Quaestiones physicae

281쪽

Iupiter, Mars, Sol, Venus, Mercurius,Luna, de quouersiculus:

In singulis autem uel praecipuis eorum, octo conlideranda sunt:Nomina, Natura,Pro portio ad terra, motus seu uelocitas, Orbes,

Effecta,Passiones &Q modo discernuntur planetat Disternuntur in Lumina dc Stipatores: Lumina sunt duo, Solin Luna: Solis ueror ceu regis familia est in reliquis quini ceu stipatoribus: Cum itach nunς occultentur, nune rursus perianturinunc adeant,nunc recedat, nunc antecedant, nunc subsequantur: nunc celerius moueantur, nunc taratus: nunc om

ninὀ ne moueantur quidem , sed ad quod dam tempus insistanti hinc Astronomi Solis; princip tum obseruarui, docent m a Solen5 lum lumen reliquis 'deribus suppeditari:

uertam uirtutes, officia. praescribi , ut Satur nus propter diuturnam experientiam, reconditam is peritiam , uelut in regno Cancellarius sit. Iupiter ob aequitatem, moderatioΨnem 3 iudex. Mars propter ardorem, pr seshellorum. Venus ob humidam so mineam gnouitiem,materfamilias. Mercurius quia se

gaπ,scriba. Luna quia uelox α propia,nu cia rerum spolibota constituatur. Hae autem stellae

282쪽

stellae quino non solum ignea sua ui in sublunae leuatutauerum etiam Solis radiis percus' sad cursum incitantur aut retrahUtur. Quo niam autem Sol ostendii nobis metas Zodiaci, S quasi dux est Planetarum: ab eo exordiemur.

Est maius lumen coeli, in dominiu diei cθditum:cuius motu essiciuntur horae,dies, anarius . Eius sphaerae summa apsis quae hodie τ.gradum Cyncri tenet abest a terra semidia. 37s.ima uerd c quae in loc opposito est ab-enilia. I. Unde dicitur sol Quia, ut Cicero ait,cum ortus est,reliquis obseuratis stellis, solus apparet. Graecὰ perpetua circumuolutione: seu Ut Eustathius in Homerum ait,. Hi αο: id est, splehdeo Sc spiro A thvi id est caliditas:quia si mul illustrat dc calefacit actem. II. Q nam est nutar solvi sol totus lucidus, calidus 3c siccus mediocriter,ians est dc autor caloris uitalis in omni-hus nascentibus. Natura itam eius est calefacere δc desiccare lenius: est enim calor eiuS no, ut martis, exitiosus: sed fouens omnia nasse eia dc uiuentia, ut quotannis in Recundanda

283쪽

28 . DE T Η3ORICA solis. terra,in gignedis 3c maturandis frugibus cennimus.Ideoq; dictum est a Prolemaeo, Soleri esse fontem uitalis potentiae: Lunam natura lisiquod in rebus ἡ terra nascentib magis conspicitur. In his enim humorem a Luna ali ui demus: Solis autem lumine calefacta semina efficaciam concipere rapiendi alimenti ex ter xa dc gignedi fruges. Ita in animantium & ho minum corporibus humores magis alit Lu. na: Sol iuuat motum sensum.

III. Quae nam est proportio solis ad

terramρ Sol maior est terra centies sexagiessexiescu tribus octauis. Proportio enim diametroarum est quintupla sesquialtera, quae est M ad x secundu Ptolem sum, sed minorem esse tribus scrupulis Co pernicus depraehendit, ut fit utara O portio scrupuloru ad unis. Pro tribus igitur quae desunt si i triplicata Solis di. metiente auferantur, & reliquus diuidatur

in triplicata dimetientem terrs,colligetur umrus excessus, quo terra solare corpus superat: iexeedit autem centies sexagies his octaua minus. Est ital secudum Copernicum proportio quintupla superbipartiens duas quintas, quae est; ad χτ. Lubet autem lipe interualla d amplitudines coelestium orbium in tabella simul ob oculos ponere.

semia

284쪽

LIBER XIIII.

l Stellamm fixain J roosi lContinet autem unus semid1ameter terrae milliaria Germanica sco ut supra diximus. Deinde ipsorum corporum seu magnitudines ex proportione suarum dimetientium ad dimetientem terrae colligi possunt. Nam prosportiones corporum sunt triplicatae suarum dimetientiam. Triplicantur autem proporationes per multiplicationem cubicam termi

saturnia ad C saturos sa

l l l l

ri Martis i terrae ut i et ad 6 l ior est i Μars semel

Solis-3 Lix ad αδ l Sol αεο Luna est una quadragesima pars terri.Quas Solis terrae, Lunae proportioni illustri demo stratione pervestigat Ptolemaeus libro s. At magesti,

285쪽

magesti, ubi de canone parallaxium ebhdededo agit.

iiii. Quouuplex est aliasοω Motus Solis sunt duo: qui quoniam inli heis seu axibus 8c polis diuersis fiunt,

dixit mundum figura literae,co putatum esse. Est autem motus duplexmnus Diurnufi,quo primu mobile quotidie secu orbem Solis ab ' ortu in occasum rapit 8c totum circum ter ram circumagit. Alter Proprius,qui illi diutino,utis naturis uiuentibus salutaris sit, addiatus estia quam temperator illius rapidiss1m motus,qui est quotidie minutorum s 8 secuis

ces efficit aestatis & hyemis, ut terra possit fruges gignerei uariat dierum spacia: temperat primum illum motum. Nam si nullus alius motus Solis esset, praeter hunc, quo a primo inqbili quotidie circumuoluitur,Sol uno i co manens, eam semitam perpetuo aestu ureret 8 caeterae regio nes gelu duratae, nihil gignerent. Atautem motuι proprius orbe So lis contra primum leniter nitente ab occasii in ortum sis Zodiaco: sub quo dc caeteri pla- fietae ab occasu in ortum uehuntur misanta consilio Dei opificis, qui his contrariis morubus uno rapidissimo. altero lento dc m cido leniter repugnante,naturam rerum gubernis

286쪽

L I B E R. XIIII. II

dc temperat. Quod spectaculum multi sapi

entes intuentes , exempla inde transtulerunt

ad imperia, in quibus cum magni dc latales

impetus regum aut populorum magnas co-nersiones faciant, placide occurrens sapienatum moderatio multa mitigat. Estque hae comparatione usus Plutarchus in uita Phori

287쪽

v. Quot unt orbes solisρ ut intelligi possit qualis sit proprius solle

motus, Geometrae fabricantes ' plu resorbes domicilio Solis incluserui. Et quiidem Archimedes dicitur impiacla motuucce testiuud est,integros orbes fabricasse & oculis hos motus subiecisse. Totam igitur sphaeram Solis,cum motu diurno rapiatura primo mei hiIi,concentricam esse mundo necesse est, sed ut ratio reddi possit diuersitatis motuum So lis,sculpsse Geometrs tres orbes: quq ruunus dicitur deferens Solis:caeteri duo uocatur deE. ferentes augem. Deferens Solis dicitur quoduehat corpus Sosis: est in eccentricus: id est, recedens a centro mundii qui ideo sculptus est, ut ostedatur cur tardior sit motus Solis in si

gnis sstiuisquam in hybernis: id est, cur solanetodiaco non conficiat utram meδietate aequali numero dierum. Deinde in genere hi eccentrici ficti sunt, ut ostenderetur ratio cur

Sol, Luna &alii planeis no semper similiu

Iocitate aut tardit te mouentur cui in diame- le i corporu Solis & Iunae alias maiores, aliis minores cernuntur. Nam si concentrici illarvum orbes essent, non alias terrae propiore esserit aliqs longius ab ea recederent. Ex duobus autem augem deferentibus primus cise cunatans eccentricum, est mundo concentri

288쪽

L I B E R. X IIII. 289eus secundum superficiem conuexam: nam secundum concauam, est eccentricus. Dicuntur autem deferentes, quod deferant in margine eccentrici duo punct a,quorum Unum M, alterum dicitur. Haec puncta Ptolemaeus existimauit fixa esse: cum apogea

suo tempote depraehenderet esse in eodem loco eclipticae,quo fuerat tempore Hipparchi: hoc est,in 6. gradu Geminorum: dc abesset .gradibus a puncto solstitiali: ideo non tribuit

Soli alios orbes mobiles prcter eccentricum. Posterios uero aetas comperit pUrictum a P gei progredi aera tars ae tardissimo motu centum ferὁ annis uno gradu. EX quibus obser- irationibus constat peculiare motum esse omhium duorum auges deferentium: trahi s ab octaua sphaera: deifide diuessas esse lineas, tianeam indicantem solstitiuWlinea apogei.

Quidest linea indicans solstiti s

. Quae educta e centro muds ad principium Cancri,primi mobilis quodammodo fixa est Sostendit altitudinem maxima Solis, quam habet respectu uerticalis puncti qui est polus

horizemtis, non quatia Sol acquirit eleuatus a centro terrae . Et haec altitudo solstitialis in meridiano circulo primi mobilis considerata,Solem nobi propiorem lacit: id est, quia propius ad uerticem nostrum aceedit, rectio

289쪽

2so DE THEOR Ic A SOL Is, res in horizotem nostrum radios spargit, qui restexu fortius densati, efficacius calefaciunt. Est autem haec altitudo certarum Partium terrae,no uniuersae Nam dum nostro uertici Sol propior est,uidetur australibus remotior.

Quid est linea apogeis

Est altitudo in eccentrico, qus Solis corpus ab uniuersa terra longe remouetat 3 attollisi ac uires eius immodicas futuras, nonihil dea hilitat. Quare Sc corpus Solis minus uidetur in apogeo,quam in perveo. Interuallum autem quod est inter centrum mundi & centrueccentrici, uocatur , quam deprehenderunt Hipparchus dc Ptolemsus respondere semidiametris terrae 48. cum '-. Constat autem semidiametrum terrae continere milliaria 86o. fere . Quare Sol in apogeo distat aueius a terra quam in perigeo,milliaribus Gera manicis 416α . Non igitur exiguum inter. Hallumest, quo SQl in aestate altius attollitur supra terram,quim circa brumam cum se domittit,& radios ex obliquo spargit, ut lumen quidem impertiae,ac eam fouea sed languidius calefaciat. Haec minor nunc est quam fuit Hipparchi S PtoIem si tempore. Nunc enim respondet semidiametris terrs 36 8c 48. minutis .Igitur fere quarta pars deces fit altitudini Solis in margine eccetrici: quae

290쪽

L I B E R X I I i l. 2'ites admiratione digna est. Dubitar' enim pό-test utrum propter senectam mudi quasi de

labatur Sol factus languidib paulatim rue te natu adi an uerd in hac senes a naturae tan quam effoetae opus fit uuiniore positu Solis eam fouentis. Nam hoc tempore Sol tim solstitialis quam brumalis propior est terris,qVae fuit Ptolemaei tempore, milliaribus Germa. hicis nouem millibus nongentis septuaginta sexi ideit, fere sexies Sol terrae propior est quim quanta est totius terri profunditas. Mape autem docti homines similitudines ab his Solis motibus sum ut, quas ad gubernatione Politica transferunt. Sic PIutarchus ait: Principes Solem imitari debere, qui cum in loco horeali ad summum fastigium ascehdst, raro dissime mouetur, ut securitatem cuctatio efficiat. Ita uult principes in summo fastigio de maximis successibus modestiores Zc cunctaritiores esse,ne elati fortunae fauore dc sibi praesidentes, obtemperet prauis affectibus 8c in ea i moueant res no necessarias sese ac magna imperia euertant, ut fecerim i Pompeius, Antonius,&alii multi. Verba Plutarchi haec