Nicephori ... Compendiaria de arte disserendi ratio, omnium eruditorum iudicio absolutissima, Georgio Valla Placentino interprete. Chirii Fortunatiani Consulti Dialectica cæteris omnibus & doctior & argutior. Georgii Vallae Placentini De expedita rat

발행: 1542년

분량: 183페이지

출처: archive.org

분류: 철학

161쪽

ε4s EπPED. ARGUM. RAT. non ergo iamlis. κ notauer- Α' nota verbi seu edmologia lacus duritur biseu αγ- ergumenti, cum quod in quaenione pinuum estu nia. eumologia Asboluitur, ut si quaeratur de qκω piam,an sit locuples,ab edmologia argument bor hoc modo: Locuples eri, qui locis abundatiabundat autem Iocis ille, est ergo locuples . potest re per negationem comprobari: sit quod ex humo non est, id no est homomon est autem ex humo anima , non ergo anima est homo. coniugatis. Coniungata dissintur, quae e emuga sunt ex uerbis generis eiusdem,κt prudens, pradentia, prudenter. ut si sineratur de quopiam, fu ne prudens,et uerur 4be hoc modo:Prudenter agit,ergo prudens eliata line agit, ergo iustus: Ager est copascuus, ergo licet copa sicere. Α' genere. Sicut a toto diximus partes conmere. probari pcrnendo,ita a genere steries diuidendo comprobamis. Nam cum rhetorica in partes diuidatur, inuentionem, dis offitionem, AO-cutionem, memoriam , re pronκnciationem:

si quid fuerit harum partium, ostendemvs essee

inter pretes rhetoricae collocandum. At cum

ei de cras fnisspecies,demonstrativa, delibera

162쪽

eiva, iudicialis, in quas rhetorica genus dividitur.ostendemuss qua orato structa n herum aliqua fuerit stecie, totam eo confluere rhetoricam ,'pcrtes ipsius ibidem inueniri, resis quis moriens legavit argentam uxori omne Iam, quaeratur num etiam nκmerata domi pecunia legata sit, a genere erκαμr argumentum hoc modo: Omne retentum uxori legauit maritus ,atqui numerata domi pecunia argentum est ergo re numerata domi pecunia legata est.

tium enumeratione, totum comprobrari dixi- uestreicimus: ita a sterie genκs demonstratre, quae hoc modo distinguuntur. Si totum uelimus ostendere,omnes nobis partessiunt ostendendaemam si

orationis partes non octo, sed pauciores animgamus, non poterimus omnem orationem illis concludere. Melut si rhetoricam tanquam to-tκm quodiam velis per ingentionem re disto-stionem compraebendere, non po*is: Contra uero ipsam laquam genus ostenderis, una duntaxat expressa stecie, κel iudiciali,uel deliberaliga, vel demon fi fixa, ut rhetorica depraehenditur, ubi iudicialis fgit oratio . Ut quoniam . . , a resta.

163쪽

rsublica ueterum fere consensia tres habet 'ecies , quae populi,qκα paκcorum, quae unias potestate retatur,ad genus, quod est res halica constituen dum una harum satis eritis milibuo , A similibus argumentum est, vi βι continentia uirtus est,et abstinentia isdem debet tutor, re procurator. cc sicut in inductione de quapo h ubi de crgumentatione interrogando, ut prudentia ne e uirtus, oe iusticia non est Item

si ferae partus buos diligunt, qua nam in liberos nostros indulgentia esse debemus s

ae differen X differentia,non si laeticis bonum, re vana. Iuptas.non quod mulieri idem re pupillo si barbarorum ect in diem uiuere,nostra consilia sempiternum tempus fbectare debent. ac in utroq. genere re similitudinis re ἐι'militudinis exe-pla ponunt oratores ex aliorum factis, aut diactis, aut egentis, fictaeq; narrationes plerum

K eontra- Α' contrario. Si Gracchus nefarie: praeclario. re Opimius. Sifrugalitas bonum,cur non m iam luxurias Si malorum causa bellum est, erit emendatio pax. Si veniam meretur quod imprudens notati,non meretar praemium, qui impru

164쪽

. G E O R G. v A L. AVTm a simprudens profuit er interrogationem, ut Horatianum illud: Descriptas fervcre vices, opeo runti colores, Cur ego si nequeo ignora, Poeta salutori re rursus: Cur nescire piares pra Me, quam discere malo . Ab adiuncthy. si pietati flumma tribuenda σαμ laus, debetis moueri cum O Metellum tam pie Iugere videatis Si bonum iusticia est,recte iudi dicandum.Si malum persidia, non infallenda. Quod quis no habuit, quomodo perdit Quem luis amat,sciens non laedit. Quem quis haeredeuum este voluit,charum habuit. Ab antecedentibus. Si uiri culpas trum di ab antee vortiu, et si mulier ranctu remisit, tame pro libe 4 tibus. ris manere nihil oportet. Si natu est,morietur. Si muItis cumulabat officiis, diligebat, colebat. A consequentibus. Si oe ferro ille interst g ςoψημῆctus, oetu inimicus, recum gladio cruento eo, lih praebenses in illo ipso loco, re nemo praeter te usus est, cre cavsa nemini fuit occidendi, oetu

semper audax, quid est quod deficinore polumus dubitare. Item,sit pro Opio Cicero: Quos educere inuitos in prouinciam non potuit, eos inuitos retinere qui potuit Consequens enim, i est,

165쪽

so EπPED. ARGUM. RAT. est, eos qui inviti duci non potverunt, invitos non potuisse retineri. Uus, Si portorium Rhod is locare honestum est,re Hermocreonti contacere.re quod discere honestum est,re docere. Idem esticit Domitii Asti siententia: Ego a exscui, vos damnasiis. Con sequensonatus est,

ergo morietar.

Ex repu- Ex repugncntibus. Qui sapiens eΕfiulius Pintibus. non est,ut Croi illud:Non si Opimium defendisti Carbo, idcirco te bonκm ciuem putabant: simulasse te et aliud quidem quaesisse persti si est:quod Gracchi mortem sepe in concionitas deplorasti,quod P. Africini necis sociusfuisti, quod eam segem in tribunatu talisti, quod semper a nobis disseri 'fh:Et per interrogationem

unde peracuta seruntur enth mmcta, quibus mox,hoc modo: Paucos cives metuis occidere : ne relublica intereat nihil alIobortis Hunc qκem non accusas, damnas'quem de te benemeritam cutumas esse, male mereri a

clamitas Ite id quod scis,prodest, ν id quia ne

scis,non obest. causis. Ex causis,ut avaritiamsi tollere vultis, m ter erus tollenda uxuries . Sisapientia bonum

Murum

166쪽

tur .Hoc genus ad exhortandum plurimum v let:Virtus laudem secit, sequeta igitar.et Volvoptas issmum,fugienda igitκr.Scientia gloriam parit,disicendum igitar. Imperitia rerum, conte tum gignit, uitanda agitur.

Ex effectis non difficile fuerit trabere cr- elimis gumentum.nam sit causa quid sitit uturum indicat , ita quod effectum fuerit causa demons bati Dies est, ergo sol lucet super terra. Peperit,erogo cum uiro concubliit. Hic Iocus oratoribus et

poetis, est' quandos philosiophis, si eis omnino qui ornate er copiose loqui posFnt uppe ditat mirabilem copiam dicendi, cum denun-riant quid ex quaque re siit futurum. Cassarum

namqge cognitio, cognitionem facit egentorum . Suas tamen effectorum causas oportet adducere: nam sicut corpus in lumine umbram

necessario facit,'κbicunque est umbra, ibi Ube corpus ostenditur: ita nec barium non est, ut qui coloratus, a sole sit. iter quoque pliluerulentum fuit ed non omne iter puluerem mox 4 ver

167쪽

ui ENPED. ARGUM. R Aruet,irecti quisquis pulκσκlentus,ex itinere est. Ex compa- Ex comporatione maiorum. Si bona existi ration matio diuinis praestat, re pecvnia tantopere expetitur, quanto gloria magis expetenda est Ite,

Si quis sacrilegium facit,faciet et furtum.Si ad

Alterum occidere licet, retoris caedere. minore. Ex minore, hic pamuae conflueindinis causa

huius fert morte tam familiariter,quid fli amasibet quid hic mihi faciet patri rurs*s, Qui facile

ac palam mentitur, peierabit. Iterum. Si furem noctκrnum occidere licet, quid latronem pari. Ex pari:ut, in eiusdem re eripere contra rempublicam-Iargiri pecunias.Iterum, Qui ob rem iudicandam pecuniam accepit, re ob μemium falbum testimonium accipiet. rursusspcena aduersius patris interfectorem iusta est, eade aduersius m tricida iuste infigitur. QVI LOCI Q IBUS CON gruat quaestionibus. E M o R A T I hactenus omnes loci ad quaestiones pleras. si datis ad alias aptiores. Ad come turam igitur maxi

168쪽

comunctis fumi post uni. Ad definitionem cute pertinet ratio, rescientia definiendi: atl huic generi finitimum est illud quod a Cicerone appellatur de eodem re de altero ' quod genlis for .ma quaedam est delisitionis. Nam si qκaeratκr,

sit ne idem pertinacia re pes erantia, rex ert ranus, tutor re curator , definitionibus iudicandsim es . Loci autem conuenient in definitione conbequentes, antecedentes ,repligantes,

o adiuncti,oe praeterea qκi ex causis re effectis: ut si hanc rem illabequitur, hanc non be-quitur:4κtsi huic rei res, illa antecedit, huic noantecedit: aut sit huic repugnat, illi non repugnat: aut bi huic rei, haec illim alia causa efi: aut si ex alio hoc,ex alio illud essectum ea. ex qκοuis horum id de quo qκaeritur, idem ne an aliud fit inueniri poteH. Ad tertium genκs qua bonis, in quo qgale fit quaeritur, cadunt quae in coparatione βlint memorata, quae expete da, quael fugienda,animi, corporis, oe externa commO-

nem an st.

Ad gruestione quid sit. Ad estione quaesit.

169쪽

εs4 EX PED. ARGUM, RAT. inretur.Institsito, t lege,aut pacto, alit moris ve. . tustate confirmcta,omnia βιggerunt nobis argumenta.itidem pietas, sanctitas, iusticia aut aequitas amentatas nobis ad ineundκm certamen hau inlio fias abunde sissperunt . Quarto generi, cur sit cur sit. eoueniunt omnes qui coniecturae loci bunt, a nobis dicti. Denuli cum sint quaestionμm genera duo praecipua: unum in*nitu quod thesiim Graeci,nostri propositum: alterum finitam,quod illi Dpothesim, nostri cc am vocant, ac de primo satis multa hoc tempore dictum sit, paucis secvndum quoqge concludamus, qκod so-

E B V S itas in o ibκs ergamentamur, t ex eo qopi personis,alit ex eo quod neg jsata tributum est. Personis qyidem ritribuuntur nomen, natus4, uictus, fortuna, habitus, assecto,studia, confgi ,

170쪽

GEORG. VAL. AVTO. 333Nomen, qgo finPli nominantar proprio ac Nomen certo uocabulo,ab eo saepe etiam poetae aliquod

sibi aspumut ad probandum,improbandum Me grgumentum, ut Plautinum illud in Bacchidibus: Adeors me' befungu,ut qui illi crederem,cuissum mihi nomen eius Archidemidis clamnet

adempturum 4be sit quid crederem. Loci quoque

nomen praebet argumentum: ut idem poeta in fabula quae Menechmi inscribitur: Propterea huic urbi nomen Epidamno inditum est,quia nemoferme huc fine dano deliortitκr. Netura aut Natura. diuina,aut humana, humanae sin uirilis . altera muliebris, natio qκol ut graeca clinas aut barbara patria, ut Gengensiis an Veneta:cognatio, ut qui maiores, qui consanguinei:aetas,plier an adolescens vel natκ grandior praebent Gglimen tam . Commoda quoque incommoda in notura confiderantκr animo corporitae insignita, ut ualetudo, imbecilitas, Iongitudo, breuitas, forma,deformitas, Melocitas, traditas, acumen hebetudo, memoria, obliuio, comitas, ossi cium, prudentia, patientia, re contraria, Ndenique talia omnia, quae a natura inllebuntur.

SEARCH

MENU NAVIGATION