Quaestio juris criminalis: Num crimen haud idoneis opibus attentatum ...

11쪽

Quod de jure omnino dicendum est, diversum illud esse diversis saeculis, hoc etiam in jure criminali' obtinei. Eafanium violatio, quae quum vere extrinsecus damnum si orium,

illico perspici potest, antiquioribus vindicatur temporibus, dum fines bonorum, quae sun a jure uenda, amplificantur, simul jus criminale longius jam progressum est. Nec in juris criminalis cunabulis initiisque res ab hominibus gestae, quae vere

sint, considerantur et aestimantur, scilicet ales, ut iis manifestetur hominum liberias ac voluntas sui haud inscia, sed solum apparent sacta, quae in conspectu hominum postia sunt. Ηaec contemplati rerum, quae ad jus criminale pertinent, iamdiu valueris, quamdiu liberam esse voluntatem hominum nondum palam est, sed subjectam eam esse atque rectam pu- fata fato, quod evitare non liceat. Secundum theocraticamus ita dicam considerationem, quom ab illo numine quasi inducius quis nec sine quadam ipsius voluntate mox bonorum, mox malorum praebuisse causam, illis iisdem faciis aut bene meritum esse aui noxam eum dedisse ei aut probum aut improbum Sse, pronuntiavisse numen ipsum ac fatum videbatur. Ita enim hanc rem considerabant numen potentissimum ac justissimum esse, quare homo iste, si quidem probus ac bonis

moribus esset, scelus non commisisset.

Verum in jure quodcunque sic facinus ipsum et visibilem

violationem, ut ex nostro usu dicam objectivam criminis pariem animadverti nec respici voluntatem improbam ea nimirum fantum facta, quae vere quendam violaverint, puniri posse

12쪽

in aperto est. Iam propterea impunia esse conamina debent eoque magis ea conamina, in quibus in abstraci deest effectus maleficii vel ex quibus ne oriri quidem potes damnum. IIo quidem de jure vetustissimo, quo Romani, antequam XII fabularum leges erant promulgatae, ruiebantur, est ia-

Ius Romanum.

Ius antiquissimum.

Quod de objectiva juris criminalis consideratione, quae inveniatur in initiis juris cujuscunque criminalis, diximus, Vere- simile quum videtur de jure antiquissimo Romanorum dicendum, tum comprobatur similitudine, quae in primis juris germanici semporibus invenitur aliarumque gentium antiquissimis institutionibus. Nec nobis obstabit, quod jam os primam legislationem alia obversari videtur ratio. Duae enim leges Numae emporibus secundi quem serunt Romanorum regis inveniuntur, quarum unam Festus in libro de verborum significatione . Parrici quaestores: si quis hominem liberum dolo sciens mori dedit, parricida' esto, alteram nobis tradit Servius Scholiographus in glossa ad Eclogam Vergilii IV, . . '): sane in Numae legibus cautam est, ut si quis imprudens occidisse hominem, pro capite occisi et natis ejus in cautione offerret arietem. Si verum est ei adhuc sub judice lis est, ad originis urbis tempora ideoque ad antiquissimum aevum spectare Numae regnum, deinde leges illas ab eodem latas esse ex illis nimirum locis illico apparet, partim jam a Numa, num dolo vel culpa tantum homicidium' quis admiseris, consiliuiam esse distinctionem, quippe qui graviorem illi casui imposueri poenam eandemque publicam;

partim tamen manifestum est, in veram ac consummaiam vio- In eodem quem retulimus, libro scriptum invenimus: parricida non utique is, qui parentem occidisset, dicebatur, sed qualemcunque ho

minem.

' Idem ad Virgil. Georg. III. v. 88T. f. etiam Abegg, de antiquissimo Romanorum jure criminali p. T.

13쪽

lationem juris singulorum antiquitus animadverti. Quocirca non permittitur illo tempore conatum jam punitum esse ponere. Neque ideo profeci conatus illa species, conatus, quia rationibus inutilibus, legibus cautus fuisse videtur'). Quamdiu hoc jus poenale in usu fuerit, non habemus, nec utrum in legibus XII fabularum receptum sit necne usque ad XII tabulas vero hunc conatum poenis non sancitum fuisse, inde colligere possumus, quod eaedem ipsae leges puniendum esse illum negant.

2. Quo igitur ad inspiciendum jus XII tabularum, quid de

hoc casu statuani, nos vertamus, liceat nobis, paucis fanium disserere de ea conaminis specie, quae quanta nimirum de illius animadversione aut impumitate apud nos, seu secundum communem juris conscientiam seu ex legibus fit controversia; non apud Romanos iunium, sed etiam apud Germanos etiam tempore Constitutionis Criminalis Carolinae ei per juris communis praxim usque ad nostra saecula ceria ac firma es ob singularem ipsius proprietatem, nempe de conamine supersiiliosis opibus suscepto. Quamquam eniim nostro aevo omnes

consentiunt ea instrumenta inutilia, quibus effectu quolibet po- fiamur, ei inepta esse ei qui antiquissimis temporibus ei qui media, quae dicitur, aetate degebant, alibus opibus usos evenium deficere non posse putabant. Quam vulgarem pinionem, quom si opinio quoque singulorum legumlatorum ideoque juricujuscunque nationis supposita sit, obgervemus necesse est, quum id agamus, ut jura, qualia tunc fuerint, reconstruamus. In lege imprimis XII tabularum, si quidem ex locis paucis, qui inde nobis restant, certum aliquid possumus colligere, fanium abest, ut instrumenta falia, utilia esse nege- fur, ut eis oculis quidem nihil eaeci illis adhibitis percipiant, fuisse effectum tamen aliquid credatur Persuasum enim ego-

14쪽

me quidem mihi habeo, intuenti omnia illum XII abularum:

qui seuges excantassis, Cereri necator ), e quod Croppius contendii, etiamsi fruges non fuissent depertitae, ex lege illa debere puniri Id quidem hac lege non directis verbis reprobatur, sed ob id ipsum ex ratione veterum quidem interpretum, ex jure veterum commentalici non hoc modo late hunc locum interpretabimur', - minime genitum probatum videri sic in contrario casu, si fructus deperditi fuissent, legem quia hoc

non eveniat, nunquam locum habuisse ei hunc casum semper

Semperque conatum esse ac simul unc fuisse Etenim id quod praemittis', tum probari posses, si lex illa apud nos ac secundum nostram opinionem observanda esset, nec alioquin laia abstineremus interpretatione Ai Romani fructuum deperdifο-rum causam suspicabantur imp=οbam infernorum imprecationem, causam dico eandem, ac certa nec dubia illis videbatur, quum quis, quem Sica alter percusserat, spiritum exhalavii Legem certo illam, quomodo sancta erat, apud Romanos quidem inus judiciorum locum habuisse cerium est proculque dubio, si quidem verbum excantare observaverimus, ostenditur hoc loco, non solum posse fructum invocationibus infernorum deperdi sed fuisse jam aliquoties revera deperditos. Secundum decemvirorum igitur leges et, ui appares, Secundum eorum, qui antea degebant, pinionem imprecati celeraeque mathematicorum aries omnino dignae sunt, quae puniantur. Id- circo ubi in jure Romano, in jure communi de conatu superstitiosis instrumentis tentato disseritur, conatus is es cum utilibus instrumentis ideoque alienus a nostr propoSilo. Eodem modo vix video, cur in alio locota rasi maelum carmeu' v. Diissen, Uebersita de hisherige Verauche mirificu.ie stellan de Texte de ZWolf-Talal-Fragmente cap. 15. iab. VIII. r. 8. p. 53s- ..' Admonendi enim sumus, stricte jus civile veteres prudentes infe pretari solitos esse.' inoppius Commentatio de praeceptis juris Romani circa puniendum conatum delinquendi Socii II, p. 8s 6 . f. Ludenum Abhandiungenaus dem gem. d. ira6Rech I, p. 63. f. Abegg, De Merglaube, daa Verbrechen, p. 32 sq. im Archi de Crim.-R. Noue Diae. Jahrgangi856. Pars III.

15쪽

incantassis, parricida esto, e conatum homicidii cum inutilibus instrumentis infelligendum esse quis putare debeas. Primum quidem malum carmen, ut jam adjeci verbo malum Capparet, utile ei idoneum habetur instrumentum Luden rectissime id quidem commemorat, quom alter in alterius perniciem inferna numina invocaverit, eundem illis devotum ac deditum

sese jam esse credere, credere jus vitae valetudinisve jam obtrectatum Sse. - Neque ex superiore casu neque ex hac lege conatum inutilibus instrumentis tentatum, si quidem e Romanorum mente ac sensu interpretari volumus, puniendum resepossumus statuere. - Nec alioquin nobis probatur, quod idem

Lude theocraticas rationes illas longius A secutus, eodemmodo, ait, actiones, quae, sicut incantatio illa, jura laedunt, puniri ac parricidium, quae cuncta scelera admissa sint in religionem

modo de numine ejusque imperio homines cogitasse non putaverim, qui erant illorum temporum rudes ei asperi mores. Non illum, quem Luden putat, deum infernum, qui auctor damni arcessiiur precibus, sed illum potius arbitrarer magistratum Romanorum studuisse placare, cui res, quas ut deperderet, aliquis peram dedit, consecratae erant, sicuti in excantatorum fructuum crimine, quapropter Cereri tanquam dominae fructuum patronaeque agriculturae, is qui infernorum ope illos perempserat, immolari solebas, non secus quam in fructuum furio animadvertebatur durissime', Neque ex hac lege puniendi illa, quam Luden contendit, ratio neque ex Superiore loco, de quo ille scriptor in abusu ianium artium magicarum et imprecatione puniendo navatam esse Romanis operam dicit,

derivari potest, scilicet ut, qui salibus imprecationibus offen-3 cf. quae eleganter exponi de his rationibus Rein, Crim.-R. dorRdmer p. 25, inpr. 2 sq. et p. 26 Noh. cisi.' Abegg, de antiquissimo Romanorum jure criminali, Romanorum jus puniendi minime totum ex theocraficis rationibus posse derivari docet cf. quem illic citavit: ether, Die les en Oriinde . Rechi Siaa u. trala. 1818, p. 586. v. Abeg p. 32, of d. p. d8. β 26 sq. β 28. Rein, Crim.-

16쪽

datur deus, placaretur. Rasi potissimum, ut malorum carminum incani io capitali poena sicui parricidium affecta fue- rii, videtur fuisse crebritas, periculum, quod inde oriebatur, quodque malum parricidi i. e. illis emporibus homicidi proximum esse judicabatur; simulque claudestina erant haec flagitia, quibus obviam ire homines supersilitone iunc in horrendum modum vexati ac ferrii summis opibus studebant. Dum igitur in illo loco ob excantationem demum, hic jam ob malum carmen adhibitam punitur eademque quidem poena Dum in illo religioni adversanie scelere celeriam leviore consummata demum actio, in crimine contra jus vitae concepi jam adhibitum instrumenium jam conatas criminis punitur, ac punitur hic jam apud Romanos inveniri videtur principium aequaliter ac crimen consummatam scilice parricidium. Lege XII fabularum hoc enim jam ex iis, quae X- posuimus, apparet, conatum homicidii utilibus instrumeniis susceptum eodem supplicio recluni, quo consummaium inferfectionis crimen. o iamen concedendum si Luden in hoc casu de conatu ianium proximo posse dici, quandoquidem jam ex incaniatione violatio ac damnum illatum esse credebatur. Propter haec festimonia etiamsi dissicile est poenam conatus cujuspiam criminis in XII tabulis refutare, amen quod Crop-

pius quidem dicit, jamjam XII fabulas in criminibus puniendis

ad voluntatem speciavisse et ob eam rem conatum inutilibus cum instrumeniis puniisse, minime laudandum est. Ηο quiadem ex aliis locis, qui afferuntur, vetui ex fragmento 236 de verborum significatione cognoscitur, quod ex Mi libro ad legem XII fabularum depromptum est. Quodsi resiliuilonem,

in qua fania recte ponenda est dubitatio, comprobamus, amen ex verbis, quae Sic composita sunt quirimatum venenum fascii

duisve parricida esio ), delicium inutilibus instrumeniis susceptum puniri posse deduci, vel confra, nec illud Croppio nec hoc Luden concedendum si, qui eandem restitutionem solummodo parita comprobas Procul enim dubio epitheton

malum veneno appositum, utile esse debere instrumentum signi-x Dirison n. p. oi q.

17쪽

fida ei ex tali restitutione, si quis cum Croppi eam ab omnimbus partibus laudarei, non impunem esse conatam remolume remotissimum posse concludi Nec cum Luden conseniimus, qui ex hac lege praecipue ex hisce verbis: qui venenum dicii, austius, adjicere debet uirum malum an bonum, elocutos esse decemviros inierpretatur de mal veneno, et ea

verba: venenum malum e sola cum fide quadam restitui posse. Quod Mus venenum, ac de suo, ui pares, aevo rati

ovo'. p.Eoovc esse, ii ui qui dilucide loqui velli, adjectivo quodam uti oporteat inde non sequitur, ipsos decemviros hoc- modo loqui ei distinguere infer malum bonumque venenum voluisse. Eodem enim jure, qui Croppi facit paries, dicere posset XII abulas de veneno tantum loculas esse, quia in eum quoque, qui inhabili usus veneno crimen conatus sit, animadveri voluisseni. - Omnis vero hujus legis de veneficis resilinii lubrica si semperque dubia erit, quia care classico festimonio. - Omnes ceterae juris criminalis sanctiones, quae nobis ex XII fabulis relictae sunt; damnum corpori datum:

juria, quae re, quae verbis commilitiur carmen inprimis famosum, Cic. Rep. IV, io' falsum festimonium, Gellii No se Atticae XX, i, furii praecipue frugum captiale crimen: Plinii lib. XVIII, 3 arbores furtim caesae, perduelli l. 3 pr.(d8, d Dig., ne ullum festimonium quidem perhibent, a decemviris omnino conatum nedum illum, qui fiet inutilibus instrumentis, esse punitum excepi illo etiam famoso carmine, cujus criminis non solum occentator, sed etiam qui carmen

condideris, quod infamiam facere flagitiumve alieri Pauli. Rec Sent. . ., 6 noxius fustuario supplicio afficiebatur. Celerum Luden hoc loco recie commemorare videtur, Poenam occensaioris ab auctore criminis famosi solummodo ium acceptam fuisse, quom carmen illud revera fuerit caniatum, neque in conatum illum fuisse animadversum laesione nulla illaia. -

Si membrum rupit, ni cum eo pacis, talio esto. ' , Si quis occensavisset, sive armen condidisset, quod infamiam facere flagitiumve altari.e Disiti ori OOQ le

18쪽

In aliquoi delictis celerum, quae afferunt XII fabulae, omnino cogitari nequi de conatu Praefer enim injuriam verbis illatam, in furio, quomodo diffinginiur a decemviris, manifesto

secundum illius criminis notionem conatus non admittitur nolio,

neque ex natura delicii ac poenae privatae v. Ovii Insi. III. Is8, Iso vel compositionis datur conatus, qui proprie si puniendus. - Deinde observandum est, qua cura, prope dixerim anxietate ad crimen non modo consummaium sed etiam - quod

Sane per se manifestum es atque ideo potuisse omisit in lege ad convicium demum cujuspiam criminis poena saepius relata sit, ut in falso ecfimonio: qui falsum estimonium dixisse convictus essei, de saxo Tarpe dejiceretur e , non secus in crimine quodam in religionem adversante furi frugum nocturno; suspensumque Cereri necari jubebant gravius, quam,in homicidio' convicium; iandem objectiva illa quaedam rati XII Tabularum, quae perspicitur ex pοena injuriarum subsidiaria, quam dicunt, ni pacti, ali esto '), quamque Caecilium jurisconsultum confra Phavorinum philosophum apud Gellium defenderem, sed decemviri minuere et exstinguere volen, te hujusmodi violentiam pulsandi atque laedendi eo quoque metu 3 coercendos esse homines putaverunt, quapropter inquisiti non , esset adhibenda ejus, qui membrum alteri rupisses et pacisci tamen, de talione redimenda nollet, an prudens imprudensve rupiBSei, equum ad voluntatem malignam referri animadversionem simul contendat, quamquam minime neglectum habemus. Sufficit enim, quod ex contemta satisfactionis pacticiae dolum inesse ei, qui faciuus exfrinsecus injussum perfeceris, praesumpserint, ui nos objecti ivam et exteriorem injuriam principaliter respexisse decemvir contendamus, nec alias, generaliter decemviros se abstinuisse

diceremus a distinctione illa, qua jam Numae emporibus Romani ui videbantur, scilice doli culpaeve nec famen hujusce

rei argumeni fragmento de incendio .T. s Dig. l. s uti

auderemus o quod sanae nullum argumentum esse Iuculente

A Gellius Noctes Aff. XX. I. Plinius XVIII, 3.

19쪽

Waechier' dissertatione explanavis, qui illum locum, qualis sit, non posse ad decemviros referri demonstras'. IIaec omnia, quae affulimus, clare docent, in XII sibulis objectivam ianium juris violationum fuisse punitam ideoque negari posSe, negari debere, voluntatem solam in judicandiscriininibus respexisse ac conatum generaliter poena auxiSSe.

Neque quod supra habuimus reperium, conuium inferfectionis proximum, conatam deinde carminis famosi, interpretando in alios casus licet exiendere. Quae si omnia, quae de XII tabulis exposuimus, complectimur, decemviros in duobus quidem casibus conatum, quom vere damnum quod fueri illatum, nec tamen eum, qui inferfectionem inutilibus instrumentis vel coniumeliam ausus sit, animadversisse quod ad alia vero crimina pertinet, nec conatum omnino, nec conatum, qui ai mutilibus instrumentis damnasse contendimus. Ergo conatus inutilibus instrumeniis susceptus generaliter impunis esse secundum legem XI tabularum videtur. - Quae postea latae sun leges lex Gabinia

majestatis, lex Poetelia ambitus, lex Baebia Aemilia cum Cornelia Fulvia, ceterae nihil, quod hic nostra infersii, nobis praebent nec magis lex Calpurnia repetundarum.

Ius recentius.

Eo demum empore, quando Sulla dictator reipublicae Praeerat, recens facta est generalis legislatio, quae fundamento', simul est juri apud Romanos criminali, quom quae sequuntur leges, Senatus consulta, Constitutiones in iis nitantur. Vei fissimi aevi illae leges lex XII fabularum quasque citavimus

A Waechfer, de crimine incendii progr. 1833 p. 22 sq.' Non ego quae Rein, Crim.-R. de Edmer p. 5s-6 de duodecim fabulis contendit inprimis de incendio disserens, omnino possum probare, quamvis cum eodem prorsus consentiam de obscurii e juris antiquissimi p. 3 sq. p. 5 sq. f. eundem, qui deterrere legibus decemviros velle acriminibus videtur p. 82. admodum post posuise. p. 85. ' cf. Rein, Crim.-Rech p. 66 sq.Disiti ori OOQ le

20쪽

leges derogabantur lege majestatis, de injuriis, de sicariis ei

veneficis, de salsis ei repetundarum. Quom ne in hac quidem legislatione, qua cum posterioribus legibus ei iis, quae legum vicem obtinent, conjuncta By- siem juris criminalis definitam ac conclusum animadversimus verbis claris dilucidisque, num crimen inutilibus instrumentis susceptam punitum sit, declaretur inprimis, ut dinoscamus id principium, secundum quod apud Romanos omnino si punitum, et in quantam si illud observatum, constituere volumus. En quae sequuntur disserenda, uirum, quomodo supra distinxiamus, ex subjeciis apud Romanos, an declivo principio leges poenales in latae. Quodsi ex objectivis plerumque rationibus apud Romanos punitur, unde eventi, quae nihil secus in jure Romanorum invenisur poena conaminum Ubi iandem in jure Romano usus instrumeniorum ad scelus patrandum inutilium sancitur poena Nullum dubium secundum omnia quae de jure Romano tradita sunt, et praesertim conveniens id est omnino juri Sullanico ex vetustior jure derivato, quod de perfecta demum violatione propier improbam voluntatem ex Sullae emporibus

poenam sumebant neque ideo comprobabant mere subjectivum principium, quo voluntas sola manifesta speciatur, non respicitur cito qualiscunque.

Ita a Claudio Saturnino in fragmenio, quod ex illius

scripsis solum compilatores finierunt, nobis vero gravissimum

argumentum l. 16 Dig .8. Is), haud dubie objectivae

criminum pari maximum momenti affributum esse invenimus. Eienim Sullanicae legis cujusdam nominatim spectato principio: v eventus,e ait, spectetur, ut a clementissimo quoque facta, v quamquam lex non minus eum, qui occidendi hominis causa cum fel fuerit, quam eum, qui cciderii puniat. Tantum enim abes juris consulius, ui hanc puniendi rationem iniu-perei, ut idem objectivum principium adhibitum esse apud Graecos sine ira referat ex omero Theoclymenem' u hu-