De honesta voluptate et valetudine

11쪽

tot popinarios in urbe:tot ganeones:tot gnatones tot scurras: tot adulatores libidinu:et obstrusario diligetissimos ob edacitatem et auariciam psito res. Scripsi ego de obsoniis catone viru optimus Varrone olum doctissimii columellam et Tellurripita imitatusmo suo legetes ad luxu adhorta.

reriquos certe iter scri dii semper a victo ueterrui:sed quo et ciuili viro valitudine:laicie uictus poli 3 luxu qrethpdessenti posteris ostederem hae nostra etate igenia habuisse q maiores si non eqre:imitari salte i quovis genere dicedi auderet. Das ergo rusticatoes meas:quas hae estate i se. ressu tusculano apud inclitu et amplissimu patrem Daciscit G aga:no aspirabere doctissime pater si

detestadHsed ad valitudine et modestiam holes te etia ipellete noto tui auctoritatr iterposita adhor tatur. adessed' Loc' ad Dabitadum. e aequatuor elementis vide aiantia queque aut mixtim:aut seorsu3 origine traxemeuo sunt ex qb' et i qb' potissimia vivit homo.terra .s. et aer.Hb ignem.et aqua:quo alterii sup modum frigidii et hin du3 est :alteu calidu et siccit: ita nata secludimul ut habita qntu idiuidua reqrunt particula quada diutius iter hac versari neqani'. falliariora iv huano generi et qsi Micilia sunt terra et aer:m qM ad valitudiem et voluptate eligedus est locuome brutis hac i re iseriores ee videamur :q regionib' salubritate cili iucunditate requirunt. 3Peligat itaque homo no mciuilis et igenii particeps tum i urbe:tum i agrisa ani tepore locu saluber. rimu:iucundum:ameum:venustimula edificetives

12쪽

rei rustice opera3 Nwvi musis et ingenio vacet iobi postreo qd fieri placile a viro castissimo et diractissimo pol csi diis ipis loqr.Estate petat loca e*celsamo nebsola no vetosa nimiiui 3 puri clari tepanq3 celi:ubi domu habeat Ogregie cameratas: cui' fenestre Varronis auctoritate ad orietem et septentrionem vergat etale em 'domicilius veniente soὶe illustrao quasi repurgatum omi nocturna labe et tu non admodii calefiat occidete eode septetrioaliaura refrigerat. Eade quoq3 ratoe utemur: si no/bis sin maris litus habitare pii gerir: φ per estate meridiano'occiduo sole alia ratione edificate domus admodii struent.vnde fit ut corpora uiutino tali re viciata:ae nulla voluptate adiuta: i graues

et piculosos incidit morbos.raere aut hyeme autuno maxime ubi teperies fuerit in planio collinis aemaritimis locis coi .ode et salubriter habitaueris: modo mcul sint a paludib' a stagnis a calidio ae sulphurei. sontib'. Eut etia q scribat numinii auras ac maritime ore:si a meridie naueritrii alubres evanaitie vero i grauib' locis qd hodie quoau inlatio ac in maritimis austro expositio frequatatis funerib' cerni .cmedu e etia ab imenso frigore pcipue vo nate borearunde et nemo* ptractiones distetioes ac rigores:quos greci spasmii tetanu uocant. et tu Do destillatideo tormia Iipstudies rauce dies ac vesce dolores nascutur. Hode qd ut nimio calore cdcoctio itermittitaminia' austri. resoluitur corp'.ac mes iacetata nilnio frigore hebetant sensus destitimimpe semeto natali stupet igeniunti Optiae hyeorut ait Celsus q vento vacat:salubris

estas q sauonii pstat: vel septetrionales magis q3

13쪽

subsolani ut a meditere aneis regionibus

venies salubris e:ita fer a mari gratus. Igne itaq3 eo tempore ani fouenda sunt inebra:non in diu so eo theredit eme et corp'pigrestat et debiliter igenia' et malisvapori ins fieri sole eerbir repleatiattractis p igne ad caput Morib': quos Meci catarros et fu lata atri fluoreo et distillatioties appellat Aobeuda sui mocis:tu urbana:tu rustica:vacadu laetorsi doctritia sias sum':ude solida et stegra uoluptas

oriri solet. ade exercitatione corporis.

v qr ignauia corp tat et secorde vita pseatur valitudo exercitationia liberali utendue:qr et saguis ocio depilatus emenautariet me bra validiora ae,mptiora ad id q6 istat agendustant:et stomacus motu:i quo calor inest ad appetentia excitam mens adiuuantib'sensib'ad cognitione rev occulta*: et admiraotiin celerior et acutior

reddis.Sed neq3 hoe ate 'cociden neq3 revino ad modii et lamelico corpore facitau e.expectada e parma pcoctio postq3 nil crudumit iane de stoacto ptimescedii emoto c5mode exercetabulatio'negotiatio:p acclivit ascessistac recesus. Rei no poderose dloco ad locu portatio:ubi domi sum'.Sarmo oceatio rucatio isitio putatio:du hortos et pomaria ans. mi gratia celim'. Exercet ite s3 cutiati'pila:tii maior:tu mior eqstresae pedestres ludi:gradiata:0 ε

deceti' .Preterea certare saltiniaculii torqre: arcuitedere:lucta luctaruveatide nefatigarimo alienus

ab igenuo ac ciuili vi videri: Ans patria si os Merit stique suturi sui arma. fiet Me comodi' ad valitudies:et subide ad uoluptate sub dio celo et in soleqs sub tecto aut iubra. 3lle potissimu exercitatides

14쪽

laudande sunt ut ait celsus:quarus finis plerunq3

sudor est aut certe lassitndo:que citra fatigationes sit.Sed hoc maxime attendendus esti ut equaliter omnia membra secundum vires exerceanturinedii viri parcimus:reliqua nimio labore obruantur. Ut vero ex nimio octinita ex nimia defatigatione periinitatur.medium igitur quoddam tenendu3 est ne dolirie cum voluptate smutemus. De Lena.s Edato tandem ab ot concitatione:corpore cavesperi edendum sit: quo tempore nostri cena 3 facere Dicunturicii3 prandio maiores et qdem militantes ante meridiem uti consueuerint:ci.

lnis quo si eb' noster eoquere haud grauate posla cupiendus e.Partius tame edendii tu est maxie vero bilosis quoru3 morbi humiditate nocturna urgente cibo et augeri non sine incomodo solent. Eapto cibo ab ot comodone corporea hementi preserti3 et mentis agitatione duabus horis supersede da taedec salte petia pcoctio fia t. me ioco et ludo. i cleri3 vero locis ac ludo minime pcitato vaeandame sensus cogitatione occupati conco ctione3 xpediati careat iocus que3 urbanum: saceimmodestio volo dicacitate:scurrilitate: moetis dicacitate. olo mimos non protervia3: non dicteriamon conuiciarude ira et idignatio:ac pleruque magna rixa orituraudi' sit talis:tessera saccho: ut nostra appellatioe utar:carthis variis imagi pictis.,Absit inter ludendii olo fraus et auaritia:qua illiberalior et detestandus fit ludusmce olla3 affert ludeli voluptate:cu timor ira:et tinensa habendi cupiditas variis modis ludentes cruciet. si lucubrandum

e no post cibu id facemsa post pcoctione debemus

15쪽

naturalis enis calor c5motione et agitatione mentis a stoacho rtrahil:aut ibecillior ad coquedu reddit. De somno. e T aute ninia exercitatio et loga vigilia ui3 Gporis Ni hermi:cococtione edinti spiritus vitales debilitant:cei ςbrii excitant. c teperatus inus:et q no ex crapta et e etate mit iraebra labore fessa ii istaurat:calores stoacho submistrat:mentes purgat:ac deique totu cor ad Mesta actionermes qua virtutis habit' coparatur renouat. Ut hyeme comodior culcitra plumea est:ita lanea or bobycia estate salubriorta minio in somno pcauendu3 est: unde et corp'macrescit:et sensus hebetant:et stoa ' fluore aetatum caput ac cerebrii guat et obtundit.ῖid somnu3 uox mortales iustat. multa: obscura: frigida et hirida est. unc cimices pleruq3 Qinterturbat.:quos hac ratioe facilite tolles. ucsie. rein aguinum codito i aqua:eaquei lecticaret quo voles isundito.Gelta bubulii cu3 aceto mixtum supfimditomulli nascetur. fugabr ite ex cubicro pulex nisi aquas ex coriadro circuqq3 sudes.1Deridiari.n. hoc e meridie dormire:msi sedendo tantisper da fumi aliquantulu emporent insalubre e et pestimi. caput. n.debilitaturidistillationes augentur: pituita crescit:calor natiiralis corrupit:segne omo desidiosus marcidii ac laguidu3 corpus efficitur.

i in laciem dormiat eui stoachus ibecillis est. Id eni3 cococtione adiuuat nee patitur pituitam concrescere calorem naturalem augendo: quon ii humorcs excoquuntur . Dormire ite primo

16쪽

sono i latus desti videinde i stissis putile e. Tum

nus ne dormiat il sane mentis eride exin pleriq3 et graues muntur morbi:cus et cerem et neruos et renes fluidus humor ificiat:tali acubitu.pprio mea. tu auessus. amire capite et humeris elatis mire ad ualitudinem facit. Coctu vitanda est luna pre/cipue cum dormitur:quia frigidos hvores mouetret reumatismu plurifaria generat: maxie vero si radii lunares:quou qualitas frigida e et huida in caput dorinientio 'deciderint. De Concubitu.c Uncubitus: que Dippocrates inedicoF prino ceps diuina vir scientia ait parte ee quada co/micialis morbi:neq3 nimis e pcupisces: neq3omis post habendus: cu ad generationem faciat: qalantuim species conseruantur. Rarus ut ait ceu in corpus excitat: si eques soluit: frequerem dixit

non numero 13 ratione etatis et corporis.DM.coitus non sutilis e:et ad uoluptate iacit:que nullus lagor aut dolor se tur Deior e estate et autuno: tolerabilior hyeme et vere noctu tutior q3 iterdiu:si nohuc cu vigilia labor statim sequitur. NQuid sit agendum ubi cubitu surexeris.s 3 bene pcoxit exprectus mane tuto surgit quimin escere i strato deb3 :et redormire:n mane ante tepus resurgendi necessitas fuit: pilescat deinde neq3 exercitationi se: aut negocio credat. Ut vespertinii ita matutinii frigus ei susedu eu ey capite et stomacho laborat.cibi quis surrexerit pantuli itermittere deest deide capillu sursu uorsum peetere: excreando continuo id pituiter quod noctu concepit Lavare item pedes et caput ante cibis non inutile beneualenti e purgamenta corporie:q ad

17쪽

eptroma expelluntar bene deterrendo . fouere os multa aqua estate precipue: non erit i salubre: hyeme vero temperatius id agendum est: ne nerui aesensus rigore ledantur et obstupescant. mouere allium si constrictior est:eandeq3 sistere:si profluuio laborat:medicoFFprium e. Quare ab hiis de haeatq3 ite d ceteris medicamentis:que ad curandam vallitudine Ginent ratio petatur . H me enim tam tumodo capita ponentur:enm in rerum proprietatem incidero: qet de Moluptate loqui satius duxim' magna et solida coparabsi: si a noxiis cauetes q secundiam naturam sunt prudenter ae modeste am. Plectemur. exercitatione post somnum .q o bene concoxit ut ait Celsus ampliores qmale renussiorem exercitationem faciat: sed innitu refert: sit ne quis urbaus an rusticus miles an studio littera* remollit'.Exercitatoes.n.

ex genere naturav et studiob sumende sui.cienatione rusticus ac miles viat: qd similitudine quadacii militari solertia Mai:qdq3 rusticis fere eo opaeueraedo ac pdado hostium loco habeat. Gaudet

aucupio ciuis: nec venatone aspirarmisi octo et musto diectat clare legat: M lectone multu abutet: non sub tecto s3i sole:si caput pati . Gestet more maiorsneqtet: holos et pomaria iussat: riuos Oducat suerulos p tristione faciat: herbas aroaticas plantet:

rucet: sariat: trisco et bubone aues capiat.apu alvearia curet.auiculas caoetas enutriat: piscias habeat

ude piscari no icomod possit.i soro abutetmegocia trafigat d re p.loqi si op'fuerit et disserat.Inde domu si bis i die comeder assuevit reuertar. Dedias

no serat que stoacbili pituita replet. 1 ae in facilius

18쪽

sustinent mecte etates:nu' iuuenes minime pueri

et senectute consecti ratoe uiriu. auedu e ite ne ante fame coedam': ne qd assumina' ad robur et vi3 corporis.id totu in vires et inicie vertat. qd certea crudo et repleto stoacho fieri eosueuit.

Quid obseruandu 3 in t ita ad voluptates. 's Tribere de obsoniis et pulmetis nostro p tepos et qb axis aula roana vescit inceps lstitiai:si pri' pauca attigero q ad valitudine et voluptate hois faciut. M.os cibi Oibus pserunt.E 3 ut paria sunt elemeta.varie hostis ex hiiori apperenue.varii quoque gust'.sic varii debent re cibi. ut d couenit.qd sapit q6 nutrit unicuique tribuat. immo.n.me auctor qd fastidio afficit:qὸ nocet: quod cruciat:qd interficit comedet. oesitabit q*3 qd genio suo puemat. et id cibi eiusq3 seneris a ssumet . qd enutrire corp' sine molestia possit.meminerita nusq*3 dicti illi'soctici ededu3 ee ut vivam'nos

non,ppterea vivere ut edam'. corpus hoc quo sustinemur os et uiuimus.ex quatuor humorib' constat. Iabet.n.i se sanguine.bile rubea .qua et cho

tera dicim' atra bile.qua eade melacholia appellabim'.habet et phlegma.que et pituita latine dices.sagino sedes epare:siue iecur malis appellare.3In precordiis psidet bilis rubea:at in sinist' latere maxime vo i felle dostiliu ri atra bilis. Pituita caput et stoactu uexat:inde quoq3 in vesica et renes cu p-nicie talis descendit.Sanguis calidus et huea' veri coparar. cholera sicca et calida estan.melancto

19쪽

ad octauu id' labruarii phlegma siue pituita mai'

appellare uiget. Esse plus tu masee qaenit. min'0 meracius bibere:pane plus solito uti:carne poli' elixa q3 assa:oleribus modice. Eo tepol ani calidis Oibus habita tamen corporii nostro ratione utendii est Venus tim non eque peririciosa. Dec qui diligenter obseruabituron me sed natura admonente quid prosit:qiud contra toto annosacilime deprehendens incolumi sospitate vita cum voluptate trasigeomulla indigebit rnedicoru3 opera: et industria Unus tri oes admonuerimus ne nimia ededi cupi ditate cibum ut pleriq3 solent minus dentibus contusu3 deglutiantaaboratu3 stoachus in decoctione: et crudii cus precordioru dolore ructat. moliat igitur et terat diligenter quatu3 coquere potest haeeni3 ratione in digeredo que tunsa sunt miru in maduin stomachus iuuatur.3 e ruom ac oquus habeat arte et longa experientia do.

crum:patientem laboris:et qui laudari i ea re

20쪽

q6 domino edere oportetripse itercipiat et duoret. De paranda mensa.

p Ro tepore ani paranda e mensa:hyeme lacta clauiubet calidis:estate frigidio et aptis.ciere iericliniit et mensa sternat flores: hyeme fiat suffa,

insatio odorametoviaestate sternat pauimentum hodib'odoriseravarbos: vitis ac salicis: q 'claue recertent Mutuno vire mare pira poma a laqari pendeant.Hlbe sint mappercandida mantilia: ne si secus fuerint fastidiu generent: et auiditate3 edendi tollat.cultros tergat seruus:e q3 acieFlixet: ne i mora sint pulue obserri hebetudine:parata sint reliq vasa tersa nitidarsiue illa fictilia sint: siue argenteamee.n.lauticies et residete appetetiam excitat. De Sale.

tuos holes dicim'stolidos et inpidos:* nil salis hoc e igeri habeat: a veco vocabula veit usa vasta i s. Salis .is adeo ignea e ut q attigit coapa astrigat siccet alliget.mortua si salita tepol fiat optis psiuat ut d pnis et 6 aliis salsamiis b cernere. aedira morbos quosda psimu valet:cili adurat spurget exleuet dissoluanstoacho in sutilio pterq3 ad exercitada auiditate. S'imoderat'usus epati:saguiniroculis admodub nocet Ulceribrauibusda et morsi