장음표시 사용
101쪽
gatio nihil aliud fuit, quam ignominiosorum in pristi
num statum restitutio: nondum eras in ea fortuna, ut restituendus esses. Sed eodem, inquis, tempore ego ignominiam merui, quo remissa est: postea dicam, quam dignus ista sis ignominia: interim ista temporis computatione excludo : quamvis enim ea rogatio recepta Sit, cui tu tertio contradixisti; ante tamen rogatio recepta est, quam tu ignominiosus esse coepisses: lex enim quid dicitῖ QUI ROGΑΤ1ONI TER CONTRA DIXERIT, NEQUE TL-NVERIT, IGNOMINIOSUS SIT: de praeterito et de persecto iam transactoque tempore loquitur. Quum de rogatione
ageretur, cuni radicebaS nondum eras ignominiosus; nondum enim rogatio erat: at quum recepta est rogatio, tum, quia non tenueras, ignominiosus esse coepigit: illud etiam adiiciendum videtur, neminem unquam digniorem suisse ignominia, quam te: viderimus enim, quales illae fuerint rogationes, quibus antea contradixisti: utiles uti lues: receptae sunt enim, et pro republica placuerunt. Enimvero huic aliquis rogationi contradicit tam misericordi, tam leui, quae civium numerum ampliat' si alius quilibet contradixisset, i utrumanam rem fecisset: at tu istud contradicis, ne ignominiosi restituantur, homo extra Periculum positus. Dignus es ergo, ut patiaris ea, quae pati Omnes voluisti: nisi sorte sicilitelligimus istam receptam rogationem, ut nemo sit
tum. Obre litus , in textu . sed iumendationibus memium.
Nondum enim rogatio erat ) Forte
ius. decl. 321. Contradicit tam Contradixit eam, Aerod. et in Narg. Contradicit tam misericordia talem quam. Homo extra Peri tum positus Quia si obtinuerit, intimis non erit: siurogatio recepta sit, dicet eadem se o inni nota liberari. ΛLAOD. Homo non ea ιra P. P. SCHYLT. Cli
102쪽
unquam omnino in civitate nostra ignominiosus. An id vel populus voluisset, vel ille, qui serebatῖ abrogasset
potius hanc legem, quam novam constituisset: rogationem appellaret de his tantummodo latam, qui erant ignominiosi: illis remisit istam veniam. Fortasse isti placebunt, si plures inciderint in eandem sortem, iii eandem conditionem.
DECLAMATIO. Idem tempus est ignominiae meae, et receptae rogatio
nis: nam natura prius est, ut ego non teneam, quam ut recepta lex sit; nam si, ego tenuissem , lex recepta non esset; quoniam non tenui, recepta lex est: igitur ignominia mea praecessit tempus rogationis. Prius apud animos suos constituerunt homines, non parere contradictioni meae, quam rogationem receperunt. Antequam tabella referretur, antequam excuteretur numerus populi, ego iam non tenueram : rogatio nondum erat rece
pta , nisi posteaqiram dinumeratae sunt populi sententiae. Hoc ergo tenuit: atque etiam si hoc tempus mihi non
At si id Mel P urus Moluisset) Novum ius hoc quod constitueret inquit
Iegem, quae dat sormam suturis negotiis, et omnes homines comprehendit, potius appellasset: qtiam rogationem, quae sere de singulis, et pret e- teritis eaveL AEROD. An id Mel myulus Moluisseι, Edit. aliae. Rogationem a mIMMit de hi, Forte pro Mit , vel acceρωMit. GaONDv Nee rogationem apyeliarent. SCRULT. Quam rogationem a miliaret, Aerod. Ab Ugasset Ab eo rogasset, Aer. Istam Meniam Ignomιniam, Murg. Aer d. Fortasse isti Fortassa pae istis plaeebit. Sc u . noniania mea ' Omina mea, Mare. Αerod. me ergo tenuit Vt saltem n-quit rogationis beneficio uteret. A non. Videtur ante omissum, ut 1 gatur Ante has ergo non lenia , vel potius tenuerim sim in hoc superior hoc tempore et iudicio. ScuvLT. uoc
103쪽
remitteret totam ignominiam; lex tamen, quae ignominiosos vacare omni nota voluerat, remiserat mihi duas illas contradictiones: non enim facit ignominiam tertia contradictio, sed ires: quod si duae illae prae-CeSSerant, quae maiorem partem ignominiae conficiunt, id quod iam me premebat, remiserunt.
NE LICEAT MULIERI NISI DIMIDIAM PARTEM BONORUM DARE.
Quidam duas nitiliores dimidiis Partibus instituit heredes.
DECLAMATIO. Antequaaam ius excutio, et vim legis, quae per se satis manifesta est, intueor, primum illud apud vos dixisse
Conlentus sum: adsum leslamento. Eventum huic legi dabit religio vostra, et excussa parte utraque Sententiam sormabit: interest tamen supremae hominis voluntati legem savere, ut quod de bonis suis constituit in supremis dominus, secerit iure. Nec me confundit, quod
ergo tentii, Aerod. et in Mai g. lentia ad quae et am etαυnominiosos Macare IgnominiOMs demi notam Moluerat. Aerod. Legis V onitie Et hoe tandem loco sit manifestum, tit aceti,i id oporteat, quod ab aliis auctoribus, absque ullii speciali nota, scriptum est de coercendi ex lege Voconia mulierum haemeditatibus. Atque adeo millierinoia finitim quatiam, hi si ex Dione
colligebatur, sed dimidiam totius haereditatis relinquere ex lege licuisse: ut iam nullus Augiistino fuerit tam acriter in Voconium Saxam invehendi loeus, si quale caput hoc Iesis suit, ex Qtiiutiliano cognovisset. ΛEnon. V ideiada eruditionis plena Cla- aissimi Periaonii Dissortatio ri, delege Voconia, tu qua etiam argumentum huius Deelamationis illustrat. Sententiam Iormabit Sententias inmidabitur, Λerod. alii formabitur, ut Blissonio videtur. Fecerit iure γ Itire deest Aerod.
104쪽
ex diverso sunt propinqui: iactent, ut volent, sanguinis coniunctionem: ego intelligo, quasdam suisse causas, propter quas is, qui hos cognatos habebat, aliis mor retur heredibus: ac si in hac parte haberent fiduciam, arguerent testamentum tanquam impium, tanquaminossiciosum. Nunc apparet, neque de personis earum, quae heredes sunt institutae, dici apud vos posse; neque eorum, qui si hi contra testamentum vindicant, merita proserri: solum enim ius excipiunt, et circa legem calumniantur. Quae lex tamen qualis est y ne liceat mulieri plusquam dimidiam partem bonorum suorum relinquere. Etiamsi serma iudicii unius est, apparet tamen vobis cum legibus esse litem: quaero igitur ab istis, utram eligant, in qua malint consistere: neqve enim litigant de bonorum parte, sed totum arguimi testamentum: incipiamus igitur ab ea, quae prior scripta est. Quid in hac parte testamenti vitiosum est y velatur plusquam dimidiam partem bonorum relinquere, dimidiam partem patrimonii accipi. Excutiemus postea, quale sit illud, quod consequulum est: interim hoc ius firmum est, nec everti sequentibus potest. At enim ius quidem illa habuit capiendi: sed ea, quae postea scripta est, non habuit: iterum interrogat , quare' quoniam plusquam dimidiam partem patrimonii relinquere feminae non potuit: atqui haec quoque non plusquam dimidia
Qui eognatos ) Qui hos cognatos .
Par et lamen duabiis eum haeredibus esse litem. Quaero igitur ab istis, utram eligant, eum utra malint eonst- flere' Nam eonsistore hic est litigare, ut saepe in his declaruationiblis. Gao- Nov. Duabus eum litigantibus, et cum qua malint con. M-LT.
arti testamentum Mitiosum est. ScrivL- vir G.
105쪽
pnrte patrimonii heres instituta est: nec video rationem,
eur id, quod illi capere licuit, huic non liceat, quum
in eodem scripta sit testamento. Manifestum est nihil posse calumniae admittere verba legis ac scripti: nunc poritissimi litium homines ad interpretationem nos iuris adducunt: non enim hanc esse legis voluntatem, quae verbis ostendatur, videri volunt: quorum ego prudentiam, iudices, magnopere miror: tantum vicerunt illos maiores nostros, illos constitutores iuris, illos, qui rudem civitatem legibus ac iure formarunt; ut hoc approbare conentur, demisse his sermonem, defuisse consilium. Ac prius quam rationem ipsius legis excutio, interim hoc dico, iudices; perniciosissimam esse civitati hanc legum interpretationem : nam si apud iudicium
hoc semris quaeri de legibus oportet, quid in his iustum,
quid aequum, quid conveniens sit civitati; supervacuum fuit scribi omnino leges. Et credo suisse tempora aliquando, quae solam et nudam iustitiae haberent aestimati nem : sed quoniam haec ingeniis in diversum trahebatur, nec unquam satis constitui poterat, quid oporteret, ce ta sorma, ad quam viveremus, instituta est. Hanc illi auctores legum verbis complexi sunt: quam si mutare, et ad utilitates suas pervertere licset, omnis vis iuris, omnis usus eripitur: nam quid interest nullae sint, an ince
lae leges' Lex illa complexa est; ne plus liceat, quam
Otium in eodem aeri ta sil Quum inacrima est, Aer. et in Marg. Quum eodem serima sie, Al. Ggis ac seri si Legis adseripta .
Aerod et in Marg. a seripto, Bddens, et id ex margine sumplum existis .miores nostros in Vetus Mestros.
Conseaniens ait .Rtomisit Aerod., qui mox etiam, seribere omnino lege Tempora quae solam Francius ma- Iebat, tempora vin m. Iustitiae tabes mi aestim. Haberent legum aestimationem, Λerod. Quam si mutare Lege: qtis aim utare, ut aci pertineati Gnore.
106쪽
dimidiam partem mulieri relinquere: neutri ex his, quibus adsumus, plus dimidia parte relictum esse manifestum est: et apparet potuisse legum latorem, ut, si partem demum patrimonii pervenire ad feminas vellet, partem utique viris relinquere, id ipsum inveret: neque
id magno aut dissicili circuitu emes potuit: sed vel sic scripta lege, non plusquam dimidia pars patrimonii ad
seminas perveniret. Interrogo enim; si pluribus seminis, sed minores aliquanto portiones reliquerit, quae tamen computatae, et in unum Contractae plusquam Semissem
patrimonii emciant; quaero, an moveri lis possiti nam si movetur iis, non hac, ut opinor, lege litigabitur, qua plusquam dimidiam partem patrimonii relinquere seminae non liceat, quum ex illis nulla dimidiam partem
acceperit: sive ad totam nos vocas compu.tionem, ni
hil interest quantum cuique seminae relinquatore quid tsi ne ratio quidem repugnat scripto, et verbis legis istiusῖ quid enim putas voluisse legislatorem, quum hoC
itis constituereti ne seminae nimias opes possiderent, ne potentia earum civitas premeretur: hoc ergo adversus singulas constituit, et ad evitandas opes seminarum,
satis hoc quaesitum, ne uni plusquam dimidia pars patrimonii relinqueretur. Ceterum quidem illud non ca-
Relietum esse) Esse deest Aeria. Et amaret Pottiisse In quibiu clam exemplaribus lego. Muparet μοιιisse legumiatorem uti ars dimidia Patr. etc. non male; et postillii Immemret interrogationis notam adiicio. PITH. Et a paret Moluisse IStim latorem sui artem d. P. ad feminas rem mire. Inter rogo integro in Marg. enim etc. omissis mediis; Aerod. Vt, si partem ) Francius eorrigebat, etsi partenr dimidiam P. R. ad 1. M. P. si Diris relinqueret . id ipsum Catem. Ad feminas pereenirerin Perrenito. vel perseeniet. dictivLT. Sisee ad toltim Si Dero adt. M lvL
ceterum Alii ceteroquiis.' inru.
107쪽
verunt leges, ne plures seminae eodem testamento scriberentur; non hercule magis quam illud, ne plures hereditates iisdem seminis relinquerentur.
IGNOMINIOSI PULSATOR IN TEMPLO.
ACTIO rNIURIARUM. Quidam ignominiosum ptitiaet it in isti Io : decor a millia Petit magistratus, nomine ciuitatis.
DECLAMATIO Si pud' commendandus est cuius dissicillima ratio
est in lite pecuniaria) non nobis litigamus, ac ne reipublicae quidem et civitatis nomine avari sumus: et haec omnis actio non tam lucri gratia, et acquirendae huius pecuniae constitina est, quam in ultionem Deorum immortalium , et templi, ut proprie dixerim, expiationem. Nec minus manifestum ius est, quam integer pudor: Iex enim palam scripta est, ni is, qui in templo iii iuriam secerit, decem millia det civitati: mihi hoc satis est, qui civitatis nomine litigo. Sed totam legem a nobis pars diversa legi desideriat: decem millia, inquit, ipsi, qui iniuriam acceperit, decem divitati; et hoc excludere tentat civitatem, quod ipse, qui iniuriam acceperit, non habeat actionem. Sanh contumeliosus, et pro cetera
108쪽
morum suorum petulantia, adversus magistratum vestrum, audax, qui praescribere tentet civitati, tanquam ignominiosae: sacile, ut opinor, constabit, nihil ad nostram actionem pertinere, quam legem habeat ipse, qui pulsatus sit. Existimemus enim esse aliquem non ignominiosum in templo pulsatum, sed vel dedisse huius iniuriae veniam, vel alio aliquo impedimento agere no-Iuisse; num ideo ne civitas quidem ius suum tuebitur, ut omnia impune seceriti Verum ne ipse quidem adver- .sarius tantum in exemplo fiduciae habet, quantum in ipsa iniuriae interpretatione: nos enim iniuriam dicimus esse, quod ignominiosum pulsaverit, cui actio non esti Ego, iudices, plurimum interesse existimo, utrum quid
facere liceat, an vindicare non liceat: non enim continuo, si ignominioso actio non datur, licet adversus ignominiosum, quod quisque velit: tale est ignominiosum Pulsare, quale surtum sine teste facere, ut damnari quidem non possit, admittere tamen non debuerit. Quin ex hoc ipso, quod ignominioso actio non datur, apparet se reipub. actionem: quid enim lex eripuit, si eius demum rei non dedit actionei D, quam lacere licuit' non autem ius peccandi adversus ignominiosos dari, uno, et brevi, et manifesto videor argumento probaturus. Quem pulsare licet, occidere licet: atqui ignominiosum si quis occiderit, caedis lege tenebitur: quaret quoniam actio huius Decessario ad alium pertinet: apparet ergo non tibi aliquid adversus ignominiosum licuisse, sed ignominioso nihil pro se licere: itaque ignominiosus non agit tecum
Agere noliaue Non agere. GDiras. Aerod. et in M. impedimento. Non
tiare cuwitalis, et atque ut, Pr ne.
Nos enim iniuriam Forte exeidit negat, ut legatur, nos enim inruriam Heimus esse, ille negat, quod igno
109쪽
M. FAR. QUI TIM Miniuriarum: tu tamen iniuriam seceris; et hoc ad pomnam eius vitae ac turpitudinis pertinebit, quod tu non dabis poenas peccati. Haec dicerem, si ubicumque pulsasses ignominiosum: nunc ut iniuria non sit aliquo lo co pulsasse ignominiosum, iniuria tamen est in templo pulsare. Nam si id est utriusque nostrum consessione iniuria , quod manifestum est, non esse iure factum; ut tibi ius fuerit alibi pulsandi ignominiosum, quod non esse iam docui, in templo pulsandi ius non fuit. Haec ego ita dicerem , etiamsi omnis ista ultio pertineret ad eum, qui iniuriam accepisset: nunc res duplex est: crimina duo sunt eius, qui in templo pulsatus sit. Quod enim lex diciti qui in templo iniuriam secerit, decem millia denariorum det ei, cui iniuriam fecerit; decem millia civitati. Non si haec iuncta atque contexta sunt, continuo unius legis habent vim et proprietatem: id sic Cognoscite: duos actores habent; nec potest videri una lex, cuius pars ad privatum, pars ad rempublicam pedilinet. Ergo si iuncta sunt ista, ut dixi, duas causas ha- . hent: pars est legis eius, quae vindicat templum: ergo ut remittatur tibi ea , quae pertinet ad templum, restat ea, quae pertinet ad civitatem: duae enim sunt inii riae in hoc tuo facto, et ideo duae poenae. An vero
miniosum Hare abiecit Aerodius. Con essione iniuria C. i factum.
Aerod. In tem Io Messandi In templo aamen pulsandi, Aerod. Haec ego ita dieerem) Vet. ex. ista. PITH. Ista, Aerod. Crimina duo sunt eius, in tem plo Pulsatus sit Lego, pulsax erit, GaoNov. Contexta) An , eonnexa. MΠVLT. Duos auctores habent: Malim . iaci res. Plor. An Mas auctoritates, quia sequitur, duas eausas habent. ScΗvLT. Id sie cognoscite, duas auctores habent naee potest. Narg. Ae Od. . Ut remittatur tibi ea, quae Pertinet ad templum Immo ea non remittitur, nam quae pertinet ad civitatem. eadem vindietit templum. Scribe: quae pertis c ad pulsatum. In Nov. remittantur tibi ea . quae ad Pra-
110쪽
iniquum videri potest, eum, qui in templo pulsaverit, decem millia civitati dare ' quid enim magis in ulla republica curari observarique oportet, quam religionem' sane petulantia aliis locis mediocrem habeat reprehensionem: in templo vero, in quo verbis parcisus, in quo
animos componimus, in quo tacitam etiam mentem nostram custodimus, pulsare velut in solitudine, secreto quodam, non est serendum. Dic nunc, ignominiosus erat: sed in templo captis urbibus, vis hostium ae metus religione templorum defenditur: qui iam arma ferre non possunt, qui Salutem suam tueri fuga nequeunt, circa aras iacent. In templo pulsasti hominem: rem petulantem secisti inter sacra, fecisti religiosissimo locoret utcumque, temeraria licet, aliqua ratio tamen appareret facti tui, si impetu lapsus esses, si ductus ira: nullam petulantiam magis odi, quam quae Propter hoc
olant ira, vel inhonestis, vel omino- ais . vebmiale ominatis , Ηent. Steph. Epistol. ad mlechatip. Xu, P. 5Ο,
et in in leg. intaciam etiam mentem.
ALMEL. Sed potest simpliciter capi, ut sit idem quod δε emtis lingiιis.
Vnde et mucere linguam avtiqiio ser mone Pro Parcere, dieebant; v. Fest. ita multo tinguam , id est coerceto. Horati III M., t , i r - - Maia
ominatis Parcite Merbis. - - Bunn
Mereto Velut ιιι secreto, Aerod. Sed in temρω cutis Magnnm m mentum haee acute dieta in distinctionibus habere recte sensit Pithoeus. Id et hine agnoscas lieet. Sie autem et Aerodius, quum lamen interpungendum sit: Die nunc . ignominiosus erat; sed in templo. Supple metite,
erat. Cnmis urbibus , ins hostium ac mettis religione tem lorum defenditur. GROX. . Ac metus) Legerem, Mis hostium metu ae religione templorum a se Atur; metus hic est deorum reverentia.
vid. Serv. ad Virg. VII Aeneid. , so. et Dotiet. lib. I praeeid. in Petron. s. et Grater. Susp. Leet. II, 16; AEU-ditur vero est repellitur, arcetur, de quo abunde Ileius. ad Ovid. Ep. V.
Exserit An ea seritur . nisi mavia exercetur. ScuvLT. Vide ad deeL 13. 6; sed ego mallem cum Aerodio. uanaquiae Promer hoc ae exseris, ut lib. IUIi,st.Orat., c. H Fidueis sepsa nimium exserere non des et. Sen. lib. I de clem , t 9 : est illi mos exserere se in mumis, ubi et exercere alii. Bν α