Martini Schoockii De fermento et fermentatione liber, complectens multa singularia, speciatim rationem coctionis cibi in ventriculo.

281쪽

De Armentati m. a 7 7

quanquam hanc de fermentationeChyli sententiam aliquando tuitus fui, pluribus quoque de illa habitis lectionibus

publicis, non possum non tamen me continere, quin expensis variis his sententiis, dicam cum Demiphone Terentiano Phorm. a. . Incertiorsum mul io, quam dudum. atque cum Pindaro, quod usiurpat quoque elegantissimus Philosophus Platonicus Maximus Ty

In dubio, ut verum dicam, mens mi hiluctuat. Imo, omnibus diligentissime expensis, cxistimo nulla ratione Chylificationem quae caeteroquin, ut ex subsequentibus liquebit, explicatu dissicillima est) subsidio fermentationis ascujus peragi . Atque, ne videar destitui argumentorum pondere, ordine illa producam. Et primo quidem argumentor ab animalibus ruminantibus,

in quibus plures & distineti quasi ventres notantur. Quod argumentum ut

paloat, ante omnia ventres hi distinctuM r debent.

282쪽

debent esse cogniti. Descripsit illos Aristoteles, cujus stupendam & accuratissimam diligentiam, in minimis quoque insectis describendis, frustra cavillatur Ulpianus Tyrius Dipnosophista

apud Athenaeum lib. 8. cap. 12.) lib. 3. de Part. Anim. cap, I . ubi ita per Interpretem loquitur : Habent inquit in

hac singula cornigera eX altera tantum parte dentata) plures ventres ut, opis, capra , bos, cerrus, fmilia, ut, cum ομfcium oris non satis in mundendo cibo adhibetur, propter inopiam dentium , munus venirium expleat, dum alm ab alio cibum recepit , scilicet primus nondum confectum , tertius plenius, quartu3 per quam plene con- se tum. Ita sit , ut hoc genus animalium receptacula cibi habeat plura, quibus nomina

has indita punt, fingente scilicet Latina haec Theodoro GaZa venter, araneum seu reticulum, ominum, is abomasium. Liubet quaerere eta illis, qui existimant in ventriculo reconditum esse

fermentum , serviens digestioni cibi ,

283쪽

Do Permentatione. 279 an existiment hoc uniforme esse t Ceriate , ventres in his animalibus distincti , serviunt quoque distinctis ossiciis φ &quanquam in omnibus praeparetur chylus , non tamen eodem modo praeparatur. Quid ergo dicemus In quibus

dam ventribus fermentum, in aliis non occurrere' aut, si in omnibus fermentum notetur, dimeretne illud quantitate, an qualitate' ini hanc naturae operationem naturalem, subsidio Fer- menti stomachici confidunt se expedire posme, necessum est distincte haec emplicent: Sed, quaeram amplius, si forte in omnibus his ventribus existiment quid fermenti reconditum esse, unde illud ad omnes aequaliter poterit deferri' Nisi forte, primus secundo collectum ex reliquiis alimenti, & secundus tertio , tertius autem quarto communicet. Sed , unde ergo primus stamile quid acceperit φ Quod si vero admittant , aliquem ex his ventribus o cio suo defungi posse, nec tamen aut

aptum

284쪽

aptum esse fermentationi, aut etiam lfermentum nullum continere, pariter iquoque concedant, fermentum non necessario ad Chylificationem requiri, at- . que cibum in chylum converti posse, inullo in ventribus admisso fermento. iSimul fateantur, cum alia ratione lon- .ge commodius Chylificatio haec expli- , cari possit, non opus esse, ut ad illam ipsam, fermentationem accersamus' Secundo, si Chylificatio subsidio fermenta tionis perageretur, cibi, qui maxime sent idonei ad fermentationem, quam citissime digererentur, & animali quam

salutares esse deberent. quurn tamen Contrarium per eX perientiam constet. Fructus multi, item mustum, cervilia recens, atque similia, proximam ad feriamentationem dispositionem habent eam tamen in Ventriculo non probant, nec, subserviente ejusdem fermento,

citius quam alii cibi digeruntur. Si quis copiosius aliquid eX his simpserit, conqueri fere solet de ructu, Dausea plan-

285쪽

De Armentatione. 18 Ictoriis ventristorminibus,tmO,sepe quoque diarrhaeam acrem incurrere. Dubio

procul ab his futurus immunis, si hi cibi subsidio fermentationis, in Chylum converterentur. Tertio , quotidia naeXperientia comprobatum est , ominia , quae fermentamur , turgescere, intumescere siquidem, humidum a spiritu fermentante agitatum, atten- Uatur , attenuatumque majorem non modo molem acquirit, Verum etiam

amplius spatitum exigit. Eoque, si per

fermentationem cibus ab animali assumptus in chylum converteretur, in tumorem insignem ventriculus elevari deberet, adeoque , quam diu durat concoctio, non posset non nobis si gularis oboriri molestia, ab hoc ventriculi tumore , parum quin praeternali. Quid quod per experientiam constet, qui vis, si modo in seipsum des. Cenderit, hoc explorare potest Vix dum inchoata cqctione, ventriculum, si modo ab ingesto cibo copiosiori extendi

286쪽

tendi caeperit) detumescere. Quarto qui vel primoribus labiis sacra Chymica delibarunt, ignorare non post uni, lad concipiendam fermentationem in- idonea esse illa, quae putrefacta sunt. Sed talia tamen ab animalibus, imo ipsis quoque hominibus comedi solent , non digerenda, si Chylincatio non per agatur nisi ope fermentationis. Quid ergo dicemus de venatoribus, qui in Hchoatam putredinem in ferina, eo quod

hac ratione tenerior reddatur, commen

dare solent φ Quid de Moschis & Rusqss, qui pisces non comedunt, niti propter putredinem male olentes' Pometimes pila non licebit tuto comedere , quod austera dc palato per omnia ingra ta sint, si putredo ea non emolli verit simul & edulcaverit. Quinto , certum quoque est , acida quaeque veram &genuinam fermentationem non admit itere eoque, si vulgaris sententia va lere debeat, acetum, omphacium, &id genus alia, mensis, ut noxia valetudi

287쪽

De Armentatione. 2 8 3

ni,proscribi debebunt: nec tuto nostrates, aut laetucas comedere , aut legumina, speciatim pisa, more patrio superfundere quippe acetum solent

condire poterunt. Metuendum quoque fuerit valetudini illorum, quislscibus qua fluviis , qua marinis embamina Batavicum superfundurit: con stat enim illud aceto, in quo butyrum& ova subacta sunt , ovorum Vicem farina triticea aliquando subeunte. Sexto, quid fiet Si revis, Bavaris, & Westaphalis nobis vicinis ' Pro obsonio soliti sunt habere pernas & lardum: sed, si quis alius cibus, nae lardum fermentationi obnititur, usque adeo, ut ipsae mulierculas ad Rhenum & Mosellam habitantes, dolio vini frustum lardi

immittere consitieverint, ut vini fer mentationem hac ratione impediant, atque musteam dulcedinem vinum diutius retineat. Quod de lardo notamus , dici quoque potest de butyro, oleo, & quibuscunque rebus pinguibus, quas

288쪽

Mart. ScLoci rus, bus, quas aperitissimis quoque Chyamicis ad statum fermentativum qumr dissiculter componi posse, certum est Septimo, quod si Chylificatio subsidio

fermentationis, eaque intervenienti: procuretur, omnes nostri cibi debetit

bunt esse insipidi: non debuerit butys rum sale condiri, non bubula salita,non: heseces, non gam mari , similestiue cibi quibus sal vice condimenti ad tu solet comedentur, nisi ab illis, qui

seeuri sunt valetudinis suae , amantqin morbos incurrere. Si enim sal rei fer mentandae copiosius additum fuerit itantum abest ut convenienter fermen rtatio procuretur, magnam partem imipeditur , si non plane tollatur. Noarunt ancillae nostrae, panem filigineum cum fermento deplere & subigere premore gentis solitae. Cavent hae anquis site, ne salis nimium massiae fermentata Idae affundatur, quod usu edoctae sinta salis copia illud impediri, quod pa Iiam prae caeteris commendare deberet

289쪽

Fermentatione. 28s similiter nunquam defaecabitur, & per

convenientem fermentationem pura &limpida illa cervisia reddetur, quae ex aqua, salsedinis modicum quoque amplectente , coeta fuerit. Octavo, cui non notum est, quotiescunque aliquid fermentatur , sedulo cavendum esse , ne rei, quae fermentatur, aliquid aquae frigidae, sive gelidae affundatur: qubdcoeteroquin fermentatio licet aliquousque etiam promota fuerit) aut impediatur, aut imperseeta reddatur. Sed, quotusquisque mortalium occurrit, cui, aestivo maxime tempore, non sit in m re, largius, aut aquam gelidam, aut cervisam tenuem admodum, & parum ab aqua distantem, cibis in prandio assumptis non tam superbibere , quam su perfundere. Qui tamen neutiquam dedissiciliori ciborum concoctione queruntur, facturi certe, si Chylificatio fermentationis subsidium exigeret. Ce te , si ad Chylificationem requireretur

fermentatio - antiqua consuetudo, RO- mar prae

290쪽

Inae prae caeteris recepta, deberet rei vocari, & nonnisi calda misceri. Nono si a fermento , ventriculo quasi inex istente, ciborum in chylum converstendorum fermentatio procuretur, nompoterit non fermentum hoc varium multiplex admodum esse:&,si non dis ferat essentialiter, fallem differre de libebit accidentaliter, atque gradu in flensionis & remissionis. Nam ut ex antecedentibus abunde jam patere corbi

fido quidam cibi magis ad fermenta . tionem, alii minus sunt dispositi. atqque, nisi diversitas haec fermenti, multiplex varietas admittat ut, non poterunt non omnes homines maxi-ime opulentiores & quibus in una caena plures dapes apponi solent, perpetua laborare. Quod tamen experientiae adVersatur, prout , neque per experientiam ullam colligi potest haec fermentorum varietas. Nec audirimerentur, qui Volunt ipsos assumptos

cibos suum fermentum & habere, &