Quaestiones physicae

311쪽

3s2 DE THEORICA so Is, tur ex semidiametris apparentibus utrius luminaris luna nullam parte Solis obscurat. Si ueror minor est a s minutis,aliquam partem Folis tegit.Vt cum latitudo apparens aequat semidiametrum Solis apparetem, qus est fe-

et minutorum Iuris centrum oram corporis solaris stringere uidetur, ideol dimidiata ferreolem occultat. Si denim nulla est,ita ut centru eius uideatur exacte sub ecliptica esse tuc quia amborum luminum centra in eanderectam lineam incurrunt, exeunrem ex uisa nostro,Luna to tu quidem solem nobis eripit ψbiectu corporis sui, sed mox progrediens motu proprio ab occasu uersus ortum, solem retectum iterum terris conspiciendum praesbet.Nam in Solis totali obscuratione nulla ratis mora intereedere potest , qualis in Lunae defectione sentitur: ed quod superficies lunae plana ut nobis uidetur cum eclipsinasteri, Solis superficiem apparentem aut aequar, auuadeo exiguo spacio excedit, ut id Solis corpus totum diu obtegere non queat.

Quot unt puncta ecliptica studia

Digiti eclipsis solaris, aut lunaris nihil aliud

sunt,quam duodecimae partes corporis Solis 'et lunae obscuratae . Utriust enim luminisgiameter uisibilis uidetur aequare spithama, quae

312쪽

LIBER XIIII. 333 quae aequatia. transuersos digitos e quare

trius corpus in totidem digitos diuiditur. Qisandost maxima solis obscur

lio Quando centra Iuminum 3c uisus noster uisnam rectam lineant tangunt:quae coniunctio

uisibilis dicitur. Omodo potest luna tegere tot solis corpM

Etsi luna collata ad solem,tam exiguu cor pus sit: Solis tamen corpus occultare potest duas 'b causas,quarum prior est propinquitas lunae ad terram,quae cum altissima est, distat ε . semidiametris terrae & sextante.. Altera causa est altitudo Solis, qui decies novies fere longius abest a terreno globo qua luna. Propter latam remotionem Solis fit ut luna proxime admota uisui nostro, aliquando to tum solem regere possit: sicut etiam uastissimi montes, disco obiecto oculis nostris, O cultari possunt. Propter hanc inaequalem diastantiam luminum, diameter Iunae apparens aliquando minor, aliquando squalis aut masior depreheditur diametro Solis apparente.

Nam diameter lunae altissimae continet minuta as .humillimae 36. secund 8.Diameter uerodi Solis remotissimi cotinet 3 . minut. 8c eri

313쪽

336 DE TUEOR Ie A SOL Is,mum uidetur non aequat 34.inregra minutaῖ sed deest sextans. Si igitur conseres humilli inglucis diametrum,ad Solis etiam ubicunm constituti diametrum apparentem: anima

uertes totum solem aliquando a luna ricita legi dc occultari posse.sed sine mora.

Non omnibus,qui eam uidet, apparet eoiadem temporis spacto,sed tardius qs qui ador um habitant: quia his citius se I oritur Sc Oeaciditudeo numerat ab ortu Solis uis ad tempus conspectae eclipsis, plures horas. Citidaiierd apparet habitantibus ad ocςasum: quia eum his tardius sol oriatur & occidati item pore ortus Solis ad cospectam eclipsim pauciores numerant horas.

omnium aetatum exempla-experientia tristium eventuum testantur, rhagnas mutationes rerum,aestus,& ex his agrorum sterilitates,diluuia, pestilentias,ssella,& magnas clades statim post ruminum defectus accidisse, ut illa mala penet densiciari uiderςtur a cselo. Enam satilitas do ruta de ecli

314쪽

i. Sol est maior terra: id enim indieat umo

Cogpus opacum quod umbram spargit figura metae seu κοινoam est minus eo ore Iuminoso. At in eclipsi lunae terra spargit umbram κο ct Terra igitur minor est sole:solq; maior, plus qua hemisphaerium de globo terreno illustrat. Item: Nisi sol terrae maior esset & tam procul distaretionessent pares umbrae eodem temPpre in oriente ει occidente. At umbrae sunt pares. S ol igitur terra maior est. Item: Si sol non esset maior terra, in altitudine solis graduum umbra non esset aequalis corpori. At pro portione ante meridie & post meridie pau-- Iatim crescunt & deereseunt umbrae , ita ut umbra semp er sit aequalis corpori, ubicunq; & quaa docunq; Sqlis altitudo est graduum 4s. sicut &venetijs ut seribit Plinius libro a. capite 72. in aequinoctio umbra est aequalis gnomoni: quia in eo loco eleuatio est graduum 4s. Tunc enim sol est in m dio quadrantis , qui est inter horizon tem & punlium uerticale: suntque aequales angusIi, quos facit radius ineidens cum plano hori zontis de summo gnomone. Fit igitur necessario umbr aequalis gnomoni. solitam maior est terra. . Sol

315쪽

Solidem est maior luna:quia primo terrra quam sol superat, est maior luna.2. quia ine elipsi sol nunquam totus obscuratur. 3 quia umbuluns in eclipsi Solis sunt sis a se. II. Terra maior est quim luna : id quod cum eclipses lunares & sblares : tum umbrae ostendunt. Nam:

I. globus terrenus luna minor esset, defieeret sol toti hemisphaerio. Nunquam autem sol uniuersae terret deficit:sed πιμ exiguet parti obscuratur & quide absis

que mora.

Terra igitur non est minor quam luna. M. Corpus quod umbram proiicit ἁωνo IlI, maius est eo corpore quo d umbra & praesertim umbrae cono tegitur & continetur. M terra umbram proijcit lis alii, quae tollam opplet lunam in eclipsi eum aliqua

Terra igitur maior est luna.

Ostendunt eclines proportionem inister hae tria eorpora

Eκactas horum corporu inter se propor tiones 3c ueras magnitudines artifices uia Geometrica eruerunt. Ptolemaeus iuxta doctrinam planorum angulorum collatis appas rentibus semidiametris umbrae 8c Iuns ad distantiam Iunx iterra semidiametris mensuratam

316쪽

L I B 1 R x IIII. D ratam 8c ex parallaxium lunarium obserua tionibus animaduersam , deprehendit proaportionem diametri terrae ad diametrum luariae esse triplam superpartientem duas quintas, quae est ετ ad s.Solis ad diametrum terraeesse quintuplam sesquialteram, qualis is ad a. Solis ad diametrum Iunae esse octodecuplana superpartientem septem decimas , qualis estam ad to. Cum autem per ultimam propos . elementorum: sphaerae ad inuicem sint in triplicata ratione suarum dimetientium mori difficulter ex diametrorum noticia, Pro Portiones trium corporii elici possunt. Fit enim

triplicara ratio eκ cubica multiplicatione teria minorum datae rationis. Diametris ergo cu-hitὰ multiplicatis, procreatur cubi termino rum sed maioribus diuisis per minores colliguntur differentis. De Ptolemei ergo sententia terra maior est luna tricies novies Sc unita. te plus besse. Sol terra maior est 166.cum trihus octauis:luna uerὀ maior est idem sex milites quingenties tricies novies. At

haec de Sole.

LIBER

317쪽

LIBER XV. DE THEoa

RICA L V N M. Quid est Luna

SY minus lumen coeli, indoistiti nium n custis conditum:cuius moatu efficiuntur menses. Cuius plonae & nouae distantia a terra maxima est semid. G. minima est semid. ss. scrup. 8. Piuidus aute altitudo maxima est se mid. 68.scrup.ro. Minima est semissi.kru. 2ν

i. Vnde dicitur

mine lucet &ueteri novo, discedensi conis iunctione ueteri ad eandem accedens. Lia me nam es natu unis Luna infima omniu, humida est 5e medio. eriter calida, propter Solis lumen,quo lucet: ita s humectat Sc quasi flaccida reddit corpora dc paululu calefacit. Atteperata autem est corporis lunaris natura ad has effectiones. Na cum sol calefaciat,&luna humectet, id, faciat alien'Iuce: prius in corpore lunae crassiore aliter temperari radios δc luce Solis ne-

318쪽

L I B E R XV. Mycesse est, ut uim humectatricem seu rigatricem accipiat. Ad haec luna humorum mutastiones,incrementa Sc decrementa efficit: iditum propter mutationem oppositionu, tum propter uarietatem cursus. Nam Iuna pIenain sstate tenet signa hyberna frigidiora & humidiora : quam ob causam minuitur aestust hyeme tenet signa aestiua, unde gelu mitius redditur . Aristoteles scribit natos infantes cum Luna in coniunctione latet, propter inopiam humoris seu potius deprauationem e qui a luna minus adiuuatur imbecilliores esse.

Tradunt quidam corpus lunae ex una pamee esse rarius ac diaphanon , ac uelut spongili

accipere lucem Solis & radios quasi haustos

intra se recipere : altera uero parte densius opacum t quod non possit transmittere ra diosita quod res ostendit. Nam incqniuniactione, cum pars obuersa Soli,haud dubiὰ lumine perfusa sit: tame pars oculis nostris ob Mersa non lucet. Sunt qui dicant uniuersum corpus lunae partim rarum , partim densum esse:eam. dicunt causam esse macularum in Lunae facie, ae radios haurire qua parte obuersum est Soli: sed tamen transmittere non

319쪽

Qualenm est lumen lunae

Est aliena. Nam cum eius corpus crassiussit quia uicinius est elementis aeri,aquae, teriraei lucet non suo, sed alieno nomine,uideliacet perfusum i Sole ea parte, qua Soli obuerasum est. Ac tantum ea pars lucet,qus simul de Soli obuersa est,&in oculos nostros incurrit: aded conspiciuntur incrementa &decremen ta in luna. Praeter alienum autem lumen, hasbet& proprium seu natiuum Sc cogenitumilicet exile & obscurum : quod defectus eius indicant, in quibus quando p uelut atro deformata colore nigricat, cum humillima ipsa πρόα γενοτατο in profundum umbrae demergitur: quando ν subrubet rutilo aeris colore, eum altissimo sui circuli loco-extra eclipticcam posita,umbra rariore & minus densa circunfunditur: quando ex atro,rubron; mixtam prae se fert speciem,qualis est aeris usti, camedio loco inter apogeum & perigeum sui epicycli constituta,umbram subit. Et hos coalores ex mixtione natiuae lucis lunae dcum-hrae oriri consentaneum est. Si enim omnino luce destitueretur natiua: cum mutuatitium lumen umbrae terrae extinguatur, ipsa quota ex oculis tota evan sceret.

320쪽

III. Qgrim est proportio luna adimam Luna minor est terra seeundum Coperni- eum quadragies ter, ininus octava parte. Est enim diametrorum proportio, tripla sesqui alter quae et ad x. Sole uerd minor septies malles,minus sexagesima secunda. III i. QMuuplex est mosin lunae motus tuns,no ut Solis unicus 3c simplex. sed uarius est. Nam in apogeo procul i terra abest 6c in ipso apogeo nunc altior,nune inferior est:in terrae perigeo terrae propior est. Et eodem loco ali s uelocior,alias tardior est: a

liquando in ipsa ecliptica uehitur, aliquando procul ad latitudines egreditur. Ideo etiam lunae fabricatio plus habet machinarum quam Solis. v. Quot unt orbes lunae

Quatuor. x. Extremus cocentricus. D

ferens apogeum. Eccenificus simpliciter. . Deferens perigeum.

ingesis estexumili Est orbis quo digreditur & regreditur Iuna

cum ab ecliptica ad latitudines evagatur ecad eam redit:esti mundo cocentricus: Sc uocatur deferes caput S caudam draconis: Ptoου. lemsus uocat nodum ascendentem dc desceri. X dentem,