장음표시 사용
11쪽
AUREAM Apollineam ambienti, et almae hujus academiae parenti legibus ita constitutis, ut nemini summis in medicina honoribus ante potiri fas
sit, quam aliquod sui in scientiis progressus specimen in publicam lucem ediderit, etiamque mihi cogitanti quid potissimum tractandum seligerem, pauca de somno dissiserere placuit. Nec quidem hoc pensum aggredior, spe elatus themati obscuro clariorem lucem afferendi. D E
12쪽
Si tantum inter animalia spectemur et contempi
mur quantum somnus omnibus prodest ad vires naturae exhaustas reficiendas, quod ab illustri Shahes marcoloribus pulchris sequentibus exprimitur, Sleep, that Eniis up the seeve of care, Chies nourisher of lik's feast,'
manifeste patebit, quantum est momenti, tum in me dicina tum philosophia, causae suae investigatio. Propter has causas, fert animus pauca de re, quae tantum ad sanitatem omnium animalium conducit, dicere. Maximam propter obscuritatem qua causae tegantur, summa cum dissidentia metuque a uitate benevoli lectoris prius rogata) moliri incipiam, certior rem tantis argumentis amplam multum meum ingenium superare, qui pauculos tantum annoS medicinae incubu
erim, ee intra limites legitimas hujus dissertatio
possit contineri. Igitur, lectorcs candidi, minime spe rate perfectam fore. Paginis in sequentibus maxima mihi cura erit, imprimiS, Phaenomena omnia Praecipua, quae in hominibus
13쪽
ado, Causas varias somnum inducentes enumerare. 3tio, Causae proximae investigationem tentare. qio, De ejus utilitate apud animalia tractare. 32, Pauca de somniis loqui.
Si mihi judicare fas sit, sequentem offeram, ViΣ. Somnus in tota fere functionum animalium cessatio. he, magna cum vitali Um et naturalium imminutione,
Machina animalis arte prorsus divina constructa no-
bile opus, nec nisi Uni excogitandum, certe omne humanum ingenium excedens, multis et miris naturae operibus fungi apta fit, tum quae ad sensum tum quae ad motum pertinent; neque fons et origo virium quibus machina movetur hactenus pro certo detegantur. Illae autem vires non diu permanent idoneis nis emporibus desistunt, et vires, solitis diei laboribus exhaustas, reficiant 1, quamobrem suavissimi somni se complexibus sidere cogitur, cujus e gremio alacris, Veget , , e
14쪽
et refere s resurgit, et omnibus tum corporis tum mer tis iunctionibus apta fit.
Quoniam phaenomenorum somni decursus, a Gregorio celeberrimo nostro pulcherrime et accuratissime depingitur, me judice, ejusdem repetitio, nunc temporis lectoribus potius placebit. Post solitos diei labores, levem coenam, Venerem modice cultam, suavissimus somnus obrepit, suadentiubus tenebris et silentio noctis. Praecedunt amor quietis et animi pariter et corporis tranquillitatis, debilitas, lassitudo, defatigationis sensus, in iis musculis praeseriatim quibus maxime usi sumus, et oscitatio et frequens et valida artuum extensio ; sensuum externorum hebetudo, internorum confusio, attentio distracta, neque voluntati parens, recordatio injusta, invita, imaginatio vaga et credita demum, delirii species, postremo omnium rerum oblivio. Musculi fatigati et relaxati, neque
15쪽
que singulas quibus adnectuntur partes, neq'e ideo
totum corpus regere et sustinere possitnt. Palpebrae nictant, et tandem clauduntur; maxilla cadit, caput nutat, omnia membra leviter flexa quiescunt, et corpus ipsum antrorsum flectitur, nisi decumbit dormiens. Pulsus arteriarum tardiores et pleniores fiunt, respiratio lentior et profundior, et multi dormientes stertunt; calor minuitur, et pleraeque secretiones ; et soliti appetitus et propensiones non percipiuntur. Diuturnitas somni pendet multum ab aetate, temperamento, consuetudine, et demum corporis statu quo somnus obrepserat. Finem eidem imponunt varii stimuli, vel extrinsecus admoti vel intus orti, lux, strepitus, tactias rudior, fames, sitis, propensio ad urinam reddendam, &c. Tandem somnus rumpitur, neque adeo subito, quin perturbatio sensuum internorum, insomnium, hebetudo, et imperfectus eXternorum sensuum usus, plerumque observentur, et saepe insomnii matutini recordemur, aliorum plerumque obliti. Expergiscimur demum, oscitamus, membra diu flexa extendimus, non secus ac dormituri seceramus ; appetitus et propensiones naturales denuo percipimus; exueuo
16쪽
guo temporis spatio omnium corporis animique faculatatum compotes facti f.
Plerumque apud medicos omnia quae somnum adducunt vulgo sedativa appellantur. Tantas autem ob controversias scriptorum de hac re
valde mihi fit dissicile medicamentis, quae strictius sedativa appellanda sunt, limites praescribere. Quoniam mihi minime de sedativis dissertationem
exhibere nunc temporis animus est, tantum dicam, ut sentio qua ratione ut plurimum haec omnia somno aliquem assiciunt. Omne quicquid vim cordis et arteriarum imminuit sedativum vocatur, cujus amo imprimis ex vi cerebri nerVOrum, Vel, Verbis paucIs, vi nervosa pendet; cum autem contra multum pendet ex systematis totius irritabilitate, quae denuo fibrae musculosae quadam conditione amplissime moderatur, manifeste patebit medicamenta esse innumera, et inter 1 Evalde
17쪽
valde discrepantia, quae variis temporibus variisque rebus vim sedantem producunt. Motus corporis singuli a variis rebus reguntur, praesertim quodam cerebri nerv0rum fibrarumque muscularium statu, quo quibusdam stimulis assici apti fiunt, pro viribus eorumque naturis. Motus igitur excitati,
aliqua ex parte, omnibus ex his causis conjunctis regentur. Exempli gratia ; arteriarum pulsatio validior aut frequentior erit, a variis causis adversis, scilicet, a nimia vasorum distensione, nimia irritabilitate aut debilitate, aut vehementi stimulo universo corpori admoto. Hinc maxime manifestum est, cur, Variis temporibus, varia medicamenta eundem est ectum producunt.
In febribus igitur, quibus diathesis adest phlogistica,
opus est evacuationibus variis, Vi Z. venaesectione, remediis purgantibus, &c. emollientibus, viz. balneis tepidis, pediluvio, et fomentis ; quae non tantum per vim
laxantem, sed praesertim ob cursum sanguinis versus caput quieti maxime inimicum imminutum, somnum producunt. In subribus contra ct aliis morbis, quibus maxima sit debilitas, et fibrarum muscularium laxitas, remediis astringentibus et roborantibus opus est ; nunccprporis eXercitatio et calor caeternus, nunc quietudo et frigoris
18쪽
frigoris applicatio, nunc opium, nunc aromata, vel vinum, vim sedativam praebent. Fluidis acrimonia repletis, remedia demulcentia et antiseptica somnum aegrotis invitant. Remediorum talium, si ultimos eorum effectus respiciamus, actio certe sedativa sit; sed inter classem sedantium enumeratio absurda et stulta foret.
Eorum actione universa finita, nunc singulas discrete causas enumerare incipiam. Inter causas inducentes somnum, cerebrum duplice adverso se modo habens, primum sibi locum vindicat, viz. ille ab inanitione, hic a repletione. Homines, et, ni fallor, caetera animalia, saepissime exinanitione somnus sua sponte obrepit; nec est ratio obscura, argumentis sequentibus physiologicis rite spectatis. Corporis totius nutritio, uno et eodem fluido, chylonominato, paretur, fonte eadem, ViZ. alimento eXtrac- tracto, et iisdem secretionibus, viz. liquore gastrico, succo pancreatico, et bile assimilvo. Chylus ex alimentis hoc modo extractus, per vasa laetifera et ductum thoracicum ad massam sanguineam convehitur, ac viribus cordis et arteriarum Variis organis secernentibus propriis diffunditur ; quaedam pars igitur chyli, quae singulis secretionibus aptior sit, tantum
19쪽
tum obtinetur, et quantitas pro qualitate et alimenti natura major aut minor erit.
His ita praemissis, actiones secretionum perpetuae, et cerebri praecipue, ex necessitate, quae prius obtinuerunt quodam tempore exhauriunt; haud aliter igitur actione quotidiana systematis nervosae vis ejus imminuitur ; et quoniam caeterarum actio corporis functionum viribus cerebri et nervorum respondit, tanto plus languent, quanto plus vires exhauriuntur. Quapropter,
post solitos diei labores, cerebrum quieti est proclive, et
musculi etiam, arcium ob nexum qui eos et nervos intercedit, et functiones animales quiescunt, et tota vis nervea ad circulationem sustinendam collocatur. Somnus repletione adductus, tantum in temperamentis obesis et plethoricis adest, et morbo proximus est, omnia eorum Vasa maxime turgent, cuncta secretio est copiosior, alimenti concoctione corporis actiones Obruuntur, et propter singularum partium picthoram omnes functiones reficiuntur, iis tantum eXemptis quae Vitam ad sustinendam maxime juvant. Pars tota est plethorica, vasa cerebri maxime turgent ; hinc fons stuporis et comatis adest , hinc iis in huminibus ad apoplexiam et lethargum proclivitas Prae
20쪽
dominat; hinc somni, praesertim post pastum, aucta cupiditaS. Fames et sitis, vim ob stimulantem tunicis ventriculi et parti oris internae, somno maxime oppugnant. StI-
mulus autem remotus somno contra maxime favet ;hinc multi homines et animalia post pastum obdormis
Inter stimulantia, libido vencrea loco maxime digna est ; somno igitur valde inimica. Sed post modice cultam, et Opere quamPrimum sinito, juveni priusquam servido amore ardenti et vivido, non idem est vigor in vultu, nec vis eadem in oculis, corpus nonnihil semper languet, aliquando diu inguen detumet, sanguine parci ore assiuente, copiosiore per venas resumpto, cupido Pacatur, irritatio summovetur, corpuS solvitur, et somnus facilius obrepit. Animo ex studio, anxietate, et curis irritantibus se vacuum habente, inter silentium et tenebras nodiis, niti morbus aut dolor adiit, somnus sua sponte saepissime supervenit. Attamen notando dignum est, silentium nequaquam Omnibus somniica ad gignendum sussicere; cujus ratio tantum animo id male habente, et multis curis aut rebus adversis vexato, evenit. Rebus sic stantibus,