Novum epistolarium (Ed: Ludovicus Mondellus)

31쪽

iresIet. trita rationis succedit confirmatio qua amplisi

cn rationem ipsam ut apertius intestigatur id quod pro hancitim est .

EXemplum rationis confirmationis argumentationis Quanta uero esset ingratitudo quam neptiam a pestis quaeuitaturi forent omnes boni:ut in eos suerimus mali qui fuere non in alios solum omnis sed i nos ipsos multomagis optimi Hoc ut re abhominandum esset inauditum sceleris genus: ita detestandum δέ execrandum omnibus ita nemini

tolerandum. ContInuo conueniteXOrnare rationem Ut

prosusius ea quidem amplificetur di sic magis auditoribus

persuadeatur hoc modo. Exemplum rationis exornationis argumentationis.

a cedit huc et non fama solum sed uiuedi ratio:sed humanitatis consuetudo sed propria cuiust,utilitatis 1 quibus minime seruiretur usquam:si essemus in eos ingrati: qui suere uiri graues:& in patriam pientissimi. Nam famam certe quaereremus pessimam: nec malam minus Dc Dyome

des qui homines dabat armentis pabula suel Busyris qui hospites apponebat altaribus uel Lycaon qui eos obtriicas comedebat. Non enim minus male agituris negligitur sun rct si eripitur functi uita:cum in eripicnda uita ues metus possit esse causa:uel odium:ut illud est Virgilii Aut odium crudele tyranni: aut metus acer erat:in negligendo autem fimere:nulla Φ ingratitudinis superlit causa. Τum nemo laboratimis esset: ut commoditati conducat nostrae. Cum vidcris quales fuerimus in reliquos. id sibi sperandum sit in ubra:non Ignorat: cum in morte nihil sperare possit. Stati succedit complexio:α cum ratio ea sit: quae a logicis dicie hodiernis minor:complexio ea est: quae cocluso ab illis appellatur:quae complectitur atin cocludit sumati ex supradi ctis ita sentiendum:ut propositum est:hoc modo. Exemplum complenonis argumentationis. Vamobrem cum Laelius uir optimus fuerit: oc nobis utilissimus:α officiosissimum sit: talium lanus hono '

32쪽

rare:ingratissimum autem silentio praeterire:iure optimo toIuprae mos pietatis nonores huic exhibere funeri ut d ad nos sempc amandos. mirandos cuncti proniores luit: oc ad uirtutem facilius Insammentur. Cum autem est causa breuiormiis epistolis familiarib' aut In orationibus habentibus gratias. Argumentatio est auripartita:aut tripartita hoc modo. Exemplum argumentationis qiladrupartitae. Nimus certe bonus si referre gratias acceptis nequit officiis:at habere potest:ac agere debet. Quis enim in non explendo pro uirili sua officio vir:aut bonus aut equ' appellandus est Nam qui pro animi superbia sibi censet noofficiose factum munus: sed debitum esse: is est ab numanitate alienissimus:potiust in haeluarum coetu connumeradus Φ inter homines collocandus. Nod si di bonae mentis est ossiciis habere gratiam: Nisiquae ac afferre non habere:no debemus tib solum:ec habemus:ac agimus grates:sed cupi nius reserre posse. Continuo succedit argumentatio

tripartita in epistolis di orationibus breuiorib' ut i nuptialibus:d pontificii ac principii ingressu:aut primo aditu. Exemplum argumentationis tripartitae. V deberem ad te ire optime princeps:tum etiam hoc

plurimum desiderabam. is enim cui tantissum sit igenii:se totum no debet tuae diuinae potius Φ humanae uir tuti Quis autem cum debeat non desidereti pariter praesen tem temtueri:quasi naturae quoddam in terris simulacrii FIta cum di officio meo simulac cupiditati uidendi tali pri cipis satissacturii hoc aductu uiderim:accessi supplicaturus nihil aliud:* ut me ames.

De consutatione.

Onlatatio nilail habet aliud artificii: g quod e expresesum in confirmatione. respondet di confutat obiectore hoc est: si quis obiecerit aliquem esse litterarum innarum colutatur.hoc modo.

33쪽

Exemplum constitationis. Gnarum mediX1t litterariim:quasi possit recte quic* de

litteris naeciae tua iudicare. qui a bonis artibus alienior semper fuit Φ agnis ab undis. Adnibu ab ineuntibus annisus*:diuturnam bonis litteris opera nec id qitidem coactus: nec inuitus Rcultro spontec tam libens Q cum eXurten Scaenabam uidebam enim: nihili uita mortalium foret culitteris comparandum quae re uiuis presto essent: α famam laudes c luce functis suppeditarct. tiomodo ergo uel igna rus esse potest: vel non doctissimus isse plane:qui natiuo irasi munere litteras cum lacte hauserit: imbiberit :acis mammopere delectatus nitiis obmiserit quod ad earum quaerendam rationem attinueriti Succedit non nun amplificatio per enumeratione:ec hoc sit quando est oratio persectis/sima: done orator esse prolixior duceretur:breuius confirma Mit:α consutau1t:sed aut de argumentatione aliquid supe/rest :quod amplificat:aut de cosutatione aliquid est at:quod

recriminatur. hoc modo.

Exemplum amplificandae c0nfirmationis. Raetermisi cosulto: ne prolixior fierem ac uobis taediastor patres amplissimi:quantis hic Laelius in aetate ad modii pucriti floruerit exemplis modi aloe modestiae Φ suerit aequalibus quasi praeceptor domorum institutor:maioribus natu admirabilis minoribus uenerabilis. Nihil dice bat insipide. nihil ridebat scuriisse . nihil faciebat indignum facti recordatione Apud quot fuit urbium populos in summo quidem honore Apud quot principes iucundissimus Fapud quot diuersarum bonarii artium tam colendussi ad mittendus motiens magistratus exercuit aequissime quo Iic I patria reductionoratissime Cum aberat fama ferebat elegatissima. cu aderat: gloria spargebatur iucundissima nae absens consultissime. sapientissime fortissime. uiuebat:ec praesens ni nil temere . nihil Inspide. nihil mollitcr uel age bat uel dicebat uel deni cogitabat. Habet autem haec amplificulo structuras crebras:cum sententiosis ac Sraui bus uerbis:ut enumerare potius uideatur:* uel repecere:ucluinus aliquid prosequu

34쪽

Exemplum confutationis amplificandari recriminatione. Edne glorietur nichelluonebulo*perniciosus ac unice petulans: qui cuin me protulisse quod me mordeat: postea* ad ea respondi:quae obiecit manifesto declaraul: Φ inique dixerit4 abiectus nobis:* impi uideatur patres

ampli uim si recrimiO nominem impurissimum sed cogor haec angustia temporis conticescere. modii dicerem: obstupescere uos cogerem: quod acerbissim patricida me audeat accusare ignorantiae. Nam si nescirem litteras id ad accusa tionis genu nihil pertineret: cum me dicat non admittendupraetorem:quod iniquus sim Iniquitatis quen arguit qui patricidium adhuc habet ante oculo, apud omnes hic fuit semper in dedecore. Nulliris familiaris diu tuis fuit quc non fraudarit. Decoctorem nunc appellat omnes sui. praeuarica torem alieni. dolosum singuli. nihil cogitauit un* boni loqIuturnali inoppleXe. uafre . callide. malicose uersipellis e Poenitus: ac eiusdem rei simulator alcidissimulator.

De conclusione generalia de epilogis. sit dicenda generalis conclusio ec qui sint epilogi:

particulares Inquam conclusione quae perorationes apud nos apellantur:ec quo ab amplificativa poratione disserat:quae solet dici poratio se amplificatione ec enumeratione:est nobis diligenter considerandum. Coelusio enim est terminus Orationis : qui complectiturhreulter rationes in uniuersa oratione tractatas:ci id quod ex illis Infertur:ac ab eo:qui Orauit: Impetrari quaeritur. Epilogus autem: noc est peroratio est particularis conclusio: n Stotius orationi sed alictuus orationis membra. Nisi Oratio

uniuersa est quasi corpus sex ille supradicte partes hoc est

eXOrdium narratio. diuisio. confirmatio .cofutatio re coctu

sto sunt quasi membra illius corporis ec quae hisce singulis membris singulae competunt conclusiones: appellantur epiIogi seu perorationes iecit Cicero dicit quatuor locis con clus OmbuSutendum: secundum exordium secundum narratiotrem. secundum firmissimam argumentationem/ci secudum coiiclusionem.

35쪽

EXemplum epilogi sectindum eXordium. Vin igitur es honesta sit res a me dicenda: ci talis: quae

uestra sit auditione dignissima patres optimi Φto sim breuius dicturus: tam uos audite diligentius ut quid uestra sententia reportare queam: non sperauerim solum: sed sim

Exemplum epilogi secundum narrationem. Varocii dies ad dicedum me multet:6 dignitas causa uos ad audiendum patres optimi di ego sim dicturus*breuissime satis me hac Gione cosecutu arbitrabori nillil dixero qua noc loco re uestra psentia fuerat indignit. Excptu epilogi secludifirmissima argumentationem i ac cum δέ bonus uir laetius semper fuerit: ec in patriam pientissimus di omni laude cumulatissimus debet tantum nonoris uel nac luce functus consequisitu nec eius bonitati sit denegandum:nec dedeceat patriam nec ab eiussit alienum laudibus. Exemplum epilogi secundum conclusionem. V ergo uobis manifesto constet potius uiuere dc uehquidem uiuere:* diem obiisse Laelium:ne dum no esse lugendum nobis existimo:uerum etiam ridendum. letandii. exultandum*,aenementius u ex his terrenis tenebrarum latebris in aeternae claritatis splendorem pervectus nobis cfuturus apud deum optimum maXimu perpetu a curator. Exemplum conclusionis generalis:cuius superior epilogus fuit conclusio eXemplificata. a distis patres optimisi fuerit leganteri ab ineuntib annis ulci institutis Laelius ad omnem ingenui adole scentis idolem:* prosecit assidue omni uirtutis genere ad omnem laudi gratiam cum maxima cunctoriim di suorum di exterorum admiratioe: ut tam praeclare pie religiosein diem obierit: praestanter. prudenter. ius cin uitam assidue deserit: uto nemini dubium esse possit hunc ad superos re diisse:unde fuerat ad nos dimissus:α quo cunctos suos cogitatus continue dirigebat. Quo fit ut de ei uuae mortis re cordatione sedetur moeror uester suapte natiira nec tam cseatur periisse: uuiae Laeliu:cum eo prosectus sit:ubi uera

36쪽

est: non sucata iis ta .reliqtium est. ut quando apertissime de claratum cst: Laelio nihil optativus nihil commodius cotin Sere potuisse: non solum non seramus moleste quod ei uicucinimum cst: sed sibi gratulemur: nobis autem hac ipsius digressione gaudeamus: cum di ipse cum caelo terras mutarItro uana quaec mortali uiro terna beatitudie ocios apud luperos procuratorem autorem . fautorem p. nacti simus co Iulorum operationum p nostrarum.

Ciendum o quidam sunt progressus tractus uerboru

a sententiaN:qui solent apud nos colores appellari vhus scilicet ueluti coloribus imagines: Ita orationes ornatu quodam poliuntur. Ex quibus qui solent esse magis missi hi sunt . . Exemplum coloris similiter desinentis i tempore. modo uoce ac natura uerbi sed raro. Ego te plurimum amo: tuos uar hementissime obseruo crete ros e tuo genere summopere colo Vel sic quis est Laelius quem plurimum ob cneris nobilitatem amaul quem uae hementius Ob eius uirtutes obseruaui: quem ob caritatem ita striam stimmopere semper laudaui. EXemplum coloris similiter cadentis in eodem casu eiulacm genera sic declinationis sed raro. cdicis amandra: Laeliu quc asseueras Iaudandii: Laeliu: Cue a stirmas caelii stimis tollodia esse uocib ILael m. Vel sic Quero us it mac urbe bon*i Laelitis: Posco: g i hac regi sit iustus Laelius: Mecia aio uoluto quis hic sit doctissimus: compertus est mihi solus Laelius: Exemplii articulari ierbis pluribus eius sere uigoris:cXpo sitis cum periodis ecirchro. oro te magis mecum ipse contemplor:hoc magis ac magis

Exemplum dissoluton constructionibus uariis eiusde creuisoris expositis cum Periodis/d fiunt crebro.

37쪽

Tuos omnis seinperdileXi. Tibi pilirimum afficior EX te natos summa prosequar pietate. Admirabor assidue tuas lau des: In omnem rem tuam praesto me paratissimum Inuenies. Quod ad te attineat nihil negliga, Neu digititati:nec uillitati tuae deero un*.

Exemplum coloris exempli In rei antiquae summaria recitatione ad magis persuadendo non nisi in argumentiS. t Dauid dum filius morbo laborauit: fletu precatust deta: qui mederi poterat . ubi diem obiit purpuram induit:dei se se accommodans uoluntati: sic nos debemiis quando nihil omisimus duuixit: pollea*ad superos LaeIius rediit:aequa mente serre quod a deo nititutum cst. Vel sic ut Hercules domuit Bulyrim: sic te, domabie nercule non inferioriqui su

Exemplum coloris sententie uaehementis ad persuadendii. Non est enim minor In nomine laus qui plailosophus stu/duerit fieri Φ si discere curauerit philosophiam . Sunt enim aliqui philosophiae studiis clari:qui cum milita di teneant e doceant:se ipsos ignorant. At qui uita agunt philosopliacam sunt, quibus nun* est uera gloria defutura.

Exemplum similitudinIS.uo asinus solet:suo ruditu omnem metiri musicam cosonantiam sic tu quidem tuo isto ignorantie sensu omne metiris aliorum doctrinam Vel sic: Non est in te fabulosum quod de si mea dicitur. quae quo altius progreditur eo a Si sua detegit pudibunda ino enim tibi plura tribuis: eo magis o uecor diceris. re uesanuS. EXcmplum colori circuitionis:quae rem unam uel uata uel ritui uel cognomenta uel aliqua exprimit proprietate re

v corona populea:tergorem cleone leonis:ac claua delectatus est:ei:qui numeris caelum sustinebat succedens ea sui tulit mala uirginum: quibus perurgi praeerat draco: eum. coena sui, esse pabulum Osis inumanis corporibus suos alebat eqlios. ei sic Cui reserandi carti sunt clateria

38쪽

tale anima ac rationale quod iii cogitas:consulto sentiret. Exemplum Occudationis tacite qui color crcbro intercurras ad augendam suspitionem uel OPurionem. Raetereo quae possem in hunc nebulonem dicere si maledicendi potius huc causa conuenissem Φ tuendae rei ac famae meae gratia. Tot enim huius afferrem campum sceleri: quibus apud Omnes c pCpulus italiae galliae et famosissimus ut ec admirari uos cogerem: oc ego dicendo defatiga tus ex plurimis uicattingeremialiquid Vel sic. Non prose quor huius uitam ac mores .Gmnemin superiorum temporusuam peregrinatione:quibus manifeste cognosci posset: hoc uiro Iuliano praestantiorem esse neminem excellentiorem υter nostros nudum magis illustrem gloria nobis neminem . Exemplum Occupationas expressae:quae cum alia non nabo at quasi supersint multo plura bona uel mala:dicit aliqua. Vot occurrunt huius scelera ebrietas.leuataS .luXuria. ImPudentia. temeritas qui se Romae sese omnibus expressit. α mediolani poene damnatus est morte:di uenetus eiectus urbe quae quidem si afferrem in medium omnia: ec ego possem accusari Oscaenitatisci uos pro modestia uestra nequiretis audicndo tolerare Vel sic:Tata sunt huius apud bonos omnis ornamenta: in adolescentia quidem apud Graecos studior uim pericula disceptando ac docendo: in reliqua aetate apud Italos de Bononi arci Paduae ec Romae laudii

praeconia quae In plurimis amagistratibus apud maximos Pontifices: di alios principes consecutus est.ut si uelim dicendo prosequi: non modo sim prolixior:* haec oratio patiati: sed uel prolixius dicens minimam partem attinSam. Exemplum Interrogationi sed raro.

Quis fuit hostis rei publicae Augustinus . vitiis iniquitatis auctor Augustinus. A quo parate sunt insidie ciuibuS Quis

commune ciuitatIS pecunia furtiue in proprio conuer

tibiisus Adlis literatorum persecutor hic ipse . trem aildiui inti nuta. attentasse:quod nobis non esset obfuturum iacseram a

39쪽

EXempltim conduplicationis sed raro nisi in poetis. Tuus ne perditissimi is animus o August me tuus anquam ille perditissimus animus plurimum attulit reipublica detri nacti. Vel sic. Tua mensista bona laeti tua certe mens stahona tuis citubus fuit semper singulari adiumcnto. Vel sic: in simplici dictione: ut Iuvenalis: Tu ne duos una saeuissima Dipera caena Tu ne duos una Vel sic:an pluribus:Nullae

sucre uigiliae huic urbi aduersus Gallos: Nulli prosucre vi filiae huic urbi.

Excmplum repetitIon1S. Laelii probitas hanc urbem in iudicario seruauit Iuliani pietas hanc patriam in omni sua calamitate defendit IulianIsanctimonia benetiuiendi fuit nobis singulas γemplum sere quoddam Vel sic. Augustinus interturbauit Omnia. Augu/1tinus doctos omnes sequatur Augustinus siccarios appa rauit. Augustinus urbem uiolabit. Exemplum transitionis qua non nisi an eXpedita una male ria:decurrendo ad aliam utimur ad attentionem.

Nunc autem fatis de huius munificentia dictum sit deinceps ad eius magnascentiam accedamus Vel sic In aduersarium. Haacnus de libidine: nuc ad illius auariciam prosequamur. Excmplum superationIS.

Hic sua uiuertute iam caelum attigit estq; factus diis comunissimus. Vel sic. Nemo tam saeuus est apud iserosci qui possit cuhuius sceleribus compararI.

De summa colorum di figurarum. Colores alii apud Ciceronem multi sunt: sed minime necessarin figurae gramaticorum In usu necessaria praecipue tres: Parenthesis:noc est Oratio in Orationem interposita: Ornari ac brcuius dicendi gratia. Hyperbole hoc est supra moduelata in sermone sententii ut Crationem magis au Ieat ocri ressio siue transsatio: quae dimissa materia: ad illam alindancri eXternum:scilicet quo illa cxaggcretur eXcmplificce dc primatur aut aptior fiat pcrsuas 4na.

40쪽

Exenipliim Parenthesis uel breuioris uel longioris.

Gonon tibi solum sed omnibus:ob incredibilem animi tui uirtutem Esenimo doctissimus o prudentrminiis e numanissimus ea sum deuictus beniuolentia:ut nihil adcumulum addi queat. Vel sies. Cum Romam uenissem ad agendam meam quam nonne scis causam Aberat eni summus Pontifex. Aberant cardinales. Aberat uniuersia curia et

Nude agebantur causae. Nulli erat auditorium liti. Nullus iud cabatur. Nihil hactenus egi. Nihil attentant. Vel sies. Si parenthesis est prolixior ne prima eXcidant memoria uerba. Ego te plurimum Cum quia summa es uirtute uir insigniscitum quia me mutuo meos omniso studiose diligis tum cia nemo bonuSest . qui te non uaenementi beniuolentia prose quatur sic es promeritus te igitur idcirco plurimum neduam uertimetiam re obserito:6 colo. Exemplum hyperboles maXIme in poetis. Pud uirgili de aenea:fama super aethera notus o rur

sus Tollit ad sydera fluctus: Non quia 'dera possint

fluctus attingere: sed ua altius dici nequeat. Vel sic. Pulchrior uenere castior es diana Vel sic PISmaeo minor es:turpior

daemone.

Exemplum DigressionIs. Clarus es tu quidem inter oratores sed aliquis potius De inades: Φ Demosthenes. Aiunt enita demadem ire solitos: qui Orationem uelici celerem di immeditatam:ad demosthe nem:qui pensata peterent di elimata. Proinde consueuit dici demadae orationes nihil:at Demosthenis Oleum sapere. Clarus es tamen orator e celer De dicendi scribendi a generibus. Sciendum alitem eandem esse rationem in scribendo quae ci dicendo est:In utro rhetoricae ac oratoriae UIS Xtat. Orare:ore significat pronunciare quare in dicendo est opus pro nunciationi ratione. In scribendis autem epistolis ioc est missi uis:ea ratione opus non est. De pronunciationis ratione.