Novum epistolarium (Ed: Ludovicus Mondellus)

51쪽

Dignissimo qtiaestori. Exemplum situlorum Nepithetorum Gramaticorum. Peritissimo Gramatico Bonaru litteram studiosissimo magistro Ludi litterati praesidi benemercti. Litteraturae doctorIOptimo. Viro doctissimo. LactiS litteraru praeceptori. Exemplum P cepi. Senatoris di consularis. Iustissimo sortissimoin Senatori. Prudentissimo uiro coni lari. Nobilissimo patricio. Generosissimo urbis mcbro. Prae clarissimo Senatus Patri. Exemplum P cepi. ciuis Mercatori S. Industrio' diligenti mercatori. Curiosissim mercaturae patri. Μcrcaturae studiosissimo. Mercurio mercatoru Inter mercatores Iason. Exemplum Ti. Δ epi. Plebei uiri boni. Ciui optimo. Probo re modesto uiro. Non abiectae laudis ci UI. Ex minore Ordine uiro bono: Studioso innocentiae es integritati utro. dcc. Exemplum Ti. ecepi. Lanificis di cuius fabri. Diligenti artificLBono opifici. Ingenioso fabro Daedaleo clienti. Exemplum i .ecepi. Agricolarum. Honesto uiro. frugi agricolae Tempestiuo messori homini gnatio. Solertissimo. diligentissim O. Cicdum autem est: u multa sunt epitheta:quae abiecta titulis aliquarum artium possunt cum singulis conue nire: ac singulas artes pro sua qualitate decorai ait egregi' Singularis. ClaruS. Praestan S. Doctus .eruditus . fortiS. Constans. InsignIS/cum suo casu: hoc modo. Egregius poeta Egregius Orator. Egregius pnilosophus. Egregius iuriscon hiltus. natam egregius pontifeX. Egregius Imperator Esreguis Rex/d sic de singulis Sed animaduertendum: licet primi ac altissimi gradus mutari non possint:ut pontifeXmaXImuS. Imperator dic minores tamen di mediocres mutantur:ut aliti miles serior non aeque strenti' dicatur acalier sortissimus: sed uocetur Laborum tolarasse militiae Rudiotius hec sic respectu maiorum minores humilioribu Statuus donentur in omni facultate:ec sic alius Poeta illustris:

52쪽

alius poeticae dicatii studiosus aec. Nunc autem ad epistolarum in omnibus titulis redies Italorum nere descendemus excpla ait quid e quo fiat imitatio:facilius Intelligatur.

Sequuntur octuaginta epistolarum scribendam se

nera m titulos redacta cum exemplis. Primus Titulus.

Comendaticia familiaris.

Vi hanc tibi reddidit epistolam:mecum est summa si

miliaritate coniunctus:uir inquam e nobilis e diser 'rus:quem propter genus o uirtutes unice diligo:at amor cupio P ualere plurimum arbitratur ipse meis litteris ore Ie tibi gratiorem. Est enim actur istic nescio quidesquod eupungit uaehementemta*sime amas: disi cupis gratificarimini:fac ut hunc sitscipias Φ commcdatissimum. Nussieni In re poteris afficere me maiore uoluptate. Caeteriam siquid est. Quod mea opera possit tibi morem gerere. Nihil phtes a me frustra. Bene uale. Commendaticia familiarissima.

Ommcndo tibi perrum uinim graisissimi ec mihi amicissimum:cuius consuetiidine delector plurimiim: re umihi u1sus est in omni re sua summa laude cumulat'. iniic quid in hunc contuleris beneficii: collatum in me censebo Non secus enim hunc diligo: ato amo:ac si frater me esset. Ne negligas hominem. Vale.

Commendati Ia grauis.

Vit mos antiquissimus e comuni Boium societate iductus. Vt i comendariis hoibus:amiciciae mura seria arcedi ustitiae sanctio. insent iter mortales diutius staret posserm perpetuum appellari s ne amicaciae ratione iustitiem Ofticio Nam homo per se uiuey quodammodo nequiti hoc orbe nisi ab homirtibus adiuuetur. Qiare dc tecrops apud athenienses di Moses apud haebrcos. Mercurius apud astra os leges inuenerunt: quibus humanum genus sese tueretur. Itaq3 apcstolus inquit alter alterius Onera portate.

53쪽

Sed oc Cicero:oc plutarcus de am1cicia uerba facientes declaraueruntmo posse hominem urucre nec domi nec seris: nisi amor humanae fieret societatis conseruator. Glio enim pacto qui palam uagabantur inter siluas di latibula ferarum:

nec domicilia colentes: nec conuigia celebrantes: nec tenen

tes ultimum uitae cultum sese in seruitutem lagum tradidissent:ci ciuitates habitassent moenibus septas: nisi natura duce: ec amor eos coegisset di iustitie sundamentum: quibus costare uidetur humanae societatis robur j Recte igitur Xeno phon ille socraticus beneficio generis humani operisse naturam inquit amiciciar iundamenta. Quamobrem Aristotelles probat: sine amiciciae ratione corruere quicquid est inter homines. Inter quos non est haec uirtus:omnia sunt simulata:uel dissimulata omnia ficta. Omnia falsa minit firmi. nihil stabilis. nihil sinceri:nulla seruatur fides nulla religio. nulla pietas. Ex huius uirtutis inobseruantia alii laeneran tur. alii spoliant: alii uiolant. Nemo tuetur alterum: sed eum

deserit ut uidetis in deum de quo est in euangelio. At ubi eamor ibi pax. ibi fides ibi concordantia . Ibi Omnia palam sunt di ex duobus fit unus:ut nihil uelit aut nolit alter' de socius no uelit pariter:ate nolit. Sed ex ipsa uirtute ami ciciae:atissi iustitiae laude. multae proficiscuntur uiae condi tronest uiuendi oriuntur. Inter quas praecipua est uitae co/suetudo quam familiaritatem appellamus. Multi sunt enim hoc amiciciae uocabulo nuncupati qui uere non sunt amici: cognomento sporo potius appeliandi sunt hospites. Sed qui uiuunt unaan ciuitate: qui assidue simul uersantur mcum absunt alter ab altero corporibus semper animi adsunt inter illos uera est amiciciae ratio. Nam e iustitia curat illorum causas comuni ratione o amicicia procurat eorum ne Socia communIbeniuolentia. Itaq; iure a ueteribus Inventus est mos amicorum comendandorum per epistolas illis: qtus amici essenti possent comode amicorum desiderio satisfacere. Tu indiu hic filisti uir clarissime mecum summa beniuolentia conitinctus es quotidianaeti consuetudine confirmatus. nunc autem postea. discelisti: non minore te Prose

54쪽

quor studio: cum hic esses me cui* cedo i te amando. Ita

nullam rem arbitror esse tantam:quam pro me noli sis fa cturus siquidem nihil ego nigligere possem:quod ad te pertineret: di in mea foret facultate. Sed di Iulianus tanta inua me beniuolentia mutua:tamin continua consuetudine mecum

umit. Et familiaritate mini coniunctus est ut ter nos possit esse nihil distinctum. Quare cupio,pehementer:quali me ipsum: nunc omnibus esse commendatum sed nisis primis: cum quibus mihi est amicaciae uinculum re quos ego pari uirtute prosequor. Nam cum huius res bene nabet bene meas habere censeo. Cum accidit nuic quic* commodi omnem commoditatem communem mihi duco. Est enim uia Perpaucorum nommum: immo nullorum ut illo utar teren

tiano. Huiusquidem uirtusio elegantia in dicendo di laus excellentissima adeo mihi di grata est ociucundari ut nihil possit ad cumulum addi. Certe si hominem noris dices me mea opinione non fraudari. Hunc tibi facio *commendatissimum cupiossi intelligere jam hanc commendacionem:sibi plurimum profuisse. quod si me amas:ninil omittes:quod ad huius rem pertineat: sed ei favebis e consules . eum diri se in omni causa sua: ci hoc pacto facies mihi rem gratis simam. Vale. ex Mediolano quinto calendas Ianuaril.

Sinonima comenda icla,

Iohannem tibi comendo. Facio tibi talem comendatissimum. Cupio ut nulla in re desis tali. Si me amas:acciperem talis tibi comendatissimam. Nih1l est quod noc tempore diligentius abs te petam die talis negotia studiosuS proseqitare. Cum desiderem tali omnia succedere prospere: tu cupio ma ximopere rem niuuSibi comendatam esse. Afficior tali uis adeo :ut neminem possem tibi maiore pietate comendare.

Si mea intercessione susceperis talem comendatum nihil est quo possis mihi magis Sratificari.

55쪽

Cum accepero fuisse tibi talem ob meam commendationem

Iratum atq; iucundum:cognosca esse te optima in me mcte. Obsecro te mirasce: ut nihil Inuenias causae:quo minus tibi in alis in comendatissimus quem tinice commendo. Secundus titulitS.

Consolatoria profunere familiaris. Vod obierit diem pater tuus uir clarissimae: no possim

non dolere uaehementer. Erat enim mihi auctidissimus. Itaptam grauiter hanc rem tuli:Φ si meus ipse obiisset da ter. Elti enim uirtus me mirifice incendebat ad omnem lati ric. Admonebat me praecipiebat mihi. nihil denire sine moribus e eius ore prodibat Itan dignissimus mihi quide ui debatur:qui uiueret.ec cuius gloria nunΦ, interiret Oiiid dixi gloriam illa certe nun est interitura. Fiet enim per illam Immortali S. Neleius certe fama quae inter uiuos dispergi solet: loco gloria uiuenti succedebat. Tandem diem obiit. sol in quod debebat mortalibus cum csset moribundo corpore natus. Secum retulit in caelum aeterna. Nam apud supe ros mens eius praestantissima nunc est ueritiira. tibi ualittico suppetat. Instaurabis uita piis:nec eras iserior illo. Cura agitur ut ualeas:Et quae mortalia sunt non admirere si continuo curruunt di bene uale.

Consolatoria familiarissima. a diui:quod tuli testissime:patrem tuum uirum Cla

rissimum hac luce functum esse: Certe uir erat dignus uita:lec quem iccirco deus in caelum reuocauit quoniam est conuenientiu multo:ur futurus esset in superis sedibus:

inter mortales. Nam o si erat hic utilissimus suis omnibus: quoniam credibili ualebat uirilite: secit tamen d pietas ecreligio. 6 fides ut merito fuerat ad superos delatus:Qua cui dem in sede poterit nobis prodesse magis:* si emi in terras. modo tu bene ualeas qui patris renes simulacrum . Ne seras iniqua mente. cum mortali uita natus esset ad immortalem

56쪽

esse stibiatum. At potius precare deum ut tu quo illo per/feraris. Reliquum it ut dii genter cures ualitudii ac tuam:

quae nobis ei non minus iucunda:* esset patris Vala. Consolatoria pro funere grauIS. Enunciatum mihi fuit:obiisse diem patrem tuum uirum praestantissimum:quod certe perinde fuit mihi molestu: ac lima luce functus csset:qui me genuit. uidetu gitur ab

Iordissimum:ut qui consolaiadus sum in hoc moerore alios consoler. Sed ne tandem homines ipsi uideamur briitGraim similes fieri:in quibus nulla uis est rationis quibus dumta xat sensus' perturbatio dominatur:ratione duce nos posconsolabimur. Vt eo autem procedamus ordine quo decet: Heterum intelligamus animos ad omne sortitudinisargumetum nititutos. 6 de morti necessitate comentemus. Quis ihoc orbe nascitur qui non assidue uideat mortem sibi para cissimam esse nisi nocord1nasset ille opifex rerum mundi meliori origo: aut nos in hoc orbe selicitatem nobis omne propositam exist imaremus aututum sensu moueremiir tantum saperemus re intelligeremus: praesentibus intendentes: ec paululum uel preterita uel futura sentientes ut inquit Cis cero. Corrunt ergo quae sunt in hoc Orbe singula: Nec cuilsuae uitae certus est dies unus. Qui in ea quae uidentur dultius duratura continuo delabuntur j Nam quae fiunt quasi nuncP ultura moenia nobitissime fundata superbissimeo inst ructa:quasi ad caelum ceruices erigentia : multis tempo

rum difficultatibus aequantur solo Vbi nunc thaebe Bu' ridis illa tam magnifica tanto splendore domorum Xor nata tibi granaria pharaonis ubi pyralia Babiloni ubi Colossiis Rhodius 'Sed ubi graecia :ex qua tot tantic duceS:uIri In omni genere laudis praeclarissim prodierunt ibi Ar gos cum suo Inacti, ubi micaene cum suo Agammenoneo menelao ubi phthiae cu suo AchilleiVbi pylus cubestore ubi Itachictim suo ulysse ubi Corinthus cum suo Periadro ubi lesbus cum suo philthaco ibi miletum cum suo

57쪽

thalete ibi omnis Lγdia cum suo Croessio 1 tibi babilon cultio Nino tibi persarum natalia cum suo CYro cum Xerxercum Dario Vbi Macedonia cum philippo di Aleγandro tibi partana cum suo Lγgurgo ubi Lacones cum suo se si lagonibi Tnaebe dentibus serpen imis procreatae cu suis diis Baccho atq; Hercules ubi athenae cum hemistocle:

cum Alcybiade: Pericle. Solone toto illustribus uiris In omni ui vcndi genere ibi denic ne Omnaa prosicquar Roma illa prisca Barbarorum d mitrix Graecorum impcratri Xa Latinorum mater di totius Orbis domina cum suo Mutior cum suis noratiis cluis brutii suis Scipionibus suas mar cellis suis Emiliis: suis Fabiis suis metellis:ati cum suis de mum tot Caesaribus: uchati flores at istolae solent quae admiramur In mundo: cuncta deflorescunt di amane ad Hesperum concidunt. Atq; alia uitae pars aliam insectatur, repellit Infantia quasi lepus pueritiam quasi enatorcineffugit. Pueritiam pellit adolescentiaci huic inuidet iuuen ius. Hanc insicquitur uirilitas. haec a senectute sugatur. Σcne Rutem praedatur dccrepitas inquam fit ut deueniat uita nostra:succumbet. deniq; morti Mors omnia mordcti Rugustinus inquit hanc licctoris sortitudo nCn euitat nec desieritas Achillis effugat nec Herculis robur ic Phala ridis minae nec Gana medis/auimelenae pulchr1tudo ice castitas Hyppoliti aut dianae me doctrina Socratis: aut Platonis nec prudentia Cainonis nec continentia Sci pionis me rusticia Aristidis nec carmen Homeri aut Maronis me oratio demosthcnis aut tillii nec quis

quis in hoc orbe uel splendidior fuit Lucillo uel ditior Hyda: uel maior animo quocunq; Iullo potuit hanc mortis rabiem non gustare. Ita in recte naXagoras audita mortes hi: se nihil inquat uel noui uel inopinati acccpisse: cum sciret illum ex se natum esse mortalem . Cur igitur do lemus: cum nostrum aliquis huic succumbit necessitati in arbitramur posse nos Icficere hominc alium m prius esset Si id asscqui nequimus sarcamus necessitati di cum

non possumus quod uolumus:uelimus quod possumus: us

58쪽

apud Terentium est. Nonne debemus sponte sequi: quod inuit seramus opus est Et ratione potius optemperare: ς tempus sequi:quod nos ad obliuionem moeroris perducat: ilotiens autem rationem audiemus.totiens illa nobis declara

bit hanc non esse uitam mortales incolimus sed eam ad quam rapuintur uiri boni quae ut ait Augustinus uigebit aeternitate memoriae: di immortalitate gloriae et In qua ut apostolus quit: quem nunc itidemus ueluti per speculum ienigmate: tunc uidebimus facie ad faciem Proinde Socrates apud Platonis Phedronem de immortalitate animarum o mentatus optare se dicebat mortem: cum non nisi ea uia posset ad superos proficisci. Ita ecaoostolus dicer solebat Cupio dissolui ec esse cum Christo ianamobrem pater ipse tu

us ec necessitate naturae ductus ex nac uita subreptiis est: ecuoto suo potitus Iucundissime ex nac peregrinatione in Pa triam ueram peruenit:d ex procellos nauigatione In tran quivissimum portum perductus est . Inuidebamus igitur ne Ipsi: aut potius eum aemulabimur Nobis legendum c quos In hac uita: ut apud Aurelium legitur . continue torquent timor o dolor non simul torquentes: sed cruciatum alternan tes:ut quando bene est: mortalibus timendum it quando emate: tunc sit dolendum Feramus igitur non solum aequa mente sed aequissima: a pater tuus uir grauissimus ex his tenebris: terrestric caeno. ac corporeo carcere: ad illam sereni

talem caelestem,puntatem di spiritualem libertatem elatus 1it:& suae talicitati gratulemuriReliquum est ut ita sit tibi ante oculos imago patris: ut o quamdiu uiues in no orbe non sis inferior ipso: di post digressionem tuam possis ad superos aperta fronte proficisci: occum tuo patre caeteris ulris bonis in aeterna beatitudine temper requiescere in autehabes quo ualeas naudaecus uti: ac fratre Vale. Sinonima Consolatoria pro funere. Dignus es consolatione. Moeror tuus ii radiis est. Egritudo tua ratione tollenda est.

59쪽

Titus luctus est ratione frenandus. Jaod donandum est necessitati:donetur potius rationi. Da lachrymas siccabit tempus:ea siccet intellectus. Tergendi sitiat oculi tui ne nimis obediens uidearis sensui. Cum prudentia sit in omnibus rebus adiutrix adhibenda:

tum praecipue ubi moeror nos opprimIt.

Nihil est accuratius considerandum me langueas pro do

lore ubi opus non est .

Do tibi consulo ne puerum te potius plangodo patefacias:

CP Utrum grataem te psit ratione consolando. Non est cuius ab lugendus obitus qui moriturus Urileretis Nemo doleat e suis amisisse aliquem:qui mortalis fuerit. Ea se nascimur omnes ut moriamur. Tertius TituluS.

Consolatoria pro re perdita familiaras. Vod magnam tibi rem sortuna substulerit naufragior

non potes non congemiscere ut mihi quid c renunciatu

est facis ut interdum illi solent qui languent aliqua egrotatione quOS conlinaturalis dolor non posse itcrdum seipsos tolerare . medici uero qui ualent moliuscule inducunt quae a medicinam prosunt . Cogita per deum immortalem narc fortune boni semper suisse hibrica meminem inum diem tuto possedisse. Ita circae philosophi uoluerunt extra animum VeXtra corpus esse sortunae dicenda bona oratis autem fortuna sit lege Nasonem inquientcm: Passibus ambiguis fortuna uolubili errat. Et manet in nullo certa tenaXm

loco. ud igitur tibi dolendum est:si pro uetera sua consuetudine fortuna tibi rapuit quae tua non erant i Si diminutu esset tui Eporis decus:posses ad fortassis impat1entius serre dii uirtus di laus tu ara Omne animi decus deteritis factum esset: non iuria tibi ducerem lachrymandum ci ad caelum ustollendos ullulatus. Tria enim haec sunt cum quibus im mortalem gloriam si consecuturus. sed quae solent ut Basi lius inquit Alearum more ab uno in alium commutari nec stabilia possunt appellari: nec cum effluxerant emcda sunt. Hi alces ad necessitatem non est mihi sortunarum satis. Cui

60쪽

ego naturam ne Inoras paticis minimi sis contentam esse: Si nequibis ut Lucullus aut Crassus uiuere: umes ut Tellus a tneniensi S:ut Codrus Romanus. Si non erit tibi domi regius splendor:erit ciuilis parcimonia dc urbana modestia. Co munis est quotidianai p in singulis orbis partibus haec tua iactura. Sed stultos opprimit dolori sapientes ratio modera tur. Essem in hoc dicendi genere longior: si censeremiae cicmulto plura te latere. Sed quoniam satis intelligo: ad te consoladum in hac re nullum argumentum incognitum esse trebla quae scripsi. non arbitreris ut tibi consulam esse missa sed ut declarem non esse me memorem pietatis i te meae. Vale Consolatoria pro re perdita familiarissima. a cepi naufragium tuum ci ut perturbaris eam ob rem ItelleXI. Certe cos Iarer te pluribus argumetis: nisi I no stra familiaritate te cognoscerem ut qui Horatius intus ecin cute Icac scio te prudentem/facilam intelligere fortunae quae appellantur bona nullius esse propria. DOd si terra in his rebus nemini fidem seruat: Φtominus seruabit pontus cui qui se fidit:ut Iuvenalis ait. Est digitis a morte delatus quatuor aut septem. Tantus est hyalus in pelago: ut assidue

submergantur rates. Sed quid leuius: Φ se committerre uen riS quorum continua mutabilia quanta sint qui nescit ho mo non est Eiuscemodi natistagia quotidie fiunt sortianae nulli sint aeterni comites. Amisisti rem non tuam quod suuerat fortuna recepit. Virtus tua consillo ae ratione tibi mo do seruetur di augeatur non deerit propediem re ampliorati magnificctior. Haec satis quod reliquum est: me habes:

cuius rebus omnibus aeque uti possis ac tuis. Vala. Gratiis pro re perdita. e Tirnis acceperam nescio quid donlinc factus sum cer

tior natistagio te rem non paruam amisisse: propterea in mirifice angi. Haud recte saperent: VI tecum beniuolentia

iunctis hoc aduersus te fortunae uulnus dolendum admo dum censerent. Ego uero qui dis non sapio cur tamen