Novum epistolarium (Ed: Ludovicus Mondellus)

61쪽

Dplentum imitari consilia:nc doledum esse arbitror cui νhunc casum qui te amet: nec tibi uel ferendum iniqua mole uel censendum inopinati quippiam accidisse. Quis est eni

qui d1c re possit suum esse:quod fortuna largiri soletu Nam

liue malorum exempla sequamur seu ueterum scntentias audiamus: quans, ad uirtutes exercendas sunt haec quae dicuntur fortunae bona necessaria nec tamen in corpore neq; In animosita ualent hominum appellari propria . Sunt enim instabilia. lubrica, di quae continue mutatur ut illud est Senecae: Rotat Omne fatum. Et rursus: quem dies uidit ueniens superbum: hunc dies uidit fugiens iacentem. uamobrem iure ac merito illud addit. Nemo confidat nimium secuta,

dis:nemo delperet meliora lapsis. Miscet haec inis rhibetoe Clotho stare fortunam. Nonne re illud restat iuuenalis . Si sortuna uolet fies de rhetore consul Si uolet ni eades sde consule rhetor. Et rursus illus Seruis regna dabunt castitiis sata triumphos. Sed bene monet Idem inquiens. Nul um numen abest:si sit prudentia:sed te Nos facimus briu Nadeam caelo*locamus. Nam di Boetius ipse severin ita fatum diffiniens. Fatum est therens immobilibus series qua diuina prouidentia suis quae 3 nectit ordinibus. Et non multo post ait An nostra potestate situm est qualem fortuna sundare malimus. Nemo sapiens quic* sibi duxit esse subreptucum fortunas amisit:&pleri suarum uirium compotes nodolent fortunae cursus tibi fuisse aduersos. Et Ouidium au diunt dicentem. Phis fati ualet hora benigni: in si te ueneris commendet epistola marti. Non omnino approbo Senecae illud. Non sollicita possunt curae mutare rati stamina fusi: Sed sapientibus consultoribus nemo congemiscat si quid aduersitatis fortunae sibi ereptum est. Non doliiit apud Homerum ulisses: nec sequiccb perdidisse dixit. Cum naufragiis nudus est eiectus ad corcyram: sed tanta uirtute uir praedit'

a Phoeacibns/5 Alcynoo Rege susceptus est numanissimeriitior dimissus * ante iacturam fuisset. Dicquid haec bona eos: quibus coli solent interdum peiores eniciunt ut inquit Tullius. Cum his enim perseruntur uoluptatilius qui

sunt epycure dc patrant multa scelera qui mali sunt sed cu

62쪽

ita ait Ail

non sit malum ait 'um Margctum quae creauit deus ut Augustinus ait)sed malus homo dimittens creatorem e con uertens ad creaturam ut illud est dauidicum. Simulacra e tium argentum di aurum. Quis tamen possit se tuto dicere possidere quae nullus habet certara Croessus eirim Lydorum re cui tantus thesaurus erat uno die a Cyro persarum rege tot tantisi diuitiis priuatus est. At cyrus ipse a uili mulier cula di regno spoliatus est Nesita. mandiu fretus est Dari persarum gaza:*diu lacedemoniorum re Atlieniensiu respublica suis opibus potitae sunt. Arta Xerses qui cum tanto apparatu terra mari Interminaretur m Graeciam minimo quodam nauiculae spacio contentus in regnum rediit omni exercitu perdito mi fuit Anibali finis N perterrefaciebat orbem Quis pompeyo Quis Caesari quis denic maximis Regibus exitus ut illud est Iuvenalis. Ad generum cereris sine cede dc uulnere pauci descendunt reges . Et sicca morte tyranni. Sed praetereamus principes. quorum sorti Inae:Pro pter ambitionis obiecta tela rotantur assidue: Φ crebri sunt huiuscemodi casus ut natis agi corruant opes plurimae: Nam qui sese commendat Eolo ducit tuta esse sua singulais haud minus insanit: cyti in medias leonibus decertans cubestiis faceret sibi uitae fidem. CGmunissimus est igitur hoc periculor gen' ut Dossit iam quottidianum appellari sortunae uero munera i nominum potestate non sunt: ec eo de hent haberi in precio:quo Terentius uoluit Inquien S. Haec Perinde sunt: ac animus qui utat. Quod si sapies ut antehac iecisti/semper ifirma solidaq; uirtute rem tuam omnem col locabis. Nam quas diuitias appellant: ut Aurelius ait uere non sunt. Bona ea dici debct:quae gloriam Imortale pariti t. Scriberc ad te plura: si censerciui potius comoncussi: ami cuiae meae causa scribendum esse Vale. Sinonima consolatoria pro re perdita. Fer aequa mente rem amissam. Noli resperare meliora transactis. Ne deicias animum propter sortunae aduersitatem. d

63쪽

Esto bona mente in perdita re minime tibi propria. Nihil amisisse iudica clim pecunia tibi sublata est. Cui uirtus suppeditat gloriam:e fortunae difficultas lugendation est. Imitandi sunt sapicies qui nullam sibi iacturam ortuitogeduxerunt esse lugubrem. Sapictis cosilio patieter seredissit aduersae sortunae tela Immoderata tepestate nullus sortis deiecta mente iacuit:sed eo fortior factus est. Cu animi uirtute toleranda sunt fortunae bella. mi patieti lorica iduit fragilitate sortunae no metuit. Solet animi magnitudo tunc esse praestantior cum occurrui

pericula grauiora.

Nini est in aduersitate desperandum prosperitatis. Familiaris Consolatoria pro eXule. Egi tuam epistolam non minus iniucunde quan tu uideris impatientissime serre: quod eXtra patriam urbe cogaris eXulare . Vbi nam tua solita prudentia nunc latet

Nonne iam pridem intellexisti nihil esse dolendum:qd nem amam apii doctos o probos damnet: nec gloria faciat esse apud superos diminutam uis enim uir bonus est qui non

manifesto cognoscat nullo te tuo crimine factum exulem: sed invidorum delationibus di improborum studus quod si quo factum id esset tuo scelere:causam eXalii tui nimiriim dolendam tibi esse censerem. Nam i hominum coronam ue nares criminandus re assidue impietatis accusandus aerei sama quae in te notanda esset iure ac merito: nec posset ab hominum clarissimorum iudicus reuocari: non est abste sine tu1 lachrimis audienda. Stimularet enim te consciccia quae ante oculOSponeret nefas:quod patrasse doceret te tuae culpae poenam lucrari:esset intolerabilis exilii poena: sed in tolerabilior certae conscientiae culpa. Me miserum diceres tecum loquens quid cogitaui quid secutus sum 'quid uolui quid erraui quam poenam sceleri dedi inibi patria ubi mna tes Ribi solacia ubi clientellae ubi reliqua mihi in urbe sua, uiuima Omnium memor esses: merito. illud Boetii posses In te cognoscere. Insoelicitatiim omnium pessimum esse se

64쪽

niis se meminisse suis licem. At mmc cum intelligas errar1 ten init: sic dices ad te conitersus. Ego nihil commisi sceleris: decept ne minem. Nec fidifragus dici possum nec alicui crimini auctor. Inuidiae me tela sunt sectata quam sic Cicero diffinunt Inuidia est egritudo alien boni . Communis en nae pestis procerum ualitudin paratissima Nait illud

est Senecae .seriunt summos fulgura montes. Nemo me ex patria pepulit:cum sim tibi iterrarum at* gentium bene 'tac cum uirtute uiuens patriam inuenturus. Nec erat illa pat a: quae non mihL. sed scelestissimis phiribus est comunis cosiderabis deni ex maximo fluctim turbine i tranquillissimum te portum peruenisse hoc est ex summa difficultate suriirronum murmuratorum invidorum detractorum deco

ctorum delatorumc quibus abundat tua patria in Optimuconuentum honorii ciuium c praestantium profectu esse. IHaec scio tibi esse perspectissima: ne ea ignoras ad te scripsi:sed ut in reccci uulnere amicissimi medici officio iungar: qui uel non uocatus acceda ad medicandii. Cura ut ualeas Familiarissima.

Vod extilem te proscripserint inuidi at improbi quidam:qui tua laudis maiestatem non poterant tolera re: ne doleas amice optime. Sic enim ab illis fieri solet quos dissimilitudo morii at studiorum reddit inimicos. Quomodo poteras illis esse gratus:qui sunt omni uitio polluti Iure te igitur noluerunt secum esse quem sciebant scelerum socium nabere non posse. uiues cum illis o diutius ecfoeli cius quos istic Inuenies tui similes probos in re iustos quorum societas ec consuetudo poterit omni te semper mo lestia liberare. Vale. Gratiis consolatoria pro eXule. Vod exiliu lugeas:qsi re molestissima/ci qua nequeas tolerare uolui misericordia quasi ad te recreandum comoueri:quippe qui non possum aliqri livanitaris officio nosunsi. G ut inquit Terentius possim dicere:h5 sum humanid ai

65쪽

ninil alienum a me puto. Docete nos apostolus inquiens debere nos gaudere cum gaudentibus ociae recum naenti hus done humanitatis officium turpe ssit nec gaudium uel fetus sine recta ratione. Nam quan* omnis passio improbada est: cum contra rationem niti uideatur: tum eo est foedior: quo magis eXcedit: dono obseruatur illud illissis quod apud terctium usurpatum est:ut Ne quid nimis .cogat natiira nos aliquando dolere re congcmiscere. Non enim sumus serreI: ut nullus in nobis sit sensus. sed in omni re seruandus dimo dus ille Ciceronis: ex tenenda mediocritas Aristotelica Nisistenaremus impetus sensitivos docum ratione moderaremur appetatus: erte inter nos di beluas nihil interesset Sentiunt

enim di illae:quae dulcia sunt di quae amara:doloribus at uoluptatibus inuoluuntur. At in nobis consillum temeritati praeficitur. sobrietas intemperantiae. Innocctia maliciae:

ec omnis ratio sceleribus cunctis Atam cum uel graue aciperdifficile fuisset hoc honus exilii tui debuisses post diutinas

Iachrimas conualescere: di te totum tibi reddere. Ego igitur Iam meipsum in mentem quietiorem traduxi cognoui. tua hanc aduersitatem: nes lugendam esse: nec aduersitatis coegnomentum promereri. Nam sunt qui diffiniant eXiliu quasi extra sol tim patrium. At Socrates cum quaereretur curas

esset: mundanus sum respondit:declarat noctesponso non esse uirum grauem alc doctum alicuius urbis terminIS/regionibus u finibus circunseptum sed in uniuersum orbem Posse aperta fronte summa. cum laude progredi. Ita re cie Cicero non esse interminandum 1liis ait exilium quibus urbs una circumscripta non esset:sed omnis orbis foretia tria. Iure Igitur Hercules arginum se dixit subdidit* sed Omnis Graecia mihi patria est modii recte metimur uitae nostrae chirsus diligenterq intuemur unde uenimuS quo uepergimus: intelligere manifesto possumus: nullam esse nobis ii noc orbe patriam. modii recte nos nouimus ut Appol

l munuIt. excaelo sumus meterris missi ut per eas peregri nantes In caelum deni di rediremus:ubi uerat nobi Sia illa. Nonne ubi parentes hominum sunt X qticibus ueram X pectant ncreditatem:ibi patriam mortales esse dicunt Nam α

66쪽

lla: alto la

m dcbere uira: Sed deus omnium bonorum parcnsi quos by heredes futuros esse promisit re instituit cohere des Christi Eam igitur sanctam ciuitatem de qua abunde to cutus est diuus Aurelius debemus nobis patriam affirmared ab ea ne eXulemus:Omni cura prouider . Nec enim illo erili uel inuidis testibus uel iniquis iudiciis condemilaremur: sed hoc orbis exilium nemo sapiens alicuius extima Pre II: praesertim cum apud indoctos nun* magnificati fuerint uiri clari. Exulauit Alcides qui Graeciam omnem summis affecerat ornametis. Electus est Lacedemon Lygurgus qui eam tam praeclaris legibus instituerat Athenis pulsiis e Solon qui tradiderat populo iura quae sequerentur pulsus Alcy

biades/male habitus iniiciades male Pericles Romani uero romulum conditorem interemerunt Camillum lacertit exulem: ingrati fuerunt in Scipionem. In Tullium in plerosq; al: OS quorum nomina prolixius esset Φ utilius dicere. Sed quot uiri praestantes per deum immorralem habiti sunt ex tra natale ilium praestantioressi domi Nam Lucinius di missis uolscis . habitus est Romae rextarqillni cognomero Pitagoras uero Aristoteles o Tullius d Naso 6 Maro ex tra domum primam floruerunt di claruerunt. Cadlnus On Ae e patria thebas condidit Marius arpina natus Romae uir magnus factus est. Nescis raros in patria persectos esse: Obstat invidia . obstat ambitio Obstat competitio . obstant contentioneSQ caetera quaeq;:quibus uulgus ministris ut tu aduersus sapientes. Non est igitur doledum tibi qui ccb: nec censendum amisisse te patriam:*dludi uirtus te comutabit:α uirtutem fama prosequetur ex famam attinget mortalitas tui nominis. Haec quotiens cogitabis tollen arbitraheris hoc pacto fauisse tibi superos: Ioue tuae rei optimae cosuluisse Vale. Ex mediolano tertio Nona decebri S. Sinonima consolatoria pro exule. Ne seras graue exulcsse. Fer aequa mente tuum eralium.

67쪽

Ne doleas , urbe careas patria. Non sit tibi difficile eXillare. Non est extra patriam: cul est uirtus. Non debes te exulem arbitrari qui ubi ciuis es. Patria carent mali tu uero semper svia patria.

Tolerabilis est tibi exulatio ab uidis di malignis. Vbi tibi bene est: ibi patriam esse censero. Ne ducas te exulare alicundercum tua uirtus nun possit exul esse Fac ut sis animo constanti sic extra urbem honorandus ut

in urbe poliendus fueraS. Tunc te eXulem duces cum fama gloriam priuatus uiues. Patria tua coetu est quo uri tus assidue dirigit attin ducit. Quintus Titul US. Gratulatoria familiaris. a cepi te praetorem florentiae urbis designatum esse ut ad id muneris delegerunt: nequiuerunt non esse uiri omni laude cumulati. Id ea sum assecutus coniectura quod afficiuntur mirifice suae patriae . Curauitu diligenter quac uid aderiis attinet dignitatem di ornamentum. Quid enim ignius di Ornatius in ciuitate bene merita dici potest: tu Ritia munus non praererire eccius habere maiestatem ante octilos officium alitem huius quae uirtutum moralium esteXcellentissima In te consistit in primis ut bonus e sortis praetor uis suum cuic tribuat o alios ad uirtutes alliciat propositis praemiis alios deterreat a sceleribus poenarum metu. ii an tu aut in Oi tua uita fueris praestans: aequitate Loi tuae uuae actione ducc securus is nec nuc explicabo ne gratuladi loco ad laudato a acceda epistolam Vnii ausim affirmare consulitisse sciretinos rei p. suae no temere nec Im prouide:sed accurate atq; studiose . Esic sibi dei sisse praetorc cuius ec aequitate maXima utilitate ac urbis aptitudine: oc dignissima cosuetudine summa sint iii cuditate assecuturi Scio hoderis nesados:ex quata seueritate criminia auctorestietis plecti:ut possis iure dc merito Caro quodiccsorin ap pellari: di no inmma ualeas iter eos cc sive numerarI.; UOS

uerebat et ipsi urbis pricipes hoc aut tuae metis istitutu us

68쪽

non nisi insanus potest non tinrce toprobare Na iccirco genus num anum ad incolendas urbes inductum est a ferina illa libertate:qua prius uniebat inter siluas 'di latibula ut muniretur moenibus ex praetoris sagac1tate iustitiae et defende retur Vesum. δε tibi tu es aequitatis minister ibi esse costat heretilem: ecqui ec monstra plectat o tyrannos. Cum bonas autem in familiariter agis:* human es: in facilis artere suati tale loquendL.ci grauitas sententiarum .ec omni demq; uitae cursu qui tectim uel publice uel priuatae uicin anat: fatetur sese Nestorem auditiasse Virssemq; consuluisse. O igitur henefactum di prudentissime tiro forctinae consultu . Ita mei florentinis qui talosint habitur praetore:o tibi qui a te praefuturus ses rei. P. summopere gratulor: cupioin uos fieri quottidie sceliciores ut laus utroruini mulget Vale. Familiarissima Gratulatoria. Ratulor tibi mirifice u mas tibi natus sitfilius: nec mbi soli gratulorisedi patri tuo uiro grauissimo ec matri Gemine pudicissimae 5 coniugi mae mulieri castissimae Scio enim uos omnes hac puelli natiuitate laetissimos esse. Ncc iniuria cum N parentis di aut propagatione sobolis cupiant praeter caetera Laced cmonioruinae atheni est insti tuto uini sitae patriae debet ciues re quo pluresci signit hoc magis c abhirbe laudarius δε mulier puerpera qua possit maiorem assequi iucuditatem:* nacta est: cia peperito a Ndu, relius inquit: nulla alia de ca nubit mulier u ut mat: fiat At auus auan qua ualent maiore uoluptate assici in si sen/tiant in successorum diuturnitate: sul nomini clernitatem

Iure igitur ex Cornelia familia scimus minore cognomento non fuisse senatum: sed e cmalia ortum adoptatu ne i Sci pionis domum: ne genus illud laberetur. Idci Fabi ouim genus scriptum est. Idem de Octauio legim'. Idem de Nerone Idem de Othone ac plerasq; alus. Ne in umerare iecesse: to Meliciores aliis sint quales natos uident nepotes arms os . iure s3tur uobis omnibus ita 'ratulor: ut intelligatis

hoc munus aeque mihi Iucundum esse ac si caelitus meae domui contisisset Vale.

69쪽

Grauis gratulatoria.

Vod tandem tibi fortuna fauere coeperit audiui perli/benter Spes enim potest esse bonis Di omni re sua : qui mirifice despcrabant. Nam ut illud eit apud Ciceronem cubonis bene fit bonis quoq; reliquis bene sperandum est La

etantius alitem perpulchre dCcet bona sibi fundamerita uirtutem conlecisse cum praemia reddebantur bonis artibus I Orpescunt Maim genia di rigescat mens bona cum uiderluae laudi nullum esse locum. Iuxta enim Tullianum illud Honos alit arte dc Omnes ad uirtutes incendit gloria Pecuma diro ecrcliqua fortune bona quae uirtuti suppeditant Iazcessarios usus. Et sunt ut inquit Aristoteles ad exercendas uirtutes strumenta si presto non sunt laboribus nistis de

Diti tantur Neneruantur Ingenia..iamobrem Δ Pitagorasci Plato: plari philosopli tum suis studiis Omnem operam adnibuerunt:cum curis familiaribus caruere. hiare ocmartialis iure quit da moecenates non deerunt flacce marones Vnde re nud Iuuenalis/quod si uirgilio docetera Merito igitur Persius ait o si dolosi spes refulserit numini coruos Foetas o poetridas picas cantare credas per pegaseu melos nec sine summa diligentia accuratissimus ille poeta Virgilius ait i te fata uocant. Nam auctoritate Iuuenalis illud uerum esse cernitur: naud facile emergunt quorum uirtutibus

ovitat res angusta domi 'Hodie uero nemo bonis doctis mcionat . a paupere contemnunturire quantumquiso sua numorum seruat in arca:ut dixit Satyrus: tantum cc fidei. Quare cum uirtuti fortuna fauet mirifice gratulciclum est o gaucendum nobis qua eadem ut Tullius ait in causa uersamur: qua α tu Olim . uideo autem similitudinem quandam duorucum temporibus in Is: ut quando tu post diuturnos labores conatus e tua mercede Idem iidem mihi sperandum esse ducam Coeperam enim torpescere: existimare. nus esse uirili US ad minaculum implorandum quippe qui uiderem in illa Urati tempora incidisse:cum inquit O ciues clues quae reda pecunia primum:ulrtus post numos. Recte igitur Iuuenalis

uiua Uiuitiarum maiestas ocii funesta pecunia templum no

70쪽

dum habitas multas numortini ereximus aras . Nam ut erutditissim Ouidius complexus est : Crede mihi miseros prudelia prima reliquit. Et erisus cum re consilium lenit. Iacebas in fimo ut auint: nec tibi succurrere laboranti nec allis abite auxilium postulatabus fauere poteras . Itan sordescut Omnia rubigmech contabescunt quibus fortuna praesto ecnon solet. Ita enim ager res natura Decundissimus' iuberrimos. si coleretur fructus pariens. tibi negligitur at deser tus est siluescere solet/ci emansuescere ac adeo arerem nisi refoueatur at I stercorisetur: ab eo nihil plane speradum fit. Nunc uenit In mentem Illud tempus: quo me cum lachrimis non nun* ad comiserationem prouocabas:oc sertunam tua deploransque foret abiectissima:d meam longe inferiorem

tibi communem existimanS: aqua nequires adiuuari. Licet

nunc iisdemluti lachrimis: pro me ipso/In hac erga tuam foetitatem gratillatione: rogarein ne me deserasci nec me lacere diutius amigi tantopere patiaris. Nam istam in te fortu nae consuetudinem/ci si fortuna duce collatam uideo esse. Prudentia tamen tua/uirtute , singulari ductam quasi coactam censeo. Est enim in campo satyricum illud unum numen abest si sat prudentia: sed te nos facimtis fortuna de a m caeloc locamus. Iure igitur Cicero StOγcorum senten ria fretus: Omnes sapientes qui diuites esse Et plato uoluIr uirtuti ad bene beateii uitiendum deesse nihil Sedui perbpateticorum no S auctoritas admonet Eruditassinae dixerunt

fortunae bona ad uirtutes exercendas di amplificandas plia rimum afferre adminiculi dictae hementissime necessarias c. Nunc igitur memini/me apud ueteres percucurrisse Pithagoram Carneadem Democritum ci plerosi alios tunc coepisse Omnem operam.adhibere philosophiae: cum ci citris uacauere familiaribus e rebus affJuxere ad uiuendum necessari IS. Qui enim quem domestica cogat egesta sci in grandiorcm potet uirit euadere Non ab re scriptum e Pectora nostra duas non admittentia curas. Tunc dc Demost ncnes Athenis Demosthene fabro natus Et cero arpinas R ome magni si catus cst: u diuitia suppeditarunt otium. Iccirco fatbricum