장음표시 사용
251쪽
o b N Τ 1 N. It E M I T T E N T. 2 7 intellita a, aut mesenterium , alit hepar, aut Ventriculum p ' i' gmone , ut erysipelate oci upari, hoc que patefieri ex duritie, aut tumore, aut tensione, dolore , caloreque insigni ejus sedis , in qua viscus laborans locatum est. Quod si in hujusmodi malo interiora exardescunt , & quali uruntur, ocexteriora fallem extrema frigent, Linriae nomen Lipyria. Caufus assumit. a) III. Epid. I. b) Consil. 3I. l- 2.
Quae de progiaosi , & curatione harum febrium Prognosti passim extant apud Scriptores , non modo varia , xς υ 'κ sed etiam , nisi diversis quaeque speciebus rite accommodentur , pugnantia inter se videri possent. De tertiana continua intelligantur sequentes HIPPOCRATIS sententiae : Febres quaecumqus non'Intermitientes tertia did vehementiores fiunt, mi is pericultae a). Febres quae proxime ad tertianarum naturara accedunt cam incontinenti Iactatione, malignae
b) di febre biliosa anis septimum diem cum
rigore morbus regius accedens eam folvit; fine rigo-
νου vero si fiat intempestive , perniciosus c .
Quod id Ca os , si ve febres ardentes attinet , Causus si hae si legi imae , dc purae fuerint, non diu durant :nam vehenentia earum symptomata diu ferri non gitima C. Q pos- notha.
252쪽
possunt. Plerum quo die septimo terminantur ; in
terdum nono, undecimo ; aut decimo quarto. Quae ultra hosce terminos protrahuntur , nothae voCantur. Omnes autem periculosae 1 unt , inquit SEN NERT LIS, COque magis, quo major a statu natura-Ii recessus ; dc contra. Si s enex ardenti febre cor ripiatur , id lethale esset monet GALEN Us a) , cui nostra quoque suffragatur experientia . In se-hre ardenti si lingua arida existente aeger de siti non conqueratur , periculum id significat ; nam eum vel delirio teneri , vel sentiendi facultatem extingui, indicium est . Urinae etiam nigrae male ominantur, sicuti dc tenues, & crudae. VomicuS ,& alvi fluxus in febre ardente post collionern in die critico superveniens , inter salutaria signa ponendus est; contra inter funesta, & mortifera, saante coctionem contigerit b). In febribus orieκ-tibus, ut habet ex HIPPOCRATE c) BAGLIVIUS,s accedat morbus regius , si ustus quinto fid ,
fetbale. Rigores etiam huic interdum febri super veniunt . Hinc HIPPOCRATES scripsit : Febre ar dente detento, rigore superveniente iblutio fit
At rigor iste in vigore morbi , & post signa coctionis cum inissu plenI, molli, & Valido ac dere , & recalescente protinus corpora brevi desine re debet, ut salutaris dici queat. Hunc en ira su dor criticus subsequi solet . Contra, si crueo ad huc morbo , dc languido pulsu rigor accesseri, nec
cito recalescat corpus, nec pulsuum vigor evivis Cat, aeger eidem corto succumbit. λιalam quoque
indicant parvi tremores , & vomitus aeriginosi , qui lethales in Coacti decernuntur. CL erum fausti ,' felicisque e Ritus signa Compexus SENNERTUs hisce verbis: Bonum auteni est, si . ermorbum facio ferat Lymptomata non sint v b meu-
253쪽
tire Ioistiat; si dormiat; si somno Iuvetur; si corpus aequaliter calidum se molle ; si lingua non sit adΘo arida; si urina bona. Quod si jam signis coctio
nis anaventibus cum Virium robord , in die critico larga e naribus brmorrhagia accidat', procul dubio aeter eoadet d ) . Solvuntur etiam febres ardentes hujhisce generis sudoribus , atque abscessibus exteriorum partium, sed frequentius, ut jam notatum sit pra est, vomitu, alvi fluxu, aut haemorrhagia . Caussi vero altera syecies , qu9m rastricam dixi mus , si cito ejus fomes auferatur , multo minuSpericuli habet, quamquam ob inflammationis me tum periculo non carctat. Quae demum ab inflam matione interiori oritur febris ardens, quia facile, ut plerumque erysipelatosa, in gangraenam desinit, vehementer timeri debet , praeserti in , si Linviae jam gradum attigerit.
In tertiana continua I. CCCCXIX. ad M. Tertia CCCCXXI.) si vehemens, ut plerumque est,
que acuta fuerit, magnumque Calorem habeat cO- eonveniat mitem, vena cubiti statim ab initio, aut ad sum-natim meitis incremento secanda elf,'cc satis abun- purgatio.
de pro virium ratione sanguis detrahendus. Serius Vero non tuto mittitur a), quia morbo longius p O
254쪽
et o DE FEBRIBU sproducto saepe cruor ad liquescendum propendet, imo interdum ob acq tussitan il a scentiam iam colliquescit. Si stimul cacochyliae exuberantis signa se prodiderint, purgatione tunc opus est, purgandum autem non nulli jubent post phlebotomiam, & quidem jure, si nimia plethora vasa turgeant. Medicamenta vero sint subacida, & refrigerantia, qui bus purgatio praestetur. At, materia non e Xuburante, non purgandum plane est, ni si coctione peracta. Coctionem adjuvant temperantia, diluentia,& subacida . Quando vero Natura concoctae materiae evacuationem per se non molitur, excitandam esse data affatim potui aqua frigida praecipit GALENUS , quem plerique alii sequuntur. a) Suvi ETEN. in Boerh. g. 842.
Frigida, imo nivata, sive gelida aqua multo ma
gis convenit primae speciei g. CCCCXXII.
sit aetas juvenilis, tempestas & regio caltida, temperamentum cholericum sit, & vires comtent; ne quae inflammatio ulla phira monodes, aut instigmor riscerum obstructio se se opponat. Tempus Verodandae aquae frigidae aptius perhibetur morbi ratus , quanquam in augmento etiam, ii res urgeat propinari possit. Tantum porro aquae dandum este jubent, quantum ab aegro paullatim bibi pote . Prudenter se gerunt qui quavis semihora seX, V e. octo ejus uncias porrigunt, & sic, excluso omni alio alimento, per aliquot dies sola aqua aegros sustinent, donec morbus judicationem si beat. Interea sudorem quam maxime vitare Audent, lira-
255쪽
do NT IN. REMI ΤΤANT. gulis etiam, si opus est, caute detractis, atque aere frigidiusculo admisso ; quamquam non video, cur semper sudoris via morbo fugienti cum bonae cris eos tignis occludi debeat. Paullatim autem huic potui assuefaciendi aegri sunt; nam aliqui vix ferre eum possunt ob spasticas interiorum partium constrictiones, in quas incurrunt; aquaeque frigus sensim, & gradatim caute augendum. regionibus calidioribus uti in Regno Neapolitano, in Sicilia, in Hispalaia, alibique audentius ih ad hoc remedii genus convertunt, eoque in plerisque
morbis pallim utuntur, nec admodum ad veterum praecepta de frigidae propinandae ratione attendant . Aqueam diaetam hanc dicunt.
In altera vero causi specie M. CCCXXIII, ), e, ir;ἱ
quoniam metui potest, ne partes, in quibus bilis
depravata, aut excrementorum copia residet, inflammatione, dc quidem periculosiore ob putridam caussam, corripiantur, oportet primum venam incidere, deinde alvum ducere, aut vomitum ciere; hocque alternatim facere, nemora, aut cunctatione morbus invalescat, & perniciosior fiat. Serum lactis cum cremore tartari, ea nempe quantitate, quas accommodata aegro videatur, copiose haustum, aut decoctum tamarinisorum ceteris praeferendum est. Laxat, temperat, arealefoentiae resistit, abster git, atque evacuat. Fomenta ventri imposita laxantium adjuvant effectum, Clysteres crebro in anum injecti ex eodem sero, addito eIectuario Anurvo, aut date cathartico amaro causae materialis subductionem sine noxae metu sollicitant. TartaruS ellae-
Iicus aqua dilutus, dc partitis haustibus post phlebo
256쪽
Curatio usi III. Diata ager ad 1ragidumi unam .
omiam die remissionis propinatus: lursum, ' deor sum morbi fomitem leniter exturbat, tutiorqtie ea ipsis catharticis, imo etiam praestantior, eum pri tredo insignior , aut epide mica constitutio , aut mi alti a malignum , aut gravissima symptomata ci-ram breviori via bilis, aut saburrae gastricae expulsionem exposcat.
Curn vero insanimatio jam aliqua viscera abdominis occupans, febrem ardentem efficit, ut in ter
tia causi specie CCCCXXIV. ) evenit, sui
pecta tum ea omnia' sunt , quae alvum aliquanto acrius , dc validius ducunt. Eorum loco iteratis sanguinis missionibus, semicupiis, dc fotibus moi 'lientibus ita ter ponatitur ene1iaata blandissime alvum laxantia . Serum lactis quoque, itemque oleum se minum lini recens ex premum , aut olivarum dulcis simum; aut seminum Ricini americani, aut quod 'cunque aliud non ita facile rancescens his commen datur, quo putrida quaecunque colluvies citissime , dc lenissimae educatur, ne retenta inflammationem malignam sua pravitate ad gangraenam facilem , dc pronam reddat. Reliqua, quae huic curandae Opportuna esse possimi, ex com Mntario de In lammatione , prout res postulabit, huc quoque tranSferantur . In sing si is demum hisce tertianae continuae
ctus ratio talis esse debet, qualis ceteris in morbis acutis, videlicet tenuis, humectans, refrige ranS; . aer Vero, in quo aegri decumbunt, ad irigidum , & humidum inclinans. Sapienter enim, &vere admonet Cl. S IATENI 7S , sanguinis missio
257쪽
eo NPIN. REMITTENT. 333uem, clysteres, di reliqua artis inolimina vix compescere aestuin, motu inque febris nimis concita
tum, nisi aeris quoque refrigerium in accesserit.
Antequam Vero de tertianis continuis , dc trit Ceophya sermonem absolvam, advertere oportet, eas, sive siimplices, sive duplices fuerint, pro aetatis , dc temperamenti ratione, aut anni temporum diversitate multifariam variare. Hinc aliae sanguineae magis, aliae pituitosae, aut biliasse videntur, c agro dc pro earum differenti natura non parum etiam symptomaha discrepa iit. Autumnali temporo qum aggrediuntur, graviores, diuturniores , periculosio reique esse solent. Interdum ab initio cum caCochylia gastrica, di putrida complicantur, aut inflammatoriam naturam praeses erunt, & cephalitidis, Aut phrenitidis metum incutiunt. Frequenti USU ero ob perspirationem ex frigore, aut hiimido
a re cohibitam cum coryza, catarrho, tussi, aut doloribus rheumaticis junguntur, simulantque catarrhalem, arit rheumaticam febrem . Imo tunc mioriqnon rarum est, exanthemata miliaria post decimam
quartam diem, quandoque etiamf post Vigelimam eisdem supervenire, sive haec a complicato miliari
Veneno pendeant, silve a lymphae depravatione, aut impuritate, aut corruptione inducantur. Interdum haec critice erumpunt, interdum symptomatice .
Criticas pustulas miliares in Trit prophya autumnali, die vigesima septima tantum, post varias symptomatum, dc febris vicissitudines prodire vidi, 'sic judicationum afferre: alias die decima leptimas'et ullo levamine, aut cum malignorum sympto-
258쪽
Sanguiscino demis Sanguinis etilia enaribus .
matum accessione, Quando hujusmodi complicatio nes fiunt , semper aliquid inibi iti , & a consueta febris indole alieni in earum processu deprehen
Autumno proxime elapso anno a So. in tertia nis duplicibus continuis, quae tunc frequenteS OC currebant ex pluviosa, frigida, dc variabili aeris constitutioiae, pluries magnam sanguinis nigricantiS , modo fluidi, modo concreti copiam circa secundae hebdomadis finem, aut paullo serius, iterato eXano excretam vidimus , quae ab harmorrhoidibus internis tantum prodiisse videbatur. Nemini criti ca fuit. In omnibus sola quiete, potu spiritu Vitrioli acidulato, & enematum o Inissione refrenata est. Quibus caput doluit ab initio, deinde stillae sanguinis ex naribus prodierunt, sed non largiter manavit, pituitaria membrana praetumida remanen te, dolentibus acriter faucibus iis te insigniori earum rubore, aut tumore, phrenitici ad finem tertiae, aut quartae hebdomadis obierunt .
Astate magis ad ardentes, biliosas; putridas, bc
colliquantes accedunt. Sed tum post aliquot dies, nempe modo post septem, modo post quatuordecim, aut viginti, saepe in veras intermittentes de sinunt, vel ita in remissionibus extenuatur, ut in termittentibus persimiles evadant, sive hoc continiagat ex imminuta quodam mado materiali caussa ,siVe eκ subacta diat hessi inflammatoria, cum quae complicabantur. Id autem potissimum evenit, cum intermittentes febr es dominantur . Quando vero
259쪽
c o N Τ I N. R E M I T 1 A N T. intermittentium naturam induunt, facile dato cortice peruviano fugantur . Sed paullo implicatior res iiiid inii est, ubi tantummodo remissionibus suis intermit- tentes. tentes aemulantur. Tunc enim, etsi plurimum re- Quid fa- mittant & horrore aliquo, aut frigore saltem ubi inω tremorum, quod frequens est ita veri S trit OzOphyis , mittenta- accessiones suas exordiantur, non semper tamen hujusmodi remedio vincuntur . Ne Vere frustra, dunt Zaut temere hoc ingeratur, prius disquirendum est an remisiones sudor aequaliter distristis, dc omnia symptomata sedatis subsequatur , urinae interea. 'aut postea emissae turbentur , aut lateritii aliquid εdeponant, aut saturatiore colore rubescant, quam in ipsb accessionum initio, & incremento, & demum an accessiones ipsae ordinate, & periodice redeant, ct frigore, aut horrore, aut oscitatione aliisque symptomatibus intermittentium propriis j aegrOS exerceant 3 Si hae accidant, spes est, cortice per uviano eas fugatum iri. Cum vero nec frigore exacerbantur et si sum inopere remittant, nec in renatissionibus urinae crassescunt nec lateritiae fiunt, multo dissicilius judicatu est, num hujusmO- . di pharmaco cessurae sint. Saepe enim observatum eurihilo est, in hujusmodi casu eas cortici per uviano resti- chi . tisse. Tunc autem, si accessiones statis quibusdam horis ordinate revertantur , dc rnanifesta, dc quasi repentina lassitudine, dc dorsi, crurum, capitisque dolore, siti, anxietate, inquietudine aegrotantem discrucient , ita ut intermittentium morem , dc consuetudinem imitentur ; dc deinde post aliquot horas omnia mitigentur, ut aeger, quemadmodum in ipsa intermissione, relevetur, sudore etiam ali- quo manante , aut cute insigniter humescente , du-l bitari haud potest , quin intermittentium naturami sequantur, &china china remedio futura sic o Quod N ito certius quidem erit, si remissiones in v sper-
260쪽
2 6 DE FEBRI Bae s pertinδs, aut nodiurnas horas cadant, quibus c*ntra, Ut plurimum V erae contin se remittentes, dc praesertim cathems rime, tritoe .e omneS, non mitigari, sed ingravescere consueverimi. Autum nates , etsi tum intermittentes non deesse soleant, non ita facile in intermittentes transeunt, facile cortici cedunt, quia fortasse aut densitor humo rum diathesiis , aut e spirationis parcitas impedi mento est.
Probe igitur memoria tenendum est, singulas ha irum febrium CCCCXi X. d CCCCXXV.
species non modo memoratis ex caussis, aut praVitate caussarum , aut complicatione aliorum morborum, aut aeriS Cinastitutione, verum etiam, prout sporadicae, epide micar, en de micae , benignae , aut malignae, aut a contagione exiliant, non parum
symptomata sua variare discrimenque aliquod in ipsa medendi ratione creare, variosque UYitus habere: quas omnia prudentis, dc periti, Uc 6xercitati medici est rite cognoscere , ne aut in judicio de febris natura , atque eventu serendo , aut in administrandis artis auxilii F quidquam delinquat .
Postremo scire debent Tirones, lino hoc febris genere SAU VAGEs Io comprehensas fuisse decem distinctas peculiares species, quartim tamen quatuor ad febres intermittenteS rectius trans seren