Nicephori ... Compendiaria de arte disserendi ratio, omnium eruditorum iudicio absolutissima, Georgio Valla Placentino interprete. Chirii Fortunatiani Consulti Dialectica cæteris omnibus & doctior & argutior. Georgii Vallae Placentini De expedita rat

발행: 1542년

분량: 183페이지

출처: archive.org

분류: 철학

141쪽

Praedicametu decem.

mur . Receptum igitur iam apud omnes Philosophos , praedicamenta numero decem esse, quasi omnium quae in distulationem Montant, quaepiam elementa: quod simplices uoces,simplicem signiscatκm ostendant,'perbe natura suapte in sticiantur, essentia, quantitas, qgalitas, ad aliquid, ubi, quando, facere, pati, compo=rtum es e, habere, quaeq;βκb ipsis sunt ac ab eis dist muta, ut corpus, uacans corpore, animalim inanimatum, quod bub bensum cadit, re bensus expers, Zoophytin, quod ex stirpe re animali constat, ut urtica

marinast regia bentit, siquidem proprius

accedentes. animal rationale re rationis erapers, homo, equus, columba, scombrus, epes,

alias, quae insecta dicuntur, dipsas, oe silmili quae stecies sub Vbentiae genere positae . Ita

quae sub caeteris iam memoratis sunt praedic mentis innumera. Hae voces ut simplices rem enim linam numero referunt ita principiabunt, quae ad omnem distulationis ingressum praediscenda, a quibus tanquam literis adnexum aliquem, tanquam ad shllabas pergensemus, ut homo,eqηκs,gincit, currit. litisit, 'κκs

142쪽

Res.

sima. 'Subalterna

G E O R G. V A L. ax curri homo vincit. Decem nimirum fiunt bare principia, quia neque ens, nec res, nec aliud simile principii nomen habere, misi confvbum potes. at decem iam nominatorum prima, g

nerali ima dicuntur, quae jub illis, siubalterna, tum etiam syecies, quarum quae ultima, re aqua flauim ad inidui a descrebus ess,sterial -pma nominatum. ut homo.equus,an fer at essen. tia genκs generalisiim- , bupra quod genus aliud non est. Quiniue autem ces ques coognitu diximus necibarias, his principiis allugantur,quae silini genus, hecies, disseretis,proprilim, accidens, quae inventuebunt, quo diffuniendi ac diuidendi nobis innotescat disciplina.Disserentis,oppositionem in diuisione osten inferet dit, ut si stantia oe cccidens, corpus oe incorporatam, animatum re inanimatum, mimal Ervacans anima, rationale irrationale. ubi eri videre hominem differentiam non dici, quod in diuisione non habeat oppossita: nam homini equus in diuisione, aut aliud animal, non opponitur . at species dicuntvr, homo, equus, mper , pagarus. neque animal opponitur γoopbyo, qμὰ non e retione opponuntgr. RIi fri

143쪽

ι 13 ET PED. ARGV M. RAT. qui differentia dicitar, qua genus excedit θ ' cies, ut homo, excedit enim animal rationali: dicitur siquidem homo animal rationale, sed in ad tametsi rationale habet potestate, non propriam tamen etiam actu. Proprium in steriebus sy ctatum ut est proprium hominis risibile, equi blanibile, canis latrabile. Diuiditur proprium

quadrifariam. In id quod fili inest steriei, non

. tori , sit homini geometram esse: vel toti quidem, sed non foli, sicut homini bipedem essee: κἀfoli re istised non perpetvLut homuni canescere: uel foli re isti re semper, κt h mini risibila, qui tamesi non semper rideat, po

tentia tamen semper. ideo non ridentem, sed risibilem dicimus, re perinde propri- est, Aecidens. quod Mniuscgi questuum.Accidens autem est, quod aden oe abes praetersubiem corrupti nem, ut albor, nigror,pallor, siedere, stare. Et tamen accides aliud quidem se aratiis, non separatile aliud. Seperatile quidem, sedere: Inse parante uero, adgncum nasium ese,uel repa dum,uel fimum, oesmilia .Ex his est uidere in praedicamentis faciem re immκtationem quimque κακm elκcescere. Na qgemadmodum in bomi.

144쪽

hominis conditione simiastendentes re deseradentes,re in obliqum tendentes,m cognationes ita in tradicamentis eam quinq- voces faciam custodiant, re scendentium quidem Iocum tenent genera: de credentium uera steries Ibcut obliquae tantium differentiae. At mulier proprii, cognationes porro accidentiam. Simplices quos, uoces bunt Aubiectum oe praedicatu.Su lectum de quo aliquid dicitur.' edicatum quod

dicitur de aliquod Plato dilutat hoc ifili Plato Aubiectum de quo dicitur distulat. Ita prisci, quibus cccedimus potiri quam lanioribus, qui praedicatum jubiectum et copulam partes faciant orationis: de qua re ne sim hoc loco n Lmius,dis utare in praebentia Atrectabo . Prae dicatum igitur,aut 4bentialiter dicitur de subiecto, cui essentiae adhaerendo. Si adhaerendo

essentiae, scit accidens. Sin essentialiter, an de indiuidibus dicitur,et non 'eciebus ad speciem ficit, uel delectebus seu formas libet ut Ciceroni pia id appellare dicitur,aut de inica ste 'Acie, re facit proprium, de uno siquidem solo risibile praedicatur:ita de uno hinnibili re unxmestas prurigm,des sterie praelicatur, μι- -

145쪽

O pluribus 'eciebus praedicatur, o vel in eo νοή quid est, ac facit genus.Nam dicenti sudes homo Retondemus animal, et quid animal, occurrimκs, estentir, tam enim animal quam esssentia genus, 4bentia quide animalis,animal ge. 'ro hominis,aut in eo quod quale quid est, oeso est differentia. Interroganti enim quale quilia animal homos occurrit rationale quae differretia est,&qualis quae es 4bentia animal sficisi, tanti occurritur animata siensi ulis, dilberentia siquidem hae bunt animalis, bequutur utpote ,- feriores sipecies ipsu genus unde differetia,qMi proprio sit uniunrsator: inde proprium quoi tibentialibus magis affine sit oe cognatum in eo quod quid est praedicatum.Post accidens utpote essentiae aduentiκm praedicatam in eo quod εν

te.'mmenimκero quonia praedicantiu qκαδε aequiκoce praedicatar, qκ a univoce, quaei denominative, quia in libris expetedorusifaliendoru plurib'id persiecutibum', siatis erit cogit Aepus ocu tibis tenuis causa paucis copraebed be. Aeqgis. cu igitur est,cui' nome botu comune praeter ηει me gero senae ratio ali sit haec vox canisterrestris e et mcrini et caelestis . Praeter nome aut ra

146쪽

eoelestis reddemus d nitione. Unigoca porro univoca. κoru nome comune re praeter nome ratio setiue eade:ut animal, et homo,et eqvu', quib'praeter nomen ratio essenae eade sentiassiquide animatafesiilis ta homo quimequ'. Denominativa Deminita torro, quae ab alio casiu differ ut praeter ι nome nabet appellationem,ut a Grammatica Grzmaticus i Musica Musicus, quaere nominis re rei habet comunicationem, et differentia rei et differetia nominis sit cui etia ostedit distinitio, εκα - tenim sit ab aliquo, comunicB in eo quod aue eo sed non κηκm re idem buntndisserκnt siquidem

casu ut Grammaica Grammaticus, in reliquis tamen communicant. Illgd pariter nos ne late, at aequivocis e regione opponi polyonima rem in nominibus disseretibus habentia commine, utensis,gladiκs, machaera, halba.Vnivocis eregione objici heteronima quae differentiam reier nominis habent, ut homo π albor,nam alterum animai,alterum color, locum medium inter

147쪽

ε3α EX PED. ARGUM. RAT. quaten'enim eomunicatione habet nominis,aflimulatur aequivocis sera homo mis: at diffitale potvnimis et beteronimis: quam' porro no minis habet differetia, aftimulatur pol onimis, et heteronimis ,rt dissimule aeqκixocis re univoris:rusus sibi rei habet commullieatione,asiimulatur univocis et pojommisdifumit equivocis et heteranimis ubi reidisserentia habet, inlim latur aequiuocis O beteranimis. Sed dissimile univocis oe ροθοnimis. DE ESSENTIA.s s E N T I A igitur res in

sientia existens clio non egens,lametsi origi ac geniturae substet si t cumprimum producta esti nabolas Deus ortu caret, re proprie perbe exidit,quia ab omnia bis quoddam absiollitum ac ieiunctum es .atre Iiqua praedicamenta circa essentiam.Nouem sisdem praedicameta adpunt et abfiunt, praeter Isibiecti, quae est dietis corruptionem:quippe quae

t accidentis nomine nuncupatar.Μagnum nam

que oe paruum,quod quantam in in visua non perfidit,quod incrementum . deminκtionem

subeat

148쪽

GEORG. VAL. AVTO. 333subeat ad corporis babitudinem. Cotinentia parcitas maior re minor eodem manente bubi Eu, ut homine, pueri si xidem ad virilem et tem excrescimAs in eadem, essentia permaneo mus,quantitate differentes. Itidem nκnc album, nunc nigram, idem cernitur qualitate distinctu ubi eadem 4bentia, oeqκi nunc amicumox inimicus, differt in eo, qκod ad aliquid, cum tamen essentia non mutetur, O nxnc quidem Placentia nunc vero Genuae, quod ubi est praedicameli,nec alteram admittit esentiam. Praeteris nucoe idem manet quod erat=ιbiectum,id. est quado. Modo fiat, modo sedet, quod est compos tum esse, re armatum est,et inerme, quod est habere. Caedit auisecat idem manens essentia neutiquam immκtata, sl praedicamentκm facere,oe secatur quis' aut caeditsir immutata esbentia, estq pati. Decem uero nec plura bunt praedic

menta,id quod ex quadam cerisim est distributione,quae est huiusmodi. tas aut in bubiecto e, aut non est in siubiecto, quod in subiecto ηο est, facit essentiam, quod aut perbe inicitur, aut

non perbe,quod non perse facit ad aliquid affect siquidem bunt quae ad aliqκid, ideo non per

149쪽

ε34 EXPED ARGV M. R A se stectatur et alium referunt. Filius enim patre refieri,seeruus autem domin sim, refrater fratre,

o prorsus quaecus sunt ad aliqui a talia.ODd porro perbe aut diu ibile est facit quantum, .ut indivisibile re constituit quale .reliqua sex

praedicamenta ex horum mixtione IInuntur. Essientia nami cum quato mixta uel in loco f=ectatur Er ubi praedicamentum facit vel in temopore,etquoniam efficit,cum qκalitate mixta Melectionem habet,eflchfacere, uel polonem, . in pati. Cum eo autem quod e fit ad aliivid conveniens, vel in alio ponitur re compositum espedicitur, uel ei accommodatκr atq- adjicitur alteorum,efi l habere. Item circum praebendit σμcit habere, compraebendit enim tunica corpus, e r virtutes π vitia animam. Rusus quemadmodum Ubentiae,ita er quantitati nihil est contrarium, obhoc inllicem communicatiabunt proxima:qualitas anteit quod est ad aliquid, uoniamqucle per sese est, ad aliquid auten affectu ac in relatioe positu est. Reliqua bis stubstruuntur ubinal praecedit quoniam qgod locus immobilis,

tempus vero mobile,atqui quies motum praecedi oe principiu Orιu ipsium immobilitas motu

150쪽

GEORG. VAL. . AVTO. 13ssuere,antecedit pati, qgoniam facere quam ρε- n nobilius est. Compositum Ube praecedis habe N ,quod poni quam circumponi simplicius.Rursus eskntiuefluum oe peculiare est non suscipe, re magis . minus,no enim magis animal homo quam equus. Qualitatis autem Ucipere magis σ minus . Album siquidem magis re minus dicitur uta catera accidentia qualitatis. Quantitatis propria est,aequale et inaequale:κt palmus,vina:

xt tres tertiae vinae unius, lini Minae aequales, et

re quinque re decem inaequalia. At bis quinq- ipsi decem aequalia: eius porro quod Haddi- quid proprium est opposta colligeres Nam patre existente e fi etiam plius,o domino existente est servus, ubi proprium e fi compraebenssio. sicut ipsius quando non permaneresed effluere facere est actio, ut pati pagio . Compositum esste est proprium situs, ut habere adiectio. Diouiditur cutem ess,enti a in corpus oe vesans compora . Corpus inanimatum re anima careηs,

mimatum in siensibile re fessu vacuum, sensi bile in animal re Loopb3tum . Rusus sim

mal in rationale re ratione carens. Species alite ultim ut homo,in indiuidua:ut Socratem, P Ia-i 4 tonem,

SEARCH

MENU NAVIGATION