장음표시 사용
51쪽
TItulus vIII. lib. III de ordine judiciorum , est de omnibus judiciis. Hic vero est de judiciis tantum liberalibus, quorum haec jure
ordinario praerogativa est, ut solemnibus ordinatis pruis decidantur , quam ulla alia judicia criminalia vel civilia l. I. & hoe tit. si status ins de evict. l. quoniam in L adl. Iul. de adult. unde & praejudicialium actionum nomen. Impediunt isitur differuntque crimen quod quis intendit ei qui status controversiam patitur , quodve intcndit ipse ei qui controversiam status facit i. I. 3. q. & petitionem hereditatis si de hereditate simul & libertate controversia sit, vel si de hereditate principaliter asatur,& in modum contradictionis sive exceptionis inducatur status quaestio,etiam prius ordinanda est causa liberalis& excutienda , qtuam de hereditate sentcntiai feratur, de qua cum sit actum principaliter, &sententia quoque serenda est, non de Iibertate nominatim , sed sufficit libertati sententia de hereditate dicta secundum cum qui hereditatem petiit essh suam, ut l. hoc tit. l. I. sup . de ord. jud. l. 8. de pet. hered. Impediunt etiam repetitionem debitae pecuniar ; & actionem furti, aut bon. raptorum, & Iegis Aquilae, i.
XIX. Enarratio. PRius decidantur J Quid ita Z nempe severius.
ex eodem delicto in servos quam in liberos animadvertitur. P. Faber.
52쪽
Differunt que crimen J Vide sup . tir. XVI.
Et legis Aquiliae J Cujacius in l. 6. legit, si
res tuas ruptas , quod est verbum legis Aquiliae, quia de damno dato loquitur. In veteri Menasii, raptas, ut Gallicus interpres , ravies: & τὸ κροπολους , εαν τα -οί ματα του αφατα φυτοι : si res tuas raptas , & ibidem Thalelaeus, res amotas interpretatur ereptaS : reS Cnim amotae proprie dicuntur , cum conjuxinonjugis res contrectat.
TItuli xvi. partes sunt qui eum tituli s quuntur de adsertionibus, de his qui judicio liberali agere ex possessione servitutis non possunt, de praerogativa & excellentia judieii liberali; , & hic de causa liberali acta inter seria
vum dominum & per colludium & compactum , ut servus liber pronunciaretur. Et ut titulo 18. habuimus unum calum quo quis praemii loeo datur in servitutem alterius , puta
grassator in servitutem ejus qui illum vicit &cepit largitione principis, ita hoc titulo daturalius casus, quo is qui liber pronunciatus est domino lusorie cum eo agente de statu, pro praemio servus fit ejus , qui collusionem detexit post sentcntiam intra quinquennium , & similiter qui iugenuus pronuntiatus est patrono cum eo lusorio agente de statu, libertus se ejus qui collusionem detexit. Quod est ex Senatusconsulto Ninniano sic legendum in l. r.
θενται, &-Vet. lib. quod factum fuit Domitiani temporibus. l. 1. D. eod. ac sortasse qui
53쪽
in Fastis sub Domitiano Nonnius Asprenas, est Ninnius, non Nonnius, celebre nomen Roma nae familiae: vel ex L. Ninnio Trib. pleb. qui iniquis rogationibus Clodii intercessit auctore Dione 38. & quo referente Senatum decrevisse de reditu Ciceronis idem Cicero scribit , &Ninio Hasta de quo in l. D. ad i. Corn. de scar. Generaliter autem verum est, si perlusorio judicio actum sit , rem judicatam pro- veritate non haberi l. 1 . supra de lib. cau. l. si servus M. 2. D.de lcg. I. l. si perlusorio,D. de app. Divi Pii rescripto, cujus fit mentio l. I. similis est l. sup . de ing. man.
Lussi tecum eo apente) Utini. si servus so. g. I. D . de Ieg. I. il est, collusorie, sive per col-Iusionem.
Qui collusionem detexit) Praemium vocat Iex 2.quod is qui detexit,habeat jus patroni. Poenam autem, quod patronus excidat jure patroni: sive,
Ex Basilicis ) Libro x Lur1I. tit. xXIII. & Michaele Psello in Synopsi legum. E t ex vett.libris) Sic legitur in eteri Menarii. Gallicus interpres, Ninniam.
Nonnius Asprenas J L. Nonius Asprenas in Fastis Capitolinis. Idem
54쪽
Idem Cicero scribit lib. iii. epist. ad Atticum ep. xxiii,
XXI. Ne de statu defunctorum post quin
quennitum quaeratur. VT collusioni detegendae ingenuitatis & Iibertatis qua de re actum est titulo supe-1iore ex Senatusconsulto Ninniano post sententiam quinquennium praescriptum est in hoc titulo ex alio Senatuscousulto , ut lege 4 pen. S ult. quinquennium praescribitur quaerentibus de statu defuncti, qui in diem mortis, ut lege ros. sinc interpelIatione vixit, ut liber palam rnon clanculum & fhrtim fugitans dominum , ut I. ult. nam in eo tantum Senatusconsultum locum habet, qui in omnium oculis vixit pro libero in diem mortis, ut a morte post quinquenniunt de statu ejus quaeri non possit. Dico quaeri, non agi. Nam de statu defuncti certissimum est principaliter liberali judicio agi
non possc I, 13. supra de lib. cau. I sed in aliam litem principalem, vel de bonis, vel de statu vivenus, s incidat quaestio de statu mortui, Senatusconsulto cantum est, ne post quinquennium admittatur , & ut propter hanc illa quoque cellet principalis quissio. Puto Senatuiconsultum factum esse D. Marci temporibus ex Oratione cujus fit menta' l. I. D. eod. cum & de eo ita Castolinus scribat: De statu destinctorum intra quinquennium . quaeri jus sit. . Quod si post coeptam liberalem causam
moriatur is cui fit controversia status , etiam certum causam perdurare, non propter defunctum; sed propter causam evictionis l. i. iii Cod. C
55쪽
II. aut bonorum, l. 3. hoc titulo. Statum in hoeaz- titulo in deteriorem partem accipimus , ut si is qui vixit ut liber iri diem mortis, dicatur fuisse servus : Si qui ut ingenuus , suisse libertinus. nam & post quinquennium quaeri potest utrum quis filiusf. an paters fuerit, l. 3. hoc titulo,quae minima cit status quaestio. .
XXI. Enarratio. OUinquennium praescriptum est.JI. 1 D.de
collus. deteg. 'Ut l. .penest.J In. l. penuit. Cujacius Observ. libro i. capite xxiv. legit, apud procuratorem rei privatae. Auctor τεντο ς legisse videtur, curatorem Reipublicae: sic enim ibi habetur
Reipublicae, ut legebatur in codice Menagii, licet superscriptum sit pro. Dustra : nam idem est curator & procurator Reipublicae. Ibde tamen C acium ad leg. procuratores 3 o. infra de decurion, Quae minima est st. qu. J Iudicio autem libertatis nullum gravius est.
XXII. De longi temporis praescriptione,
quae pro libertate, & non adversus liber- ' lateri opponitur. Post praescriptionem quinquennii induin
' Etam Senatusconsulto Ninniano , quae tuetur statum eorum qui liberi pronunciati sunt,
di post aliam praescriptionem quisque u indu-
56쪽
ctam alio S. C. quae statum defunctorrum tuetur, nunc datur praescriptio longi temporis i. continui decennii inter absentes, quae adversus libertatem nec ipsa, nec longioris temporis praestri
tio sola quidquam potest, l. 3. Pro libertate plu- limum facit, si quis longo tempore sine interpellatione in possessione liberiatis fuerit bona fide, & ex justo initio possessionis, i. i. hoc titulo I. ult. supra de his, qui a non domino L si cum M. Aristo, D. qui & a quibus man. Justum initium'
posscssionis. i. tituΙum requiro, veluti manumis.sionem, aut redemptionem a servitute, aut vicarii servi traditionem, aut peculii remissionem plenam l. 3. cod. Theod.de lib. cata nec requiro semper vicennium, sed contentus sum decennio inter praesentes , ut d. g. Aristo. Quod si mala fide fuerit quis in posscssione libertatis, ut se vus fugitivus, qui se occulte pro libero gessita placet longi temporis praescriptionem ei nihil opitulari, I. i. hoc titulo, quae confruenter vicianitatem sequitur. l. vlt. tit. superioris, quae etiam est de servo fugitivo, ut ismetsi in fuga decesserit , quinquennii praescriptio non opponatur agenti de statu ejus. Forte servo fugitivo ad tuendam libertatem dabitur praescript1o lL an ex l. . insta de praescript. XX.an. quχ tamen non datur hodie adscripticio , l. cum satis insta de ,
XXII. Enarratio. SEnatuscons. Ninniano &c. J De his senati
Praescriptio longi temporis,id est,&c. Lo
57쪽
gum tempus est x. annorum inter praesentes , , XX. inter absentes. Et ita in omnibus fere ju- ris articulis Iongum tempus accipitur, Paulus sentent. libro v. sit II. g. Iono temporis, &tit. v. 6 res olim.
Nec longioris temporis praescriptio etiam si quis diutissime in possessione servitutis fuerit,
ad libertatem proclamare p0tcst, licet sex ginta annis in quasi servitute fuerit, lege ult. contra libertatem igitur , nec sexaginta quidem annorum Praescriptio opponitur, ut notat Eustatius in libro de praescriptionibus cap. de annis LX. Sed si se vaenire passus sit ad precium participandum, servus factus est. Tha-'
Si quis Iongo tempore Veteres interpretes vicennium requirunt. Auctores Basilic. vicenis nium , aut longiuS tempus. Placet longi temporis praescriptione Τhale- heus ad i. I. notat, verbum diu significaretem
Praescriptio xx. annorum ) Azo in summa putat tricennium sufficere , ut Glossa. Odoste-dus dari praescriptionem XXX. Vel XL. annorum,h1c & ad leg. I. stip. de serv. fugit Quae tamen non datur hodie adscr. Et hanc quoque differentiam notat Patricius Ηcros in Basilicis.
XXIII. De peculio ejus qui libertatem
IN hoc titulo proponitur differentia una in . ter manumissionem servi quae fit inter vivos& eam quae si testamento. Manumisso inteu
58쪽
ivos tacite concestum peculium videtur, si non sit ademptum , nisi manumittatur a pupillo , l. pen. D. de man. vind. manumisio in testamento concessum non vidctur , si non sit relictum nominatim , ut I. peculiniri, inst. de les. l. 3. D. de manumisis quae ser. ad un. peri. StIcho , D. de peculio, lege r. sup . de coin. seriman. Ι pen. sup . an scr. ex suo fac. idemque est in filio emancipato , 1. donationes g. pater, D. de donat. Et ratio differentiae haec, qui inter Vivos peculium neque alii dat, neque sibi retinet , testamento id cum universo jure heredi dedisse videtur.
XXIII. Enarratio. Concessiim non videtur
Theodorus : non praefinitur , ct peculium ma-ηsmisisse. ει παροὶ ἔ διδονα λοιπαλες, ἰ δῆλον ποσον : nisi si jμssus sit a testatore relicta inferre, vel certam quantitatem , ut ait Graecus interpres ad legem I. g .io. D, de pos. Vide Cujacium ad d. g. pcc lium, & Theophiluta.
XXIV. De Senatuscolasulto Claudiano
tollendo. SEnatusconsulto Claudiano locus suit, non si
liber homo sejungeret alieoae ancillae, I. sup. comm. de succ. l. 3. s . dc lib. cau. sed si libera mulier contra domini denunciationem jungeret se alieno servo, ex Senatusconsulto ejus fiebat ancilla , cujus ille servus erat, vel
59쪽
ii non denuntiante domino, liberta , ut Corn. Tacitus xii. Annal. scribit, qui hujus jinis ut Omnes auctores nostri rectius D. Claudium a ctorem facit , quam Suetonius Vespasianum. Trina denunciatione fuit opus, & sententia Judicis, ut Theophilus scribit in s. ult. Inst. de succ. quae fieb. per bon. vend. l. 9. & est. cod. Theod. de lib. cau. l. Io .cod. Thcod. de muril. I. Lucius a. D. dep. idemque jus legimus se vasse Longobardos & Francos. & exemplo Senatusconsulto idem esse , si libera jungat se ad i scriptitio. At sublato Senatusconsulto Claudiano Verberibus costigato servo, vel adscriptitio , ea conjunctio dis luitur. alioquin filii ex ea nati liberi sunt.
SEnatuscons. Claud. J Emendemus obiter constitutionem hujus tituli, & pro, ad libidinem, legamus, a libidine, ut in veteri codice Nenagii, & in Basilicis , εκ ηλνης. Item pro pessimum dedecus , quod agnoscit idem codex , quidam legunt foedissimi . Sed nil mutandum Basilica: Glossy: , pessimus. Denique pro, a Serenim est, legamus,
verendum est, ut in eodem codice Menagii, &in Basilicis, ρυλαζητων. Qui autem ibi malunt feritate, ferocitate,audiendi non sunt contra fidem veterum librorum. Basilica e in τῆς τ πολεμιων-: ab hostium fero citate. GIosiar ': , feritas , fer st-
Vel si non denuntiante. J Sive igitur scierit,five ignoraverita dum non prohibuerit. Imo
60쪽
s nelcicrit, pro invito est : nam de ignaro diserte Tacitus ita explicatus a te observat. libro Ni. cap. Xvi. P. Faber.' It Cornelius Tacitus. J Atqui Tacitus , ignaro domino ad id prolapsam in servitute suisse , ex Senatusconsulto ait, sciente domino servi libertam. Quid igitur ut conveniat I acito cum Jurisconsultis, ligendum esse monui cap. ult. libri l. Semestrium , ingrato , pro ignaro , ut si, invito, quod dissimulari non debuit. Pla- 'ne scientem denuntiare debuisse , ne alioqui tacens non esse invitus existimaretur. Ignarum qui denuntiationum solemnitatem peragere non -potuerat, nilliloinmur pro invito habitum, ipse tu ostendis eo tuarum observationum postremarum loco. P. Faber. Suetonius Vespasianum. J Vespas cap. xi. Longobardos. J Videteg. Longob. lib. II. titi.
' Et Francos. J Legis Sal. tit. xiv. Ea conjunctio dissetuitur. J S1 dominus velit. Caeterum conjunctio di luetur & nati ex libera & servo liberi nascentur.
XXV. De nudo ex jure Quiritium . '
tollendo. ALii servos habuerunt in potestate ex iuro
Quiritium , puta quos usucepissent, vel 'quibus in jure cessi aut mancipati fuissent, quibus modis jure civili dominia rerum radquiruntur : & hi testamento manumittendo. Civcs Romanos faciebant. Alii eos habuerunt in bonis , ut quibus traditi essent ex causa emptionis , non mancieati vρὶ cessi : hi erant in