장음표시 사용
21쪽
est limitibus definire. Addemus summitati montium maris profunditatem. De ea sic scribit illustrissimus Iul.Scaliger exercit. 3 8 contra Cardanum. Aquae profunditas non multa, nempe raro pessus excedit Sollurimis in locis non accedit ad vicenos raudpaucis senos explet,paucissimis ad centenos accedit,paucioribus msuperat numerum. At quia haeca vero deficere plurimum, quotidiana navigatium testatur experi-cntia, depressionem hanc fundi maris faciamus aequalem montium elationi,ut ad io stadia subsideat, quantam esse Sardoi maris maximam profunditatem, apud Strabonem perhibet Posidonius,vel si placet,ad is etiam stadia deprimatur, sic enim volunt Cleomedes,& Fabianus apud Plin.lib.a cap. 1ΟΣ. Georgius Valla mala fide Cleomedem transfert, cum 3 o stadiorum mensuram profunditati Maris attribuit.) His ita assumptis fundamentis, quae sit ratio eminentiae montium ad totius terrae diametrum, ut inde colligamus,montium elationes vix quicquam a rotunditate detrahere, sed erit haec excrescentia quasi festucae aut pulvisculi in pila, ut Cleomedes affirmat. Si enim accipiamus ambitum terrae esse stadiorum i 8 o ut Ptolemaeo placet neque minorem mesuram quisquam antiquorum posuit, ut Strabo testatur erit ejus dimetiens ex Archimedea ratione diametri ad peripheriam stadiorum amplius ue a a. Si igitur montes exsurgant ad usque stadia x quod placuit Eratostheni& Dicaearcho erit ratio editioris montis ad diametrum terrae quae est unius ad ue 2 Lapsus est Peucerus, clim dixit, dimetientis te rae ad perpendiculum X stadiorum esse rationem Isoco ad unum, haec ratio est ad totam circumferentiam non ad diametrum. Si ad xv stadia altitudo montium excurrat ut voluit Cleomedes erit ea ratio quae est unius ad 38is. Sed ad 3o etiam,si placeat,stadia montes emineant,ad quantam altitudinem petram in Soediana assurg re refert Strabo lib.xi satqui majorem non esse mensuram summi montis,adjecta etiam maris profunditate ad perpendiculum, Cleomedi videtuo ratio ea no erit major qua sit unius ad I os . Amargat. etiam,si libet, ad quatuor milliaria,sive stadia xxx ii quantum C sium Syriae in directum sursere, autor est Plinius) erit ea ratio ML uanto minor, quam sit unius ad i s . Tantum igitur abest ut ci eam Patricio de altitudine Tenaris. xxxii Miliariorum nisi multis ambagibus & obliquis itineribus metiatur : quomodo Plinius Alpisi cacumina ad so milliaria effer ut no assentiar Alliaeteno Arabi
22쪽
rabi qui ad vi ii milliaria Arabica vel stadia LXXX ,ut ego arbitror,
extulit montium cacumina neque Plinio lib. cap. ii de montis Haemi excelsitate vi milliariorum:vix eidem Plinio de altitudine iv milliariorum.Vlterius assurgere dicenti Mercurio haud facile crederem. Hactenus de montium celsitate, quae hujtis Globi terrestris rotunditatem impedire videbatur. Adjungit Patricius,aquas etiam in sphaerae modum non rotundari. Argumentum sumit ab aquarum libratoribus, qui adhibitis instrumentis dioptricis aquas esse aequa & plana superficie nisi quatenus ventis agitantur deprehendere. Eratosthenes contra apud Strabonem afirmat, superficiem maris alibi eminere, alias sublid re .Inscitiae suae testes vocat item architectos sive aquarum libratores, qui Demetrio Isthmum Peloponnesiacum effossuro, renuntiarunt comperisse se dimensionibus, mare quod est in sinu Corinthiaco, elatius esse eo quod ad Cenchraeas. Sesostrim AEgypti regem Isthmum Arabicum discissurum destitisse serunt,quod superficiem aquae in Arabico sinu sublimiorem judicaret,quam quae in mediter raneo mari. Arist. in fine libri i Meteororum. Idem postea Dario contigisse,eodem loco testis est idem Aristoteles .Ecquid Sesostris,
Darij & Demetrij Architecti majori fide dipni sint,quam quos Patricius nominat,non laboro. Strabo Eratosthenem insectatur,qubdeminentias & depressiones superficiei maris attribuit. Archimedes docet omnis humidi, quod consistit & permanet, superficiem ess e Sphaericam, & habere cum terra commune centrum; ut utrosque merito rejiciamus, tum qui rectam maris superficiem volunt, tum qui eminentiam & subsidentiam tribuunt. Hoc unum fateamur ratio cogit,exiguam hujus GLOi portionem, quantam capiat oculo rum acies,a recta superficie quibusvis instrumentis non posse disceri ni: ut inde penitus corruat argumentum illud, quod a libratoriani fide & experientia deducit Patricius. EIevationes & depressiones,occultationes item &emersiones p Iorum & stellarum,quemadmodum quotidiana navigantium experientia testatu fieri posse,utcunque plana sit aqua contendit Patricius.Si enim stella aliqua, alicujus Ioci vertici immineat; hac aut illac ab eo loco si discesshris, deprimi videbitur, in plano etiam facto itinere. At aliud est quod non advertit Patricius. Aequali cursu confecta versus Austrum aut Boream, stella semper aequaliter
23쪽
elevatur aut deprimitur,quod fieri posse in recta superficie nunquadocebit. Si sumamus stellam aliquam prope Equatorem positam, ea in cursu 6o milliariorum nostratium, proxime per unum gi adum ab Horizonte attollitur,sive ca stella vertici immineat,sive inde dissicesseris ut a vertice deprimatur per triginta, quinquaginta gradus, aut alio quovis numero: quod in plano fieri non posse, Geometrica demonstrant fundamenta.Unum hoc Patricio sin Hispanorum navigationibus bene versato,quod testantur eius scripta fidem facere poterat,maris superficiem non esse rectam: quod Victoria navis ea, oua Ferdiadi Magellanus ex Hispania solvi,t instituto cursu inter Austrum & Occidentem ad Fretum illud quod ab eo nomen accepit,redijt in Hispaniam, praevecta Promontorium Bonae spei, toto
terrarum ambitu enavigato. Mitto illustrissimorum nostratium natavigationes D. Fran. Drahe,& Thomae Candisti exteris fortassis non adeo notas,quae id ipsum quod dicimus evincunt.Obiter attigimus quae summa habet sua causae fundamenta Pati ictus. Experimenta, quae male intellecta ad causam suam firmandam adducit, omitto, cum ejus opinionem destruant potius quam astruant. Astructa ad hunc modum rotunditate terrae, cum altissimorum montium eminentia' vix habeant cana rationem ad semidimetientem terrae,quam unum ad mille quae quam sit exigua, facile quivis agnoscet Globosam forinam ad exprimendam coeli terraeque ina ginem,naturae convenientiorem,intellectui faciliorem, ipsaque venustate jucundiorem otiosum arbitramur ut probare contendamus. In Globis autem materialibus,praeter aptam & convenientem locorum delineationem,quod praecipuum est, tuo maxime desiderantur, magitudo sive capacitas, ut particulares quam fieri potest locorum descriptiones complectantur.Secundum est levitas, ne pondere & gravitate offendant.Strabo lib. ii . Globum voluit diametrix pedum,ut capiat mediocrem rerum particularium descriptionem. Immanior plane est haec moles quam quae commode tractati possit. Atqui hac parte, existimo hos Globos, de quibus tractare institui- mus,caeteris omnibus,qui hactenus editi sunt,jure praeseredos,quod& capaciores reliquis, sunt enim diametri pedum duorum & partis sextae.ti autem quos Mercator edidit quibus maiores nemo ad haec 'usque tempora quod sciam,edidio pedem unum & partem tertiam
vix attingunt diametri.Erit itaque superficiei horum Globorum ad
24쪽
eos quos Mercator edidit, ea ratio quae est unius ad duo cum tribus octavis,aliquanto etiam major. Qua ibet igitur regio his Globis erit major quam in illis duplo amplius, unde qua libet loca facilius multo in his delincari possunt quam in illis. Sed haec intelligenda volumus de ijs,qui majori forma editi sunt a Gulielmo Sandei sono . cive Londinensi de quorum prς cipue usu conscripsimus hunc tractatum. )Nam& minores etiam edidit,ut mole & magnitudine minores, sic etiam pretio viliori, ut tenuiorum studijs consultum esse videatur. Ad ipsam quod spectat Geographiam, cum ex recentioribus chartis & descriptionibus sit desumpta, caeterorum descripti- onibus multo persectiorem arbitiamur: utcunque suis fortassis non vacat erroribus. Hoc autem in his Globis edendis prasitum esse, eorum artifex mea opinione gloriari poterit. Unum hoc monemus, particularium locorum descriptiones aliunde petendas esse, neque enim in Globis hoc expectandum est. In particularibus autem locorum descriptionibus, Gerardus Merca- toc Tabulis Geographicis caeterorum industriam&diligentiam superasse videtur. Hinc itaque commodissime peti posse ducimus.
Loquitur Strabo loco & libro iam indicato de globo terrestri: non quem talem aut tali magnitudine ac mole ipse confecerit, sed que ejusmodi confici su deat, ut omnia suis numeris constent: Nostro autem seculo magnificus & illustris vir Tycho Brahe, quem hodie ut Atlantem cani omnes non immerito cele brant, caelestem ex lignea interius materia constantem atque in exactam Globi formam levigatum laminisque ex orichalco artificiose superinductum fieri coravit, pedes in diametro sex continentem, praeter Meridianum de horizontem ceteraque quae aestimari inde possint. Cujusmodi Globi machinam, adeo solide S subtiliter elaboratam S undiquaque sibi rite correspondentem,a nemineat tea constructam usipiam aut absolutam esse arbitror. Opus ingens & magnificum civiusque videndi ergo multi e vario regionibus in Dan iam venere dum ibi adhuc ageret .Tycho postmodum,concedente ipso ad Caesaream maiestatem, di Globus ille una cum aliis aliquot Mathematicis instrumentis, ab Imperatore, post ipsiusTychonis obitum,multis thalerorum millibus redemptus Pragi nunc in viridario live arce Casarea inter alia miranda servatur.Circa horizontem haec
verba aureis characteribus leguntur.
25쪽
Qui Globos prae ceteris ob insignem suam magnitudinem hoc prerogatio habet,quod omnia in eo exactissime adeoque in iplo minuto exsequi liceat. Pri- aertim quae primi mobilis doctrinam spectant, corporumque caelestium obse vationes,aspectu Ecliptics & squaloris absque laboriosa supputatione in eo mochanice possunt perfici. Habet & magnus Hetruriae Dux haud minori magnitudine duos insignes globos, sed communi fabrica, alterum terrestrem:caelestem alterum, qui est a miliaris,circulis tantum & orbibus suis constans. Ru's deinde Mercatoris memorat globos au thor,eos postea I. Hondius ad Tychonis observata accurate emendatos cum magna tum minori forma evul. gavit,hodieque adhuc filius &haeredes eleganter ac graphice delineatos evul- a M. Porro quia saepenumero in hoc de Globis tractatu Pu ti, linea, si perficiei, guli, rhombi,axis, similibusque Geometricis atque artis vocabulis opus erit, quae & qualia ea sint obiter in aemittendum. Punctium est,cuius pars nulla est: sive quid indiVisibile, hoc est, quod in partes deduci aut dividi non potest. Lino ,est longitudo sine latitudine. Cuius quidem extremitates sunt duo puncta. Linea rectasst ab uno puncto ad aliud brevissima extensio. Linea parallelassiunt lineae Nuidistantes: quae quantumvis protrahantur,numquam concurrunt, qualiter semper a seipsis remotς. perpendicularis, est recta linea rectet insistens duosque circum se angulos
est longitudo latitudinem tantum habens, cu us extrema & termini um est,qui termino vel terminis clauditur: termino comprehenditur esse mub terminis reliquae omnes figurae triangulus, quadrangulus dic Terminus,est quod uniustutiisque finis est. or est figura plana, qui una circumducta linea continetur, in cuius me dio punctus est, a quo ad circumferentiam omnes Productae lineae sibi sunt in quales. Circuli centrum est punctus ille medius, aquo lime equales ad circumfert
. Circuli diam te si recta linea per circuli centrum transiens & ex utraque par te in Circuli periphetia seu circumlatentia terminata circulum in duas aequalea partes dividens.
Semicirculus est dimidia circuli pars, quae sub diametro circuli & dimidia circumstrentiae parte continetur.
ρω .est quivis circuli figurae pars quae sub recta linea & circumserentis par te semicirculo majore aut minore continetur. μίη -
26쪽
W κ F A v I o. εχ gulus est duarum linearum contactus, quarum expansio est super superficiem planam applicatioque non directa. . etiam rectus est, qui ex recta linea, super rectam lineam cadente,& utrimaque duos aequales anpulos faciente, ' producitur * quae & perpendicula istiama dici potest,de qua ante. e ualus obtusius dicitur, qui recto angulo major ς est.. Mutia acutus,est qui recto β minor est.. vulus siliam est,qui sub pluribus quam duobus planisangulis, in eodem plano non existentibus, ad unum signum sive punctum concurrentibus & co uitutis,contine tur,ut sunt anguli in cubo sive resera. Rhombus est,qui anullaterus quidem,sed rectangulus non est. Rhomboidei, qui neque latera neque angulos aequales habet, latera tamen opposita,& angulos oppositos aequales habet. Abdum sive corpus dicitur, quod longitudinem, latitudinem, siVecrassilieni habet ut tessera sive cubus: Solidi vero termini sive extrema sunt superficies. Axis diameter est ille,circa quem sphaera volvitur & circumducitur. PH. Sphaera sunt extrema puncta axem in superficie terminantia, poli cata,nes & vertices vocantur. Sphaera, definiente Euclide, est, quando semicirculi manente diametro, ei cumductus semicirculus in stipsum rursus revolvitur unde incepit coagiimpta figura.
28쪽
ctat institutum, vocamus analogicas coeli terraeque imagines. Analogicas autem di- ' cimus, non solum propter formam, quia Rotundi: ut sunt coelum & terra cum interfluo mari r sed praecipue quia coeli si- dera suis imaginibus & Asterismis Constellationes vocant expressi terraeque tractus & regiones, singula sua proportione, magnitudine, & distantia expressa, nobis exhibent di delineatis etiam ad eorum usum circulis tum ma oribustum minoribus, quos in coelo terraque congruo suis observatis conceperunt artifices.Circuli autem in ores sunt, qui totam Globi lu- perficiem in aequales duas portiones dispescunt : ininores, qui in duas inaequato dirimunt.
GL 3 vulgo etiam Sphaera nominatur. Id tamen inter utrumque discriminis 'quod Sphaera proprie: armillaris sit,id est globus non quidem solidit edar- illis,circulis atque orbibusartificialibus constans. Qui Circuli,quamvis reJ xa t es in caelo nulli sint,assumpti tamen ab artificibus in eum finem sunt, ut γ
29쪽
orum beneficio vera ea estium motuum historia comodius perciperetur. Quod de circulis,aequatore,Zodiaco, ibus ceterisque dicimus, idem quoque de reliquis orbibus eorumque hypothesibus accipiendum judicamus. Na quod Rh tuus
30쪽
scus olim & Par Rus RAMus lib. a Schol. Massa. veterum Egyptiorum in , albis scrutandis sicilitatem objiciant, de eo quid censuerit ipsique Ramo ali- suando praesens praesenti responderit nobilissimus Tycho, operaepretium est ex
ipsius Epistolarum Astronomicarum lib. i pag. 6o cognoscere. ita enim ait: uia celeberrimus illi nostri ais Philo*bus Puru, Um existimarit, sine inpothembinper logicas rationes A bonomiam constitui posse carer functimento. Proposuit quidem
illa mibi ante annos elapsos ι6,cum Og uJae Vindelicorum una essemus, hanc opimonem, O hortatorsimul erat,ut postquam per Dpotheses siderum cursium iu ex.ictum ordinem redegissem, idem me his tentare affectarem. id enim sieri posse, hac ratione addita, existim bat,quodsi dicer legisor, L ntios acillimam olim habu se e ctronomiae cognitionem : umque pothesium ratis dictitas ct intricata videatur,oportuisse eos alia compendiosiore aer planiore via sido um cursu cognovisse, ideoque citra omnes hypothesci. . si ego illi resistebam, ostendens sine senthesibus phaeuomena calesia non , palpe iumentiam cernit
redigi,neque Et intelligantur, excuso. Facilitatem vero illam 4 Dptiaca item in sequato, 31 Planetarum.quibius a sepputatione laborios liberarunt, cum ephemeridum e pedita rario nondum in usustret, tuis. V rum cum is,vir Masperspicaci ingentopraeditus Ur veritatis si quis alius amans, netralia artis hujus, non penitus perspexisse videretur u ritatemque in motu siderum statis ameti temporibus nequaquam recurrentem non animais
vertis mcquam hac in parte obtinere ab ipsinec 'tui nec volui. Haberis plerosique athuc assecla ,qui idem sieri mist sperant, ed qui rem imam neque intengant, neque unquam
in effetitu ut deductura. m enim omniacosmi numeris, ponderibus er mensir siue his etiam quicquam in mundo visibili explicari nequit. H)potheses autem nihil aliud,qua mens .im apparentis motus per circulum aliassu guras ostendunt, quas Arithmetica innumeros resiluit. Sine his si quis e prorum motus comprehendere velit. pr unam quod diacisi et invocet, O supramundiniam extra hominum intcssi tum planeque incorpoream Opi quam Seraphicam rationem imaginetur recesse est
Praeter ipsa Globorum corporion quibus ea quae diximus inscripta sunt,quae Solida sunt rotunda, adhibetur utrique machina cum instrumentis ciuibusdam necessarijs ad corum usum; quorum singi la ordine explicabimus.
Machinae fabrica sic habet. Primb basis est ad Globorum susten
tationem,cui ad perpendiculum eriguntur sex columellae, aequalis ad invicem longitudinis, quibus ad libellam insistit cyclus annularis, bono crassus & latus, basi parallelus, quem horizontem vocant, quod ejus superficies, quae supera est, veri horizontis ossicio funct-tur.Haec enim ita est sita,ut Globi superficiem in duas aequas parita dirimat. Quarum altera quae eminet,conspectam mundi partem nobis indicat: altera quae deprimitur,in conspectam mundi partem denotat. Is autem circulus, qui conspectam mundi partem ab incon
spicua dirimit, Heri η vocatur. Atque illud punctum quod in su- mn 1'. D a pero