Martini Schoockii De fermento et fermentatione liber, complectens multa singularia, speciatim rationem coctionis cibi in ventriculo.

291쪽

Dι Armentatione. 287 pro aliis digerendis cibis, sermentum

quoque peculiare conferre. inania enim haec sunt somnia , & conjecturae merae, quibus serius veritatis ruspator ne quidem titi villitium tribuerit. Haec,& similia argumenta, si quis diligenter

attenderit, nisi per pertinaciam contra veritatem plane obfirmatus fuerit, non poterit non saltem suspectare vulgarem hoc seculo sententiam, de se mentatione, propter Chylificationem quasi in ventriculo admittenda: atque, si voluerit rationes & experimenta ab his jam antea argumentati potissimum fuimus inter se contendere, neutiquam in ventriculo fermentum aliquod digestivum admitti posse, volens nolens statuere debebit. Exceptiones, aulpoqtius conjeci uras varias, nonnulli, qui Helenam hanc nimis impense diligunt& fovent, excogitarunt; sed, conjecturas du ntaxat essse,quibus nihil omnino veri sitibsit, postea liquebit,ubi prius Hogelandit rationes examinaVerimus.

292쪽

, 8 8 Mart. Sctiochus, CAP. XX.

occurritur argumentM Cornuti ab M- .gelande, quibin probare laboravit, Chy- Iscationem non posse peragi absquefermentatione : llectatim expendituraci- , dum ventriculi.

QVi vero Chylificationem ad Fera

Raentationem referunt, quasi hujusce iubstidio peragatur, non Videntur quoque rationum pondere quod &inclinare videtur prima fronte ) desti-ttit. Certe Corn. ab Hogelande in Oeconomia Animalis pag. 77. eXpendens succum fermentantem, entriculo quasi inhaerentem , atque Chylificationi prae caeteris inservientem , sinuentes rationes, numero quinque,hμ verbis proponii: Eundem hunc liquorem fermentationi etiam inservire, non male statui

videtur: Primo, quia ejusdem saporis est: acidulus nempe cum iis, sive humidit, sive siccis, quae fermenti loco adhiberi solent: Secundo, quia cibo -

293쪽

De Permentatione. t rum concoctio absque fermentationea non facile perficitur, sicuti ex eo con- istat, quod pleri Que cibi ponderosi, id: est, compacti, omnesque dissiculterii fermentabiles & alterabiles, id est, i ita constituti, ut non facile aliquis ra. 1 refactionis motus eis imprimi possit, i etiam dissicilis sint concoctionis: Ter-l tio, quia lota fermentatione excitata,

i concoctio cibi i item ex vegetabi-l lium genere) alias durioris digestionis. &stomachi dolorem causantis, 3 pr movetur 6 perficitur; siumta nempet loco deficientis fermenti particula pomi crudi inter prandendum, uti ip-l se aliquoties experiendo comperi, Sed quia fermentatum non raro aliquid de natura fermenti retinere solet, ego experimentum hoc non nimis familiariter usurpandum existimo. Quarib,quia

huic soli liquori cum is solus cibo in

stomacho accedat tanquam fermento asscribendum videtur , quod in male valentibus cibus per se salubris in vitio-N sum san-

294쪽

sum sanguinem & nutrimentum Verta-

tur, & contra ; juxta illud, fanis omnia sana: Qninto, quia in nonuullis aegris haec fermentatio, sed depravata, per lcorporis tumorem a sumto cibo sese ma. aaifeste prodit. Hactenus ab Hogelande , cujus rationes, si non omnes, saltem aliquas, ne quidem Auctoris nomine

expressis, quidam, qui videri volunt

Caeteroquin οιμωγμοι, pro sitis adoptarunt. Nominibus parco , quod mea non multum referat, quodque propo

situm potissimum sit sed citra psalterium & canticum viri caeteroquin

egregii rationes eXaminare. Accedo ergo ad primam rationem, quae desumpta est a convenientia sapotis, qui intercedit inter succum ventri. culi fermentantem, & inter fermentum vulgare: quod Vult aeque acidum esse,atque hunc ventriculi luccum.Sed, Hi verum praesupponit, quod nondum est probatum. Non inficias quidem iverim, in quorundam animalium ventriculo

295쪽

De Fermentatione. 292il triculo aliquando notari posse succumit acidum, sed, quis dixerit eum venit triculo proprium esse, atque non poli titis ex accidenti in eodem collectum esse ρ Secunda ratio non ferit quoque: Nam, si ideo in ventriculo in gratiam ii chylificationis fermentatio admitti deli beat, quod multi cibi , caeteroquin x compacti, raon possint resolvi & attet lauari ; propter cibos quam plurimos, i & nobis oppido quam familiares, se

i mentatio non erit admittenda, proutl patet ex superiori capite. Considerea mus modo cibos, apud nos pauperibusi quam familiares, &, quod dico, eriti evidens. Pro quotidiano convictu agi nosci debent panis, & butyrum : coni dimenti rationem prae caeteris haben-: tibus sale & aceto: Quod sua jam aetatet notavit Planius. Notum dictum illiust Pers. 3. 3. Hic Rex cum aceto pransurusi est, jsale, sine bono pulmento. Sed, uti jam antea observatum est, butyrum M pinguia quaeque, item sal, & acetum

296쪽

dissicillime fermentari possunt. Panis quoque,si probe fermentatus fuerit per pistorem, haut facile iterum fermentabituriventriculoque ut fermentatori, per quam dissicile fuerit , eum comminuere suffcienter,& in chylum convertere. Panis autem, eduliorum, humano generi inservientium , praecipuum est, atque aliorum ciborum non

modo basis quasi, sed & veniri subitimentum, ut Plautus loquitur Curc. 2.3. Mirandum Vero virum egregium,quod est το κεινοφνον,tanquam probatum supponere Antequamlprobaret, quoidam cibos absque sermentatione digeri non posse, probare debuisset,revera in ventriculo dc fermentum esse, ab illo fermentationem provenire. Praeterea, quae consequentia: circa aliquos cibos ab animali assumptos , in Ventriculo iIlorum Fermentatio qualiscunque notatur: ergo Chylificationi, quotegitiine absiolvatur, necessario fermentatio subservire debet. Sequestrata vero

297쪽

De Armentatione. 293

fermentationei, aliam rationem, eam

que longe commodiorem, Chylificationis dari posse, infra suo loco tὐν Θ.ῆ patebit. Teisia ratio desumpta est ab experimento, & quidem proprio ipsius D. Hogelande. Concoctio dicit cibi, saltem ex vegetabilium genere ) alitidurioris digestionis , is stomachi dolorem caussantis , o promovetur is perficitur ssumpto nempe loco deficiemis fermenti particula pomi crudi inter prandendum, uti

ipse aliquoties experiendo comperi. Nec tamen hoc eXperimentum ut commune,& a pluribus obfervatum, proponere audet. Atque, ne alius idem aut in se,aut in alio quoque experiri instituat, fingit periculum. Tantum abest, ut cibi concoistio ab aciditate procuretur, aut illa ventriculo amica sit: acidi ructus ut incommodi notantur, & Ventricu tum Vitiatum arguunt. qui alias in hominibus exacte sanis notari deberent. Fateor quidem seu, ructum acidum ab Hippocrate libr. Aphin

298쪽

risis. I. inter bona signa referri, quando dicit : In signum bonum me inorum, ructus acidus fat. sed, neutiquam ut Castellus innuere videbatur) inde licet colligere, aut ructum acidum signum esse felicis de consium malae concoctionis, aut, ut talis obtingat, opuSesse succo acido & fermentativo. Nam,

ut observatum est Galeno ) Hippocrates ructum acidum bonum signum esse statuit, nullam aliam ob causam, quam, quod licet arguat calorem debilem, non tamen eXtinctum. Caeteroquin aciditas, & consequenter ructus acidus, animalibus eodem modo contingit, atque fruistibus, quorum complures, priusquam a calore maturentur , acidi sunt. Sed D. Hoge-lande, fermentum acidum in ventriculo invenienti, per eXperimenta succurrere videtur Helmontius. Siquidem in libro de calore non essicienter digerente g. 22. legas : Pluribus volu-

299쪽

De Armentatione. 296 ut iusti subinde lateribin, creta, argistave vescantur, ex multitudine aciditatis mala habeant. atque, ne quis dubitet, g. 23. addit rationes, per eXperimcnta a te collectas. Ηι tu itomachicifermenti, inquit, nece statem didici, dum puer passeres alerem , exerui linguamsape , quam passer morsiu apprehendebat , , sibi deglutire conabatur , atque tum sens ingentem aciditatem in gutture passeris. Vnde ex tunc sciri; cur tam edaces, digerentes. Dei de vidi, quὸd acidum sulphuris stagma, Chirothecam meam imbuisset, eamque insuccum , parte qua maduerat, statim resolverat, quod mihi tironi confrinarit, transmutari cibos acido, adeoque habitare in stomacho sermentum, quod omnia ingesa, licet duucia, statim in acidum commutaret. Quθ- circa quoque sise acida cuncta, qua appetitui de sidi propinantur. Visunt omphacium, acetum , succus citri, aurantii, flvapi,

etiamsalos etra, quatenus Jiritum Uurinum in se habet, ct placidi, e acidum. Itemque berberis, ribes, cerasa, cidonia, O

300쪽

omissio aliquantisper Corn. ab Hoge-lande , ex re est , aliquanto distinctius & presius haec examinasse. Atque i. mirari subit, quod Hel montius, qui prae se hominem putat neminem, obtrudere ausit experimentum puerile, di quidem singulare, ejusque ope laboret evertere sententiam, ut ipse eXistimat, communem omnibus qua Medicis qua Philosophicis scholis. Nimis imbecilli tibicine nituntur, qui uniuseta perimenti, & quidem dubii,fide su

sulti, praesumunt aliquid ut verum ob erudere, quod nulla caeteroquin ratio ne statuminari potest. a. Omnia eXperimenta, quae sensuum subsidio instituuntur, rationis examini subesse debent, quae attendat, an omnia requisita, ad illa pertinentia, etiam concUrrant. At Helmontius noster, in suo pauserculo fermentum stomachale observans, fatetur ipse puer fuit, ne C, ut opinor, gnarus illorum requisitorum, que circa genuina &fidem promerentia