Quaestiones physicae

871쪽

Depresso inciput imi mihi tuum miro ingemere, justo atriim 1 lendescere uomeri

Varro initium ueris statuit τ.Idus Februa. ith: id est,septimo,lib. .cap.8. Hesiodus libro a. hoc tempus Pleiaduoccasu describit&euό cegruis alid clangentis:

Columella lib. H. cap. 2.fic interpretatur.Noui ueris principium non sic obseruare rusticus debet, quemadmodum Astrologus, ut expe- istet certum diem illum, qui ueris instium fatacere dicitur , sed aliquid etiam sumat de parte hyemis:quoniam cosumpta bruma iam inte, pescit annus, permittiti clementior dius opera moliri. Huic Columellae interpretationi resipondet Plin. lib. et ε . cap.xs. Hoc interuallum rem poris, ait, vegetissimum agricolis, maxime operosum est, in quo praecipue fallunturines, enim eo die uocantur ad munia, quo pauonius flare debeat, sed quo coepit. Hoc acri intentione seruadum est. Illo mense signuDeus habet obseruatione minimὰ fallaci, aut dubia si quis attendat.Idem lib. 18 cap.26 cum Fauonius flare ceperit, terrain futurum pro scinditur, Virgilio maxime autore, ut gleba sol coquat.Vtilior sententia, quae no nin temperatu solum in medio uere arari iubet: quo

872쪽

L I B E R x x x. 873niamin pingui statim sulcos occupat herbae, gracili insecuti aestus exiccantitum nam I suca cum futuris seminibus auferunt. Terra sterilis aratio leuior est circa aequinostium autumnale,sic enim Virgilius:

Atii non Aerit te GDeeundasub in Arcturis tenui sat erit fustendere sulco.

Eius rei causa est, ut nativus humor coseruetur,nec humus etaeta sole peruratur.

DE ALTERNATIONE.

Alternatio duplex est, Arationis &Seminis: quod ad arationem attinet Virgilius alternis cessare arua suadet: &hoc si patianturi acia utilissimu prpculdubio: quod si neget

conditio far serendum unde lupinum, aut uticia, aut faba sublata fuerint,&quae terram faciant laetiorem. Plin. Iib.18. cap.21. Idem lib. I cap.s. Et in frugibus quidem ferendis eadem terra utilior intelligitur , quoties intermissa cultura quieuit. Nouale autem est quod altera in is annis seritur, ait Plinius lib.18 cap.19:uel ager nouae sementi relictus ut Festus: uel quia intermissus renquatur, a nouando novalis,Ut Varro. Iureconsultis etiam ager est, qui non antea cultus suerat, sed sylva, aut aliud quippiam fuerat. Q omodo etiam Plinius loquitur lib.i . cap.si cum de odore terrae loquitur:

873쪽

874. DE CEORGIA, Talis ferὸ est, ait, in novalibus caesa uetere sybua. Heliodo in ah Iioρη, novaliSeX pellens di, ras imprecationes, nepe quae propter foecun ditatem ab agricolis imprecationes nullas capiar. Alternatio seminis est, ut unde legumina

ut uicia, lupinum tecta sunt: ibi far species

frumenti optimi, adoreu nempe seratur. Seagetem quippe stercorant fruges, lupinum,s ha, uicia, ait Plin libaσ. cap.9. Columella lib. a.cap.r . pleniuS ait, ex seminibus altis as os stercorari Niuuari, ut uicia, lupino, faba, e, ruch,lente, cicer cula, piso: aliis peruri & emacia, i,ut cicere, lino, milio panico. Ideor Virgilius a laetis leguminibus diuidit linum auenam, Papauer: ι enim lini cmp seges, urit avens:

Vrint lethaeo perfusa papaueras no.

Foecundationis tres species a Virgnio emponuntur. I. Fimus t Fimum uero terrae misscere plurimu refert, Fauonio stante ac sitienare Luna, ait Plin. lib.i cap. s. Theophrastus

. II. Cinis: Trana spadanis cineris usus adeo placet. Ut antepo-.nant fimo iumentorum 4 quod quia leuissi mum estiob id exurunt. Plinius libro x7. cap-9-

874쪽

I. I B E R xxx. 8 subi indicat cinerem fimum esse iumentorum, sed incensum&redactum in cineres: quod fit fimo ad solem siccato de incenso. Et Palladius

inter genera stercoria, cineres ait optimos esse Iib.3. cap.33 Itaci, ne hycmarga Britannica, aut Gallica intelligatur, qua terrae aluntur: aut e tiam Graeca de qua Plin.jibro et . cap. 6. .& 8. Theophrastus liti . . περὶ Nῶν :ωσαρ κῶ τίω τετραμ

quam Plin.libro x .cap.3oata pro ponit: Sunt qui accendunt in arvo δc stipulas,magno Virgilij praeconio: summa autem ratio, ut herba-Tum semen exurant. Quatuor autem causas Virgilius attingit,ut nouum pabulum conciapiatur: ut uitiosus humor exuratur. ut uir a- Periantur. ut uires astringantur.

De secunda aratione ita Columella libro tet. cap. x. Ab idibus Martst,eadem quae supra uti, que peragenda sunt. Optimi autem uligino. sedc pinguia loca nunc demum proscinduntur,&quae mense Ianuario uernacta fecimus: nunc ultima parte Martii sunt iteranda. Varro lib.1.cap 29. Cim primum terra aratur, di citur proscindi:cum iterum offringi: tertior caaratur laeto semine , lirari. Plin. lib. 18. c p.rci

875쪽

quitur ubi resposcit crate uel rastro,&sato 'semine iteratio. Alcy haec de solo: sequuntur species reru, u t semen dc fruges,in semine conis sideranda praeparatio & satio.

DE s EMINUM PRAEPA- ratione. .

Seminum praeparatio & medicatio , ad naaturae imbecillitatem 3c infirmitatem tuenda dc restaurandum, fit ex nitro, amurca,igne,ia lectione seminis. Plin.lib.18.cap. 7 de medicatione hac ita Ioquitur. Vino semina perfilsa minus aegrotare existimant. Virgilius dc aimurca perfundi iubet fabam, sic etiam grana descere promittit. Quaedam uerd si triennio ante satum, urina 8c aqua macerentur, praecia puer adolescere putat. Reliqua semina cupresisi foliis tusis fi misceantur, non esse uermiculis obnoxia, nec si interlunio seratur. Quin dc armo talpae cotacta semina uberiora esse: felle aut esse bubulo attingi semina utilius putant. Haec ille,& etiam plura de medicamentis frugum Theophrast.lib.et. περι-

lectione seminis Columella libro secundo,ca Pites. Vbi mediocris est fructus, ait, optiamam quam que spicam legere oportet, separatum. ex ea semen reponere:cum rursus ama

876쪽

L I B E R. x x x. tryptior messis prouenerit, quicquid eXteretur, capisterio expurganduerit: dc semper quod propter magnitudinem ac pondus in imo subsederit, ad semen reseruandum. Nam id plurimum confert: quia quamuis caeteris locis humidis, tamen etiam siccis frumenta degenerant, nisi cura talis adhibeatur. Hoc praeceptum Columella citat iterum lib. 2. caP. Io.& ad omnes rerum species attinere indica non ad sola frugum semina. Plin.lib.i8 capite 24. addit,semen optimum esse anniculum,bimum deterius,trimum pessimum,ultra sterile. Item optimum est granum, quod rubet 8 cdentibus fractum, eundem habet colorem

deterius cui plus intus albi est. Varro libro t.

capite o. Semina uidere,ne uetustate sint ex functa, prodest: aut ne sint admista,au t nepter similitudinem sint aduIterina. Semen uetus tantum ualet in quibusdam rebus, ut naturam commutet. Nam ex semine brassics uetere nasci aiunt rapa,& contra eX ra Porum,hrassicam. Idem cap. sa. Quae seges grandissi ma at optima fuerit Morsum in aream secerni oportet.

Satio alia est uerna, alia autumnalis. Verna

est fabae mediere herbae 8c milh. Inter legumina ait Plinius libro S. capite lao maximus hos

877쪽

nor sabae: eius multiplepc usus omnium qui drupedum generi, maxime homini. Seritur ante Vergiliarum occasum, leguminum pruma,ut antecedat hyemem. Virgilius eam petuer seri iubet, circumpadanae italiae ritui sed maior pars mauult fabalia maturae satio hi quam trimestrem fru ctum eius. Nam siliqvs, cautes is egratissimi sunt pabulo pecori. Nascitur in plerisque locis sua i ponte, sicut in septentrionalis Oceani insulis, quas ob id Haharias appellant. medicae herbae tanta est, ut uno satu amplius. quam tricenis annis dure1t. milio sationem definit Columella lib.ii. cap. a. circa idus Aprilis. Satio autumnalis est frumentorum ut hos

dei quod inter squinoctium autumni d brumam Vergilius seri iubeo farris, filiginis, triarici. Est etiam leguminum, ut lini, papaueris uiciae,faseli,lentis. Linum dc papauer Plinius

uere serendum monet libro i8. capite 24. Viciae sationem idem lib.eodem capite decim cs quinto tribus temporibus definit, circa occisum arcturi ut Decembri mense pascar mense Ianuario de Martio. Faselum eodem libro,c

Pire septimo, ab idibus Octobris in Calenadas Nouembrssserendum ait Theb phrastus

878쪽

ridi. Atque haec de semine: sequunt Uugum

praecepta. Di pK vGIBUS.

Genera frugum prima secundum PIinium libro decimo octauo , capite septimo, sunt duo: Legumina, ut faba, cicer dc Frumenta,ue triticum , hordeum , dcc. 8c horum itidem duo sunt genera,per tempora satu diuisa. ΗΡ

herna enim sunt, quae circa Vergiliarum o cacasum sata, terra per hyemem nutriuntur, ut triticum far, hordeum. Aestiua Uerd, quae se state ante Vergiliarum exortum seruntur, Ut milium, panicis, sesama, hormina,irrio. At haec Italie duntaxat ritu. Alioqui in Grscia dc Asia omnia Vergiliarum occasu seruntur: eae his quaedam δc tertio, Veris scilicet. Aliqui appellant uerna, milium, Panicum, lentem, cicer,alioam: Sementica, triticum, hordeum, fabams

879쪽

fabam, napum, rapam. In frugibus Virgillii,

proposuit uotum ad pluviam aestatis,&fie citatem hyemis: Imber tamen in herba utilia tantum: florentibus autem frumento & hor. deo nocet, leguminibu Si innocuus, praeter quam ciceri. Maturescentia frumenta imbre laeduntur& hordeum magis. Haec splinius ii hro 18. capite iτ. Vnde Virgilii praeceptum generale no esse intelliges. Hyemem quidem Aquiloniam esse omnibus satis utilissimam ait Plin. libro i . capite et r. Idem tamen libro et .capite x. Videtur iterum Virgilium nonni hil emendare: Ergo qui dixit serenas hyemes optandas, non pro arboribus uota fecit, nee per solstitia imbres uitibus conducunt- hy- herno uerὀ puluere fieri messes istiores,lux riantis ingenii fertilitate dictum est, alioqui

uota arborum communia sunt: frugum Q nDues diutinas sedere: causa, quia non solum animam terrs evanescentem exhalatione insudunt& comprimunt, retro , agunt in uires frugum ato radices: uerum quod & liquore sensim praebent, paru prsrerea leuiselmum , quando nix aquaru coelestium spuma est. Er. go humor ex iis non uniuersus ingurgitas,diluens m, sed quomodo sititur distillans uelut exubere alit omnia, quae ciori inuri dat: tellus quo illo modo fermetescit ac succi plena ac lactescentibus satis non esstata : cum tempus aperiti

880쪽

L I B E R xxx. 88i aperit, tepidis arridet horis . Ita maxime frumenta Pinguescunt, praeterquam ubi calidusi semper aer est,ut in Aegypto. Haec Pliniusti Theophrast libro quarto,

Huc pertinet ἡusticum illud carmen, quod uulgd apud ueteres circumferebitur. Hiberno puluere,verno luto, grandia faria Camille metes. Theophrast. libro tertio;

mih ro In frugibus tria consideranda sunt: seminis liratio Sc irrigatio , uitiorum cu- Mioctarea. DE L I R A T I O N 1, ET irrigatione. Semen primo cooperiendum per Isrationem,deinde irrigandum mnde Virgilius:

id dicam uno qui femine comminugarus insequituri,cumulos, ruit male pinguis arenae Deinde satis iuvim induci rixoss sequentesἶEt,ci exustinasermoritatibuου at herbu, Ecce upercilio clivo tramitis undam