, etiamsi aliquantulum interdum remittant. Haec de modo generationis se bitum, nunc de Paroxysmis. Cum autem ab alieno intri calore efferbuit materia, ut unius paroxysmi incendio impetu tota consumatur atque conflagret, pars enis manifesta euacuatione per aluum, vomitum, urinas,praesertim quae crassior est pars tenuior vel sudor euacuetur vel iniensibilε expiratu Quae vero in foco putredinis remanet, cremetur atque exuratur, quae caula est, ut

febris ecundo paroxysmo noua accessione recrudescat, id est . quae est periodorum circui-

tuum causa in febribus,ri quidem periodotum dissimilium atque inaequalium , Cur singulis diebus febris pituitosa , tertio quovis biliosa,

quarto melancholica exacerbetur: Cur paroxi-

sin alias anticipent, abas postponant, deniquo cur paroxis in alii diutius durent,alii breuiores sint, id est ut summatim dicam, ii e sit causa periodotum in febrib. in genere: Quae causa diuersitatis periodorum in is ficienti b. speciebus: Qua causa disti militudinis in iisdem Hore citdinici lima&pei spicua in materia febrium que

stio, de qua sunt magnae inter doctos cotentiones. Aliqui enim, in contenti causis, qua re' per jut in humorib. ipsis, alias quaerunt in tei coelestes causas, ct in lana motum cum ebrium,

22쪽

tum aliarum aegritudinum per vices recurren tium causas reserunt. Primarum ergo periodorum morborum in genere causam esse dicimus, cum Caletio col-r Ommi lectionem in parte assccta materiae alienae,vela ' qualitatibus vel citi antitate vel tota substantia,

Hue κατοι συνάθροισιν fiat collect O siue κατ αι - ἰρων seu ρ υμα, συναθροισι seu congessio sit errore virtutis altera tricis, siue in ipsa facultate membri sit vitium, siue in alimeto quod est excoquendum, imbecillitate expultricis. Si enim dum excoquitur alimentum, in parte vitio

alteratricis , vel alimenti coaceruentur Iupersual expultrix langueat,residet in loco super- suum omne, ac si multum fuerit, grauat atque

extendit; si acre, exedit mordicat si calidum est, calefacit; si rigidum refrigerat ii oppressa

virtute destituatur prorsus ope caloris natiui, putrescit. Fluxionis causa sunt, vel in men bris diuersis, quorum unum pellit, alterurii suscipiti vel in solo membro suscipiente pit itaque exsuxione collectio vel ratione partis utriusque simul, transmittentisin recipientis; vel tantum ratione partis recipientis, posita semper materiae idoneae praesentia simul,&meatuum deducentium materiam oportunitate. In parte mai date causa fluxionis est, robur virtutis expultricis: quo rit, ut pars vel copia, vel qualitatibus, vel aliena substantia humorum irritata excutiat ac repellat eum a se.In Decipiente parte causae receptionis sunt imbecillitas partis, si sita natura, siue contracta aliunde. Secundo conso

matio partis,ut laxitas substantiae,qualis inglandulis

23쪽

itulis est. Minterdum in articulis, vel cauitas naturalis qualis in venis esti arteriis, item in articulis. Tercio situs partium inferiora, enim magis obnoxia sunt fluxionibus quam superiora. In humoribus vero causa fluxionis est, copia vel qualitas , vel utrumque vel

substantia toto genere praeter naturam, ut in peste, quae irritant expultricem. Interdum vero de humor propria mobilitate mouetur a superioribus ad inferiora, vel contra aut lecundum cae teras etiam differentias extremorum terminorum cum est fultis, exagitatus a causa externa.

In parte obnoxia fluxionibus, causaes laxionum sunt, at calor, vel dolor attrahens: Calor laxat, dilatat, petit meatus .fundit humores, at pars humores fusos promptius recipiat Dolor a trahit per accidens, quia stimulat naturam, ut spiritus copiosissimosis humores affatim cconsertim ad partem laborantem transmittar, quibus pars foueatur Spiritus impetu suonaeatus aperiunt, eodem humores attrahunt, ut per patentes vias prolapti fluant. Ad utramque collectionem, quatum petior fiob depulsionem, altera propter attractionem humorum requiritur meatuum oportunitas, ne sint impediti compressi aut adstrici: . Quantum ergo ad generalem causam omni

iam periodorum morborum attinet, recurrunt i paroxumi te briles a Vel generatur in IQ copia m. o.

tredinis ratione affectus, qui ex feruore putrido cineribus remanet, vel attrahitur ed ex vicinis locis aut reliquo coi pore, vel utroq; modo ibi colligatur noua materia putredini obnoxia.

24쪽

16 Ap. III. DE FEBRIB INTERMIT.xia, sique illa insecta contagiis putridi caloris, quae reliqua sunt, in foco putrefiat Potest enim

utroque modo coaceruata nova materia, scilic.

ut generetur ibi xas Ilvat. Generari po est, si alimentum ratione imbecillitatis partis, in qua est focus putredinis, corrumpatur,potest &affluere utroque modo ex reliquo corpore depulsa,&ad partem affectam , tanquam ad imbecilliorem, Dattracta abeno calore, qui in foco reliquus est aequalem manete, pulchre ostendit Galenus,inquiens, Non consentaurum st, Si in areis aut sctilibus pol elixata ob sania nidoroum quiddam, .s adurantur relinquant, nihil imile inprunupari. bis, in quibus humores putrescunto adurantur. SED CUR SINGVLIS DIEBUS PI-tuitosa erit quouis bili quarto quouis melanchalica febres exacerbantur atqxera- crudescunt 3

nes apud Medicos Aliqui non in humorum naturam, sed in causas caelestes, si motu lunae has periodorum causas referunt. Sed omissa refutatione illorum nos causas collocabimus in humorum specie,qualitate quantitate, putredine, quae in aliis humoribus est alia, ut ipsi inter se humores discrepant Denique in motu humorum, quem diuersa putredo parit diversum.

t. --, Singulis diebus pituitos exacerbatur, quia

μς Phlegmatis peculiaris est natura, quod utraque

qualitate putredini obnoxium sitri maiore copia citius in soco putredinis colligitur,genera-

25쪽

CAs PARI PEvcERI. 17tur etiam maiori copia quotidie, quia sua quadam putredine putrescit, quae motus ciet

quotidianos.

Eadem ratione biliosa febris de tertiodla in c. silet

tertium exacerbatur, quia talis est natura hua lib. moris, sicut apparet in omnibus biliosis inflammationibus in pleuritide, in epatidei similibus, quas exasperari quovis tertio die, constat. Deinde quia siccitate putredini aduertatur de minore copia colligitur suam quandam propriam habet putredinem huic speciei conuenientem, quae talium motuu causa est. Qtiicquid autem in foco putredine affectum exardescit a calore alieno id flagrat tantilper, donec consumitur Succedit ergo intermissio cessante febrii Vnd.f.b incendio, si tota, quae putruit, materia sit con im amissiρ. sumptavi quidem eo usq;,donec propter causas praedictas ex nouo motu humorum noua collectione & noua putredine atque exaestuatione

cor denuo accendatur. Re currunt autem statis Cisus. ιγῶ temporibus paroxysmi, nisi quis ordinem inter nem paro rumpat aut turbet.Mult autem sunt causae,quis Oreum tur paroxysmorum ordinem tu ibant,essiciuntque, ut vel anteuertant consuetum tempus,vel con sequantur. Accelerant paroxysmum vel materis Aereurλια

augescentis ex fluxu copia in loco putredinis, siue attrahatur, siue asiluat, siue utroq; modo)propter cacochymiam corporis aut retentionem consiletarum euacuationum; aut impuri alimenti usum,vel extenuatione humorum ex calidorum de tenuantium usu, aut robore nat,

ut caloris vel ex agitatione humorum ab exercitiis, balneis,aestu,iracundia dcc.

26쪽

a C Ap. III. DE FEBRIB INTERMIT

Contrariae causae remoranturin prorogant paroxysmos si prorsus nullo certo ordine procedant, ni vel quia numoris natura permutatur in alteram naturam humoris ut flaua bilis in atram, phlegma aduritur ut pene induat naturam bilis, vel quia inter sese humores coinfunduntur, vel quia complicantur, concurrunt febres diuersae, qui d mersis temporibus ua

dunt. hoc perlaepe fit.

Fiunt autem accessiones longiores, cum hi mores aut vapores sunt multi, crassi, lenti, aut cum obstructio est magna insignis vasorum augustia. Deniq; cum potentia naturae languida est imbecillis. Brevitatis accessionum contrariae sunt causae,&humor paucus, tenuis len toris expers viarum laxitast amplitudo, virium robur seu potentia virium,& quotiescunq;

hae cause omnes concurrunt parox,simi fiunt aut breuissimi, aut longissimi. Haec de causis periodorum in genere&in specie: Item de dissimilitudine inuasionum accelerantium vel retax- dantiumri Denique de paro xysmorum longitudine aut breuitate dixisse sufficiat. Nunc adiiciemus aliquid de putridarum febrium causis, qua prius qua exponamus, trademus febrium distinctionem integram profuturam meo iudicio,& ad causias sebrium do ad curandi rationem recatus intelligenda.

Cum ergo curationis recla ratio institui non possit,ia febrium differentiae sint explicata , tra

demus hoc in loco distinctionem febrium non sumptam a formali causa, qualem Hipp. expo' ut inprimararipsi. Di . sed aliam partim a mar

teria,

27쪽

CAsPAR ip Euca Ret iptelia in qua, scilicet a subjectis diuersis caloris subrilis, cuius Galenus est autor partim a cautis est cientibus amplam , cuius saepe meminit II p. in pidem in complectemur praecipua e

neia omnium.

Discernimus autem initio cum Galeno febrem ut morbum, a febre sympto mate. Febris lymptoma, ut dixi, sequitur aut ad inflamulationes ita ternas aut obstructiones impactas ac pertinaces humorum putridorum aut ad putre indines viscucum, estque e genere continuarum febrium, Febris morbus omnis est aut ephemera, aue putrida, aut hec qica. Ephemera in spiritibus primum, putrida ira humoribus primu hectica in solidarii partium substantia primum ac per se incenditur, de inmceps in reliquis: Saepe tamen ephemera intuo tetidam, putrida in hecticam tranlit: e conver- 'ectica inueterata dc confirmata putridam simul attrahit, ita, ut hectica non desinat, sed cum putrida coniungatur: Saepe Ephemera excitat hecticam non mediante putrida. Putridavero omnis aut simplex est, quam vocant .m καὶ ἀwβὴ πυρστον, id est legitimam seu exquisitam febrem: aut est composita, quae ενιξε -

τυ πυροτυ vocatur.

Simplex ex uno aliquo puto sinceroque ac se pia is .

orsim vel propaginibus vena caua , vel in venis p quas portae ad me senterium putrescente humore in qμε; Ul cenditur. Estque duplex continens obriae Grae- intermittens glιαλειπόν πυριτυ Continens

assidue ardet sed dissimilitetialia enim sine ullam a remis

28쪽

a CAP. III. DE FEBRIB INΤERMIT. remissione aequabili feruore,eoq; vehementi de intenso continue corpus deurit sine ulla remissione, vocatur autem νε, δια ης, idem, continens assidue ardens. Huius generis est κα - νος, Cuius incendium si eo usque inualescat, ut interiora flagret, extrema frigeant, omni calore scilicet ad interna reuocato nominatur λειπυ-

. Ex eodem genere sunt reliquae etiam ardentes febres, quae maligna vocantur. Si ardor assiduus non cesset quidem ex toto, remittat tamen aliquantulit, febris est ex eorum

genere, qua nominantur συ si Tales sunt febres tertianae, quotidianae, quartanae continuae, in quibus febrile incendium nunquam quidem prorsus 'desinit, remittit tamen aliquantulumi exacerbatur atque inualescit

rursus intermittentium ore. in tertiana quovis tertio die, in quartana quarta, in quotidiana cuspuir diebus singulis. Habet autem continens febris secum putredinis intra venas maiores a vena caua propagatas materiam ex humoribus, qui cum massa sanguinis ex e pate in reliquum corpus nutritionis causa distribuuntur. Intermittens febris focum putredinis habet intra propagines venae portae ad ima epatis, me enterium,Ventriculum,lienem, In testina Materia exprima coctione iis humoribus, qui post completam in cauo epatis ασιν a masn sanguinea

separantur. Vocatur autem intermittentes, quia

desinunt in πυρεξίαν putredo post consumpta febrili incendio materiam putridam cessante, eo usq; donec recrudescat, noua ad socii materia collecta&putredine affecta. Huius generis

Mntium. Intermitterium

29쪽

CAspARI EvcERI Isunt quotidiana, tertiana , quartana, singulae et κρι caiis seu γῆθιοι, id est aegitimaeri exquisitae accentae ex sui generis humoribus putrescentib. extra propagines venae cauae seorsim atque im- permixtim, Composita febris duplex est: Nam aut inter Misistam se miscentur febres ipsae ratione humorum pu- qM'tridorum citra alicuius membri affectionem: v aut incenduntur ex membrorum inflammatione pertinaci obstructione putredinis. Sine membrorum affectione febres componuntur duplicitetiaut κατά-Hrλοκήν πυρε τὸν , cum pisinter se febres diuersae vel unius speciei, vel diuersaru complicantur: vel κατακρα νηλιμιξίαν χυμων, cum ipsae inter se febres diuersa exputredine incenduntur, non unius humoris sinceri, sed plurium confusorum inter se sevi simul putrescentium, quae febres proprie vocantur

Complicata febres diuersis horis incipiunt desinunt. Complicantur autem febres vel unius speciei, vel diuersarum, vel etiam gene

rum diuersorum, ut duae pluresue tertianae autiquartanae, aut quotidianae: Item quotidiana in 'moriri termittens cum continente, sicut est , mr ii ας compositus ex quotidiana continenteis tertia- in intermittente. Composita febris ratione locorum affecto G s/trum duorum est generum unum earum. quae M v 'incenduntur a diuersis partibus simul aut inflammatis aut putrefactis ut si eodem tempore alicui inflammentur epar&lien, aut sconcur

runt pleuritisin phrenitis, vel etiam plures in-

30쪽

et Ar. III. D FEBR. INTER MI ternorum viscerum inflammationes. Alterum est,quae incenduntur ab ipsis ini ammationi us

non puris aut simplicibus, sed compositis vis pleuritis sit libri πελεlωδη φλ ωνη, ubi materia faciens inflammationem ex sanguineo bile mixta est:Et sic dereliquis.Proprie tamen oegenus febriu compositatum, quod adinctammationes partiti sequiturio pertinet ad febres tanquam morbos,sed ad febres symptomaticas. Sed ex his febribus compositis rursus licesunt περιοδεγοντες,quae certis inteluallis recrudescunti stata tempora seruant sui recursus aliae sunt prorsus vagae, quae vocantur πεπλανη ta πυρετοι, vulgo erraticae: Denique aliae ex his te bribus, quas commemorauimus, cum sympi malis vehementibus affligunt, quae sunt κακοηθγεις id est, malignae simplices aliaesunt sine sym-IRomatis saeuis, quae mimora sunt minus periculi afferunt ἔπει εις, και ευηθεις.

Hasum febrium siti gulae habent ut nullam

causam communem aut προηγουμενην seu internam, nec rζοκαταρκται,ν, se externam, sed in

1singulis, quos inuadunt,peculiarem aut propristam aut habent communem causam saltem externam; quo fit, ut uno tempore plures diuersaxum aetatum&constitutioitum corii piantur febribus vel unius speciei, vel diuersarum. Illas proprias febres singulis, has grassantes, ut vulgus, nominabimus illae quocunque tempore inuadunt quosvis ob constitutionem aut vitae Ociosaei voluptatibus, luxui, veneri, crapulis debitae, Hae non omni tempore inuadunt, nec

bo taurum, quia corpora habeo putiedio ob-l