Tractatus de globis, coelesti et terrestri eorumque usu. Primum conscriptus & editus à Roberto Hues Anglo semelque atque iterum à Iudoco Hondio excusus, & nunc elegantibus iconibus & figuris locupletatus ac de novo recognitus multisque observationibu

4쪽

TRACTATUS

LESTI ET TERRESTRI

EORVM in V E V S V.

semelque atque iterum a Iu Do CoHONDIo excusis, ta nune ele

gantibus iconibus es guris locupletatus:ac de novo recognitus multi ueolemationibus ornuvii stratus ac pessen auctiti opera Mstudio

Excudebat Iuno cus Hos Dius, sub signo

Canis vigilan is in Platea Vitulina prope Mnatorisam Domum ANNO cla IP c A v Ii.

6쪽

Amplisi imo ac clarissimo viro D. FRE DERICO SANDIO

DUCATUS GEL RIAE AC COMITATVs

Vin adefies superiorisemestri nobis, mir clarissimae

. honorat ime, deque udijs ct seorsim de nostris amiceo famrliarit , ut fit, inter nos agerem iri, accidit tum commodum, quod arat in manibuι, ut hoc de Globis caelesti ac terrestri, tibi exhiberemus. Quod cum vel ar- gumenti nomine tum methodi aspecta, licet perfunctorie inspectum, arrideret, omnino faciendum putavi, ut postquam jam, Hondio curante, tuis exaratumst, non nisi ipse tibi dicatum mitteretur. Nec ambito quin imtuitu primo quod placuit, nunc propius in pectums mi que Hondianis eleganter descriptum magis magisique sit placiturum. Nec enim longis ambagibus er gradu, quod dicitur, suspens sed in rem praefentem se ad usum suum singula explicata deducuntur. Satiricus Arbiter agens de feculi sui δε- clamatoribus ac studiis, existimabat in scholi eri adolescentes ullistimos,quia nihil ex iis, quae in usu essent aut audirent aut viderent. Euod e satum si uspiam,ce te in hisce , Apronomicis inquam ct Geographicis, locum Moi vindicare proprie existimandum. Vnde o summa semper ope annisi illi veteres, ut nihil profuturum seculis diu lateret. Hinc Eratosthenes antio uorum geographicas descriptiones seu,ut

Strabo loquitur, τὼ τῆς οικουμένης τἀν Dere ad examen vocans, multa a prioribus perperam tradita convellit atque emendat. Et pol viri sim non modo Eratosthenem.

sedo Hipparchum Posidoniam, Polybium resumens idem argumentum Strabo posse se novi aliquid afferre docet, quod illis' decessoribus suis ne notum quidem esse potuerit. Propertius, qui in tempora Strabonis incidit,haec o ejusmodi pictas mundos eleganter appellans, cujusmodi eorum Uus ct tractatio suo aevo fuerit, subis i

7쪽

Cogor & e tabula pictos ediscere mundos, Qualis & haec docti sit positura Dei. Et disco qua parte fluat vincendus Araxes Quot sine aqua Parthus millia currat eques. Quae tellus sit lenta gelu,quae putris ab aestu, Ventus in Italiam qui bene vela ferat. 'tario loci positura est, quod Graeci Cosmographi signanter o μὰ solent appellare

modi Themata Constantisi Porph gmne I .super occiduo imperii Orientalis di ictu Lutetiae otim edita habemus bene scio Frederici Guorellii arrhisepographi regis. tamen omnia, ut es illa prura, quam inculta se rudi ad e sine a masciatafuerint emons intorater alia, quae vel se de Cratetis terre stra GDbo refcri libro a Strabo Ut omittam a testimonium citia eantiqui mam it iam Vel sero nuper Ptintinianis re publi quae in notis insignis aliaque incommoda habens satis ostendit quam in hoc stener. absolistiora none es adsummam perfectionem atque elegantiam perducta si ni omnia me aliud Asironomiae tu urrit ut esse magnarum rerum tardi progressi/s solent. Nam siprimum caelestus arae aut rem requirimus, alius Atlantem in Anayiman drurn al denique aiios ciebuntunter quos es Architas Tarentinus nominabitur xon ignoritis scriptor.Cicero pramo Tusco tinarum Ouaestionum Archimedem Suaracusans in Lunae es Solu nec non Detuque reliquorum errantium motus in siphaeram

anus Lari antrin addit eam sphaeriam concavo aere similitudinem mundi ae si puram reddidi m in qκo ita Solem se Lunam idem Sic lus compo Herit in in equaces motus se caelestibus miles conversionibus, singulis quasi di sereri

modo accessus Solis o recessus, incrementaque ac di minutiones Lunae verum etiam. feriarum et inerrantium vel vaganti m pares cursus,orbis ille dum merteretur exhibuerit. Claudianus qui in candem sphaeram eo aiatis imo epierum te lis sit, noto aere,ut La Ianti sed ex vitro fabricatam tradit. Ipsum Epistrarum T ID,

Iupiter in parvo cum cerneret aethera vitro

Risit,& ad superos talia dicta dedit 'Huccine mortalis progressia potentia curare Iam ineus in fragili Iuditur orbe labor' Iura poli rerumque fidem legesque Deorum Ecce Syracusius transtulit arte senex.

Inclusus

8쪽

DEDICATOR I A.

Inclusus varijs famulatur spiritus astris,

Et vivum certis motibus urget opus.

Pcrcurrit proprium mentitus signiser annum Et similara novo Cynthia mense redit. Iamque suum volvens audax industria mundum, Gaudet & humana sidera mente regi. irabile automatoni se quo ver di monstravit Archimedes quo de eo referiet ullius ingenium atque animum suum plane divinum acsimilem quodammodo ejus, qui ea machinatus in caelo θὶ.Nec tamen in totum cst omnibus suis numeris exproisse caelestia Arinimedem verisimile faciant posteriorum adinventa. Nam ct musto post, Sosigenis demum opera,cursus Solis constitatus est,es eodem artifice usus fuit ad un-num emendandum Iulius Caser. Uuccessit Andromachus Cretensis, qui Theori carum faber celebratur atque inde Proesus Diarichus,cujus Sphaericasunt in manibus itemque Menelaus Romanus,qui ct Mileus, Geometra nominatur. Adeo ut pedetentim se haud levibussed nostrorum similibusadminiculis ad tunii fastigi gradum pervenisse Calathematicam credibile habeamus. Quamvis Cardanus illis seculis dis icillimum fuisse memoret astrorum motus ad numeros revocasse, non exstant Lbus filicet ephemeridibus. Veram Cardano quis em fecerat ephemerides novitium aut majorrem nostrorum inventum esse' 'fisnonne earum motionem Iuvenalis di ferte facit, qui tanquam pinguia buccina tritas ephemerides Satira sexta dixit, ct Porph)rius Arabico nomine A lmenichia vocans; tum cst Plutarchus, qui πινά - κων αγρονομικων vo cabulo extulit'ut notavit ad Manilium Scaliger. Odibus adden dus erat egregius locus Plini, ex Γίro Σ', cap. i , ubi δε Crina sive Critia Masilliensi, celebri apud Romanos medico,Neronis temporibus: Critias.inqui Massiliensis arte geminata,ut cautior religiosioraue adsiderum motus ex E p RE Maon nMAYMEMATI c A cibos danao holasque obseivando auctoritate Thessalum praecessit. Et ante Plinium, illo ipso Neronis aevo rens Arbiter Petronius de mo rat haud sinci Tabulis aut ephemeridibus Planetarum motus eruisse aut thema

constituisse eos,ubi in it: Altera Tabula Lunae cursum stellarumque septem imagines pictas habebat,& qui dies boni quique incommodi essent distinguia ente bulla notabantur. Et ut haec prima illa artis es artificum rudimenta fuerint, ita ad eorum diligentiam aliquid a Uue procudendo statuentes ad eris sinec unquam η c posteritati as,perioribus relictum defuisse, quod aut emendatore aut illustra tore Mon indiguerit,esse P in confesso sideatur. Sic illa antiquiora tempora excipiens Clacidius Ptolemaeus existimaripoterat summam rei manum imposuisse,nisi post-mo im Alphonsus Hispaniarum ros is Tabuli quid desecraretur ostendisset. In A a Germania

9쪽

cὸ munia deinde summi viri Peurba chius, Regiomontanus Stota crinus Coa petiit s. petitis observationibus,Tabularum quoque o Alphon aram de feritam ct aberrationes demonstrare ac supplere pro virili fuerunt conati.Et tandem nostro hoc secuso omnes omnium ante Mentium curas atque industriam supereres duo in signes heroes Tycho Brahe, ct Iosephus Scaliger : tauorum ille animadvertens

siderum motus accuratim afeta in peritos re quaquam aut veterum aut recentiorumari cum observatis respondere que organorum,quibus usi fuerant.vitis,occurre

re incommodo magnis animis atque incredibili impendio instituit abricatis sedes e de quibus or ipse αυτο,της se domesticus olim ejus contestari posum) talibis infrumentis, quibus omnia exaeae caelisus deducerentur.hsque sub js ad Asrono miae mox instaurationem progressus rea eruditi pulveris volumina, quae hodie a domnes se praesertim intelligentes summo sunt in pretio posseritati reliquit; praeter

miginti se unum manuscriptos codices,qui penes haeredes seunt,totidem annorum ac curatistima observata complectentes. Iosophus vero Scaliger quam multa tenora o bili fenus etiam a doctis, ct quorum in vulgatis praeceptionibus nulla exsant et e figia,perlustratis Graecorum,Latinorum,Persarum, rabum ac Chaldaeorum mo numentis, ex prima ultimaque antiquitate eruit atque illustravit,ejus in UManil

ronomicon poseriores Animadversones se Libri de Temporum Emendatione testes t. Atque hi,virorum eximie, illi sunto, quorum meminisset voluit diυinus mates hisce versibus: Felices animi,quibus haec cognoscere primuin Inque domos superas scandere cura fuit.

Credibile est illos viiijsquc jocisque relictis,

Altius humanis exeruisse caput. Sane huc se totos dedisse omnino consentaneum habet uni, autum intes scilices quod Platonem dixisse legimus,ad haec praecipue, contemplanda mortalibus ab im

mortali Deo oculos fuisse conceJos. diuo ct Senecam collima se se Corsici exsili, se litudinem hund alijs contemplationibus lenivis, tu in Oritavia verba indicant.I tu enim de se ipse loquens introducitur: Melius latebam procul ab invidiae malis R emotus,inter Corsici rupes maris, Ubi liber animus & sui juris, mihi Semper vacabat studia recolenti mea. O quam juvabat quo nihil majus parens Natura genuit,operis immensi artifex Coelum intueri,Solis & cursus sacros Mundique motus.

10쪽

DEDIC A TORI A.

Atia vel obiter interserenda putavi, quo in ipso quasi aditu praeclara hujus do

Arma commonefacti aaolescentes intelligant qui abie tuendum habeant quum de ea totoque hoc artium choro ab omni aevo sempe ne tam honorifice senserint viri Mne exemplo maximi. Cum autem in omnibus disciplinis prosit initio bretia quaedam elementa ad animos veluti uisorum praeparandos in promptu haberi, huic praecipue reii ad,quod nunc exhibemus,es tactum est accommodatum judicamus; ut potendis luatum Caele is sed se Terrestris Globi, hoc est, ct Asronomiae ct Geographiae

conjunciam quandam usuique o Globis ipsis reique nauticae ac navigationibus apta- iam Isagogen succincte complectens. Tantum quod desiderari apodixes nonnustas ac demonstrationes aliaque animadverterem : quae posteriorum quos dixi quoque in hune linem diligenter adhibui) cogitatis ac curis expolienis,nec non o nostis, quae usu apiduo publicisique praelectionibus observata habuimus, adinventis, quantum id rei institutumpateretur,cst exornanda perficiendaque a1sumsimus.Tibi ero,viramplissime ut haec dicaremus,licet occasio,ut modo dictam, huc duxeri non tamen aut ea sim aut fortuna, sed virtus tua se in omni disciplinarum emere eximia doctrina praecipuum cst incentivum se causa fuerunt.' Nams Di,s immortalibus delubra aemunibus sariti templa consecravit antiquitas, quibus nos justius aut convenientius haec mentis atque ingenii opera, am qui eadem intelligunt acpo fident bona ferre

di beamus'Nihil nunc dicam de amicitia no a,quae multis jam annis inter nosv

ius o constans suo queZammodo jure hoc ipsium quoque flagitare videbatur .mber gitur hoc quidquid est tibi consecratum tuisque virtutibus ac meritis multiplicibus si non par saltem nostrae in te observantiae atque adfectus de tum sanctumque apud posteros mansurum monumen. Dabam Harde rvici Gestorum ipses Culendis Augusti