Quaestiones physicae

431쪽

DE PYROTEcHNI A, nomen habuerunt: ultra trigesimu ab aequa

tore gradum nullae memorantur; nec aquarucalidarum balnea,cuiusmodi sunt Italia, Gaulia,Germania dc extrema Gothia. Illud est, o pinor, quod Picus Flirandula obscure signi fieat his uerbis: Qui cognouerit proprietate aquilonis,intelliget cur Deus mundum iudiccabit per ignem. Atm haec uetus est non mo do Pici, sed etia Heracliti cut ait Plutarchusa 8c Hebraeorum opinio, qui mundum aliqua.do conflagraturum, ignes 3; non ὰ coelo dela..psuros,ut putat magianus,sed ex intimis ter rae uisceribus erupturos confirmant. Hoc auatem incendium ad Septentrionem,non ad austrum fieri decesse est, cum hi c aquae, illic terrae globus prominea qui conceptos ignes a. lit. Cum itam huius unius elementi ratio scricunda sit,se, ipse pariat, & minimis scin tillis crescat: quid fore putandum est in tot rogis terraeρQuae est illa natura, qus voracitatem in toto mulo auidissima fine damno sui pascit

Addantur iis fidera innumera, ingens . Sol: addantur humani ignes 8c lapidii quoci insiti naturae,attrita inter se ligna,iam nubium &origines fulminum. Excedit profectd omnia miracula, ullum diem fuisse, quo non cuncta conflagrarent: cum specula quom cocaua aduersa Solis radiis facilius etiam accendantur, quam ullus alius ignis.

432쪽

LIBER XX. 633Ab elemento ignis prouerbia uaria nata sunt i ut ignem dissecare, as το πνρ I st , pro, nullum facere operaepretium: Ignem igni ne addas, πνρ lari πυ: pro, non augendam esse calamitatem calamitate: Ignem negladio fodito,πνρ σιβήρ*: id est, ira percitumne lacessas. Plato lib. s. de legibus ficusurpa-Dit, ut deris dies solitum uideatus, qui frustra moliuntur,quod effici nullo pacto queat; ostendens id lusus genus quoddam fuisse , ut ignem gladio dissecarent. Ignem palma,arpi παλαμε dici solet, si quando protinus aliquid intellectum est a quopiam: Sumptum ab iis;

qui per lusum ignem admouent manibus alia terius,qui subito sensu excitatus resilire solet, risum in spectantibus mouere. Ignis ad torre πνρ tariori ae , de negotio quod raptim facile in conficitur:quasi cum uitto ignis ad tor rem transvolahob materiς siccitatem. Simile est ignis ad naphtham. Est autem naphtha bituminis genus,ad quod stamia uel e longina quo transvolat . Ignis non extinguiturigfii id est,malum malo non tollitur: ira non sedaiatur iracundia , sed feroeitas sedatus lenitarei malum toIlitur patientia i iniuria beneficio

Uincitur. Ignis, mare, mulier,tria mala ,--ες ασσα,G ἡ γνο ἁακα Υἱά. Nam incendio nihil foemidabilius, mare item periculosissimum est. His autem simillimum quiddam esse mulie-

Ee rem

433쪽

rem,sentit prouerbium. Porro mulserem 6 lmnem esse malam, Perquam uenuste signiL 'lcauit Lacon quidam,qui cti m uxorem duxis. lset perpusillam, dicebat Emalis, quod miniamum esset eligendum.

Quid est Aere

Est elementum calidum δέ humidum: leus. late igni proximum. Qistfiunt ei regiones , Tres: Suprema, media, Infima. Suprema

est ualde calida, ita ut nomen & locu ignis r tinuerit: est enim uicina sphaeis Iunae,ubi petapetuo dc uelocissimo cursu corporum coeleostium,aer calefit 3c incenditur. Non enim est existimandum actu ignem istic flagrare: sed vocamus ignem istam aeris partem, Quae est uicina sphaeris coelestibus isie enim inquit A

Media semper friget, tum quia procul discedita superioribus corporibus: tum etiam, quia radii reflexit terra ad ipsam non pertiningunt. Radius enim solaris ness calefacit, nec illuminat, nisi repercutiatur in aliquo corpore densiore. Haec enim repercussio condupli

434쪽

LIBER XX. 43seat 3c condensat radiu, unde necesse est ipsumessicacius uires suas exercere. Etsi autem aErsua natura sit humidus & calidus, ut ira haec regio media non possit uideri frigida i tamen aer primd per se est leuiter calidusi deindemst θοασου fit illud frigus in hac parte aeris. Nam propter contentas res frigidas ut sunt Bigidi uaporesa fit frigidior propter circumfusum undit calorem qui cohibet 8c comprimit illud contentum frigus: sicut aestate aqua

in puteis 3c aer in specubus frigidior est tantupropter circu fusum exterius calorem . In hac regione generantur impressiones aqueae 8c

frigidae.

infima est terris proxima, quae ut plurimsi reflexione radioru Solis calet. Quia uerd radii diuersimodὰ reflectantur,prout sunt recti aut obliqui: ita pro locoru diuersitate dc temuporis qualitate noti eodem modo calet. In aestate enim & regionibuk meridionalibus m gis calet,qua min hyeme 8c re onib. septentrionalibus. Proinde etiam in ea promiscue generantur Zc calidae & frigids impressiones. Dicitur aer ει τι αυ spiro i est enim alpha Sco, principium finis uitae. Partim ad coele stem, partim ad terrenam materiam pertinet. Nam ille subtilis,ubi uentosi ac iocello fi motus no possunt existere, ad coelestem pertinet partem iste uerὀ turbulentior, qui exhalatro- Ee x nibus

435쪽

436 DE AERE, nibus humidis corporescit,terrae attribuitur, qui ex se multas species reddit. Nam commo

ius uentos facit,uehemetius concitatus ignes S tonitrua: contractus, nubilar conspissatus, pluuiam: congelantibus nubibu S,niuem: tura hulentius congelantibus densioribus nubi hus, gradinem distentus,serenu efficit. Nam aerem densum nubem esse constati. nubem re ctam 3c so tu tam, aerem. Poctae Iunone aciem

Hippocrates in lib. de spiritibus traditqm

nium morborum communem originem esse

Ex quibus liquet quo d licet aliunde quoque

morbos nasci contingat : nihilominus tunc maXime contingunt, quando ais morbosis contagijs affectus corpus intrat. Pauld post febres in duo generaepartiens, alterum com mune omnibus pestem uocat: alterum qs qui malae uiuendi consuetudine utuntur proprium faciti utrum v tamen ab atae. O si ς --

436쪽

LIBER XXI. 437

DROGRAPHIA. Quid est Aquar kT ς'ςmqntum humidum dc seu

gidum, dc quasi aer labilis, ut aer aqua flabilis. Dicta est aqua,quasa squa,quod superficies eius aequa lis sit: unde Sc aequor appellatum. Duo autesunt ualidissima uitae humanae elemeta, ignis dc aqua:unde grauiter damnantur, quibus Ignis Sc aqua interdicitur: dc cum summopere necessariam rem indicamus, prouerbio dicamus: magis necessariam esse igni Sc aqua. Et Pindarus in principis statim ait: α&πδδωρ. Aquarum autem elementum caeterismnibus imperat. Aquae enim coelum tempe rant,terram foecundant, actem exhalationi

hus suis incorporant, scandunt in sublime &coelum sibi uendicant: quid enim mirabilius aquis in coelo stantibus f parum fit in tantam peruenisse altitudinem ετ rapiunt & secum pi-

437쪽

438 DE HYDRO GRAPHIA

sesum examinat effusae, omnium in terra na scentium causa fiunt. Fruges gignunt,arhq res, frutices, herbasis producunt, sordes de tergunt,peccata abluunt, potum cunctis ani

mantibus tribuunt . Ideo p poetae NeptunuDeum maris faciunt,ei tridentem tribuunt ob triplicem usum aquae,clus potabilis, nauta gabilis S ad lauandum idonea est.

Tametsi autem terrarum & aquaru orbem intuenti, tantum terrae tegi, quantum detegi, aequalis esse terraru ac maris totius magnutudo uidetur : nihilominus ea pars quae libera est ab aquis,tota vergit ad septentriones, si terminos Austri &septentrionum aequatore definimus,quod in uniuersum fieri solet. Re stat particula qusdam Africae 3c Americae r gionis. Nam terra qus dicitur australis,ada natum infinita magnitudine pingitur, do ad rei ueritatem. Ιtam aut Esdrae uerba aliter in terpretari necesse est at ueterest aut ablardsi erit quod scribit Deum terrae septem partes detexisse: aquas in septima collocasse. Absurdius etia quod ueteres Peripatetici putarunt,

terram decies aqua minore. Oporteret enim

terram ut nihil aliud quam eius superficies

mundi centrum attingat omnino aquis im, mergi si uel septies aquarum:globus rerra maior esset, ut ex circuli ad diametru ratione d

muri quanto magis si terrae centrum in cen-

438쪽

L I B E R XX I. 43'tro mundi constituatur ' id autem necesse est, cum ad fretum magallianum, non procul ab aduerso polo,rerrae globus aliquantum emineat. mirum est tamen, sed nauigationibus Scexperientia diuturna compertum , maris de aquarum olem a septetrione uersus austrum magno impetu ferri: cuius rei argumeta sunt

primo illud quod Chaldaei igneam triplicitatem Europae, aqueam Africae tribuunt: deinde quod Austeri Graecis ris νόει , quasi ab humore Notus dicaturi est enim uentus ille calidus & humidus: boreas frigidus 3c si cus.Tum etiam qudd aquaru decursus il mara Suecico per Cimbricam Chersonesum ad fretum Iccium,hinc ad Celticum & Ibericum littus omnium consensione fertur. mare uerdCaspium per interiores S occultos aditus, ue oeotis, in Pontua euoluitur, ar' hinc per

Hellespontum in mediterraneum excipitur: pdst ad fretum Herculeum magna uis aquarum erumpit, ut in meridiem aduersum feratur. Haec naucleri 3c negociatores testata reliquerunt: nec temere Plinius maiores ab austro cieri fluctus prodidit,quam ab aquilone: tametsi rationem attulit inanem,cum perspicuum sit contra fluxum maris austrum niti.

Argumento est etiam quod Diodorus olimS non ita pridem Aluaresius, 3 alia qui in Inidiam nauigarunsiuno consensu testantur,im-

439쪽

4 o DS HYDROGRAPHIA,hres ultra aequatorem assiduos regiones inlii istare,unde incrementa Nili. At id Pliniui

lib. 1i. testatum reliquit, Perpetuo S etiam arudenti aestate rores Africam irrigare: cuius rei nullam causam affert. Postremu est,quod Sol ad Austrum cubi locus hypogeia terrae propior est quam ad septentrionem,tota eccentrici Iatitudine ac propterea molem aquarum

ed pertraxisse uideri possit.

Aquarum natura diuersa est: aliae enim si lis, aliae uitri, aliae aluminis, aliae sulphuris, aliae bituminis, aliae curam morborum adhahentes. Sic iuxta Romam Albulae aquae uulneribus medentur : in Italia fons Aponus de Ciceronis:de quo Plin.lib. 31.cap.r sic scribit: Digna memoratu uilla est ab Auerno lacu Puteolos tendentibus imposita litori, celebrara porticu ac nemore, quam uocabat Cicero rucademiam ab exemplo Athenarum ibi compositis uoluminibus eiusde nominis , in qua dc monumentum sibi instaurauerat. Huius in parte prima exiguo post obitum ipsius, Antistio Vetere possidente eruperunt fontes calidi perquam salubres oculis,celebrati carmine Laureae Tullii,qui fuit e libertis illius tua Romanae uindex virinime lingue

Diud Ioco melius purgere iussa uiret:

440쪽

Atq; Academiat celibratam numine uitam, ne reparat cuissub potiore veru: tac etiam apparent bmpha non ante repertae, Languida quae infuso lumina rore leuant. Nimirum locin ipse sui ciceronis honori me dedit,buc' tes cum patefecit ope. Vt quoniam totum legitur finesne per orbem,

sint plares,ocutu quae medeantur aquL. In multis quo locis manant aquae Perpetim seruentes, tanta ui ut balpea calefaciunt: Basilius uocat νδατα αντοφρος-. Quaedam: nim terrae sunt quae multum sulphuris& luminis habent. Ita cum per uenas calentes aqua frigida uenit, uicino sulphuris caIore contacta excandescit : nec talis ab origine etinuit, sed permutatur dum uehit. Sulphur Gnim,alumen F secum ferunt aquae, utrammmateriam igne plenam, miris. motibus in

calescentem. DE MARI.

mare est aquarum generalis collectior ominnis enim congregatio aquarum siue salsi sint, siue dulces,ahufiuὰ mare dicitur. Proprie auatem mare appellatum ed qudd aquae eius amars sunt: sequor idem dicitur. quia aequaliter sursum est , dc quamuis aquae fluctuantes uelut montes erigantur: sedatis rursus tempestatibus adaequantur. Altitudo enim ma-