장음표시 사용
11쪽
mi, Menippeis sesimachiam inscripsit.Haec enim est apud Cellium uera ex antiquis exemplaribus lectio, notit quidam etiam scribunt Crim acuta. Quin paulo etiam supra in epistola eadem Ciceronis voeabulum alterum quod est de graeca scriptura deprauatum migrauit in latinum .diam pro eo quod erat sacta
iam optano. Neq: autem hoc quoq; ab ullo hactenus ammadii et titur. QDate sic legeris. Plane iam Brute sti- geo. Organon enim erat meum senatus,ut quo pro organo Cicero,proque instrumento utebatur.3o Quod erat in Cicer.epistola uocabulum philotheo ron,corruptum est improbe in nomen quod est philocteten. Cap. LX XXVll. 4 N Cieeronis epistola ad Trebatium, ius initium.In equo troiano scis esse in extremo, sero saepiunt ita scriptum sere cunctis exemplaribus inuenitur. Deinde quod in Britannia non minus, ct quam philocteten te prsbuisti plane non reprehendo. Diu me torseram maceraveramque elici endo sensu de uerbis lus neque proeedebat. Quorsum enim de Philoctete hie Cic.sed. n. postea, seodieem illum uetustissimum Laurentii Medicis opera sum nactui quem di superius citaui minus multo quam caeteri deformatum,inquinatum perirersum,esiturbatum.Nam in eo se erat. Deinde quod
philoih in Britannia non minus Philotheorum te praebuisti plane non praebendo. Nam Philotheo , is est qui specta otii, tionum studiosus,qualem se Trebatius in Britannia piabuerat dum praelium fugitans ociose aserat in armis mediis .Ex quo Cice. materia ioci S ea uilli., EX REGNA TlI LACER A Tio NIAVs. in Notae quaedam literatum ex Casi ad Ciceronem epistola e seu riores illuminatae, necnon Frontini hac ipsa super te libello de aquae ductibus collectae, atque de Hieroglyphis Aegyptiorum litetis scitu quaedam digna, i bique Ausonii loeus de litera Lacedaemoniorum explicatus. Cay.y lx ab Ouidio auocari aeauo nos patiebamur animo an cuius mehercle opera ad sexcentas an 'notationes pene,cum plus ocii, quietis uestudiis impetrare lieuerit meis edendas confeci stale me iam nunc non tam audacter quam uete profiteri possum, eum locus unus ex Calii o-I ctau a ad Ciceronem epistola, euius initium est.Quod M.Marcellus N. F. me ad se uel in uitii I traxit. In qua epistola sunt hae in Dote statim adposita nota. D. E. R. .C.quae sane ut uideo 'ise omnes hactenus torserunt, ut cum multum illis percipendis inludarint, tandem uelut amnium desponderent aut inenarratas relinquere, aut qui morbus iam late terpit,cum minus intelligerent,tanquam nihili cassasque eraserunt. Est quidem hae tempestate quorundam ea institia,dicaan insania,ut quae non ipsi intelligant statim immutati statim tolli iubeant, aque ae si Censores apud quos
ne oscedo quidem tuta a multa fuerit omnes notare,ominus ectuum adimere, uel non adseripta causa ualeant.Nos uero suo, non istaeepturigo uel potius rabies ut alia sint tenet, perquisitis diligetitis multorum scriptis,aduertimus eas notas ex ueterum frequetiore ulu se ad se ibi saepe solitum,quae eum id temporis notissimae essent, nune desuetudine aut obseuriores,aut superfluxis diis placit)aestimantur interprgiantur autem notae illae ad hane ferme rationem. D.de. E. ea. R. Re lata. C.eenserunt. tamen eis Probus est author Hunc credo cuius Cellius libellum de notii est at)pluribus maiores nostros usos,ut .s.semper ita plebiscit isti senatusconlultis sinsulares halee ad letaberet litera, . D. E. R. F.3.D. E. R.V.l.Cad es. Quod de ea re fieri placeret,De ea re uniuersi ita censuerunt.ut facile in eam sententiam ueniam ς & Caelius lia see omnes adposuerit, sed sequenti se to ascriptoribuc,qnod bis repetitum uidebatur, ab talum inputatumque . Quod ii itium,
sed non aeque tamen itis gne dc Frontini libellum de aquae ductibus oceu pauit quibusdam in locis, quos tu adhune modum restituas omne, iam facili me. Atq; haee Romanae urbi serabendi ratio probata est,illa uero Aepipto,ut animalia depingentes quicquid uellent signis carent. Praetermitto uero quae Di do qnaeue alii quidam. Hoc dixerimus quod in libello nae super te quandoque legimus sane quana admirabile, q)cu ingratum hominem notare noluissent, lumbs eissiarent effigiem, , animal hoc eum primum adoleuit matrem rostro incessere atque impetere sit solitum. sed & cum tardum, Formicam Vespertilionis ala contectam figurabant, φ ctedant formicam nunqinde exire quo uespertilio semel accesserit. sed & illud Augusti Caesaei, Taede sestina quam seste/s Delphinum peruicissimum alioqui natantium, Anchora innexum pingebant. sed ut de tota hae literarum ratione quae sparsim apud authores inuentu tui breui aliquid uelut api, colligam, placet & Ausonii ad Paulinum epistola nodum illum soluere: quaenam scilicet sit illa liteta qua Laeedaemotiti Philippo Regi negarunt.est autem carmen. Vna fuit tantum qua respondere Lacones Litera,& irato Regi placuere negantes. Tu igitur scito litera m illam suisse is graeeam quam nemo non uel paulo modo humanior in praeeis no signia scire apud graecos uouit. Lacede momi namq: Philippo Regi petenti ne seio quid quod praestare nollent se seripserunt uir mas D. i.quae petisti non. Plutarchus in Laeonieis Apophlegmati, author. sed de hii satis superq;.Credimus enim iam & super Caelii notis,& Frontini, nee non Ausonii litera,ut dubitandum sine quaquam eYplicatum perbelle locii m.Caeterum I illud addimus ueluti eorollarium a uas illas in eadem Caelii epistola notas N.&F.nomi Februariis fgnificare.quod addidimus ne quis hoc ita quoque attentare ausi, ut has quoque, quemadmodum in epistolis Mediolani nuper impressi, priores illas erasere: se credat aliquis.Nisi dixeris, Nobilis familiae potius,quod displicet,interpretandum.
BELLO. LECTIO. XX xl. in De Cieeronsi Epistolarum stilo iudiciunt. ldonii iudicium in epistolari stilo de Cicerone damnatur eae Becichemo, tibi de arte epistolan- 41eon seripsi. Qui tametsi beneuolentiam ae pudium , quo se affectum eloquentia putat in I Ciceronem declarat, amore tamen facile uinci se ostendit, eum neque huius aetatis quis Quam st,qui possit uere I uidere,aesentire de Cieerone quicquam, tanta est enim suorum sudiorus admiratio .nua doetissimus quisq: capitur eaq: deeipitur ut in iudieiis e serendis,amore impedia .Properadu igit ad uetustiora est citam,quota aerior paulo,aeciquistior, sue stice tot multo cuiuis iudicii
12쪽
iudita vinio erat,atque inquistio uel in ent uel sermonis.Et quod doctissimus quisque de Cicione senilitiae discussit,eidem nostram tempestate puto &assentiri ci parere oportere.Non tam igitur inimiciter Be-oehemum citin Ddonio rem istane habere decuit. Qui fortasti non temere de Cicerone ad Constantini, seriheli, tu ius in odi iudicium protulit. Nam de M. Tullio flere in stilo epistolari melius puto. Hie Apollitia in sed Beochemus audies oro quam in Sidonium copiole Ciceronem exoptans defensum habere eum ut mi inuectus est. Merito inquit) Franciseus Petrarcha uir doctissimus, & qui primus eloquentiae iter Italis, tum barbaris iam factis ex latinis utcumque aperuit,taxat sidonii temeritatem,qui ausus est alio orbe,alio se lonatus Aliternus orator,non latio se lingere fratrem ut ait ille) quod ipsumatis erat audaci sed αἰnulum. Et quod est grauius irrisorem Ciceronis atque illi detrahere.Tum postea longa testium serie,authores multos, de uarios, qui Ciceronem eloquentissimum omnium extra cuiusuis aleam positum ingenii adducit Sed ne solus, ut tam acriter a Beci chemo iudieatur nam Petrarchae uenia dari potest quod illis temporibus fuerit natus lucis expertibus) Sidonius ille despere uideatur,uidendum putor & quantum de tactioni, epistolari sti Io decipi mur,omnes quantum atque minoris culpae Sidonius,nota est taxandus. Cuius quoque iudicium noab utroque & Calui,ta Bruti doctissimorum pariterque eloquentissimorum hominum multum 1egregatum ei quoa utrique de Cicerone habuerunt.In quo etiam & Cornelius quoq: Tacitus uetiatus est. Qui de Cal-υhae Bruti referens sententiam,non longe ab utrorumque suam se potuit his uerbis. satis constat quidem Ciceroni detractores defuisse,quibus inflatus,& tumens,nee satis praelitis,supra modum exultans,&superques, ut parum antiquus uideretur,legisti utique &Squi,& Bruti ad Ciceronem missam epistolam .Ex quibus sicile est deprehendere Caluum quidem Cice orta uiuim exanguem,ac tritum. prutum autem Ociolum, atri: disiunctum. Rursum q: Ciceronem a Caluo quidem male audiuisiti,tanquam solutum,& enervem. A B to aute ut ipsius uerbis utar)tanquam fractum at': elumbem. Si me interroges,omnes mitri uideri uerum dixisse. Et paulo pos . Nam Caluum,& Asinium, & ipsum Ciceronem credo solutos 'invidere, & huere, & caeteris humana imbecillitatis uitiis assies.solum inter hos arbitror Brutum no malignitate,nee inuidia,sed simpliciter, Singenue iudicium animi sui detexisse. An inuideret Ciceroni qui uidetur ne Casari quide inuidisse bre ritu,.Quid Quod Cicero de se ad Paetum scribens ait:Veruntamen quid tibi elo uideor in epistolist nonne plebeio sermone agere tecum nee enim semper eodem modo.Quid enim simile habet epistola aut iudicio auteoncioni Quin ipsa iudicia non sininus omnia tractare uno modo:priuatas causas,& eas tenues agimust sub tilius capitis,aut famae scilicet ornatius.Epistolas uero quotidianis uerbis texere solemus&xe Cicero Cur igitur Sidonii qui iudieio detrahit & Calui de Bruti jllud non uidit,quibus detrahere etia debebat,eo quod ciceronem epistolari uitio aceti sabanti An quod illis Uinime,liti aliis seeerat, potuit' quod fissu eipsum fecitaset,fides negaretur.Ctim in idem Caluus,& Brutus eum Tacito descendant. Atq: illud ad ritum seribens ipse eons et Cicero.lllud equidem sat scio Ciceronem ab omnibus docti imis quibusq; uiris,qui in latinis maximo h abentur precio, ligne commendar atq: promeratis extolli ipsum': oratoriae uirum eloquentiae ficile principem appellarim ultiim tamen quem uidere memini alit legisse, aut ab aliis aeeepisse scio, Cieeronem in epistolis praeter alios commedaret, ilii triri scit hoc illi plurimos uelitiam detrahere,ad uitium usq:. Nobis.
autem,quibus quod Caluo,ae Bruto inerat,nec non Cornelio ,maxime deest scilicet in iudiea o aerimonia, sue perspicientia renim & sermonum,licet dicere. in eatem praeter Ciceronem modo si alios et eomparabimus,placere neminem Quid enim simile habet epistola aut iudicio aut concioni quando nee ipsa quidem iudicia uno eodemq: modo tractantur ipsaeq: epistola modo inter familiares uersentur,quotidianis uerbi, texendae sunt Mon laboratis,atq: selectis,uerborumq: contextus puriis,aut smplex, non hi eatus & tumens esse debetata ut rebus ipsis,de quibus agendum est,non uerbis epistola eontexta uideri debeat. . in Ex Servii Sulpitii ad Ciceronem epistola Lectio Quinta. Iceronis epistolarum libro quarto in quadam Servi Sulpitii ad Cieeronem epistola, Ioeum ostendit quendam bene ustientissimus,meorumq: potissimus laeobus relliis Fanensis,Latinis, Gracisque literis perquam doctissimus, quem uate potius quam expostore itidi gere
eredo. Lociis autem talis est. Ad.x. halen .lunii cum ab Epidauro Piraeum naui aduectus essem
postero die eum ab eo digress is essem eo eosilio ut ab Athenis in Boeotiam irem,reliquamque iurisdictionem ab luerem, ille uti aiebat,supra Maias Italiam uersus nauigatur' erat. In quo ait Clericus Hiibertinus. supra Naias. Alii intelligunt supra Maia ut subaudiam' dies.sed dies in plurali constat mas lini tantum esse generis,non autem sceminini. Praeterea non est mos docto tironere adiectivum sne substantivo.Ergo huie sententiae minime assentior. Alii dicunt esse loeum, quod & si adhue apud neminem idoneum me legere memini,tamen magi s probo,haee ille. Alius quidam iii pra ratias exponit id est mense Maio peracto,propterea sit per Caledas, Nonas,& Idus dies signiticamus,se &per Maias Omnes Maii mensis dies tignifieare intelligit Quod minime placet,quod authoritate earet.Et is i pie in Hubretinum obloquitur, sed laeuisse satius futuet Licet inquit) ustatius dies in masculino utamia tamen non satilis author dixit uenit post multas una serena dies .1ed meliorem uellem,aut antiquiorem uidere testem. Sed non est orandum immo uenia dari potest,pueris haee mandat quamuis nee pueris quidem satis gigna uideritur. Natthaeus uero Fortunatus Pannonius gener mihi amicissimus inliteritque summatissimus, qui egregie quidem Senecae naturalia uitio purgauit,quum eum super hoc locci consulerem Patauit,ait se primum iri hae re nihil praestare oose in qua quidem diu elaborauerit,& frustra seque interfuisse retulit Venetiis sermoni,quem de haere habebant non indocti homines quorum nomini pareo honesti oratia nihilque tandem a cepisse.Cumq: paulisper cogitabundus residisse en habeo in iiit,mendum deprelaedi,& ueriti mile satis,atq; probabile,non ab1q: aii thoris fide non enim legendum puto lupra Maias sed suprema aestate Quamobrem nihil est quod huie lectioni sensui aut ueritat; posse repugnare uiueatur. Ailentior huic equidem,eoq: magis, Psdem iaciebat scripture uitium.Namq: illud supra,e in aeorruptum sui cumq: supra scriptum fuisset, Maiaso ero prior syllaba ma, cum priori dictione iunxenda erat,a qua tu erat disiuncta,ut sit suprema,quod reliquuest,uidelicetias,non caret uitio lite hic qu: de mutatae sunt,qnum erat ais, quod aestatem fgnineat. Nam es, facit diphthongu aeut aulai animai pro aulae,aniniae,iccirco ais reddit aes.quo asatas tepus nota . & temtorii
inscitia, uel hominum,literatum illa mutato facta es hoc mitti iacile persuasi n quo fidem habere no elide , i mentis,
13쪽
menti, inuentum laudatu, pnmqtii Matthaeum ad ecelum extuli. lox Philetichi legens eommentaria ad uerbum haee itidi.Seruius suprema altare Italiam uersus nauigaturus erat,hoe est in fine assii fine aestatis,&cirea principiti
Autumni Quatuor enim tempora anni,tripliciter diuidutumin novum,adultum,& praeceps, sitie supremum S nouam aestatem dicim' principium aestatis, adultam aestatem aestatis medium appellamus. Et supremam sue praecipitem aestatem nuneupamus finem aestatis. t se de singulis, ut uer novum,adultum,& praeeps haec Plii l. Quibit, iam apparet Fortunati sententiam prius fuisse Philetichi, &ii nunquam uiderit eum quam tamen approbo ea de raula, quod aestatis principiti prima aestiua a Cicerone dicitur, ut in seeunda epistola Fami. pro Afeisti in Ciliciam Nonis Maiis,& cum prima aestiua attigissem,militaremque rem collocassem decedere ex senatusconsulto prima inquit aestiua id in principia aestatis, se suprema aestate, pro illo quod est ultimum, uel summum aestatis.Quamuis non ignorem Maleas,sive Maleam emendari posse, non Maias,ut sit, supra Maleas Italiam uersus nauigatur' eram. Malea .n. At Laeonte promontorium citius in mari parum tuta nauigatio redditur eo trariis uentorum flatibus, hine illud adagium uenit ubi ad Maleam desseYeris domestii, obliuiseere P. Virgilius .lonioque mari, Μaleaeque sequacibus undis .propertius. Saeuiat hospitio seu a Malea tuo. Apud quod promontorium Mirtoum mare nuneupatur inter aevum & Ionium a Nirtylo Mereurii filio a Pelode illie deiecto Vnde Hora. Mitto iam pauidum Nauta secet mare luctantem leuriis Fluctibus Africum. Quam lectionem,ut pro loco accipiatur,& ipla non uiderit,magis approbat do Ehil simias Hubertinus. Neq; miradum est quod idem reseri,se apud idoneum minime uidere meminisse illud in eausa fuit, quod Naiat pro loco ae eeptum nemo unquam meminit,quod perperam sic legitur,at Maleas, sue Maleam omnes notui. Qua lectio doetis imis quibusque placere potest, modo liuor abeat. At in Maleae deelinatione atque ethimologia non partimilis, idii quidam assere.Nonnulli primi sexus putant,& a Maleo Argitiorum Rege dictum uolui in quo Maleoti eum templum se appellatum construxerat ille.Quidam uero putat Malea , seu Maleum promontoriuLaeoniae a Maleo Tusculanorum Rege,qui primus tubam aerea minuenit Quod dictum uideant alii, quanti faciendum erit Nonnulli Maleum Drrhenorum regem fuisse tubae repertore a quo nomen promontorium acee perit Qui eum pirata mare intestaret Apollivi templum dieauit nomine Maleo trem . Alii dirunt Achaiae montem esse,in quo similiter ueneretur Apollo,& ab eo Amphiratis uates auxilia missa receperit. 32Epistolatum Familiarium. 1.T.C. Index,quo epistolarum omnium genera. facile cognoscuntur. , LECTORI. Vansuam erunt soriasiis humanis. lectosiqui uitio mihi adseribendum eenseant,quod indi leem hune familiarium.N.T. C epistolarum ipsa cum eiusdem Ciceronis epistolis imprimen dum curauerim itamen cum sciam me rem no ingratam facturum iis,qui Cicerone ipsum is si imitandum proponunt,inebq: studio laborant ut eidem simili mi esse uideantur, noab re milii uisim suit,eum ipsem indieem irpis exculum mittere in manus studiosorum, ut . unusquisque imi enire possit ea omnia epviolarum genera, quae desiderat scilicet commendatitias, ratulatorias, eonsolatorias,hortatoria, cretas, postulatorias,& alia ut uidere est in ipso indice. Ne autem multis morer quid utilitati, o ea re lectores sint percepturi,stentio praeteribo,namhoe ipsum a doctis testatum laeti in . In imprimendo auteni luiiusmodi elenelio,hune ordinem ntilandum een
sit,ut numerus librorum ponatur in prima linea per columnas, mou deinde numerus epistolarum sequatur, idq: ut iacilius inueniri possint ea,quae desiderantur. poterit igiturumisquisque epistolas ipsas, quae tinguli, quibusque libri, habentur smare Arithmeticis numeris, qua tamen in re admonitum lectorem uelim, eam primi libri epistolam quae incipit periucundae milii fuerunt liters tue,unam esse eum ea, ius principium est in nonnullis codicibus, Quod rogas,ut tibi mea scripta mittam die.ita ut primo ipso libro deeem tantum epistol e habeantur. Vale. D rx epistolis familiaribus M. T.
seeundi,epistola de igna. Libri primi epistola tertia.
se di epistola quinta, tertiadecima, - Quinti,em stola nona.' δε- sexti, epistola nona, decima puma.
Ieptimi epistola quinta totai,epistola tertiadecimande ei mi,epistola quarta sextadees- CONSOLATOR3AI. - , .:- septimi,epi .prima ne Munde CONMENDA TITIAE. Librioli avi, epistola tertia, uinta. Mina duodecisae latertia de
vigesimaquinta,vigesimasexta,uige-smaseptima Tertii decimi,epistolae uniuersae. F .. - Quint idecimi epistola quarta, decima tertiadecima
Libri. i epist. septina partini in taee
octava decimanona ui se da uigennia quarta imaquitu uigesimas exta.
libri se di epillata sexta o aua iaci decima, leto a. e ti epistola duode Notii epistola auod t ti mi epistola durae nig na,deSmi vigesima quarta
Duodecimi epistola Artiadecinia, M in ti,epi. pria fecitdi, quata: ' Septimi,epia. inge spintra c. Octaui epi.decim aquai Undecim,eesse de erit Mili, Duodecimi epistola tertiadecima. o F A C E T AF Quinti decimi,cpistola septima, octa Libri primi,epistola decima.
14쪽
so Hubertini clerici Crescentinatis in epissolas ciceronis commentum
vi v s voluminis epictolas,& si omnes eommuni appellatione Cicero.dieuntur, eonstat tamen ex earum inscriptionibus a multis Dariisque eius seetili domia simis uiri, diuerss etiam temporibus scriptas, tanta dicendi elegantia & gratia, uis non ex eadem ossicina, ab optimo tamen amsee exisse qum: uidean turi tanta fuit illius iacilli non modo in rei militaris laudibus , uerum etiam in omnium bonarum disciplinarum , praecipueque rhethorieae saeuitatis erinitione ἡ &exercitatione, scelicitas& gloria: quae tamen ne nostro quidem laeulo cisiit, si nosps nobis deesse nolimus, ct nostrae negligentiae culpam in ipsa
tempora , in quibus tamen sne dubio plurimum momenti esse non negauerim , totam transierre desinamus , & ingeniorum nostrorum bonitate utamur. Quamobrem pueros adolescentesque omnes non solum exhortor , item metiam obseero , ut eloquentiae stuuiis , quae maximam gloriam hominibit, a ser totis uiribus inciimbant,atque adeo ex his similaaribus epistolis initia sumant, Ls die poctuque legatichas ediseant has imitentur, in his se exerceant,liis se oblectenta deinde alios Cice non minus eruditos quam elegantes libros euoluant & tamen alios quoque Romanae linguae probatos authores,ata tamen & legat ut hune unum sibi uel uevilliserum, uel potius dueem constituat, quem senuant a meque enim sne cauia a Quintil. dictum est eum posse scire 1e plurimum profecisse,cui Cicero placebit. Ego ita hoc opus deelatare studebo,ut mea ope&interpretatione fretus,nemo iam aggrediendum dubitet. Vti tur Marius harum ad Lentulti epi stolarum argumentum appareat:ex strabonis authoritate Ptolomeorum 1eries breuiter primum narratida uidetur Deinde Appiani & Plutarini & reliquorum, qui de his rebus 1cripserunt, auctoritate Ciee. mente ita delectare studebimus,ut industria nostra multis prosit. sic igitur inquit Strabo libro decimo septimo in deseriptione AEgypti Ptolomaeus Lagi filius Alexandro successit, Ptolomaeo autem Philadelpho Euerpete .postea philophater Agatosi, postea Epiphanes,postea Philtomater filio imperium a patre aeeipiente huie uero
frater succisiit secundus Euergetes nominatus,hunc Phisconem dicunt cui Ptolomaeus cognomento Lathii rus successit. Lathuro autem aetate nostra auletes Cleopatrae,sed omnes post tertium Ptolomaeum male illese tunt delitiis corrupti.Pessime uero omnium. ultimus Auletes,qui praeteremeras agitia etiam Ch rauliam ediercuit:& adeo in ea gloriabatur ut non cuctaretur certamine in regia celebrare, a' quae 3t ipse eum aliis concertaturus prodibatotque hie est quem Alexandrini exegeret, & cum ei tres filiae essent unam nam grandiorem,quae legitima erat reginam fecerunt:& quia eius filiae infantes adhuc atq: inutiles regno exciderunt Reginae uiri ex Syria ae ista praesertim Gibiosactes quidam,qui se ex syriacorum stirpe smulabat, γε diebus paucis Regina eiecit, eius ignobilitatem & illiberalitate n5pasi pro quo Arehelaus, qui se Nithridatis filium simulabat, uenit, qui Archilai quidem fisus erat eius,qui contra Syllam bellum gessit:& postea a
Romanis in maximo honore habitus est 4nterea Auletem Romam proiectum Pomp. suscepit, I senatui eo in mendat de reductione eius ait,& de nece legatorum,qui si Dra tantum contra regem uenerant,iti quibui suit Dion Academieus princeps legationis. Ptolomarus itaque ab A. Gabinio reductus Archelaum &filiam inter
emit iliaee Strabo eum quo S Appianus & Plutarchus colentiundi& T. Liui' libro eentesimoptimo, & hie late pater eius perquem Pompeius ect interemptus.Verum ait Plutarchus in uita Catonis: Ptolomeus quem Au-tellem appellauit Strabo Ipriusqua Romam ueniret accersitus a Catone Rhodum uenit: quo eum posteaqualocutu, est eosuletite Catone ne tanta scelieitate relicta te laboribus &dis endiis & Obseruationi , eorum, qui Romae potentes essent se sibiiceret: quorum cupiditatem si uniuerta AEgyptias in peeuniam redigatur, uix explere posset,& orante ut domum rediret,& cum suis Quibus pacaretur ,& ieipso Catone una nauigaturum &intereessurum pollicente. Rex tanquam ex insania quadam resipitcens,ueritatemque agnostes & uirtutem Catonis admiras deereuit primum ita iacere,ut casiadebat, sed postea ab amicis in ptiorem spem reductus eum Ro.eomim hortatu uenisset,statim errorem suum cognouit, damnauitque quod non diuino C, tonis consito paruisset. Alia etiam dicit Plutarchus quae quia nihil ad rem faciunt omittuntur. Illud eertis,imum habeatur,& Strabo loco supradicto T.Liuia,& Plutarchi in vita Catonis auctoritate hune Ptolomaeum ti sui, ciuibus filisse exactum:& ob iniurias quas patiebatur Romam uenisse.Nam quem Vale. Maximii, dicita fiatreisinore expulsum,eti libro tertio commentario belli Alexandrini Iulii Caesaris colligitur suisse huiu, Ptolo filius. Dicit enim in testamento patris seriolos fuisse haeredes ex duabus filiis maiorem,& G duab9 eam
quae aetatem antecedebat Cumque is Ptolo .se restitui curaret, idque maxime Lentulus qui in Ciliciam proeo stilatum gerebat,se eere cuperet,nerotium suum cum ipte abesset Ciceroni mandauerat, eui pauloante ab erilio reuocandum plurimum opere A studii praestiterat, ct instantissime assuerat. Dabat igitur operam Cieri ueper Lentulum redueetetur.sicut Lentulus ante discessum suum etiam in senatu egerat.Verum tra ut erat ambitiosus,per Pompeium quam per Lentulum reduci maleba Idque corruptis nonnullis senatoribus assequi contendebat,etat tamen qui assuetiarentur anta erat uarietas sententiarum in senatu. namobrem eum haee in senatu agerentur Cicero admonet Lentulum de rebus omnibus & praecipue de sua erga Lentulum nolun
tale & animo & octicio & quam sint uariae senatorum de hoe negotio Alexandrino sententiae arenter tamen innuit Lentulo non posse heri,ut obtineatum eum ostendit tem eorrupta esse &non esse in his fidemn qii bus summa esse debebati quae omnia ostendunt dissicultatem & quasi imposi bilitatem rei. Huie autem reductioni regiae diiseultatem asserebant sybillina earmina, quibus monebatur populus Ro. exmitum non esse mittendum in AEgyptum, it& Appia .1eribit&Lu .lib. quarto, a sabae aperte declarat his uersibus . Noxia riuili tellus A Egyptia fato. Haud equidem immerito Cumana ear ne uatis. Cautum ne Nili reluxia tangeret ora.Hesperius miles ripasque ae late tumentes Milia igitur de horum carminum religione 1entiatur in vita Cicero declarat hae epistola. et . .
15쪽
Iodoeus Badius Ascensus, Egidio Turtario Sacerdoti eumprimis & Iiterato & probo unieeque dilecto Salutem dicit. Ogitanti mihi anxieque disquireti, quanam purgatione tam longi silentii eulpam diluerem,
quamquam Tabellario tu qua tot menses nos non uiuerunt Poenuriam merito ex lare pollem: in mentem uelut consilii euiusdam non quidem recti, sed tamen per errorem arbitrantis se obsequium praestare deo,Satilis uidelicet adhuc 1pirantis minarum & eaedi, in discipulos domini. Qui ut omnisi manibus in protomarorem Christi Stephanum lapides nesando, iaceret,seuius eustos ad omnium lapidantium uestimenta consedit. Quid istius,inquies simile comentus es Badi. Nempe, ut te in hac tot epistolarum fronte nuncuparem eo uidelicet eo silio,ut omnes.Nam multo, fore eonfidimus,qui uel titulum huius epistolii legent, te uerbis meis saluere iubeant, tuisque derentissimit moribus graui doctrinae dc suauisiimae humanitati adsurgant, quibus lucubratiunculas meas in totum hoc epistolarum opus tam uouenter dicatas intelligant.In quibus quanquam possumus preeium dicere muneri,quid meruerimus nisi tuum tuiq: similium iudicium. De operis autem praestantia & authora, laudibus, tametsi insultius sorsan sit tacere qitam pavea direre, tamen illud citauero quoa Marinus Scodrens, in medium attulit qui contra sidonium Apollinarem disputans,quippe qui in epistolati stilo silendum prorsus de Cicirone autumat eumque irridet, Plinium illi praeserens,adiale siensque nescio, inquit quos Titianos,& Frontonianos irrisionis tuae authores,in Ciceronis laudem, se prorumpit. Quibus ego,inquit petrarcha, simulque omnibus idem sentientibus una uoce respondebor hoe solum neut quidem uerum est,illiid Senecae quoniam quiequid habet Romana facundia,quod insolenti Graeciae aut apponat,aut praeserat, circa Ciceronem emotuit, uerumque illud Quintiliani, ubi inter multa & gloriola eraeeonia uiri nutus dono prouidentiae genitum dicit, quo totas uirtutes suas eloquentia experiretur. Et post multa quibus hoc probat. Quare inquit, non immerito ab Omnibus aetatis suae regnare in iudiciis dictus est. Apud po steros uero id conlecilius: ut Cieero iam non hominis nomen sed eloquentiae habeatur. Hunc igitur specte nius hoe propositum nobis oemplum st. ille se prosecisse sciat, Cicero ualde plaeebit. stetit hae inquam uera sunt sie illud quoque uerissimum: quibus displieet Ciceronis Oratio, eos uel non nosse uera in persectamque saeundiam uel odisse. Atque ut semel diem quod uerisii me sentio M. T. ut in omni eloquentiae genere, ita in epistolari stilo sine dubio principatum obtinet,& uerborum & rerum ratione, quamuis a Senera Cieeronem tarpi sciam quod in suis epistolis de familiaribus ne ociis multa reposueri Et iniuria.Namq: ea dum seribebantur necessuma erant,& nune cognitu sunt non indigna Post Ciceronem primum obtinet loeum omnium iudicio Pliniui Caecilius siue minor ut dicatur mavis,que nepotis cognomine uulgo distingui iatu eceptum,immo receptum uideo .Post quem longo interuallo sequiantur alii quamuis pauci. Ex quibus Seneca Anneus damnatur vel Fabii & Gellii iudicio. Et diuus Hieronymus laudabatur a nobis: Tulliana enim eloquentia in eius epistolis minime desideratur iis duntaxat eleeptis,quae Hebraicis transsationibus sue auth ditatibus reseras quaeq; falso aut dubio titulo eidem adscriptae sunt Haec ille, quae quia grata tibi exteri': Ciceronis amatoribus putabam in medium adducenda rensui. vale Turrarie optime di me, quod iacis,ama. Ei ossi a nostra Cnalcographi. quarto Calaulias.Μ.D. X l. io es radii Alcensi in epist citarum eo inpositionem compendium Isagogicum, breuitate & facilitate praeditu m.
De epistola & literis. Titulus primus. p s s T o I. AF literae sunt missile, aut mitti idoneae,quit,' aut absente, saeim' certiore, s quid est uod eos stare aut nostra aut ipsorum interiit,aut res graues de Philosophia,deque repti.
tradimus aut tu benius aut familiares dei oeotis syntheamus.
MamVnde tria sunt epistolariam genera, de quibus titulo tertio. Dicta quidem est epistola ab epi- sesso iterbo Graeco quod est mitto unde missile, dixi literas esse. Sane more Craeeo sit diminuti utim epistolium,quo Catullus utitur. Dicuntur autem litere non tam,ut inquit scodrensis a literarum inultitudine, quam a literi, quae in epistolis illinit quod non ea cura mittuntur ad amicos & familiares, quam caetera quae non ad similiares perseruntur quamuis & pro disciplinis &scriptis omnibus usurpetur. At literam diei quasi legiteram: eo quod legenti iter praebeat uel quod in legendo iteretur: uel a laturis quod seripta de teri possit quoniam plerun quem caratis tabulis antiqui seribere delereque solebant, uel ab eo quod attramento liniatur,uel a linea, quae vci in graece dicitum quod ex linea conite Seruius, Priscianus, Grammatici omnes doeent. De epistolae de literarum cons mitramq: quantum ad elegantiam eum numeralibus discrimine. Ti. II.
Epistola & qumunque alia snsularem habentia citra distributionem polita dictributiva refugitini, quae lite iare & eaetera in quovis seniti vitti singulari carentia etiam admittunt: sub distributione autem omnia indifferenter distributiva eslagitant sed ad tantum pluralia non fiet singulariter relatio. iniquius dicti quatuor sunt membra. Primum quod singularem habetia distributiva resu ut distributione
admittant. seei indum quod singulari carentia saltem in qua sanificatione a nobis aecipiuntur, citra distributionem eum distributi uis poni pomini: unde pro duabus eptitolis recte binas literas dixeris. Tertiu est quod omnia distributiveios rasiue tingulari carent siue meum distributi uix rite ponuntur,ut dedi pueris meis binas epistolas, id est singulis duas. Quartum est quod ad tantum pluralia tisi fiant relationes singularet, o uod te grammatici docuit puer, de si ducetis dedi ad te binai literas,addes quarum unis aut alteris respondisti, non uni aut alteri Cotta si duas dedi pueris meis epistola, addam quarum alteri: si tamen binis binas dederiaci binis responsum si dices,quaru alteris. Similitet s propter adnanctum singulari careat ut in Buco. Aurea mala decim misit eras altera mittam,uidelicet decem. Tria esse apud Cieeronem epistolarum genera. Ti. III. is Epistolatum genera seeundum Cicironem tria sunt. Vnum quo iacimus certiores absente, si quid est quod eos scire aut nostr aut ipsorum interiit. Alterum seuerum &staue,ut de repu.&de philosophia, Tertium iamiliare & iocosum.Ad haec autem cauta reduci possunt omnia.
16쪽
De his uide Cieeronem lib.ii. Iola.iu ad Cufionem. sola pesmo genere sunt plurimae apud Ciceronem & Plynium aliosque epistolae quas seripsemini, qnia prae
sente, eonuenire no noterant, bid enim inuenig sunt epistolae. In seeundo sunt Diui pauli sene , Diui Hiemi mi, Diui Augustini multorumq: grauium uirorum literae: quas scripserunt aut quia ne tunc quide, aut quia non semper eonuenire poterant,quos docere uolebant.ln tertio sunt nonnulle apud Ciceronem,plures
apud Plalelphum,Pogium & alios qui res iamiliares aut iocosas scripserunt. De epistolari ossicio eκ seodrens. m. iiii. Hieronymus ad Mareellam seribens, Epistolare inquit) officium,est de re sintiliari, aut de quotidiana eon uerlatione aliquid scribere,& quodammodo absentes inter se praesentes fieri, mutubque aut quid uelint, aut quid pessum si nuneiare, lieet interdum eonfabulationis tale conuiuium doctrinae quoque sale condiatur Tullius ad Quintum Fratrem libro primo illud, quod est epistolae proprium ut is ad quem se ibi
tu de iis rebus quas ignorat certior fiat,praetermittedum esse non puto. Et ad Figulu, Quaerenti mihi &e. Dide lib. quario epistolam.xiii. De epistolarum partibus. Ti. V. Epistolarum autem familiarium parte, quinque poni solenti salutatio, Exordium seu principium, Narratio, Petitio, Conclusio . In grauibiit quidem omnes orationis partes locum habere possunt, non tamen Omnes necessariae sunt. In familiaribus autem insani si eapitis adhibere diligentiam ut omnes partes in- snt, eum praeter silutationem, quae tamen omitti subinde potest,& praetet rei quam monendo, commendando, recitando, postulando, conquerendo, gratulando, ridendo, iocando, fabulando, aut aliud iaciendo significare uolumus narrationem, & praeter quamlibet confusionem, neque insinuatione opus sit ulla. Vnde, ut inquit Scodrensis, Narratio tenet totum sere eorpus epiliolae, requirit tamen interdum rationis parte diuisonem, confirmationem, confutationem uti & exordium & conclusionem, sed iras
frequentius ollas rarius.1o Cicero enim in familiaribus raro alit nunquam exordiis utitur. Orationis autem partes a sulpitio in opusculo de epistolis explieantur,& late habentur in primo ad Herennium libro. De salutatione & speciebus eius. Ti. VI. Salutatio est qua animus seribenti, in eum ad quem seribit fgnifieatur prima eonventio: eius autem speesea sunt irrisubaudit breuis,& plena.
o Subaudita est,quoties properanter seribentes animos nostros solo epitheto,hoe est,adiectivo beneuolentie aut malevoletiae sgnis eam',hoe pacto Suavissime fili.Nate duleis,inae. Parens optatis ime. Pater des geratissime,aut in primis eoiende, honorande obseruande. Frater optime, aut charissime. Mater praestantissima. Probe adulescens.luuenti studiose . Amieorum integerrim aut intime.vicine bone. Compater dilecte,&s- milibus. Ad quas addamus.Velim scias, aut opus est milii hae uel illa re irae ecena nos conuenito &e. Breuis est qua suppressis nominatim o nomine eum ad quem seribimus, saluare iubemus: hoe modo, salue dulci sitainum decus meum. Aue uirorum Mariti ininsaluti, sis fili indulgetitis ine. Saluere terati deo fili charisime. saluum te esse uolupte est.Bene tibi sit.Bene tibi esse uolumus. Optam' salutem. Praemisia talute aut salutemasne alterius astensone. Plena salutatio est quae ultra salutandi partes di superseriptionis & subseriptioni, sungitur munere ut Iodo x Badius Astensus Christiano Stictulo filiolo suo charissimo salutem dieit. Aliii autem salutem alii, scelieitatem aliis sanctam uitam dicere licet. Poteris autem uerbum subticere: nam iam erit dum dices: Meensius stichilo suo salutem. Neque uero dices salutes plurimas, aut quot maris sunt harenae aut salutes, nam salus plurali earet. Praecipiunt autem quidam masti audiendi nomen seribentis antequam eiii, ad quem scribit ponendum esse, etiam si minimus quisque ad minimum scribat, idque Ciceronis au thoritate firmatum uolunt, qui nomen suum semper praeposuisse comperitur, ueruntamen cumeonsulariusuerit ut diiselle superiore inueneris quocirca non canine eorum modestiam qui principium uirorum nomina praeponti unde est illud Sulpitii Verulani ut in hae artemtisimi, Clarissimo uiro Faleoni simbaldo Patri eio Romano, prototiolario apostolico , apostolicique hila custodi Ioannes Sulpiti ut verti latitii salutem: contra qui scribentis nomen praeponendum censent,non utilibus tutantur nominibus. Nam & Terentia. M. Tullio Cieeroni salutem dieit praeposito suo utpote scribentis, nomine. Et Anacharsis S tae philos phi ad Amnonem regem, epistolam sie incipit: Maesiars s Amnoni salutem. Alexandri quoque ad matrem extat epistola, iram Aulus Cellius libro duodecimo eap.quarto recitat,se inchoata. Alexander Iouis Amnonis filius ol1mpiadi matri salutem. seodrensis autem superstitiose quosdam eontendere dieit, & nimi, illorum nomen ad quos literi scribuntur nunqnam nomini scribentis pran)onendum Idem inquit Alexandraim magnum saltitem nemini in epistolis di, isse nihil Phocioni & Antipatro scribit Plutarchus, qui etiam author est Caesarem primum mutua amieorum per epistolas colloquia excogitasse, ciim ob negotiorum multitudinem & urbis magnitudinem uiuos urgentium causarum adfatus: naud tempus expectaret. Haee ille. E quibus non putes ante Cssarem neminem familiares epistolas missitasse.Hane autem plenam salutationem non omis est praemittere nisi in literis apertis,& quales sunt quae scribuntur & imprimuntur eontinuet aut in secie labrorum,quando uero talis salutatio plena premittitur,non est necesse in fine nomen seribentis repetere nis aut modestis aut sui commendandi nati tune enim direre lieri siαIdem tibi deditissimus alumnii, aut tui obseruantissimus Geu amantisimus Gens,ducipulus,famulus, prout in sulpitio uidere licti. sed tax salutationis partes altius prosequamur. Desipe eriptione. Ti. VII. ruperseriptio est exterior super epistolam seriptio, nomen, merita, locumq: esus ad que se ibimus continens. insunt ιutem qui nomen proprium ante osiicii aut dignitatis praeconia ponendum censeant, quod in subscriptionibus quidem modestiae gratia obseruamus, ut sutus, dei gratia, seruus seruorum dei. Ludouieus prouidentia diuina Francorum retio caetera. Sed in superieriptionibus si o Meia & merita praepollent, praeponenda censeam, ut inuictisimo atque Christianissimo Franeorum regi Ludouieo duodeeimo, & eme- Tam uero proprium nomen quam eius milicia in dandi ealii ponere selemiit, quia subaudimus, aut ἐςnt ut literae, aut saltem dicit. Liceat tamen dicere. Ad magnificum equitem auratum & catera . Locus
17쪽
autem uel in actu sativo ponetur sine prs positione si est proprium loci minoris,aut smpliet, Ques aut eum
praepositioneis aliud, uel in genitivo seu ablativo expresib,aut facile intellecto uerbo aut participio quietis S motu, iti loeo,unde se seribere licet, Romam, ad Mem diui Petri: Lugdunum,ad diuum Ioannem Baptista aut se studioso adules ti Parisiis bonis literis insudanti. Probo negociatori Burgis agenti. Gandaui tesdenti di extera. Praeeonia autem pro dignitate iustum esse conficere, neque fas est uno gradu praeditos, si disserentibu , sunt meritis eodem modo assari. Nam licet ad quos scribimus Omnes sint bonatu artium pro- te res,alios tamen doctos,alios eum primis,uel imprimis, uel inter primos doctos & eruditos, alios longe doctisimo, aut facile doctissimos, aut summa doctrina prsditos nuncupabimus. Vitamiae autem sunt nimiusueatae aut calamistratae compellationes,quae adulationem suboleant: de quibus uidebis Sulpitiana exempla Epitheta autem quae idem confusi ponit se sua quisque accommodabit. summo pontifici adseribenda epitheta. i. sanctissimo diui Petri luctetari. summo Romanorum pontisci reuerentia omnique obseruatione dimisimo Papae antistitiq; Romanorum maximo. sanctisiimo Christi in terris uiratio. summo uigilantisiimoque Christiani gregis pastori &e.
1 Diuo atque inuictissimo Romanorum imperatori.Fcelicissimo totius orbis moderatori. Faustissimo rerum potitori. lneomparabili orbis monarchae Diuo Cadari, semperque Augusto togatorum principi inclytisimo:totius orbis triumphatori ine. Caedinalibus apponenda. 3aln primis reuerendo cardinatique presbitero. Sanctissimo archipresuli ae firmisimo Romani pontifici tui Cardinali. summa obseruatione clignissimo Romanorum pontificatus Cardinali. Multa reueretia digno Romani pontificis adstari eardineo. Regi addi nda. 1 Inuictisiimo Romanorum regi. Nagnanimo triumphatori & Christianissimo Franeorum regi. Clementis imo Hispanorum tectori, seiptriferoque principi aere . Excellentissimo summaq: uirtutepraedito Anglorum regi M. Archiepiseopo conuenientia. is in primis sancto patri & primatus Lugdunensis Archipraesuli. Reuerendo admodum in Christo antistitit de gemio mim Tornatorumve praesuli. sanctissimo praetuli,& inclyto Leodiorum Episcopo. Vigilantisiime gregi superintendenti Cameracensum Episcopo. Aetaiduci dueique congrua. inclaris imo atque inuictisiimo Arahiduci. Indytis, imo bellatori & inuicti si imo si1otum ductori. Generossiimo atque eidem splendidissimo duci.In primis strenuo atque praeter caeteros fortunato horum aut illorum duci θω.
Abbati & eaeteris praelatis applicanda. Reuerendo patri. Obseruando cum primis axesuprasbytero. Religiosissimo uiro eMesae. N. Arehidia-eotio. vigilantisiimo gregis dominici pastori. Nagno ecdesae. N. Curato. Eximio eo nitentus Carmelitarum praesidi. obseruantissimo diuina legis inter minores patri. Disertissimo iratrum praedicimium con-rionatori dee.
Comitibus equitibusque auratis debita. inridelis imo imperatoriae maiestatu comiti. Indytissimo Flandrini comitatus princirpi. In primi, trenuo bellatori equitique aurato. Aureo cingulo insignito summaque uirtute praedito nee minii, stelici in belli, gerendi, equiti . Alio quoque loco nato clariique natalibus perspicuo equiti &e. Forti admodum equitidi in primis strenuo. Religiosi, & doctoribus quadrantia. . venerabili patri. Viro retitioso admodum S in primis colendo, multa sanctitate perspicuo. summa ea stimonia esaeo. Excellenti abstinentia ornato. summa religione praedito. Viro disertissimo Doctorum anti stiti. Eloquii Romanorum principi. Iure eo ultifimo. Medico peritisiimo. Apollineae artis expetitsimo. Diuinarum literarum interpreti perfectissimo. Diuinae paginae prosessori eximio. Docti simo bonarum at lium doctori M. Iudici & praesectis urbium aeeommodanda. neomipti simo iuris administratori. Sanctifimo legum exemtori.Integerrimo legum interpreti. Vigilantisiimo urbis praesecto. Diligenti admodum ei uitatis moderatori. Optimo morum Gnari. Iustissimo aedili. AEquisiimo iudici.inuiolabili iustitiae praesdi. Forti totius splendori &e. Ciuibu, & negociatoribus exterisq: bonis idonea. in splendido elui prudentissimo uiro. optimo ciui. Laudato admodum negociatori.Μereuriali uiro probitasmo. Nesociatorum optimo.Diligenti operario.Solerti opifici. Probo mercatori studioso scholastii. Ingenuo adule1 centi. Spectatae indolis puero ec caetera.
De subserietione Ti. VIII. subseriptio autem est modesta notificatio seribentis eum Ioci, temporis,ae meritorii eius specificatione post vale suib ealci epistola posita. 3ωQuatuor igitur ad eam pertinent loci unde epistola mittitur deseriptior temporis quo pia est notiss-catio quae duo eontinuo post uale se ibi selent,item scribetis de eius meritorum modesta deda ratio, ut si licimilis est seribens, in postrema parte poni solet, neque ueto,ut dixi,s plena sit,salutatio praemissa,necesse erit
iterum se et is nomen ad merata reponere, quinetiam negociatores temporis & loci in fronte meminisse Gient. Locus autem iuxta regentis exigentiam, nune in genitivo, nune in ablativo, nune sine praepositiove, nunc eum praepostione ponetum ut ex ossicina nostra literatia parasis. Ex Parisorum Lutetia. Datum Romae. scriptum Lusdunt. sed honestius talia subaudiuntur,ut varia Lugduni.Calendis Martii die.Aut Lugduno M.Cicero etiam irequenter utitur ablatusis no adverbiis de loco postis.Tempus autem in ablativo sine praepou
18쪽
praepositione ponemus, aut cum praepositione in eo casa quem ipsi e Magitati ut Lugduno anno milesimo
quingentesimo septimo Calendas Aprilis,aut ad Calendas Aprilis.Cu uero dicimus pridie Calendas,aut tertio calendas perlicitur,se pridie.i.die praeeute aut praeitum Calendas. rtio die ante Calendas,aut inter Catindurunde quia subauditur ante ideo dies denominabitura sequentibus, Calendis Nonis aut idibus non praecidentibus .Et ideo quia primus cuiusq: mensis dies Calendae iunt deo qui ab eo denominabuntur, die, erunt in mense praecedentibus ab his litem ira N O, id est Iulio, Martio, Maio, & Octobra, sex in reliquis,quamor deinde in omnibus: idus octor post quas sunt Calendae sequentis mensa: aut uerius dies ab eis denominandi Nam Calendarum, Nonarum &lduu unum duntaxat diem esse uolunt quem in ablativo pone direntes Calendis Nonis aut Idibus Aususti M.quasi dicamus Calendis ipsis. Cum uero dicimus ad Cale da, est quas iuxta aut circiter Calendas,ae dies incertus sed pridie Calendas,est dies praecedens: propterea autem quod ablatiuu hie laesudunt licet diecte pridie uel postridie Calendarum, nee est postridie idem quod eras,1ed posteriori die unde de praeterito diei potest.Postridie quam pater defunctus erat, epulum dedi:& defuturoipostridie quam uxor morietur viseerationem dabo S caetera. item tertio Calgdas est praecipue is quitertius est,computando Calentro uno di pridie Calendarum pro altero.sed ad tertium Calendas uolunt intelligi eum qui ad, id est iuxta ea siue tertius, iue uartus:& ita in reliquis. De sorma & stilo epistolarum Tit.I X. Triendae familiares epistolae uerbi, tritis & quotidianis latinis tamen, di non fastidiosis stilo non multum e laborato,sid solerti quadam negligentia fulto. 12 Nam ut Cicero meminit in libro de perfecto oratore,quadam negligentia diligens emitaque dada est oper ut si fieri potest in epistolarum eontextu, nulla perluceat iunctur dummodo uitetur piaeDei sermonis nimia Uulgaritas. sermo itaque erit purus, latinus &ad intelligendum facilis. 32Vnde Aulii, Gellius libro decimotertio capitulo Octauo. diui Augustini epistolas elegantia sermonis neque morosa neque anxia,sed facili di simplici laudat.Plin. quoque iunior ad Thus lanum ait. Et pressus sermo purusque ex epistolis petitur. Seneca item ad Lucilium epistola xl .inquit, Ninus tibi ae ratas a me epistolas mitti frustra quereris. Quis enim accurate loquitur, nisi qui uult putide loqui Qualis sermo meus ecset si una sederemus aut ambularemus illaborat' & facilis, tales uolo esse epistolas meas quae nihil habent exercitatum nee fictum: sed si fieri posset ostedete quam loqui mallem. Non me hercule ieiuna esse & arida volo quae de rebus tam magnis dicentur.Neque enim philosophus ingenio renunciat. Multum tamen operae impendi uerbis non oportet. Epistola etiam xv inquit. Sechne epistolae modum excidam,qui non debet sinistra manum legentis tradere, in alium diem hane litem cum dialecticis digeram lim ille: qui sinistram manum legenti, impleri s gnificat eum longior fuerit epistola: tunc enim & dextera & sinista tenera necesse est. verba epistolatu non tam erunt uetusta ut obsoleta & desita ta re tam recentia ut agnota, nee tam ex l-ta ut morositatem prae se serant nee tamen ita neglecta ut fastidiant. Apud pathum plene uidebis an uetrasse lovendum sit. Et apud Stilpitium disce. Ex obseuris de exoletis ut omnino uitanda sunt,famam eruditionis non assectandam esse. Sunt enim qui se multa uidisse glo te tur,& ex eo laudem eaptent,si nimis prisca uerba in sermonem quotidianum reduaeritit. De prouidentia in eomponendo habenda Tit. X. Quiequid dicturus aut compositurus es, totum mentis oculis priusquam incorpora priuidebis & exeogita bi , excogitatum tuo ordine dispones,&dis positum decenter exortiabis. rosunt enim tres obseruandae pulchritudine ongeniosa excogitatio siue inuentio, Venusti dispositio atque conomia & decens uerborum sententiarumque exornatio. In prima autem pulchritudine eonii derandae suesta orationis partes: Principium sue exordium,narratio,divisio,confirmatio,confutatio & eondus de quibus in thetoricis Ciceronis uidendum,praeterea, Orationis membra quinq:tinuentio,dis postio,Hocutio,memoria & pronunesatio. a. Oportet enim ut quas res Aeere uelimus,diligenter exco temus,excogitatas atq; inuentas ordine suo disponamus di 1 postas eloquentiae stilo mandemus,mandata scripto memoriae eommendemus,& demum scem de& eum decinti gestu pronunciemus.
De materia propria epistolis ex seodren. Titi xl. O , est eum qui diligenter seribere epistolas uelit,smplicem & perspicuam materiam proponere, & neque reserare neq: producere supra quam oporteat,& exornare optima elocutione,non dictionibus turgidii &asperis sed Attim more loqui di modice: perspicilitas ornet luetas & gratia dictionum fotida. in omnino perito, sagittarios imitari debet ne excidere signum,nee deficere a signo. v tendum est& historiit,& aliquae fabella adducendae Aliquid ex monumentis antiquorum exeerpendum rsemper : illud Apollonii ad seopelianum ante oculos ponendum: Cenera orationis quin': esse philosophi
eum,nistoricum oratorium, istolicum,&eommentariorum,ut haedistinetis uoluminibus adsignemus. Habent autem epistolae non tam elocutionem propriam,ita res quasdam peculiares,ut Aristote . notavit,qui
inquit, . h. l. ic: li 'ribra .
Hoe non ad te seribo quoniam epistolicum non est. Nams quis in epistola sophismata , physiogiasque
quae ab epistola aliena sunt. si quis rerum naturam Mathematicumve aliquid 1eribat. Is quidem se ibit non utique epistolam quae modesta ae prudens esse debet uentissate demtata, legentibus obuia & grata se-stiuitatis plaena de negotio smplici simplicibusque nominibus constans, implicem habes narrationem. Prouerbia sint in ea erebra,quibus accepta eongruaq: de qua agitur materia ta lapienter scribi opinentur.Quid in epistolis ut eumq: uersu custodit Horatius,quod epistola sicut prouerbium quidam commune ae uulgare sti qui sententia, seribit & adhortationes non similis uidetur narranti per epistolam, sed per consilium. a Qui de eote sententiarum epistolam eupit impleret non iam, inquit Demetri u loquentis similitudinem perit, sed strirentis aliquid.Et Dionrsu, sententia, non pertinete ad epistolas clamati are seneram Oliminsectati sunt, nee hodie incessere desinunt eruditorum plurimi q, disputationes pro epistolis scripterit. v Aristoteles & demonstrationibus, qua propria sunt epistolatum utitur, ut eum nititur ostenderet quod
19쪽
:eque magni, ciuitatibus I pamis benefaciendum sit.Dii inquit a utriss aequales sui, ergo benesaeere oportet cum gratiae deae in his aequales tibi sint. Epistolae quae pleriinq: ad ciuitates & reses scributur,paululum elatae sint, & aliquanto eompostiore, aegraviores: eo 1deranda enim persona cui scribitur, quae profecto elata est. De epistolarum magnitu a ne Ex eodem. Titu.xii. scribentes epistola meminerimus nos erismiam seribere ne si uolamen loeo epistola.
inutiemadmodu Aristotelis ad Alexandra & ad Dionem familiares epistola Platonis Nam Ciceronis epistolae breues immo breuissimae sunt,praeter paucas quae,ut dicam quod sentio: sentio autem quod de Huso rationibus 1 st Caecilius optimae sunt,utq; aliae bonae res & bonus liber quoque ebores quo maiores propter materiae rationem. Idem author Cornelio Minitiano hue in modum 1eribit Quid enim mihim tam lonionga, fieri posse de multis magnisque rebus que tame longae,
hee ille,qui post multa diui Hieronymi de breuitate epistolarum testimonia, adsert illud diui Augustitii ad Hieronymu m,quod sane scripseram nullum me librum aduersus te romam misisse deo seripseram, quia αhbes nomen ab ipsi epistola disternebam. Non tame est nimia breuitas a mada,licet in ea nimis delectatus sit Libanius & Lucianus,la epistolis suis,qua iarum Phalaris author uulgo creditur Et pro materia ratione dilatanda est oratio. De stilo epistolari G sidiens. Titu.xiii. Demetrii phalaret sententia e stan tenui humiliq: dicendi genere epistolam uersari,cuius dlaedi modus αει- tu, gracilis ege debet. Et infra. Et pressus sermo purusq: ex epistolis petitur. stilus quoq: pro personarum ratione egerendus aut depfimgdus est,& eum oportueritiinter utrunque temperandus. Et quamuis aliqui negligentiam pro cultu in epi stolis adserent,tamen cum pro munere mittantur diligentia magis probanda,ut Plinio placuit: utq: Di nrsus iubet,concinnitas adhibenda quae ab arte amolietudi, Demu cum epistola ambitione carere debeat, nee 1eribentis indolem ostentare non crone in & alios interdum agat ea,puto,
Cicero ad Paetu in ea epistola quae incipit veru n tamen quid ego tibi in epistolis esse uideor nonne plebeio sermoe agitur tecum Nec enim semper eodem modo .Quid enim simile habet epistola aut iudicio aut eoncioni Quin ipsa iudicia non solemus
tractare uno modo. Privatas caulas & eas tenues agimus subtilius,capitis aut famae, scilicet ornatius:epistolas ueto quotidianis uerbis texere solemus dee. oldem ad Atticum libro primo treis mus Epistolas se ace isse stabit. Quae inquit,suetunt omnes rhetora pure loquuntur cum humanitatis sparso sale, tum insignes amoris notis . . sunt tamen, sicut in Oratione oratoria, tria stili genera in epistola,sed longe oratoriis inferiora: Infimus quiadem oratoris stilus epistolari muneri summisi est. Nee omne genus epistolarum unum, & eundem stilii habet ut quidam arbitranturii tur gracili stilo proximus est stilus uitiosus qui aridus appellam, . Fit in tribus rebus.in sententiis ut qui de Xerse inquit. Deleendit Xerses eum omnibus suis,debuit enim Leere eum tota Asia,nam cum dixerit eum omnibus suis, ualde rem diminuitan dimone eum res magnae nominibus paruis enunciantum ut ille qui de Phalaridi Tyranno dixit.Quae enim Phalaris perturbauit Agrigeri titit, non iis dictionibus expressit Tyranni erudelitatem, magnis nominibus explicanda erat. In eo m- positione quando incisa clanda sunt: ut in Aphorismis,uira breuis,ars longa,tempus acutum, experientia dubia. Demum stilus epistolae gracilis est iunctus cum gratioso,s Demetrio & Dionyso credimus,qui opinati sunt duplici genere dicendi miseendam epistolam gratioso de tenui gratiosus etiam in pluribus locis inuenitue. in rebus ex prouerbio ex tabula,m timilitudine,&hyperbole In dictionibui eum nominibus pulchri, aliquid exprimitur ut capertoe,terra multum coronata. Fit etiam ridieulu quod profertur nominib'
talibus & uulgaribus,quod destruitur ornatu eloinitioni imam qui ridi la graphiee deseribit: similis est
citi iam simiam ornanti. Haee ex Marino Becichemo Seodrensi, ut Ciceronis epistolas iussit laudibus extollim a sidonii eleuatione defendit,ut in epistola nostra tetigimus. De ordine & e structu uocabulorum. Titu. iii. De eonstratendis collocandisque voeabulis,tameis lex certa dari nequit,ut plurimum tamen orator &grammati s utuntur Gntrariis uiis,preterquam in dictionibus uim exordiendi habentibus, quas uterque inhonte locabit. lis Nam orator voeatiuum passim ubi eonciturum uidetur collocat grammaticus in principio dumtaxatiis orator determinans sepe: praeponit determinabili,ut Obliquum rectori uerbum infinitiun finito,adu hium uerbo adiectitium substantivo idq; seequenter aliquo interposto,ut multa uiri uirtus:degeneres animos timor arguit determinans, Amare te non desinam Multas ad res si ae conducit uirtus. Grammaticus quam proxime potest determinabile locat. 3 orator sipe relatiuum anteeedenti praeponit,& utrunq: eidem rectori tribuit ut quas eredis esse has non sint uerae nuptiae. Grammaticus contra antecedens praeponit nec ab eodem nisi bis posito regi patitur.3 Orator negationem insudentia praesertim signa uniuersilia in finem reducit, grammatieus in principiti, se tamen ut resolutione facta obliquum postponat, ut qui te plus amet rabes neminem: Non habes quem quam qui te pins amet &c. i in Orator quaesitiva etiam ses datitit, partes orationis quot sunt grammaticus principio.
Orator multa in subauditio e relinquit, ut uerba generalia sum Deio gero & ad loquelam spectantia, aut uerba ipsa sne suppositis collocat Grammaticus nihil omittit quod ad integritatem sermonis aut sint et tum peri eat deoque omnia subintellecta reponit. , i aDe particulti non commutandis. Tituacv. a
20쪽
Unt autem nonnulla partieula quae nis propriis locis ponantur cedant orationern i quare hae semper sunt praeponendae r at in oratione:ast in carmine sequente uorali, sed, at, item,
leti,sue,ni,nisi ex his autem nullam in maioribus principias non aliunde dependentibus eoi locabas, praeterea in indignatione ut,itet,seu, sue,&ni,postponuntur, 'ue,ue, ne, quidem, quoq:,autem,ueto,enim,& amat apponi post Primam dictionem Haululae dependentis: prae sertam autem,enim &uem,quae alibi ius post secundam non collocantur: ut caeterae, quae&quoque post illam dictionem quam eoni unitio di praecederet lorari uolunt. Itenim potest praeponi, uult autem in medio poni: ue,& ne,posteaquam, an,& uet,prae derent subiici amat. Caeterae autem colunitiones fere omnes praeponi lupponique possunt: led ex his aptae sunt primis inititii quoniam,mim, quanilis,etsi, quamquam licet,quia,φ, ut,sirin minorum initiorum ad aliud de dentium fronte,Quocirca, quapropter, quamobrem& quare constituemus, ergo Sc igitur in breuioribu, e5clusioni Mitaq:,plurimum, in maioribus. Quinde non,praeponuntum utq; postponitur:ta,nunquam dicitur nisi praecisserit si,aut fuerit subintellectu. ita, pro ualde postponitur.
Quia non ponitur ante seiunee dicas concinne,N5 uero,sed non aute Nee neq; autem: sed neq; uero . Nee age ante sed age uero Nee sane autem,sed sane uero. Nee iam autem,enim autem,at autem: sed iam uero,enim uero,tum uero tuero. Post non & nee enim apponens,ut non enim,nec enim,uel ne': enimnon tamen dices, ne enim ut ne uero. Neq; non ponitur ante nam,nee equidem ante atq:, dicimus enim nam neq: atque equidem: tum & gemina
mus quando paries sunt aequales sed quando sunt inaequales praeponimus cum,cum minore S postponi
Veriui fere semper postponitur Tenus, requenter,inte propter, circa, contra, & smiles non rarat reliquae praepom gaudent,sed monosiillabs oost adiectivum,& ante substantivum d est intex utrunq: poni solent.
De uenusta uocii in maritatione. Titu .mi.
Non solum quo ordine, sed etiam quieum quaelibet dictio loranda st summe attendendum est.
Omnis erum uult poni cum postitio aut eomparativo,nunquam cum superlativo. Contra quisque ciim superlatulo alit uim eius nabente: cum luperlativo autem non ponimus uim si perlatitiam habentia, sed ciim positiuo,ut sunt impramis,apprime,per,perquam sane, lanequam, oppido, Oppido quam n nemus tamen eum eo longe facile,nimirum & quam pro uald quantum , modicum, parum, nihil & iubilum, tisaantundem positivis congruunt longe, facile,tanto,quanto,& snuba in o,compara
. Dicemus ergo omnes boni uiri optimi quiq: milites tamen apud Cieeronem leges omnes summi uiri, sed id perinde est aes diras,omnes optimates,& aliquem dixeris quam optimum,non ades genitivum,quale sit,
quam optimum omnium. De Denusta tun mira. Titu .vitii.
Iuncturae quoq: quae est apta uocabulorum structura & collocatio sne ostensione ae rate studendum est in qua literarum syllabarum uelenitatem,& asperitatem attendimus. vitandui itaque est eiusdem literae,s 1llabae,aut dictionis frequens concursus literae, cum similibus. Caeoeepliaton d est malum & turpem sonum aspernabimur. similiter eadentia,uel desinentia uel declinata pueriliter non adsectabimus. Cauendum praeterea est ne decrescit oratio S sortiori subiungatur infirmius, ut 1 acrilego sur nam augeri Sinsiluere sententiae debent. Et iuxta ordinem naturae & urbani sermonis rabseruationem, prius uiros quam ne minas, deos quam homines bos quam nos,genera quam specie communia quam propria,pones. Cauebis ne ordo pariat ambiguitatem,neue prolixitas fastidium,aut breuitas obscuritate item ne langa stuerborum continuatio,quam uno sparitia enuuciare nequeas.Cauebis ad hosine ordine permutato quid fiat supera araneum: siquidem ut recte dixeris statres geminos,& mulierem ancilla ita superita e gemanos fratres & ancillam mulierem se enim gemini R status sunt,se ancilla etiam 2 mulier est. Caterum si quo ordine res gestae erunt,narrabuntur,multum iuuabunt intellectum. Quin adeo in Metaphoris rerum gerendarum ordinem conseiciam. sicut in illo Quintiliani duxit me similis aetas,uicerunt Omeia,coepit fides,amantem odisse non potui ubi consuetudinis seruatur ordo:Nam qui perconsuetudinem amicitiam ineunt,primo loco ducuntur, ut liberi& nullo ossicio adtam aut vinculo rapti deinde ubi ossicia aceedunt,ti ineuntum ut etiam si nolint amici uideri debeant at ubi perspecta fides est, rapiuntur,ae rapti amantem odisse non possunt, quae res in similibus est nobis animaduertenua. Nam praepostere diras hane alui peperi genuitq; puerpera prolem: prius enim genuit quam peperit,& peperit quam aluit.
In rerum tamen narratione alius a poetis,alius ab oratore se abitur ordo. 1 Vnde de poetico ordine dicit Horatius in arte. Orginis, hae uirtus est,ae Venus,aut ego fallor. Vt iam nunc dieat iam nune debentia dici, Plerm: disserat,& praesens in tempus omittat.1 Orator enim fere quo ordine res gestae sunt eas narrat, poetae autem sape a fine aut medio historia narra re incipiunt. AEDe elegantia sermonis obseruanda Titu. XV. negantiae sermonis io m q: proprietates in epistolis ad unguem obseruabuntur,non minus quam in ora tione ametsi non tantus erit uerborum splendor nec ornatus. Veruntamen poetiea,ut sunt raballus, nitor, nitri peregrina ut sunt gaza,esseda,&si opere barbararui sunt guerra bladu S inepta,ut causare pro producere uel escere confiteri pro eo quod est eoiasLo-