장음표시 사용
41쪽
te, qreando desinat serυire: Fingite enim, judices, aut oblatam ese ab illo pecuniam, Oc. Ex n m justa servit. J Vide Cujacium ad S.I. de inpen. Institui.
Scienti vel ignoranti ita servierit. J Constitutio loquitur de sciente , quia Incces oblatae principi de eo, qui conditionem sciebat, loquebantur : sed idem obtinet in nesciente , Tha
Aut merconariae. J Vide quae dixi ad g. r. Instit. de usu & habit. Qui strenuo nisu, J Ut in I. I. sup . tit. proX. id est, non lusorie, non perfusorie. Tot legibus & constiti l. I. in si . infra sit.
re , quia omnes quae hoc in titulo proponuntur , sunt Iustiniani Constitu tioneS novae , quae jus vetus abrogant , sed Rcommunes sunt omnes omni generi manumissonum, sive fiant vindicta, sive in Ecclesia, de quibus I. I. tit. I 3. & in concilio Africano I. sive testamento , vel codicillis , directo , aut per fideicommissum , sive alio legitimo modo, quales multi relati sunt. tit. s. ac primum valde novum est, quod proponitur initio l. I. ut servus manumissus a proprietario sit liber, &tamen fructuario serviat, sicut mercenarius, &obaeratus cst liber, & servit tamen : & contra, ut manumissus a fructuario sit servus , nec ta-
42쪽
men praetor eum servire permittebat. Quod plane indicat quantum referat servire aliquem, an servum esse dicamus. Jure veteri manumissus a proprietario non veniebat ad libertatem , sed servus remanebat sine domino , manumissio facta a fructuario nullius momenti erat , ut dixi tit. 1 o. Est etiam illud valde novum in g. ult. ut pater & mater per filium aut filiam,sive in potestate sit , sive emancipatus, vel emancipata servos sitos manumittere possit , itemque avus vel avia per nepotem, aut neptem ex filio vel filia, & sic deinceps , ut sicut in successionibus ab intestato vel ex testamento, nulla etiam
in manumissionibus sit inter Iiberos differentia potestatis , sexus aut gradus. Jure veteri pater per filiumL potuit ma mittere servum suum,l. si quis hac lege g. I. D. qui D a quibus man. l. matrimonii , de rit. nup. l. si consentiente , l. nepos, de manum. l. si pater, l. pater, l. surdi, deman. vind. I. filiusf. de jur. patron. quia vinculum potestatis facit ut una intelligatur esse persona patris & filiitam. non per filium emancipatum , ut & hoc loco Thalelarus notat, &smiliter avus per nepotem ex silio , d. I nepos, non per nepotem ex filia , qui familiam ejus
non sequitur , eademque ratione , nec mater
per filium , ut Paulus scribit I. Sent. tit. de judicato. Forte nec filias jussu patris , quia superiores leges de filio tantum loquuntur , non de filia. Est & aliud novum jus in l. 2. ut ser-γuS minor xxx. annorum ad civitatem Roma
vam pervenire posssit. Jure veteri t. ex lege IE-lia Sentia Latinus fieri poterat , quibus modis
Latinitas contingebat. Civis Romanus, putaviadicta manuinistus, non item, nisi apud co
43쪽
silium causa probata fuillet, & ideo secundum
jus vetus ita accipienda est l. pen. Ia. de manuiuission. ut infantibus competat libertas causa probata , vel latina, non legitima. Sine consilio vindicta manumillus , icrvus manebat , Testamento autem manumissus Latinus fiebat , S uno tantum casu Civis Romanus , si solusa domino, qui Ivendo non erat liber, & heres esse jussus esset, auctore Ulpiano libro Res.
tit. I. & hinc causa libertati testamento datae mInori Xxx. annis apponendae condicionis , Cum ad XXX.an.pervenerit, lege ult. D. de rebus dub.
I. Aristo , de manum. tost. lcge si quis ita g. ult. de statvlib. l. ex parte g. Sticho, ham. erc. In eo qui censu manumittebatur , quod genus manumissionis quia desierat clic in usu, ut tit. I. Reg. Ulp. articulus, Olim, indicat, ideo nihil de eo Iustinianus scriptum. relique it in corpore juris, in eo, inquam, etiam requirebatur aetas XXX. an .ut in reliquis Reg. Ulpiani legi his vcrbis : Et qui censu manumittitur. si xxx. an. habeat, civitate Romana potitur , quod &Theophilus confirmat in M. ult. Instit. delibertin. Illud etiam est novum , quod ait l. 3. ancillam quam quis solam in concubinatu habuit,& liberos ex ca procreatos, ipso jure liberos fieri morte & silentio viri & patris naturalis ejusdemque domini, quod & ante retulit l. 4. debo. lib. t ure veteri remanebant servi , & haedem defuncti sequebantur.
44쪽
X V. Enarratio. SI cui mercenar. & obaeratus. de quibus cit.
inter amicos. Ulpianus in fragmento Regularum post Licinum Rufinum Vel a peregrino. Plinius libro x. epistol.
Nec tamen Praetor. eum serv. permitt. Graecus interpres d. fragmenti : παρεγ:νοντο , , inquit , οἰ - ἐφkσαν δουλευων: interveniebant praetores, nec permit Iebant mam istum strvire. Servire aliq. an servum esse. Vide notas Cu- iaci ad S. I. Institui. de ingen. &quae ibi dixi
Non veniebat ad libertatem. Iustinianus ait, libertatem cadere. Sic habent libri veteres,
Ut & hoc loco Thalelaeus notat. Cujus
κατ- , cim, ἐλευγεροῖ , Veteres dicebant, per Diium quidem in potestate constit ut Min patrem manumittere, non etiam per emancipatum , Basilic. libro xlviii. tit. XiX. Latinus fieri poterat. J p. tit. I. g. eadem aegeo Ut in reliquis Regul. Ulp. J In d. fragm. Quam quis solam. J Omnibus etenim uxores habentibus , concubinaε vel liberas , vel ancillas habere, nec antiqua jura , nec nostra concedunt. Sic legendum in I. ula. in fine h. tit. tam ex i
45쪽
bris antiquis, quam ex Basilicis. Gallicus interpres codicis, ne franches, ne serves.
XVI. De liberali causa. . Λ D huc quae dicte sunt veluti praeludia qua ἴ-
ut x. dam sunt , aut praeparationes ad hunc titulum, & sequentes aliquot in quibus agitur de praejudicialibus actionibus, quibus quis veΙ ex servitute in libertatem petitur ingenuam aut libertinam , vel ex libertate in servitiisem , veIex ingenuitate in libertinitatem , quae liberales causae dicuntur, & cognitiones, quia principem, aut illustres, ueI spectabiles judices requirunt : & pr judicia , ut recte Thalelaeus notat in haec verba l. 2I. hoc titulo, simile habere praejudicium. Omnem causam status praejudicium appellari. Et praejudicia ideo, quod judiciis liberalibus graviora nulla esse possint , ut merito obstent caeteris litibus futuris , vel de alimentis, vel de operis , obsequiis, vel de rei vindicatione , vel de hereditate, vel de crimine, ut insea tit. Io. eisque praejudicium faciant non etiam ipsae patiantur per eas, si sorte praecenserint l. 2. hoc tit. Praecipuae leges hujus tituli
sunt l. 14. & 21 de quibus scripsi. Obser. xviii.
XVI. Enarratio. ET eognitiones Cognostunt Praetor liber
iis, Consules, aut Proconsules. Omnem causam status παντες oi vita τυχης
Vel de crimine ) Vide Cujacium ad 3. Praejudiales 13. lassit. de action.
46쪽
MAnu adsertio, ut manumissio, dicitur defensio ejus, qui controversiam patitur, que olim in causa liberali ncccssaria fuit, sive ex servitute quis in libertatem , sive ex libertate in servitutem peteretur, l. I. Cod Theod. de lib. cau. quia non potuit cuius status vocabatur in dubium , ea de re per se agere, nec nias per adsertorem, ne sorte, ut Tiaalalaeus notat in l. hujus tituli, & Theophilus in titulo de iis, per quos ag. pos servus ageret in dominum , quod vix unquam licet ordinario j re , qua de causa, & interim liberi loco erat in omnibus aliis actionibus instituendis adversus eum, qui se dominum dicebat, lege ordinata, D. de lib cm. Et licet petitio in servitutem it rari non possit, i. q. & 27. supra tit. proX. a sertio tamen in libertatem itcrabatur bis terisque , ut est scriptum in I. I. aut ter quaterque , quod tamen fiebat perfusive & dicis causa, &inde proclamationi in libertatem nomen. Namque saepius idem iterare & frequentara
proclamare, est reclamare, i. ult. sit. I9. & l. I: 3. si servus D. de adq. post. inde etiam ανακρι- ουν. nomen No. I 42. & antiquam hanc de adsertionibus legem etiam firmasse D. Marcum Capitolinus auctor est. Hodie ex l. I. hujus tutuli in causa Iiberali non est necessarius adsertor qui pro eo agat, qui servus dicitur, cujus etiam perquisitio olim diu trahebat liberale judicium , sed ipse per se causam agit, cui fit controversia status, aut per procuratorem si
47쪽
ex libertate in ser, itutem petatur, non etiam si ex scrvitute in libcrtatem , quia servus praesu- sumitur esse, qui est ina possessione servitutis,&servus ad litem habere procuratorem non Potest. Hoc autem distat procurator ab adsertore , quod adsertor suo periculo causam agit, &satis praestat judicio sisti, & res salvas fore, qua s tenet is qui servus dicitur, l. I. & 2. Cod. Theod. de lib. cati. & si deseruerit causam , quam utique etiam mortuo homine , quo de agitur nec deserere debet propter evietionis causam , si tibi infra de evict. l. r. hoc titulo tenetur poenali actione : Quod prodendae libertatis causa factum est, auctore Paulo V. Sent. tit. I. Procurator litigat periculo Domini. I. mandatoris, & non cavet judicio sisti, vel rem salvam fore, & s litem aeserat, non tenetur poenali actione, sed mandati tantum in id quod interest. Et olim nullo casu potuit, quis causam status sui asere per procuratorem , quia nec per se. At 1s qui se dominum dicit, etiam per procuratorcm litigare potuit qui modo ca villet de rato , sive ex possessione servitutis a geretur, sive libertatis, quia ut edicto cautum xst, quod ad cautionem de rato attinet, utro que casu , quasi procurator actoris habetur, l. non solum s. si status , D. de proc. Etiam Justinianus non vult hodie liberale judicium iter ri sublatis adsertionibus persus iis , quibus etiam recuperatores , qui olim de liberali causa cognoscebant jussu magistratuum , Domilianus Imperator , ut Suetonius scribit, idem-tidem admonuit, ne se accommodarent, I. necas admitterent vel audirent, quae dicis causa instituerentur , non strenua OPera. Nam . re
48쪽
tractatio liberalis causae sublata non est , veluti . ex oratione Marci, l. I. D. ne de sta. des. Ac deinde non vult etiam peculium bonave ejus qui de suo situ litigat sequestro deponi , si ex libertate petatur in servitutem , sed si ex servitute proclamet in libertatem quod est intelligendum secundum l. 3. tit. citimi seq. & l. ust. tit. dein seq. Et quod de contumacia ait ejus , qui servus dicitur, observandum est simul, & de periurio ejusdem esse, ut & Alciatus notavit neC mirum si servus, pronuncietur, cui nihil curae fides habita & resigio fuit , etiamsi sorte servus non sit , cum tamen in omnibus causis etiam contumax si bonam causam habuerit , vincat. &sinsularis igitur hac in re est LI. Lb causam pcriurii , ut l. si quis major, sup. de transact.
QErvus ageret in dominumJινα ευρεθῆ o Q. ς τ ίλονδεσποτ . Aut ter quaterque J in Herveti codice, ἐν δευτερα- πιτη , bis terque. Adsertionis secunda meminit ininitIianus V. 2. Et apud Martialem cocum Lib. I. 33. Lampridius in Alexandro Severo : ut Martialis coci epigramma declarat , quanquam Veteres membranae non agnoscunt vocem coci & ita tamen citatur a Joanne Sarcsberiensi in Pol, cratico , & Blondo Flavio in Vmbria illu
Sublatis adsertionibus perfusor. J inae dicis
Vt Suetonius Scribit Domitiani cap. XXum
49쪽
Non strenua opera J non strenuo nisu , ut di
Sequestro deponi ) In tuto collocari, l .un. g. super peculio hoc tit. c. α σφαλει . πτίλα apud seques rem deponi, μω isy ἶνι, Basilica in l. 3. tita seq.
XVIII. Quibus ad libertatem proclamam non licet & de rebus eorum qui ad libo
talem proclamare non prohibentur. AD primam partem tituli pertinet l. & z.
ut proclamatio in libertatem, & ingenuitatem denegetur ei qui major cum esset xx. an. cum pacto participationis pretii se voenalem praebuit bonae fidei emptori, quod est ex S. C. l. 3 D. eod. & sorte Claudiano , ut innuit insecriptio l. ult. eod. & adeo Verum est, ut&Inanumissus non recip at pristinam ingenuitatem , l. homo , D. sta hom. & miles quoque ob istam ignaviam capite puniatur , l. quaedam, D. de poenis , & indignus etiam auxilio praetoris fideicommissarii sit, qui in ipso articulo obtinendae debitae libertatis fideicommissariae vaenum iit, ut participaret pretium , t. q. in fin. D. eod. Sola participatio pretii impedit proclamationem ad libertatem. Nam si pretium non participaverit, etiamsi sciens prudensque sinaulata servitute se vaenundari pastis sit, fit quidem servus , sed non est indignus Iibertate , si ad eam proclamare velit, i. s. supra de lib. caus verum ex causa doli emptori, quem decepit, tenetur actione praetoria in d
50쪽
plum intra annum & venditor quoque eidem emptori tenetur in duplum ex stipulatione, i. 18. 2Ο. 2I. 22. D. eod. Quod si non denegatur in libertatem proclamatio scienti vendito , ut servo sine pacto participationis pretii, & muruto minus donato, vel pignerato, vel in dotem dato , ubi nullum intervenit pretium , ut alias docui esse legendum in I. si usumis. g. . D. eod. Nam quod l. I 6. supra eod. ait, te nesciente,
id ex facto proposito est, non quod nescientia, ejus, qui se in dotem dari patitur necessaria sit, ut in I. 6. sup. de ing. man. quod ait, scientis etiam Thale us, ex facto cile ait. Item ut proclamatio in libertatem denegetur his qui ex latronum familia , hoc est secta & factione prosecti, forte capti sunt, & pro praemio dati captori, ut servi Rus sint, Iargitione principis :Nam & praemio servum fieii l. pen. C. Theod. vel ad Senatusconsultum Claud. probat. V cliidem si forte facti sint servi fisci auctoritate fiacali, reclamare ad libertatem non pollunt. Alias vero ut captus a latrone non sit servus,
ita nec latro ipse si capiatur, sine auctoritate fisci vel principis. Ad secundam partem tituli pertinet, L 3. de qua satis diximus tit. supe
XVIII. Enarratio. DEbitae libertatis fideicommissariae d. l. r.
ThaleΙaeus norat, eum cui fideicommissa libertas debetur , quasi ex mora liberum factum videri, & ex venditione in servitutem ro