Descriptio provinciae Moxitarum in regno Peruano

21쪽

Buda . . . . . . . Ι

Urnab Iacobus , Canon. Nitriens. . IUrmenyi Josephus, Excest. Ρersona, lis Pestini. . . . . . T. . I Uadasa Emericus, Sch nit Zii. . . IlVagner Iosephus, Notarius civitat.

: Ualter Franciscus , Scriba Montan .l Schemn. . Ιivegh Stephanus, Consil. Budae. . i

22쪽

sQVI . . . . . . . . . I

Viragii Matthias, Baliabanyae. . . IV oros Antonius, Consit. Aulicus

Capit, Uagiens. . . . . . i

23쪽

LIBER PRIMUS

DE COMPENDIARIA REGNI PERUANI DESCRIPTIONE.

De situ Regni, O de urbe Lima speciatim. Peruvia, finium amplitudine Europa non

multo angustior, sita est in ea Americae par te, quae obverti tur ad meridiem , tenditurque Aquilonem versus ad Quitensem usque provinciam ; ad Aultrum Paraquaria, ad ortum Brasilia, ad occasum denique mari pacifico definitur. Fines ejusdem, qua in latum por-

24쪽

1 LIBER ΡRΙΜ Us. rigitur, mappae VulgareS satis accurate exhibent : verum longitudo , Brasiliam versus excurrens , definiri nondum potuit propter Va sisti mos , atque etiamnum ignotos terrarum tractus interjacenteS, QUOS percursare, atque lustrare reS foret perardua, plena quidem certe tiedii, & patientiae. Quot enim reperias viatores, qui passim occurrentes, & pontibus destitutos fluvios aquis collo tenus non

sine vitae periculo linmersi trajicere, sine hospitiis ullis itinera incerta prosequi, securi viam in silvis aperire, sarcinas humeris deferre , sole in campis patentibus exuri, potura modo penitus destitui, modo lutulen ta, ac foedissima sitim sedare, rebus fortuito oblatis vesci ; quot, inquam , reperias, qui

haec, & sexcenta id modi incommoda subire aut possint, aut velint Illi fere soli hactenus ista tentarunt, qui fac ratiore studio incitati barbarorum non opes, sed animaS quin siverunt, finesque tam ΡeruviAE , quam Bra

siliae

25쪽

siliae novarum aecessione provinciarum longius protulerunt.

Regnum hoc amplislimum juribus Hispanorum adjecit Franciscus PiZZaro rege, seu Inca, qui tunc genti praeerat, interemto. a Urbs totius regionis princeps Lima est, nomen sortita a fluvio Lima eandem interfluente. b) Urbium ceterarum inter se distantias metiri licebit ex itinere, quod Autor noster Lima digressus ad sedes usque MOXitarum fecit milliarium nostratium plus quam q3 Q. vastissimo huic tractui rarissimi sunt insper si vici, & oppida , pauci item pro terrarum modo incolae. In ceteris regnis, si Μexi- eum demaS, major etiam solitudo. Satis certe constat in quatuor Europae urbibus, Londino scilicet, Lutetia, Vienna, & Am-stelodamo plures numerari homines, quam A Σ in

a Inca hie gentis postremus fuit Atahuulpa. b Limam Pietetaro primum condidit: urbs entio princeps sub Incarum regno C co fuit.

26쪽

L1BER PRIΜUS. in tota Paraquaria, Chili, Quito, & novo Regno, , quarum tamen quar vis Galliam universam magnitudine longe antecellit. Numerum barbarorum ante Hispanorum in has terras ingressum pene innumerabilem tum alia multa, tum improbus ille, & continuatus in fodinis metallorum I bor sensim minuit, unde existit odium illud in Hispanos plus quam Vatinianum, quibus defossas opes, ac ditissimas auri, argentique VenaS tanta celant pertinacia , ut malint vitam inter cruciatuS ponere , quam indicium facere. Unicum auri detecti ferunt proditum esse exemplum. Erat scilicet regni Gubernator, qui toto priefecturie suae quinquennio Valde moderatum , ac pene paternum exercebat in gentem imperium ; quem , cum provincia decedere, &reditum in Hispaniam parare vulgatum fuit,

narrant concuhia nocte velatis oculis in cavernam quamdam deductum, tantumque au

ri depromere jussum fuisse, quantum ad for

27쪽

tunas domi constabiliendas suffecturum elle

a) Onod hic de improbo metalla eruendi labore Autor commemorat , scriptores exteri plerique adtestantur. Nou desunt tamen , cumprimis ex Hispa nis , qui invidiam hane a Peritianis Praetoribus amoliri, aetlaborem illum emollire conentur. Don Antonio de Ulloa , qui Parisinis Academicis ad dimediendum meridiani per Americam gradum a Rege Hispania ruinuna cum Georgio Juan socius additus ab anno II 3s'. usque ad I . in Ameri ea versatus fuit, rursiumque serius varias ibidem provincias gubernavit , in opere suo : Noticias Americanas &e. negat aut numerum indigenarum hac de ea usta diminutum , aut hune metalla eruendi laborem admodum operosum esse. Verba ejus dem ex editione Germanica sunt:

, , eine,

28쪽

Numerum indigenarum compensant IE-thiopes partim ex Africa quotannis traducti, partim in ipsa iam America procreati. Teristiam profecto incolarum partem in tota iam te America ex iisdem conflari communis

29쪽

Omnium, nec vana, est opinio. Ex hoc genere leguntur servi, aurigae opifices, pasto-TeS , sacchari contectores , verbo administri ad quosvis vitie usus neces Iarii, si solos demas metallorum fostares. Non desunt ptaedia , in quibus quadringenta conjugum paria numerare possis. Verum universe minor est

Confirmat rem, quod P. Acosta Histoire naturelle, & morale des Indes L. IU. e. II. refert, scilicet Peruanos jam longe ante Hispanorum adventum fodi. nas mereurii coluisse, minii, seu cinnabaris gratia, qua eorpora sua depingebant. Fodinae hae in Guancaveticatam erant amplae, & in Tamos inultos protenis, ut, qui eas hodie persequatur , in labyrinthum sese immit

tat , e quo eXitum non reperiat. - - - Labor er

go iste his hominibus insuetus minime fuit , eum ab Hispanis imperabatur : sed S aurum debebant utique effodere; unde enim eorum Ineae tantas opes eongessissθnt Z Ita illi. Amnia sunt, quae Gilii scriptor Italus tradit. Saggio di storia Amer. T. IV. pag. 299. Ceterum decreta regis catholici annorum I 6o I , 8. 36o6 , ordinesque severissimi toties reeetiti luculenter ostendunt, indigenas , Praetorum , aut privatorum avariti A atque impotenti dominatione improbo hoc operis genere Crudelitex fuisse diveX tOS.

30쪽

vel in urbibus obeunt munia sexui propria, vel in villa labore rusticano una cum mari tis Occupantur. Pretium juvenis AEthiopis recens advecti ad forenos mille adsurgit, quamquam duplo, aut quadruplo etiam ve-pire soleat, siquis tonsorum , fabrorum, aut

aliam quampiam artem profiteatur. Mira est Hispanorum clementia erga hoc servorum genus: at apud Lusitanos habentur ut mamcipia , cogunturque acerbissimam servire sem

itutem. Situs Linianae urbis tum per sese amoenus est, tum haud parvam consequitur gratiam a virore adsitarum arborum , hortorum,& camporum , ab aquis item e fluvio canalium ope quaquaversus derivatis. Vicinitas porro oppidorum , cumprimis autem portus Callao, duabus duntaxat leucis sejuneti, illud essicit, ut Lima non AmericaniS modo , sed etiam Europaeis mercibus generum onmi