장음표시 사용
171쪽
non paterna bona vitiis consumpsi: sed si hoc proposuero, respondebitur, potest enim, adulteros, inquit,
non occidisti. Dicamus et tanquam pro marito: non
habes ius abdicandi, propter hoc, quod Iex huic permisit. Vereor, ne risum mereatur haec defensio mea, tanquam hic utrumlibet non potuerit. Sed potuerit sane: marito vel occidere adulterum, vel accepta pecunia dimittere licet: non potest propter id irasci, quod iura
huic permiserunt. Loquatur maritus cum animo suo, loquatur cum assectu suo, cum propria animi sui natura.
Si propter hoc licet abdicare, istud, quod secit maritus, non licet: alioqui enim tolerabilius et certe humanius erat, arbitrium vel occidendi adulteri, vel accepta pecunia dimittendi, transferri ad patres: quoniam certe
militis consumpsi Deel. 16 , et absistis eaeeuatis Mitiis abstraguliar Ocualorum. Scuu . Dievimus et tanquam pro marito Patet ex declam. 275, atque ex iure nostro , quicumque ob adulterium Pe- Euniam acceperit, eum famosum esse, quia id est lenoe inium agere. Sed marito, sicut nec ca iura quae tandem in Pandectas relata sunt, omnem Omnino adulterum. nec ubicumque de
Prehenderit , permiserunt occidere: quia mariti calor et impetus facile decernentis fuit restaenandus; ut eleganter a Papiniano scriptum est, de adulteriis lib. I, nec sacile via concedenda, quo viri maxime confugerent, levibus et momentaneis suspicioathus
ossensi: potiusque hoc ius ad patrest ustatum est. Ita sive illo antiquo iure Romanorum, quo velut in ma-Lna PauPertate poenae omnes erant sere pecuniariae: sive legibus Atheuiensium, ut ex oratione Lysiae υπiρτου Ερατοσθενους φονου colligi potest, marito, non etiam alii. citra fraudem infamiae, pecunia accepta, et id poenae quidem,noti pretii nomine adulterum dimittere licuit. Ergo iustae nota sunt hie abdicationum causae, nec huiusmodi, ut a iudieibus approbari debeant, sive hune impuberem iam maritum appellare Placet, quia quoalicuit . feeit: sive ius mariti aetas im pedit, quia virium excusationem habet , quod simul adulterum eum adultera in ipsa turpitudine καὶ ἐυoceidere non potuisset. ΑEROD. Vtrumlibet non potuerit 'mo-- libet potuerit. Sane marito Mel Occ
dere coeciderit margo Aerod. Non mtest propter Non potes. Sehult. et Aer. Loquatur eum animo Sie Cieero II ad Fam. 7: Deum loquere, et te adhibe in eonsilium, te aravi, eg lib.
Arbitrium trans ferri ad mares Ita traiicere Ovid. XII Met. , vers. ult. Arbitrium litis traiecit in omnes.
172쪽
levius est vetare aliqua, quam punire. Sic defenderetur, si iure tecum ageret: ipsius vero facti vel hoc modorationem facile reddidissem : non est istud turpe, quod lex permittit. Accepta pecunia dimisisti: nisi oporteret, nec liceret. An vero parum sancti illi videntur suisse maiores, illi constitutores iuris, qui civitates adhuc, velut antiquo illo errore confusas, ad certam vivendi sommam redegerunti illis non est visum nefas, accipere pecuniam: sed etiam hac poena animadverti putaverunt, sicut pleraque delicta puniuntur: neo enim semper usque ad mortem perveniunt. Credo autem illum, quisquis fuit legis huiusce constitutor, illa intra se cogitasse: non omnium animos maritorum durare ad sanguinem: esse quosdam mitiores, qui ne conspicere quidem cruorem sufficerent: multi se a gladiatorum vulneribus aver-lunb: et quamquam nemo dubitet et illud spectaculum in Parte esse poenarum, tamen nequissimorum quoque hominum suprema pericula habent suam gratiam: despectaculo loquor. Cogitaverunt, quanto esset dissicilius occidere: ac scierunt futurum, ut si unam hanc mortis Poenam contra adulteros constituissent, saepius impune committeretur adulterium: constituerunt ergo pomnam et secundam: prospexerunt infirmioribus, prospe-
Sie defenderetur Punire sic defendetvir , sed rure, I arg. Aer . me modo rationem me modo tibi rationem , Aerod. Hoc modo sed orationem I red2issem . Margo. Aeeema ectinis Hoe exemplum est scholasticum sacramenti in eausa criminis , ut et infra declamati 363.
Sed etiam hae Sed et ad hanc sto
nam animadMersionis pertinere Puta- Martini, Aerod. Et midendam hane Poenam a. mim errιnt. Narg.
Durare ad sanguinem Vid. Ram rea. de Prado Pentecout. cap. s. ΑL Lov. Vid. ad lib. IX Inuit. Orat.. 2.
173쪽
xerunt lenioribus. Forsitan cogitaverunt et illud, noti omnibus suturas esse vires: ita temperaverunt severitatem, ut vindicaret se, quomodo quisque posset. Dixi tanquam pro iuvene, dixi tanquam pro maritor dicendum est tanquam pro impubere. Non me hercnte salis constituere apud animum meum possum, an huic adulteros licuerit occidere. Quo enim tandem modo defenderetur filius tuus, si quis exstitisset, qui diceret, occidisti homines nondum maritus: nec enim vis ista nominis huiusce appellatione prima consistit: nec satis est maritum tantum osculo
Seoremalem Seoeritate, Marg. Aer. Quo enim Quod enim. Marg. Apr. Aipellatione yrima) APP. Primo , Narg. Aerod. Postea nudaristium Foithoe inmIncerti iuris, pubertas in masculis annia et aetate, an habitu corporis aestio manda esset. Fub. lib. IV , e. ix : Dere, inquit, constat, de ιure quaeritur, ut a d eentum ros filius an frater
debeat esse intestatae haeres: Pubertas annis an hau itu comoris aestim tur. Sic enim is loeus emendandiis estii Cassianoriam sive Sabinianorum seu tentiam Isidorus in nuptiis sequutiis
videtur lib. V Etym ., quod relatum est in eap. 3 de sponsalibus impii h.
Proeulianornm Iustiniauus noster in indem probavit. Priscus Iabolentis quamlibet in multis aliis iuris artiuar Iu Cassianus fuerit, in hoe mediam
quandam sententiam sequntus est, ut
et alii pleriqua. Servius ad illud Vise l. Eeloga VIII: Atier ab tindeeimo;
Bene. inquit, eum annis iungit habitum comoris. Nam et iure pubertas ex utroque coli itur. De seminarum pu-hertate constitisse inter omnes Videtur, in pretionem eorporis sexus Pu dori non congruere. Itaque quod de
est apud Vlpianum in libro singm alia Regularum . titulo de Tutelis, sic
etiam suppleri potest, Iemmae a tem tutela liberiant .r omnimodo, quia a annos evierunt. scilicet propter festinationem votorum, ni est apud Rur. Maerobium. Sed haec sunt at terius loei. PiTH. Adhuc enim in m sentis id observabatur, tit non solum ex annis. sed etiam ex habitu corporis et aspectu Puhertas aestimaretur. Vlpian. in ling. iit. de tutelis. Liberantur tutela maseuli quidem pubertate. Puberem vero Cassiani quidem eum essa dicunt, qui habitu cori-ris pubes apparet, id est . qui generare potest. Proeulei autem, eum qui quatuordecim an uos explevita verum Prisens eum puberem esse, iα quem utrumque concurrit, et habitiis corporis et numerus annorum. Virgilius. Alter ab undetamo tiam mei me erat annus , ubi Servius, Bene eum annis iungit habitum corporis: nam iure pubertas ex utroque colligitur. Quod ius si Diis placet) etiam
a Ponliseibυs nostris conservatum est cap. puberes de despon. impube; sed deeenter et pudice emendatum a Iustiui auo, sententiam Proeuli seqim-
174쪽
atque in conspectu iudicum constitui coegisset: alque interrogaret, an ille maritus esset, qui fieri pater non posset: ac si tantum illi, tanquam adultero, irascereris, satis erat hoc dicere pro filio tuo: puto, nondum habebat mariti dolorem. Ad vulnera adulteri, et caedem, et tristissimum occidendi hominis ministorium, magno quodam impetu, et, ut sic dixerim, surore Opus est. Nec miror, eos Concitari, qui velerem matrimonii consuetudinem, qui pudorem cubiculi, qui spem liberorum
expugnatam esse credunt; qui illos occultos atque in . narra hiles paliuntur aeStus: non potest uxorem suam
sic odisse, qui adhuc amare non potuit. Vorum illi quoque parti respondendum est, qua vindicandam priorem iniuriam fuisse dicit , de qua hodie, dum abdicat, multa vehementer graviterque dixit; quum fieret, tacebat. Non existimo adeo inimicum filio suo patrem, quamvis abdicet, ut aliquid turpiter suspicetur, praeter id maledictum, quod ipse audivit, quod intra verba constitit: maximo atque admirabili potius experimento gravitalem huius pueri, severitatemque, iudices, diligetis: quia is, qui tantum nefas concupierat, ipsum Puerum a Pellare non ausus est. Facilius illi suit loqui cum hoc patre, hoc severo; et loqui non semel, et pecuniam polliceri , et adiicere pretium. Tum iste tamen non adiit
magistratus: non vociferatione fallem invidiam facere apud populum conatus est: tanto facilius exigere magnum animum, quam praestare. Si hominem occidere
sacile est, tu in seriri oportuit, quum de stupro filii tui
175쪽
Ioquebatur; quum tuarum id partium, tui animi, tuarum etiam virium fuit: nam singamus sane istud matrimonium fuisse, quis tamen omnium mortalium hoc exigat, ut sortius uxor, quam filius, vindicetur Z Sic ego hunc defenderem, iudices, si occidere noluisset: rursus mihi ad id redeundum est, ex quo desensionem huius ingressus sum. quid vos cogitatis aetatem, ecquid videtis annos, ecquid semoto illo nuptiarum mimo, atque inani tantummodo nomine, virum esse cogitatis; et dignum, qui abdicetur, quod hominem non occideret 8 Itane tu Pater bonus, qui caritale filii neglecta, imitatus es pueri infirmitatem adversus eum, qui de stupro filii tui te appellare ausus est, quem punire, etiam si tibi morien
dum esset, debuistit Tu huic irasceris, qui ex duobus adulteris nulli eorum par erat; qui certe praestitit tibi, quantum plurimum potuit; diu moratus est, detinuit,
Vinium in Iurium, Aerod. Quis tamen omnium Quis tantum
Pa fortitis Vrfortior uxor, quam si filius dicetur ρ an enim postea nulli eorum Par erat, Marg. Aeria. Rursus mihi Sed r. m. Aerod. Ex quo Ex ignorat Aerod. Nuptiarum mimo Diversus ab ho nupsiarum ille mimus apud Suet. Oth. ra , de qua voce plurima Gron. obs.
Meles. 25: nec tamen viris magnis Grenovioet Graevio accedere Possum, qui hanc quoque voeein Floro lib. II, I reddere conantur, et de Pseudo Philippo legunt, regiamfrm m, re gium nomen mimo quoque regis immerit'. nam sensus manifestus est, si animo Iegatur; illum licet ultimae sortis esset, et ita educatus ia sordibus, tamen mores regios habuisse, Reai ita purpura esset natus: sic Livius XXXI,': Phili pus magis regio animo est usus. Val. Max. V, 1 extr. IO, et mirum et animiun mare regium iussit; et ita recte formae et nomin animus, non mimus adiicit ut , et hoe implere etiam exigit, quod laudis est. ut OWidius: Maxime , qui tanti memsuram nominis imHes. De quo verti
plura alibi ita his declamationihus; vid. deel. xέ, et ad Petro . 9έ . μ- Pliarum Mano in uno Marg. atque inani t. nomine . Aerod. Bu M. Oecideret) ineiderit, Aered. Pater bonus Pater bonus es, Ae-xodii Edit. et aliae. Tu hiale TE Mie irasei, Aerod. Ex duobus adulteris Viro et mu- Iiere, vide ad lib. IX Inst. , 3. Qui certe praestita sibi de recura fde Et hie maneus corruptusque Io-eus sic restitui potest commodissima meo iudicio. ut ad quintum caput Iegis Iuliae pertineat, de quo Vlpianus in l. 2b, T. ad legem Iuliam de adult
hoe modo: qui eius rei testandae causa adulterum, quantum plurimum Potitit,
176쪽
dum pecunia assertur, dum repetitur, dum numeratur: fuerat tuae curae, luae severitatis intervenire, et aliquid sacere sortius. Ergo fortunae agendas esse gratias
puto, quod emissus dicitur, qui potuit erumpere.
RAPTOR REVERSUS. R.PTA R PTORIS AUT MOR TEM OPTET , AUT NUPTI as. Quidam
rvuit et Profugit. Rufam pater alii colloca it. Rediit Post a qui ruuerat: vult illum ad magistratus educere Pater: patitur ille so educi: ruta tacet: maritus contradicit.
Actionem Oportet esse summissam et blandam ; nam primum dicendum est ei adversus socorum : deinde ita dicondumost, ut sciamus hoc agere eum , ut socer Sit. Praeterea causa illius nIhil habet sirinius , quam sit aliena. Etiam sollicitudo quodammodo temperanda est, ut neque desperare, neque securus esse videatur, sed modus et color declamation s sic ducendus est : quaestiones illae erunt, an educi rapta, nisi
retinuit; et postea, remissus , non, ut cum Vlpiano loquamur. AEn D. Praestita tibi, Marg. Aer . Repetitur Quum Prior summa non expletet Promissam Pecuniam, iterum reliqua petitur, vide quae de hoc verbo ad Ouidium notabimus IV Met., 462. Re eritur , Aerod. Bunae. InterMenire Intemerire. Al emis-stis est, emissus dicitur q. Poterat emisere Z Aerod. sine reliquis.
Ergo fortunae Ego Iortunae etc.
Actionem c orteret Quintilian lib. VH Iustit. Orator. . mP. s : Ratio GnatiDuo status in hasIero vectes ν nil , an quod semel ius est, idem et me us : an quod in uno , et in pliaribus et an quod ante, et postea, tit, Armor Profuga, ruta nursit, res era illo petit optionem. ΛΕRoD. Eleeli nem , Aerod. et al. Orationem. me agere Hunc agere qui ut foeerra maererea c. i. v. h. I quam si sit. Λexod. H. Iingamus hunc agere; vel, hos agrest quum ut a re lu, Marg. Quam sit aliena Quam si sit aliena. MuYLT.
Sie ducendus disendus, ut Iuvenal. Dic aliquem , die Quintiliane colorem. Scuum. Sed ducere eolorem. centies apud Rhetores, et unde do-
177쪽
M. FAB. - QVINTILIAM protinus possit; an etiam si tempore interposito potest, possit tamen post nuptias; an quia ante Muci non potuit raptor. nunc educi debeat; quo animo pater educere ad magistratus elit ; au Patiente eo, qui educendus est, contradicere liceat; an aequum sit, quo animo lite oducat. Scio posse quaeri, an illa quaestio , quae ad Personam pertinet, et in Prima parte Ponenda eSt, quae n me supra Constituta est. Ego aliquid in hoc ordino etiam stomate spectavi , quo loco ponitur illud, quod tacente raptore hic loquatur , quid velit spectari et illud, quod assectibus , qui sequuturi sunt, magis haec quaestio , quam ulla alia coniuncta esu
Si contradiceret ipse, qui rapuit, id est, si timeret,
sic pro se ageret; educere tibi ad magistratus raptorem non licet, nisi statim: quareῖ quoniam omnium vel po narum vel praemiorum tempus aut constitulum est, aut praesens: quoties sinitur dies, exspectandus : quoties vero non differtur, praesens est. Itaque sicut si dies siniatur, nihil ultra eum iuris futurum est: ita die non
E-aliquid) Ego alioqui . in hoe
Quod tacenta ruimore hie loquatur Itempe maritus, qui contradicit: nam si quae sunt contradicendi partes, hae Potius raptori ut quidem videtur quam marito conveniunt. Raptor entu Praeseriptione uti posset, Si non in-wa lemma agis , nec alii in Praesenιinuma es. Sed maritum, est aliquid quod ii, hac contradictione dimovent. cui iam liquet se virginem non dix-xisse: ut nunc de retinenda uxore minus sollieitus esse debeat. Sed tamen hoe vel aliquanto magis ad mari tram . quam ad raptorem Pertiuet etc., quom lacunam ita replevimus ex sequeriti hiis his, eoniectura ducti. ΑΕBOD. Pelii meetari Velle spectare cinae spectare Marg. ὶ α illud quod hoc aliquanto mugis ad se quam ad y Ῥεο- rem pertinet γ asse bus , Aerod. Itaque sicut et . Itaque stetit se dies siniatur . nihil ultra iuum Arisfiaturum est. 1'Tu. Itaque sic dira, Nur. Αerod.
178쪽
praefinito, proximum esse mani sestum est, nihil ultra proximum ius si L Id porro,quod in quolibet iure alio mani tum foret, in hac lege apertius est: quid enim diei ty
BAPTA RAPTORIS MORTEM VEL NUPTIAS OPTET. Neutra
res est, quam disserri oporteat: sive is est raptor, qui
Poenam mereatur, non meretur advocationem : sive
ignoscitur raptori, non debent habere moram nuptiae inchoatae: si tantum non statim educeres, haec sortiterdicerentur: nunc educere vis post nuptias. Vtrum igitur iure prius, an aequitate consistest ius ipsa legis positione mani sestum est: nam quum raptam educi in hoc iubeat, ut mortem vel nuptias optet; mani sesto ostendit eam educi oportere, cui utrumque liberum sit. Praeterea iam ne raptae quidem nomen habere potest, quae
nupta est: sicuti nomen pupillorum legitimo tempores nitur: sicut orbam nemo post nuptias dixerit: siculi virginis appellationem nox illa maritalis aufert; ita nexapta quidem dici potest, quae maritum habere coepit: licet igitur raptae permissum sit quocumque tempore
Optare, nuptae Op are permissum non est. Haec ex lege mani lasta sunt, illa ex aequitate: ante omnia non tam di Tam esse lex voluit conditionem, ut semper raptor punire
tur : ideo et misericordiae locum secit. Et idcirco iam non
ultra 'roximum F nιhilia. r. s. Aerod. Lussit ut Porro, Marg. e his sit Suia siMe is, Marg. Aer d. Meretur ad eationem Id est moram , dilationem ; vid. Cl. Graev. ad Cicer. VII ad Fam. , i r . et Vorsi. ad Val. Nax. II, 4, x. BURN. P miae ininoatae ρtiae vel in. ocuae . Aerod. mee sortiter' me Iortiter dicerenistrar , Marg. Λerod. Potest, quae nUta Post quae n. s. siciati numen , Marg. Aerod. Licet igittir rvtve L. 3. ramori . Narg. Aerod. Eι ideirco iam non ad 0stim tantummodo Noluit lex ut semper ru-Ptoe puniretur, Deriretuaque esset adversus eum accusatio et electio. Ita si quum rapta nullam amplius aetionem Iiabent. quae non praescriptione excludi possit, ut iam hoe iudicium non tantummodo ad raptorem, sed ad in tittim pertiueat, atque adeo magis, quod ipse omnino nibit peceavit, nee ullam fugiendi eausam liabuit: eius vero interest ue ei uxor abducaturii
179쪽
ad ipsum tantummodo, qui rapuit, sed etiam ad eum, qui eduxit, pertinet, qui certe nihil peccavit, qui certe manere potuit. Hoc loco mihi illud opponitur, non potuisse ante
educi eum: quasi vero intersit causae, qua ratione ius interierit. Profugerat, inquit, raptor : scio, quid fata limum sit dicere: persequutus esses, inquisisses; si v rus hic dolor, si vera indignatio erat, non omisisses.
Non hoc illi prysuit, quod profugit, sed illud, quod re
dire permisisti: fortasse enim contentus fueris hac ipsa poena exsiliit satis vindicatum te credideras. Ne illud quidem verendum, ne raptoribus exemplum profugiendi permittamus, si optari adversus eos amplius non PO- tuerit e satis enim magnum supplicium hoc est, et certum : nam is , qui permanserit, sperare et nuptias pinterit, etiamsi mortem timebit; ei vero, qui profugerit, exsilium sine dubitatione erit pallendum. Haec diceret ipse , quae nunc ego dico: quoniam ille non dicit, et obstare nihil hoc loco putat ius. Si non possem reddere rationem , iudices , quantum mea interesset id , quod vindico , illud tamen responderem , pro iure loqui nemini non licet. Conveniat inter vos Drlasse : hoc est, quod sollicitissimum facit: loquar tamen pro lege, Io-quar pro aequitate. Quid i si vero hoc , ut paulo anto dixi, aliquanto magis ad me , quam ad raptorem Pertinet y periclitor enim nuptiis , periclitor matrimonio ,
Ergo praecedentia sic dieta sunt quasi
raptor contradiceret: sequentia sunt maliti ex se suo iure suoque nomine contradicetitis. ΛΕROD.
Sed etiam ad eum, qui eduxi. Sed
magis etiam ad eum, qui eam duxit, Pretinet q. c. n. V., v. c. remulcm P tiat; ita sequentia, si Mero hoc, aliquanto magis ad me. quam ad ra--μ rem Pertinet, exigunt. SciavLT. Auetim qui contradicit, Aerod. Manere Remanere, Aero l. Persequutus esses P. esso in Gaisset, omisisset, Narg. Aerod. Contentus feris) Aerias. SCHVIIT et ita Obrecht. sed Aerodius
ae 43sa y. e. s. Mindicatum e. c. Inter Mos Inter eos , raptorem et uxorem meam. M 3vLT.
180쪽
DECLAM. C LXXX noli una nocte cognito ; nec Propter errorem sortasse ,
nec propter iniuriam , sed delecto, sed probato, sed impetrato. Tentat me adversus haec socer spe sallere, et non palam ostendit, quid sit optaturus: ita blanditur
tamen actioni libenter et iudicium credo, remansura est in meo matrimonio. Misereor raptoris ; neque ego primus coepi: misereor, erravit sortasse, ut scelus com
miserit : homo, dum periclitatur , etiam imago poenae me confundit: hoc quum mihi accidat, quid accidere potest puellae ' Neque ego tamen illum delando; fecit
enim rem improbam, fecit rem inconsultam : sed exsulavit, sed absuit. Haec, si considerem: illud vero ad metus pertinet, et tamen non ego de uxore dissido , non
locutos , docet Gronov. ex locis Livii XXXVIII. 25, et XL, tb , in D. decl.
32S: Sed pecunia Politis Pericliremur. Iustin. XXXVII, 3: Veneno periclitatus est. Quintil. alter decl. 3. cap. . x : Fas est Mila Periclitari. Buam. Nee pro ter errorem friasse, nec romer Non placet fortasse toties hae declamatione repetitum ; quare, quum et hie ineommodum sit, ex Pungatur, et legatur, nec Per errorem, nec per iniuriam. Sc-LI' Sed des to Al. dilaeto vel delisso, Narg. Aerod. imperato, Aerod. Ita blanditur tamen e te.) Ita blanditur aetione libenter, tamees, credo, remansura est in eo matrimonis, sIelego. Sed minuta isthaeo Prosequi magis Piget quam pudet, itaque ea tantum notabimus quae maioris mo--enti videbuntur: eetera lectoris diligentiae relinquemus. PITH. iiis seiscnt hic fastidium praestantissimi viri Hoeeine minutum p Atqui locus est corruptissimuA, ae quod ille substit it, sine seusu. De verbis aut muta
despondeo: sed sententia huiusmodi quid requirit: ira blanditur tamen,
ac si non Poeniteat iudicit etim. Nem p. in me genero legendo: Credo, remansura est in meo mutrimonio. GRON.At blanditur tamen .eotioni. Lubenter, iudices, credo etc. ScuvLT. Ita blanditum tandem aetioni. Libenter. iudices , credo, r.e. i. m. m. sed mi aereor et . Aerod. Ita blanditur. Tamen aetioni libenter , Marg. Aerod. Da blanditur lamen , ac si non inhι-bente me iudicium, medo , remansura esset in m. m. obrecti. Porte, ita blanditur tamen , ac si non iliabenter, λ-
dices , remansura esset t. m. m. BURRI.
Poenaeque in imagine tota est. Et ΕΡ. XIX , t 93: Nee minus hesternae con findor imagine noctis. Et ita milli. sille, et niti. Neque ego tamen) Neque lamen Aerod. Illud Mero ad mettis Illud certe au