Syntagma variarum dissertationum rariorum

711쪽

menti mastulam ita recipere, ut nunc praegnans, πλεον μύρ' ,-nc vero detumescens ἀναπινηὶαι.

XV. Quod si jam Salaeta Se Amphitrita synonyma habeantur, atque adeo corpus veluti quoddam materiam humoris omnis, qui vel circa, veI intra terram sid, involvant Neptunae vero sit spiritus per univinam aquae molem diffissus, 4 fuam ejusdem elementianima, ut censet C tolus Stephanus e Natalis Comitis, thologaik4. c. 8 . vel potius Maronis'. neidos et . 7 . reliquis paulo post allegandis versiculis. Exinde factum , ut multi Veteres in eam devencrin opinionem , a Spiritibus hunc contingere accessum reciprocationem maris. Sic enim Philostratus de Appouonis Thyanaeo lib. i. c. I. 'L 2Io eommemorat, uti, motius in Ba uotis . am'. 13s eundem locum transtulit:

Spiritilus si aqua existemibus impulsius ex multis hiatibus, qui partim sub ipso, partim in terra circa ipsem sunt, ad exteriora dfunditur , ac

rursus reirocedit postquam vetat anhelans, quem diximus, Spiritus' trocedit. Cum primis autem Plato cum Stoicis assecfis suis semiliam inter eos ducit, qui hanc spectabilis mundi univer emammia quoddam a-μirati μnt esse ex variis Elementis conσlobatum , 'od regatur mente in spiritu moveatur, habeatque in Wofunais Oceani nares quasdam per quas amissi anhelitus, va reducti modo sent maria, modo revocent. C. J lius Solinus . 26. Quod 'atrum memoria C. iue Rhodi nus lib. I . . s. II. denuo flatuit, nec transmittendum putavit, mare animantibus sap-similis, quia-- reci rocationa preperi vitalem ninmissam ν

712쪽

risum, nunc revocant: Sic in mam vicissitudine perpetua insine, sis recurrenti agitatione suauam, Q raci ne mira , modo referam remi que. Id vero perstanti in littore contemplamique palam facis ctuantis aqua commotio. Pariser enim pedes diluit sese porrigens undarenadasque velis refugiensa sititque mox irrequino motu anuendo semper quae r tinauat, a sumque rei nquendo qua sperat. Quam Opinionem quoque

noum tempore Mathematicus ille Nobilissimus Joh. Keplerus Harmon ea lib. . c. 7. statuminare nisi in visus eae Terram ingens esse animal. tradens, quod immanitar pulmonum follibus mininas aquasper intervallam raribus inspiret re*iretque. Cui ridicule alius regerit, fortefabulosa- hanc belluam amno I so rusvisse quoque, cum Oceanus Britannicus ad Tamoim novem hor ram*Mis ter reciprocasiet.

quae ipsa tamen XVa de miritu maris, vel etiam mandi,

aquam agitante, opinio, nec adeo ridicula 6 deso mis, aut erronea est, neque priscis unquam novisque xvir.

rocis, patronis destituta vel si in ista superstitionis c

igine error admiXtus, erat ille viii Augustini quoque Veniliam, Salaciam quam optime depingentis distinguentis suffragio tolerabilis cum non sit adeo profanus, ita ἀπόρρητοι XIX. quaedam sacra sub persona&in recessu h beat. Idem proinde sanctissimus Pater Varroni xx. ita conciliandus , ut utrinque tandem XI hanc nominis definitionem exsculpamus. Venilia is Salacia es unda mris ab anima mundi, illudfermeante, ceu forma sua smans, S nunc ad littus veniens, nunc iterum senis plerumque horis in salum revertens.

XVI. Nequaquam vero usquequaaue explodi tam antiqua , taenque apud bonos Auctores frequens labarus naec de marina reciprocatione Philosophia meretur Quam tanti utique secere maximi in ut illamin

713쪽

in cone se diserepantium se tiarum pristi, sempes eo exponerent. Ut enim iam tum producto p etereamus, Strab. M. 3. Geogr. antequam Posidonii, de motu Oceani ad Lunam , proponat sententiam , alteram Athenodori ramittit, qui ita dixit, interprete quidem Conr Hersbachio : Quod circa aquari- incramentum aut decrescentiam obvenit -- spiraroni aut estrationi perquam fimile videtur. Si ali a fluentesaa 'em alios quidem 'meatur, naturam esurionis secuta, insuperficiem un-dsint, quarum ora θη- 'pestamus; per alios vero meinus ad maris 'aedum contrahuntur, illud simul extollenιes, ut inundet, quando*-1piratio ac tum proprium fluum elisuant, quem mox repetant, alveum, eum, illud mare reversonem accipiat Similiter ωPompon. Mela laudato c. I. lib. q. sic scribit: Neque aias satis cunitum est, anhelitu-- nesso id mundus e iat, retractamque cum spiritu regerat undam andi-

- , - ut doctioribui l cer unum animal est an fini depressi aliquispe.

- , quo reciproca maria residant, atque inde rursus exuberantia attoliam an Luna causas tantis meatibus praevi: Ad ortus certe ejus μυ- fusique variantur, neque eodem assidue tempore , sed ut illa siurgit ac δε- mergisur, ita recedere inque adventare comperimus Nec abluditi canus librae L.

aque jaces titis dubium, quod terra fretumque Vindicat aeternis vicibus, eum funditur ingens Oceanus, vel cum refugisse fluctibus au sera. Venius ab extremo perius sic axe volutet, De tituatque: ferens; in fidere mota secuno Tethyos unda vagae Lunamibus afluet horis; Flammiger m Titan, ut alenιes hauriat undas, Erigat a num fluctussu ad fidera tollat; Quaerite quos agita mundi labor. o loco addit Micyllus, comperium esse, certa Luna ratione mare moveri, o ventorum impetus obsit. Addein Plinium, tametsi ipse causam in Sole Lunaque esse censuerit4p. 97. lib. 2. Semel tamen atque iterum ita loquutus est , ut nec ab altera opinione magnopere ipsum tulis alienum appareat. Nam cum aestus in Oeeano majores esse inendere vellet, totum, inquit, in univer*ate animosius es, quam in parte. Et mox rore littora aatem magis, quam in alto deprehenduntur hi motus, quaeinguam, in corpore extrema paφιm venarum, i. e. spiritu magis με stanti

714쪽

VII. mici quod mortalium omnium aeutissutius Sca resΣ. Motorem retum m ris pervestigans, isterem amem-- -- solus ira vitinis motar habeat intereum o rem fo--- 'iniam principis sis , stam mare, inquit, anima est. Sola namque amma variae quam ne ea quidem omnis multiplex motor est Quod flanima m- , extrinsecus ei mineus hic accidis , est c- Luna cursem sequi servatam esset, res auctare-Lunam judicarunt non tangit aquas. Peripatetiererem nometallis negotium fecit, qua meriam ,πω incere a

buit. --οιιιι inferro fis a lapidesne contactu, quave non μαα- tu mare ramus nobilissimi sideris Sed haec ipsi influentia cum ut sine contaimi magnetica, haud tamen sine Spiritu unionis fieri posse credibila est, ideoque oh olivarius annotavit ita ad Melam riuias coaec

dimus mundum is animatume hisere arimam, non a verea ris, et intutem illius anima per universum diffissiam esse, quam vocant in aenis sed adhuc hoc nuli modo erit fingulare vocaba-- , quema-- - di mus exhalationem C evaporationem. Non disiam est, caelam agem is primis motu, nam fine motu cessat esse ituminis iniuiusvistinis, psais entia dieitur, postea lumine, deinis in entia. Quod si quociue -- gna majoris minorisque mundi sit harmonia, non usque adeo aesurdum videri posset, si quemadmodum noster anhelitus aerem prius haurit, pomea refundit, respirat, vicesque suas mutat, ita tamen, ut aerea illa natura sponte sua ad aeris liberioris campum relabatur, & tandem qu que in eundem penitus effundatur. Naturae tamen vi in corpus pertrah tur Tale quoque in macrocosmi corpore, spirituati se commercimae, Verosit simillimum, ubi pari modo mundi anima duumve partes gant, qua dissus per membra omnia, Mema motis ut cum Solino i quar vigorem assidue exerceant. De qua tamen mydiologica abdita Philosephia, priusquam latius & clarius agamus, fiorum Patrum subtilissimus integro cap. 22. lib. 7 de Civitate Dei ante tribunal admittendus, demum Varro iuste literam infelicem θ hic ab ipso promeruerit, integre' ἀπροσωποληπlως cognoscendum erit.

XVIII. Jam utique insit habebat Salaciam Neptunus uxorem, quam inferiorem aquam maris esse dixerunt, ut quid illi adjuncta est ilia nisi ut sine ulla causa necessariorum sacrorum sela libidine animae prostitutae multiplicaretur invitatio daemoniorum Sed proferatur inrese fretatio praeclarae Theologiae, quae nos ab ista reprehensione, reddita ra-- tione, compescat VENILIA, inquit, unda est, qua ad iistus veris.

715쪽

s in AciA, qua insatam redit. Cur ergo Deae fiunt duae, cum sit una unda, quae venit & redit Nempe i in est exaestuans in multa numina libido vesana. Quamvis enim aqua non geminetur, 'aeritin redit, hu- jus tamen occasione vanitatis, duobus dimoniis invitatis amplius anima commaculatur, quae itin non redit. Quaesere, Varro, vel Vos, qui

tam doctorum hominum talia scripta legistis,&aliquia magnum vos di- dicisse iactatis, inermetamini hoc Nola dicere secundum illam aeremam ineommutabilemque naturam, quae selus est Deus, sed vitem seeundum

fi animam mundi ει partes ejus, quos Deos veros esse missimatis. Partem fianimae mundi, quae mare permeat Deum vobis secisse Neptunum, quicunque tolerabilioris est erroris. Ita ne unda ad littus veniens cin salum rediens duae sunt partes mundi, aut duae partes animae mundi

Quis vestrum ita desipiat, ut hoc sapiato Cur ergo vobis duas Deu fecerunt, nisi quia provisum est a sapientibus majoribus vestris, non Aut Dii plures vos regerent, sed ut ea, quae istis vanitatibus misita- tibus gaudent, plura vos daemonia possiderent. Cur autem illa Salacia per hanc interpretationem inferiorem maris partem, qua viro erat su dita, perdidit Namque illam modo cum refluentem fluctum esse per hibetis, in supe dies filistis, an qui Veniliam pellicem aeeepit, ira in suum maritum de summis maris exclusit λ , Hactenus Augininus. XIX. Ex quo ipse capite multa memorabilia,&ad praesentem scopum admodum facientia, uti accipimus, ita non usque iam juste per omnia Varronem condemnari censemus. Si namque Venilii Saucia nihil

aliud sint, quam unda, uti, ipse alibi fastus est Varro, cur ille ipse

tanta reprehensione objurgandus fuit, quod lib. q. deLL. Salaciam Nimis pruni, Venilia- inter Divas retularit Aliter enim cum vulgo loquebantur Veteres, aliter cum paucis sapiebant, quae coram illo in summis

superstitionis tenebris inari tuto, tanquam in Hebraeis aut AEgyptiis summeta, non liceret. Unde haec arcana Philosophia ab ipso Archi-Poeta, S, leno Vmbris ML O . Eneid. 6. adscripta fuit:

Principio caelum ac terras ea osque liquentes Lucentemque globum Lunae Tataniaque astra Spiriti cimus alit, totamNue infusa per artus Mens agitat molem in magnos corpore miscet, Inde hominum pecudumque genus vitaque volantum, Et qua marmoreo fert many sab aequorelonius.

Mirantillum hic restat ad veram viscemis mundi historiam Genes r. is

716쪽

principio creari Deu maelum es terram, terra a terimerati in in ro'

cua, Cruenebra er-t super faciem ab is, o Spirisus Domisi fere puper aquas. misHue Deus: Fiat lux. , facta est lux Et mox fecit Deus duo luminaria magna m us, ut ρ esset diei, in minus, in praesset nocti, qua essent in signa in tempora, dies in onos, Moeremque infirmamento caeli, er illuminarent terram. reamique De ιν crae grandia er omnem Mimam visenum atque motabilem, quam produx

ram vim in oecies suas; in omne volatiis secundum genussivum. Feci que Deus bestias terra iuxta species suas in jumenta, in denique -- nem ad imaginem in similitudinem fluam c. Quantillum, inquam, hic restat, ad veram Phil Theodbphiam Nam ω nutius in octav perte hic Virgilium de Deo enarrat ut&Paulinus Με. 36 ita scriberis Quis enim non videt, mundum istum corporeu- vi incorpore νεα--h3uamque molem inf-am atque permistam magno Universitato oorpori d vini Spiritus mente, qua facta est, agitari ad vitam λ Nam per Spirisanae Maronis, Deum ipsiim accipi ex sententia Platonis, Deum mundi anima scitantis, quae universam essentiam pervaderet , compleret atquem Veret,

id, alii probarunt, atque idem quoque multis evicit Clemens Δω. s. SNanatum ex Euripide, Esthylo, Orpheo Pindaro. Sicuti&Socrates apud Plutarch lis. I, de placitis c. g. ου Θεος νῆς tri si κοσμι . Quod ibidem cap. quoque . firmatur. Inde manavit cillud Virgilii Bois omnia plena. Quod Plato lib. X. Leg. ita extulerat: Θεωνέναι πλήρη παί- τα Atque sic Virgilius quoque sui Interpres lib. q. Georgic planius dixito

Terra qua tractasique maris caelumque profundum,

Hinc pecudes, armenta, viros, genus omine ferarum, Quemque sibi te vero centem arcescere vitas.

Qua de re e quam plurimis auctoribus pluribu ad Veneris Perviesitum disseruimus Sed illi ipsi tamen Creator in Conservatorem plerim que permiscent. Tametsi namque eundem ab opificio suo non iegregemus, sed eundem intime ipsi adesse, firmiter credamus, quievisse tamen die septimo sicuti iisdem horarum , dierum mensium Lunarium, annorum hebdomadibus quietis istinc quasi quaedam imaginem in ipse quoque niari expressim conspicam atque jam causis illis Iecuris dis, quas formas rerum conditarum non in xe disimus&duximus,mu dum permisisse scimus, occultis quidem pisumque istis, sed tameno

717쪽

tissimis siodem materiata illis, ad tot auimata producenda, destitui sit impossibile. Quod Manilius lib. I. haud obscure innuit:

Hoc opus immensis constructum corpore mundi Mambraque natura diversa condita forma, Aeris atque ignis , terra pelagiquejacentis Vis anima divina regit, sacroque meatu Conspiras Deus, o tacita ratione gubernat. XX, Divinum ergo hum fusium per omnes rerum natura partes Spiri tam in Fabius declamat. Is . vocavit) alii deinde crassiores , qui Uni versum hoc tanquam animal, quod illo ceu anima regatur, conceperant se eandem, tanquam potestatem illam in homine triplicem, intelligentem, sentientem vegetantem, essentia tamen simplicem, pariter quoque dia videre, & ex uno patre temos sereres , Jovem, Nepvinum & Plutonem sub aulaeis fabularum, producere simul occultare sategerunt Quo nito quoque S Augustinus paulo mitius pronunciavit Animam, inquit, mundi m partes μ , quos Deo veros existimatis Sed partem anima sindi, qua mare permeet, Deum vobisfecisi Neptunum , -- cunque tolerabilioris est arm is 8cc. An vero partis illius animae mundi alias heriam geminas partes Venilia & Salaciam constituere Varroni unquam venerit in mentem, illa Monicae filius viderit, cum negare nequeat, Ne puinum ceu maratum Spiriιum ab eo considorari , Salaciam vero ut uxorem, qua viro corporesubditast, Veniliam quocius ut pellicem dc iaciam ab isto inferiorem maris partem in refluentem sudium appellatam, cui superadjuncta μι milia, hoc est,puperior aqua. , Neque vera est ista, cujus arguere Romanum cupit Afer, 'AΠιλογία: quasi eadem iacia non possit se inferio --is pars , Pam modo , ut refluentem fu-ctum , in superficie pona Non enim leges contradictionis de modo tempore eodem custodit Excussa namque in littus terram continentem Nympha illa superiore Venilia , ista postmodum ascendit retroversa Salacia, ut saepe in hujuscemodi flexu primi fiunt ultimi, uti mea itiai ipsa ultimi erant primi.

XXI. Sed omistis nune istis serrae reciprocationibus , alteras undae ex utroque tam Varrone suam Augustino reamimamus, & Veniliam quiadem Atque Salaciam absque ἀποθεώσεως incrustationibus undae marinae aestitationem definiamus, seu fluctum motu modoque periodico nunc auluentem , nune refluentem provenientem ab interno motus concreati

principio, quod ipsi divina Maiestas, verus ille Neptuniis laquas obnu

718쪽

bens mundi Spirirus, in primordio rerum indidit, is ceu se a suam si ita loqui liceat; inspiravit. Nam, ut inquit Philosophus nostri seculi egregius, inristotelis atque Scaligeri sectator industrius, Thomas S

gittarius: Certum, hic primum ad Dei omnipotentiam confugiendum, qa emare ita ut uat is uat, creavit. Sicut enim nonpossum aliam a ducere causeam, cur Sol, Luna e caterastella hoc in illo modo m---tur, nisi quia ita Deus ilia creavit, C tale principium motus internu- illis concessit Ita in mare ideo assuit m refluit, quia Deus ita , aera at in refluas, voluit, sanxit, praesicripsit Catera , qua a Doctoriabus afferumae causa, non pertinent ad adaequatas principales , sed ad συναί .co adjuvantes. Qua semita jam tum praecesserat M. An Litavius Halensis, ιβ. s. vi orig. rerum, ubi ,etiamsi non eat inficias , S

um aliquid conferre posse, ut O Lunam θμtuosium Mad ui ininis

ramen nec primam prino'alemque ausam esse , nec Ριitariam , verax atiqua sestem adminicula in occasiones, quibus causa insita moveamineris astum veniam, asserit Mare enim Mam potentiam habuisse , ant quam istasiara conderemur, certum videri nec ullibi is propter a MN procante ea facta esse,sed ut essent in signa, tempora, dies eramνυ, tacerent in frmamento caeli, tenebras Cruueem,scemerem , gubernarentque dies in noctes. Id quod Civem nostrum famigeratissimum a Guillelmo Britone postea integre a nobis afferendo asterendo accepisse, vestraxisse, credibile est. TMEMATIS REΦΑΛAIo V.

Thividitur autem servoris illius utriusque , Veniliae cin Salariae junctim sumptae regareitatio, XXII in Iinas, Lidunas ,, eas quidem praemissa tam harum,

XXIII. quam illarum xxiv. origine propria & acceptiomXXV. genuina a corruptelisque vindicata non tam juxta Posidonium xxv I in menstruas, aut xv I Q. Nauara, sed XXvIII. vel in majores S mi res cum Beda , vel etiam XXIX. contra ossium in quotidianas , hebdomadarias quatuor anni temporum, i. e. in C lina magnas , maj res, maximas 3 6 Litanas parvas, minores , minimus.

719쪽

Marcelli Emp. locis melius explicandum , posterior Scaligeri criminatione, sicuti Orosius XXx II. ab Elmen-horstii erit liberandus.

XXII. Supposita jam qualicunque post excussas Elymologias& Synonymias, discussisque Homo mira nominis descriptione, a genere, disserentia & causa efficiente desumpta, ipsa quo succedat, divisio necesse

erit. Quamvis autem, si Scaligerum Patrem se ui vellemus, multiseriam partiri has reciprocationes postemus , cum ratione Varietatis, quia non iisdem horis presesio finiatur. Deinde celeritatis, propterea quod misi sit in quibusdam locis in aliis incitatior tvm privationis, quoniam certis locis currat, nec recurrat; denique contrarietatis , ut cum in novilunio plenilunio sunt incrementa, in quadris detrimenta & decrementa. Longe tamen pauciores species fierent, si cum Posidoni , seu ad Strabone & ostio diumum , menstruum lannuum faceremus aestum: paucissimae vero, si cum Beda in majores minores herciscamus has aestuationes. Sed ut tamen illis omnibus nos approbemus, Veniliam

Salaciam, id est, unum aestum tam accedentem, quam recedentem nunc Masinam constituere demonstrabimus , nunc vero Lidunam atque has ipsas secundum tres modos comparationis partiemur, ut Malina quidem nunc sit magna , nunc major , nunc maxima Liduna ero jam parva, mox minor , tandem minima, de quibus tamen luctilentius paulo inserius, ubi vocum prius reddiderimus rationem.

XXIII. In praclaudato itaque Isidori ex multis collecto Glossario hoc ipsum etiam legitur, inuidem e Glabro teda allegatis Ledo, maris uiniossicut Mali mafima eius reι-io, ubi sortea legendum, magna, aut sane maxima ejus scit maris aut aestuationis tantentio. Quando, ut canit Virgilius , mare fundo exabluat imo. Ad quem ipsum Isidoriclo cum illustris Baaethius lib. 7. Advers cap. 13. Non dubito , inquit, Oear qua Barbarum vel mere Germanicum isse Planius autem proponit Papias Levina astus maris decrescens dicitur. Comelius quoque ΚνFanus vetus agnoscit vocabulum Teutonicum iere ise, lephel gradus,

os , ductvis CV aqua ductu ; de lecten Flandricum, i. e. a venu quod

720쪽

quod Germanici dicunt ieiteno ducere Ledo ergo aqua dinum 41-gmficaret , Q ouoque suum. Sed in nostrate sinpua lalia video generalioris istius lignificatus is quidem alterius vestigia , cum iee,et dicimus viaia , vel agros vacantes derelictor, die sielchfain levisti m. Ita dubio procul riuondam litora dicta sunt lecten I cum ab

aqua parum aestuante, vel reflua iterum, deserta vacivaque prorsus comparerent. Quamvis docente Beda , id tranquillum significet, proprieque de mari captum sit, quod Graeci πλωριον dicunt, cum ridet Mandi pellacia pomi , ut loquitur Lucretius. Inde vero minores , vespotius 1mminutos aestus maris vi τα ἡ ἀμπώτεις Liaunas vocaverunt, quod tum aestus fluctus recederent mollioresque essent Cora iterum I J Sta liger lib. a. de emendat. temp. prodidit Mat. Martinis ictime videtur vox composita , quasi ieeghthuyn cui voci respondet ἀυξομέωσι e cum

ieegi sit bumilis, unde&ieeg ivater i. e. aqua humilis; im edo , Salacia adhuc Belgis dicitur, Qui nens intumescere, ut sit, cum mam tolerast,ilem in modum intumescat, sic etiam detumescat. Addo, quod nimirum aqua iisque adeo ponat tu dat, ut exigui quoque armarum tumuli, quos Belgae huynent Graeci Θῖνα vocant scopuli prius o Dii nudi videantur, quod Virgilius lib. XL AEneid. v. 62q. seque tibus innuit. Quos tam exacta destriptione farcit, ut in iste versibus plus videas illius motus, quam ipse in mari judice magno C. Scaligero

in Critico seu c. 3 p. 7OQualis ubi alterno procurrens gurgite pontus, Nunc ruit ad terras scopulossue superjacit undam Spumeus extremamque situ perfundit arenam: Nunc rapidus retro atque astu revoluta resorbeus, Saxa fugit littusique vago labente relinquit. Cuiusmodi sabinosum ippum arenamque reciproco fluctuum meatu densatam saxo instar duratam pulvinum dici, auctor est Servius. XXIV. Madlinam vero idem Mat. Martinius vel a SNai i. e. insano petulanti deducit, cum serum est mare, & majorem in modum se mentescit, vel ainaim i. e. moler e, quod tunc multum aquae mare eminiat. Cur non, quod ad aquam illam altiorem molendina melius agitentur Sicuti Petrus Cyllius de Euripo molas multas versante scribit, a m letrinariis, qui ex molarum motu accessum recessum omnium maxime animadvertere neces haberent, se percunctatum fuisse, quoties ac quot horas huc, an illuc converterentur molae. Sed maiie quoque Bel