Novum epistolarium (Ed: Ludovicus Mondellus)

11쪽

ac eniti silmai de te ornando *tum possim cogitem: ne stustra apo me/quod semper studui aliqua egregia uirtute quispiam uerit usus. Quid enim te officiosius qui cum amicitia Inter uiuo sit tu elixa inctis eam non separas: ci cum iis unobis benes erunt paria/aut ali*to maiora beneficia reddere soleamus: tu pro re mediocri accepta immortalitatem redecere comparaso nec Id quidem cum mediocribus laboribus citraS:quando quidem ex intimis Galliarum ptibus ad agruui sicenum propter eam rem nuntios ad me miseris: Citamen in ambiguis rebus amicorum consilium siue iudiciu exposcis: non possum tuam non laudare sapientiam:Nemo aliter in tu sapiens fecisset: Quam*enim ita gratus ius eise cupas ut tuo exemplo alios quoc ad gratitiidinem Xcitare possis: tamen dubitas ut plerus solet ne ea in re quippia im

pIe omittaS .cum proXime uirtutem sepe uitium constat. Et

quidem quia ut scribis meu iudicium expostulasci nullo hic te pacto fluctuare permittam: quid enim me iudice obstiterit quominus per te Marius eternitatem adipiscatur: cum x tibi insignis pietatis laus inde comparanda sit Optimum hoc cete e quo utrius nomini consulitur:omnibus uero qui in constanti te criminarentur hoc responsum esse uelim in pertinaciam nomen constantie mutari:cum quis perstiterit ubi consili mutationem ratio suaserit:Esset ne aliquis sapiens nisi ad tempora' ad hominum utilitates sua cosilla accomo daret:Nonne deus ipse menses dies e momenta uariauit:ut ad opus suum pertinere cognouit Noetiam id me moueret: uod de callido rerum aestimatore iri elegantia ad me scribis: Non enim latet uiros lapicies unius priuati hominis usui opus dicandum re quasi intra domesticos parietes reponendum: no tanta cura eloborari decere Φta solet quod uniuersitati hominum di quasi in arce mineruae fuisset locadia . Vtris enim operi sua praecipua laus est:quia dignitatem eorum que accidunt seruat. noc autem iudicium meum non parum e octaviani Augusti Iudicio confirmatur: Cuius auctoritatem non parui momenti esse duco Maluit enim perator Iuniuimus uirgilii aeneidem seruatam iussi igni perire: Quis

non dubiis uerbis in ultimis tabulis mandasset Haro flamis

12쪽

eam aboleri: Non enim censebat inter cetera cuius O praeclari uiri cum iii auctore opus debere extingui. Curabis agitur Lodovice Mondelle ueliolum propter hoc plum omnium amore diSnlut me ut animo concepisti nec te ulla avertat suspicio Μarium nostrum in occidente e i ista parisiorum urbe quasi orbis terraru arce illustrare:Ego uero hic apud nos eidem non deero Dignus enim est ut uiuatudiu uixerit ho mines:quorum utilitati di usui multa comparauit Graui etiacensura censendi nos cssi mus. si tanta per cum messe compa rata eius luctum admitteremus:ec posteris nostris transmiticdum minime laboraremus. Vale Urbini. tertio Nonas Iu

14쪽

Marii phileis artitimichitrvis iuris doctoris equitis aurati crociae laureati ad religiosissimum patrem sapienteminineologum Lodo uicum Mondellum mediolanensem X1erapnlcommorum Ordine praefatio in nouum epistolartu. Ecreueram randudum aliquid ardere quod epistolari succurreret officio uidebam eni plerosis etiam doctos parum hac in re temporis coIumpsisse permde v nostrae conduxisse tempestati ac si nihil elucubrassent. Nam ubi Cicero quat:epistolaru multa sunt genera:qui sunt adeo curiosi:qui nostris nominibus:MOt:aut quae sint ea genera declararint Quod autem hac expressione in omni re fund1 tu cognoscenda sit opus: Graeci pariter o latini docuertit: qui cum artem benediccdi fuere descripturi: generibus causarum inicium quaesiuerunt:ut intelligeretur prius de materia: Φ deforma. prius de quo dicendum esset. Φ quomodo dici conueniret. Nisi enim nominem esse constet:frustra bonumalumve dicimus esse. At mihi di uoluntati non nun* hac in re plurima: di diligentius: tum apud libanium Pelasgum epistolad officiosissimum tum apud alios utriust linguae peritissimos inquirenti sunt octoginta epistolarum scribendarum inuenta genera: ut nihil iam ad epistolandum sit reliquum:quod hic numerus non complectatur. Nam di pubiseca continet/ci priuata:ci quae toga quae bello transigunturioc quae quomodo foris ac domi:cum amico aut noste:

lite. concordia. amore. OdIO.re. uerbo attemptantur dictineat. fiunt. In totidem haec redegi titulos: re ut ad epistolan dum paratior sit accessus: stilorum differentes nactus sum progrenus:sub quibiis nunc familiarem pro mediocri stilo: nunc familiarissimam pro infimo: nunc Titulus uisu grauem pro stilo altiore prae se feret:exempli gratia. Dum naee meditamur:opportune tu nobis occurris Ludovice Mondet leui numanissime: clarissime theologe:rogasq; hoc Opus tibi dedicem: sed ea quidem lege ut in alternis non perueniat manus. Aperi enim tuam mihi mentem ut cupias tam auidue in eo percurrendo uersari codice ut quem imiteris

15쪽

m epistolando: delagisse uidearis. Quod exorasset uix ab messu alius: impetras: ut si quando publice comuniu uoluero mi illorum necessitati conducere aliud alias efficiam eisdem tituli S OPUS: niqiicunt enim Mario in eisdem scneribus uel inuentiones deesse. uel uerba: nunc librum hunc titulo dem. Eum ut solus assequaris: liberius in teneas Dac magis habeas familiarem: propriis exscripsi manib': di ne ullum uel me peneS:Uel allum opera mea: largitionem sit eXemplar. Prototypum hoc: uni cuncphactenus uolumen tibi designaui a tintradidi Adhibebis ei tanto maiorem ergo fidem quanto maiore in hoc edendo:erga te fui caritate pro ea qua uisus es aliu non uulgaribus argumentis esse in me beniuolentia Quod siqiud interlegendum percurreS:non omnino Xcultum industria elaboratum Ingenio . scribe temporis breuitatici qua centum circiter ac quadraginta chartas

latiores coegisti infra dies uiguati perstringere:quibus di noluntl audiebas: oc aliis etiam negotiis domi forisc nos oportebat uacare. Possunt di discursus interuenisse calami quos errores aliquando inter itinerandum corrigemus. ut aute ad epistolandum comodius di magis accedas tempestiue quaedam artis rhetorices praecepta descripsimus cum eXemplis: prius* ad epistolandum titulos descenderimus nec OmnIa quidem Artitotelis Ciceronisc monuincta secutus hic sum: 1edea dumtaXat quae uisa mini in tuum usum necessaria Aliud est enim ueterem. aliud nutus aetatis oratorem se uel/le. Aliud in foro inter causarum strepitus: Aliud in conciliis pontificum:corona auditorum uersari. Reliquum est ut siquid me tibi plus este usui ducis: assidue me putes aeque uti posse:ac te ipso: si satis est: me tame semper ames:semper me inineris:id obsecundasse tibi quod nemo alius fine tit minaclis cultate consecutus esset vale. EX Vrbino seXto Idiis Februarii millesimo quadringentesimo septuagcsimo se

PM cepta artis Rhetorices/oc primo de exordio cum beni

uolentia ab auditoribus.

tali cXOrdio siue per oratione siue per epistolas tria opus est coudcrare. Primum personae qualitatem:apud

16쪽

Smtatem uel Octim magistratus 1 quo situs sit is apud que

ctissimns. Beatissimus clementissimns Sapientissimus Imdcc. ut de singulis infra de ratione titulorum dicetur. Cognominatio est:ut papa dicatur benemeritus. Christi uicem ne rens. unicum christiane fide asylum Maximus diurni desenior nominis.eccles nostrae tutor atoe protector Impera tor autem cognominetur Caesar semper augustus. Remei um romanae gloriae cc de quibus insta dicetur. Res de Qua agitur tripliciter consideranda est.primo quando est honesita. Necundo cum est turpis Tertio quando est honesta retiidein turpis:ue cum sit turpis uidetur honesta . Primo quando est honesta:satis inconsormare rem cum persona dicendo:non esse prolixum sermonem habendum ea in re quae ire nonestissima i auditoris naturae unice consor mis. Nauem est turpis consideretur si quam habet partem honestatis. α tunc illa est tractanda. Si nullam habet honestatis partem:arguatur ab aliqua consequenti misericordia: uel gratia. Si turpis est: uidetur honesta:pro se orator in stare lebet circa ad quod uidetur pro aduersario uero de .clarare:aliter esse Φ uideatur. Laus autem qua delactatur auditor:intelligi debet ex eius uita ec moribus:modeste tamen tractari: ne uideatur assentatio

Exemplum talis sermonis.

Cio te praetor magnifice adeo ustum esse ut nihil uel

auclias:ue admittas:quod non si omni ex parte dignuuiro bono. Attuli ad te igitur rem requissimam: Quae cum

per se intelligetur: nullis aduersarii adiectis aquaeis adeo

uidebitur honesta ut natur. e tuae sit conformissima. Nihi/lo enim te auint omnes boni:plus delectati beatate:qua si ii

17쪽

millimns dei esse possis in terris.

Si aute in omni re dicenda scribenda*:utendum apparatu:qui solet exordii nome apud ocs consequi. Hic autem duobus conitat dumtaxat: attentione:ac beniuolentia Nam docilitas attentionisi inserta uisceribus. Est autem artentio diuisa bipartito in expressione rei cum eius laude/ec In rei taciturnitate cum summa dicet adorti laudatione . Aut

enim ante factus est eadem de re sermo re tunc satis est rem

alitus prouenere que iam dudum c nominata Aut Initium dicendi scribendiue nomen rei poscit cum eius laudes Beniuolcnciae uero ec si quattuor sunt rationes una tamen est caa Persona nostra: ire:ab auditore: uel Laduersarium ut siris scit tantum sibi gratiae uendicare:quantum ad id cXOranau: quod oratur: satis sit: hoc modo per attendionem. Exemplum AttentIonis. Nunc ut rem omnem animaduertatis:quaeso diligenter qua ego rem uob1s expositurus sim rem inci: o mea ditione non indignam:oc auctoritate uestra dignissimam. Exemplum de beniuolentia a quattuor personis. dietis autem o uiri praestantuli mi rem uobis no Intu cunda qui ut iustissimi estis:sic soletis iis delectarila laen5 habeant quic* cum iniquitate comiXtum. Intelligetisis ab huius nequissimi aduersarii mei natura me plurimum abesse:Is enim ut ne*i:perfidiae semper studet.nemine timet: neminc erubescit. go uero qui uia consuetudine stae tus1mpietatem plurimum abhorreo: nihil ad uos afferre ausim

Ictum est autem unam esse dumtaxat beniuolentiae ab Ipsis quattuor personis causam quia nihil in exordio tractatur: nisi ad finem sibi animos auditorum ad audienduapparandi:d conciliandi: ut ad reliqua facilior constet adi

tu S. Naueluti siquIS semel bona it in nos mente:nos amas

laudat omnia noltra:etiam si non uideanturis:quim Sidere talia sic qui male de nobis concepit nos nabens odio: etiam quae amantes de nobis admia antur: detestare co

natura

18쪽

: e tautem dc attentio ipsa:α beniuoletia:eo moderam ne m/XOrdium inducenda:ut ne iactator nec assentator homo uideat Na iactare se uideret: reii diccda:si minus modeste uel illam:uel se laudaret Assentari aut si supra mo dum auditotum laudes sequeretur. Exemplum Iactantiae. Esem haec de qua uerba facturus sum:tac insignitati de cumulata. P. C. tam eXcellens:ta admirada ut ecate hac nul sit audita:d a nemine possit alio:* a me uno tra ctari. Tot eni ac lata de Oi uirtutis genere pericula seci tam sum iii uersat bonarii arim studio:tatu mihi iam laudis in

exercedis bonis lItteris eruditissime coparas ut nemo aeque ad hac materia couenire queat:nulli sint paratae oes meae: neminc ta hoc munus:* me deceat. Exemplum adulationis In beniuoletia.

Vis at adeo est obtuso piubeo ingenio quem latere queat uestrae laudes uos eni soli estis luminaria quasi quaeda in terris demissa caelitus:quorum splandore ac ductra

per omnis tenebrarii obscuritates ambulet uos numia deortim aliqua summa quid c apud nos ueneratione dignissiman

quibus qui no credit: no sidit:no se dedicat totu:is S phd eria amens appellanduS. Ediciendum non esse turpe minus si tantum beniuo

lentiae in aduersarium captaetur ut invehi potius ui

deamur:* ad orationis necestitatem prosequi hoc modo

dicendo.

Exemplum in aduersarium. Ec ego tam obscaene me dicere quic posse arbitror in hunc aduersarium: cui nequeat addi peiora multo Quis eo incontinentior:qui libidinibus semper uacauit i meritoriis at*fornicibus Muis eo superbior at vanior qui se se audet praeferre diis:uellem de omni laudis re auctoritatis genere cum omni contendere antiquitate inis eo immanior qui crudelissime militos interemit ut eorum abuteretur

patrimoniis Ab hoc nihil est expectandum: nisi inique ecperside dictum.

19쪽

e catilem diligenter citradum:ne prolixioribus uerbis:

maximon sent ratiarum apparatu exordium transiga cne uideatur callidus at uersutus in exordiendo Orator, oce ulmi apparatu parua efficiat fidem: hoc modo. Exeminum de eXOrdio nimis apparato.

Go moli patres amplissimi iam dudu in mente posueram nulla de re apud uos uerba iacere: quae no elici cite parte geni laborata. doctrina Xculta. diutius, elucularata:quippe qui facile intelligerc: in sitis re diserti ci sapietes:ad quos nihil debeat afferri icultu Nihil inelimatum mnil insipidu. Qiaobrem cui non hoc meis numeris demada tu ut Oionc funebrc habere hoc loci at spis nolui uc. ex prouiso Psequi:ad altu deserri malui muta iliud at liue mihi dic potius reseruari: quo parcialis haberet mmus ani Mersarii defuncto p cibus aic supplicationib). Interea uero teporiSannuSIam agitur. Maturius nul copcra adnabui causae. Seneris opagatione didici: de cui sum nobilitate di cturus. uirtutes nois accepi discurri uolumina ueteriim: ecquid de mortali interitu:quid de aioria imortalitate iudicarium sit:intellexti Nihilc plane a me latet quod uobis commode sit exponendii. Ita in no dicet hic quic* prouidia: aut

minus exquisitum . sed omnia consulto: Omnia apparate. Rem autem tantam aggredior:quantum ante hac ausus est aggredi nemo: non orationem solum parentalem de mortis Sempronii recordatione: qui suit omni praestantissimus laude:sed de communi hominum miseria ut intelligatur quihus simus in hoc orbe calamitatibus subdita. Proh deSat vhominum fidem:quid sumus in hac uita homunculi quib' trahimur casibus quibus uexamur perturbationibus nihil hic stabile. Ninil quod possumus uno die nostrum existi mare. quid . Inquit seneca. Nemo tam diuos nabuit fauen tes . Crastiniam ut possit sibi polliceri Atinit Gregori' ait. Nos continue morimur:α sicut aqua labimur. Sunt tamene huic luce functo per inuidiam aduersarii qui nollent si postent:his anniuersariis locum esse publicum .ec conticium consentimet hunc uestrum tam praeclarum. Senus homi/

20쪽

ricidas: qui ut iugulare coniuge/

modum. Sunt omnium perditissimi. nequissimi. perniciosissimodi bestiolis quicquam secundaturi: ubi semper uestram ibonos pietatem. in officia. humilitatem. facilItatem .henIgnI. - n rixati omne genus pronam promptam npu

nem inuidum maliuolumiore quen*:nec uos minus attet audituros: ii nunc aut demosthenes aut eschines dicturus accederet. Attedite igitur diligenter patres. Nnoc exordio sunt omniat bonis exordiis uitanda: no eu ne sit prolixum:est enim profusissimum. Ne sit in eo apparatus:qui pateat. At non solum hic est sed esse de Maratur:ut non sint allegatIOnes. At hic sunt ut non sint structurae longae uerbis exquisitis annexe:ut hic sunt ut nolit hipra dicta adulatiore iactantia:ut hic sunt ut non sint colores. sententia. articulus. dissolutum de quibus inserius clicetur ut hic sunt. ut non fiat repetitio eiusdem sententie Ddiuersa ierba:ut hic fit. Sed contra sit apparans auditorum animos exordium: cum breui ec modesta expositione sum maria dicendorum:oc cum aliqua conciliatione auditorum:

Exemplum exordii persecti. :l essem orationem funebrenabitur patres amplissimL coepi non nihil subuereri ne si quid minus ad

uos alterrem elimatum uos offendere qui ut doctissim estis omnes: sic ea soletis hominum excellentia delectari Quae res semper afferat ornatissimas .ci uerborum elegantia 2 sen tentiarum pondere. At cum esse uos numanissimos ac facit limos memini:uela constitui uentis delegare uel sermocinationem hanc satis ec improuisam di incultam adducturus cuius errores potius correcturi sitis:quam me superbum exin imaturi:qua uestris emamperiis ausus refragari essi inestassem hoc loci dicere de clarissimi uiri Sempronii Mediola nens funere. In hunc siquis uel sensit aliquando uel

a IIII