장음표시 사용
1231쪽
hat senex,deplorans hominu miserias, quem quidem melancholicu fuisse etia Theophra,stus scripsit. tribuens melancholiae, quod ob
scura & confusanea scripsit quaesiuit solitudiis nes&immundicie uictus hydropicus factus
est. Postea sperans se aquam illam intercutem desiccaturu esse,iussit se oblini stercore boum dc ad Solem exponi inde mortuus fertur. Empedocles furens infiiij tin Aetnae voraginem.
Sophoclis delirium fuit in ta suauius, qui
conuiuia appetebat 3c oblectabat se scribendis poematis, negliges administrationem rei domesticae. marius deliransam aginabatur expeditiones & praelia, adeo ut gestus, 3c clamorem pugnantis repraesentaret. At Luculli amentia fuit hilarior 3c mitiori Ita in senibus, cum degenerat melancholia,efficit dissimiles ametias. Aristoteles triplicem facit atram biolem: una naturale, reliquas ustiosas, ut asinisnam & adustam. Naturalis est no uitiosa,quae cum est copiosior 3c sanguini temperato apte miscetur, efficit acriores, ardentiores δc tenasciores impetus. Asinina diluta est musto phlegmate, quae affert frigidos morbos, nec proadest ingentis. Adusta furores ciet. Ae uenustὸ cofert Aristoteles atram bilem ad uinum. Vt enim uinum dissimiles motus in ebrhs efficit: alij fiunt hilariores, alii facilius incendunaeur ira, ath lachrymant: quia cum sit calidum,
1232쪽
spumosum dc halituosum, excitat calore sanguinis &gignutur spiritus pro qualitate sanguinis copiosiores unde Graecus uersust
Sie 6c atra bilis, cum sit hali tuosa 5c tenavcior,essicit in sanguine spiritus copiosiores Scardentiores,sicut ignis in ferro urit multo uehementius, quilm in stipula. Fiunt autem haee alias magis,alias minus: aliis c6cinnius, aliffs minus concinnὰ , iuxta diuersitatem crasis. Conspectior autem est uarietates humorum in morbosis corporibus,ubi infigniter turbaata est harmonia temperamenti & excessus unius qualitatis aut humoris magno cum crvisciatu percipitur. Quam mira dissimil1tudo est adusts bilis in communi scabie in lepra, in morbo Gallico, in cacro,in phthiriasi in phagedaena seu lupo uorante. Discrimen in crasi temperata obscurius est. Et tamen ibi quo multi gradus sunt Sc magna est uarieras. Est
autem temperata crasis , in qua utcunque ac
qualitas est 3c proportio qualitatum; speciei conueniens. Nec intelligeda est tam perfecta harmonia,ut non sit aliqua Ieuis dissonantia. Recedit igitur semper temperata ad alia craasm,seu plus seu minus. In Platove &. Scipione discedebat magis ad melancholica in me, nandro magis ad sanguineam. Hinc quaerit
1233쪽
homines, qui uel in artibus, uel in studio
pientiae, uel in gubernatione excellunt , me lancholici sint.Vt Archimedem melancholiacum fuisse non dubium est,qui adeου intentus fuit suae speculationi,ut non senserit tumulta captae urbis Syracusans,ut scribunt Liuius Ii-hro s. decad 3.& Ualer. Max libro 8. cap. . Et antea saepe stans cum ungeretur oleo, tacitus
pinxit Geometricas figuras in ipsis femoribus oleo perfusis. Cum in balneo inuenisseerationem , qua deprehendi posset quantum
argenti aureae corons admixtum esset, exiiij ac nudus per plateas currens uociferatus est,. Hρc igitur quaeritur,an & quo modo atra bilis praestantiores motus in ingeniis efficiat f Aponensis non recte iudicat hos motus in magnis uiris esse ab adusta bila, non a naturali. Nam adusta efficit furores 8c amentias, non motus qui reguntur consilio. Aristoteles itaque cum tribuit ingenii praestantiam melancholicis, loquitur de temperata crast declinante ad melancholiam: quia in tali sanaguine spiritus efficiunt acriores stabiliores 3cardentiores motus, qui tamen sunt concinni: quia harmonia aliquo modo tempe ata est, re sanguis nonnihil refrigeratur & est sedarior propter melancholiam non uitiosam Irare Aristoteles inquit in libro secundo,de Partibus animalium: Sanguis crassior & calidioressicit
1234쪽
i i g E R. XXXV. efficit maius roburi sed tenuior 8c frigidior atrget uim sentiendi 8c intelligendi. ς, δ'
mores pleruncs imitantur crasin , ut quo propior est crafis rem perais, es sunt affectus, gestus,& mores magis placidi Sc concinni, ut in Laelio, qui pingitur in exemplo mitionis apud Terentium. Rubrae bilis excessu naturis fiunt iracundae Sc irritabiles: 8c accensa ira citd deflagrat: g stus sunt cocitatiores, stulti Sc turbulenti impetus loquacitas Sc futilitas, ραι νδε χέα id est, ferocia in lacessendo,nec tamen in sustinendo firmitas.Qualis est natura in canibus. Ideo de
Agamemnone inquit Achilles uisue ἔμμοι fiatales sunt Atrae bilis excessu naturae filii tristiores,t citurnae,sedulae,morosae, suspicaces, pertinaces,aliae magis,aliae minus.
Rubrs 8 atre bilis comixtionem felici siue naturs mostrost, plens superbis malevoiatis, ueneni Sc fraudu Thersiis, Sinonis, Timonis
Phlegmatis excessu naturae fiunt segnes, fugiunt laborem Sc dedunt se uoluptatibus corporisiam ad delicias cibi et pots: ut fuerulkKk 1 Margi
1235쪽
margites, Sardanapalus, Bonosus:&similes dissimillimi uiris fortibus,de quib. Hesiodus apud Polybium libo.
Haec nosse prodest in communi uita ad tu.endam ualetudinem,ad circumspectionem in familiaritatibus. Omnino necessaria diligenatia est uitare monstrosas, superbas,malevolas 'perfidiosas naturas.
DE S PIRIT IB V s. Spiritus est subtilis uapor ex sanguine coactus uirtute cordis & incessis, ut fit uelut flammula quae in diuersis membris diuersas habet actiones. Quanquam enim unus est fons spiurituum: tamen locis mutati dissimiles edunt actiones. Estq; duplex, italis Animalis. Vitalis est utilissima Sc uiuifica flamma, similis naturae coelesti , ex purissimo sanguine in
corde nata,calorem uitalem deuehens ad cae tera membra dc impertiens eis uim exercendi actiones,quas calore uitali efficiunt. Ad hunc usum arteriae conditae sunt, ut hunc spiriturix in omnia membra transuehant. Animalis esteX eodem genere spirituum in corde natoria,Pars transmissa ad cerebrum ubi eius uim tute fit lucidior S conueniens temperamen to cerebri 8c in neruos infusa uelut lumen, ut eos impellat & aetiones sensuum 8c motum localem cieat.Sic Galen. lib. τ. de dogmatum
1236쪽
liorem in cerebro quando bonum est cordis temperamentum , dc quando cor non turbatum est ira dc moesticia . Quidam addiderunt Naturalem spiritum in epate , qui ibi fouet sanguinem & in sanguine halitus excitat. Sed commodius est dicere,uitalem spiritum i corde etiam ad epar transuehi, qui calorem uiuia ficum epatis adiuuat in generatione sanguianis.Est enim cor fons uitae.
s Animalis in cerebro. A uitali ortus l Naturalis in epare.
Atque hactenus de Corpore hominis: s quitur ut de Anima hominis ad extremum
mortalis, dc diuinae particulae auarae . Anima brutorum est ueI alitaquid ortum eX materia, ut uitalis spiritus: uel proprietaS materiae, ut tempera-KKk s mentum
1237쪽
1138 DI ANTHROPOL. ET ANIMA, mentu seu crasis. Sed anima hominis,quoad materia, ueterib. philosophis habita est spiri tus uitalis, ut Stoicis, Hippocrati, Galeno, Platoni,& Aristoteli. Goad forma uero Ariastoteli diciturὶν λεχεra: nobis aut Christianis est piritus intelliges. Quaeruntur etia ridic ia de Anima,nimiria: An una sit, An ex tradu ce An in tota & in qualibet parte tota sit. Sed. nos his nugis omissis Isocrateum illud tenea .
tuto/νλλθὼν. Itaque ad facultates seu potentias animae accedamus. Tres gradus sunt animaru in plantis est naturalis: in brutis naturalis S sentiens: n homine naturalis,sentiens & rationalis. Sed receptu est unam ponere anima in quolibet animato: reliqua numer1tur pro potentqs 8c facultatib. Plato inquit naturam
hominis est e quidda monstri simile, dc quide Scyllae in Siculo mari, cuius species supremasmilis est uirgini, pectus leon ima pars cante hus latratibus. Sic in homine pars infima est cuius sedes est epar uorax dc ad ii hidines prona, canti similis. Haec coplectitur
facultatem nutriti ua&generativam . Altera media Leonina uocatur θνμixa, cuius sedes est coriculattribuit uirtute uitate 8cesseetus. Et de his duobus gradib. Galerius affirmar, has nimas esse ipsa teperamenta epatis 3c cordis.1srtia est λογισικκ, quam ait in ca-
1238쪽
L I B E R XXXVI. pite esse R eius o Scia esse,inteumstum,memoriam,ratiocinationein,iudicium, S suppeditare uim sensibus 8c regere uoluntarios modeus.Eodem modo Aristo t. in a. de Generatione animalium tres numerat poretias δ αμα Infimam uocat θρεπ9κω:alteram αβητικώ:tertia am νυ. Sed nos τυπικας rem proponemus.s Naturalis seu Vegetans.s irratios natis
Interiorem Internus ut Apapetitus, AGActus. Externus , LOAco motiga.
i Rationalis seu L inorganica. LVoluntas. DE NATURALI POTENTIA. Tria sunt officia& opera naturalis seu Vegetatis facultatis: Nutrire, Augere et Gignere. Vnde aliqui ea in tres potetias partiuntura Nutrittuli, Augente et Generatione. Nutritiis uacoseruat indiuiduii: auges prouehit ad iussa magnitudine:generativa conseruat specie. KKk vegetan-
1239쪽
LGenerans, T. ORGANA NUTRI ΤΙΟ NI s.
Nutritio est conuersio nutrimenti in subastantiam animati,facta ui caloris naturalis, ut instauratio fiat in eo quod absumi ceperat. Organa autem nutritionis uoc tur membra proprid destinata ad accipiendum, transmutandum,& transuehendum nutrimentum,scilicet,os,oesophagus,uentriculus,eparct uens deferentes sanguinem.
Singulis membris nominatis attribuuntur 4. ministrae facultates: Attractiva, Retenetua, Alterativa,& Expulsiva. Nutrimentum
enim attrahitur retinetur uirtute certorum villorum:transmutatur autem propria mem
hroru natura, superfluitas denicv expellitur, expulsipnem addiuuant certi villi
Vtfiat nutritio ordinatae sunt ar natura ap-
1240쪽
I. I B E R xx XVI. n. qui sunt uel naturales,uel uitiosae. Fames nasturalis est appetitio nutrimenti sicci & calidi. Galenus eam sic describit: Fames est sensus
sectionis Menarum, qus cudeest nutrimen rus, mulgentur ab exhaustis membris: quare cum dc ipsae sugunt uentriculum, fit corrugatio uetriculi & orificii quae sensu percipitur. AHuit etiam aliquid atrae bilis , quae sua mordaciatate acuit sensum illum corrugationis. Deinde imaginatio hoc dolore irritata , iudicat ci- hos esse quaerendos. Sitis autem est appetitio frigidi & humidi nutrimeti. Natura enim arefacta indiget rigatione: dc suctio uenarum magis arefacit uentriculum & eius orificium: εc cibus cum sit calidus Sc solidior, minus o
pituIatur arefactioni.Vitiosa autem fames βου- dicituri sitis uitiosa praexernaturales causas habet. Nam in cruditate 8c febribus halitus calidi, δέ sanguinis ac spirituum accensio arefaciunt cetaphagum Sc fauces, unde sitis fit ardentior. magna moesticia propter extinactionem spirituum arefacit uasa Sc accendie sanguinem,ut postea rigationem auidius appet ni Sc cesophagus re uenae.
Cum igitur uentriculus accepit nutrimentum, amplectitur ipsum ut coquat & uertas in chylum. Postea chylus per πννηρὸν emittitur in duodenum intestinum&ieiunum. Ex